Mabenesha mavule ku butuangaji bua tshipungidi tshipiatshipia
‘Yezu udi mutuangaji wa tshipungidi tshitambe buimpe.’—EBELU 8:6, MML.
1. Nnganyi wakamueneka muikale ‘dimiinu dia mukaji’ dilaya mu Edene, ne mmunyi muvuabu ‘bamuboze tshikankanyi’?
PANYIMA pa Adama ne Eva bamane kuenza mpekatu, Yehowa wakamanyisha dilumbuluisha bua Satana, eu wakashima Eva, wamba ne: “Nenteke lukuna pankatshi pebe ne mukaji ne pankatshi pa dimiinu diebe ne dimiinu diende. Yeye neakuboze ku mutu ne wewe neumuboze ku tshikankanyi.” (Genese 3:15, NW) Pavua Yezu mutambule mu Musulu wa Yordane mu 29 B.B., dimiinu dilaya mu Edene ndekelu wa bionso diakamueneka. Ku lufu luende pa mutshi wa tshinyongopelu mu 33 B.B., tshitupa tshia mulayi au wa kale tshivua tshikumbane. Satana uvua ‘muboze tshikankanyi’ tshia Dimiinu.
2. Bilondeshile mêyi a Yezu nkayende, mmunyi mudi lufu luende luambuluisha bukua-bantu?
2 Diakalenga, mputa au, nansha muvuaye ufila bisama bia bungi, kavua wa kashidi nansha. Bakajula Yezu ku bafue bu spiritu udi kayi ufua ne wakabanda kudi Tatuende mu diulu, muakafilaye mushinga wa mashi ende mamuangalaja bu “tshia-bupikudi mu dishintakaja bua ba bungi.” Nenku, mêyi ende nkayende akalua malelela: ‘Budi nabu Muana wa muntu mbua kubishibua muomumue; bua muntu yonso witabuja ikale ne muoyo wa tshiendelele bualu buende. Bualu bua Nzambi wakatamba kusua ba pa buloba, yeye wakabapa Muanende umuepele mulela bua muntu yonso wamuitabuja kafu biende, kadi ikale ne muoyo wa tshiendelele.’ (Matayo 20:28, NW; Yone 3:14-16; Ebelu 9:12-14) Tshipungidi tshipiatshipia tshidi ne muaba munene mu dikumbana dia mulayi wa Yezu.
Tshipungidi tshipiatshipia
3. Ntshikondo kayi tshivuabu bamone bua musangu wa kumpala tshipungidi tshipiatshipia tshikuata mudimu?
3 Katupa kîpi kumpala kua lufu luende, Yezu wakambila balondi bende ne: mashi ende mamuangalaja avua “mashi a tshipungidi tshipiatshipia.” (Matayo 26:28, NW; Luka 22:20) Matuku dikumi kunyima kua yeye mumane kubanda mu diulu, tshipungidi tshipiatshipia tshivua tshimueneke tshikuata mudimu pavua spiritu munsantu muitshikija pa bayidi batue ku 120 basangile mu nzubu wa kuulu mu Yeruzaleme. (Bienzedi 1:15; 2:1-4) Dibueja dia bayidi aba 120 mu tshipungidi tshipiatshipia diakaleja ne: tshipungidi “tshikulukulu,” tshipungidi tshia Mikenji, katshivua mpindieu ne mushinga.—Ebelu 8:13.
4. Tshipungidi tshia kale tshivua tshipangile anyi? Umvuija.
4 Tshipungidi tshia kale tshivua tshipangile anyi? Nansha kakese. Bulelela, bu muvuabu mpindieu bapingaja tshikuabu pa muaba watshi, Izalele wa ku mubidi katshivua kabidi tshisamba tshia Nzambi tshia pa buatshi. (Matayo 23:38) Kadi bivua bua dipanga butumike dia Izalele ne bua dibenga Muntu Muela manyi wa Yehowa. (Ekesode 19:5; Bienzedi 2:22, 23) Kadi, kumpala kua kuyumbushabu, Mikenji yakakumbaja malu a bungi. Munkatshi mua siekele mivule, yakafila mushindu wa kusemena kudi Nzambi ne wa kudikuba ku bitendelelu bia dishima. Ivua ne malu avua mundidimbi wa tshipungidi tshipiatshipia ne, mikale ne milambu yayi mifila misangu ne misangu, yakaleja dikengela dikole dia muntu dia kupikudibua ku mpekatu ne ku lufu. Bushuwa, Mikenji ivua ‘ndeji udi ufikisha kudi Kristo.’ (Galatia 3:19, 24; Lomo 3:20; 4:15; 5:12; Ebelu 10:1, 2) Kadi, dibenesha dilaya Abrahama divua ne bua kukumbana tshishiki ku butuangaji bua tshipungidi tshipiatshipia.
Bisamba bibenesha ku butuangaji bua Dimiinu dia Abrahama
5, 6. Mu dikumbana dia nshindamenu ne dia mu nyuma dia tshipungidi tshia Abrahama, nnganyi udi Dimiinu dia Abrahama, ne ntshisamba kayi tshivua tshia kumpala ku dipeta dibenesha ku butuangaji buende?
5 Yehowa wakalaya Abrahama ne: “Ku diambuluisha dia dimiinu diebe bisamba bionso bia pa buloba nebidibeneshe.” (Genese 22:18, NW) Mu tshipungidi tshia kale, benyi bavule bapole-malu bakapeta dibenesha mu didisangisha diabu ne Izalele, tshisamba tshivua dimiinu dia Abrahama. Kadi, mu dikumbana diadi dia mu nyuma dia nshindamenu, Dimiinu dia Abrahama divua muntu mupuangane. Paulo wakumvuija muanda eu pakambaye ne: “Malaya avua mambila Abrahama ne dimiinu diende. Kabena bamba ne: ‘Ne mamiinu,’ bienze bu adi a bungi, kadi bua dimue: ‘Ne dimiinu diebe,’ udi Kristo.”—Galatia 3:16, NW.
6 Eyowa, Yezu udi Dimiinu dia Abrahama, ne ku butuangaji Buende bisamba bidi bipeta dibenesha dibandile bikole kupita tshintu tshionso tshivua mua kuikalaku bua Izalele wa ku mubidi. Bushuwa, tshisamba tshia kumpala bua kupeta dibenesha edi tshivua Izalele muine. Katupa kîpi panyima pa Pentekoste wa mu 33 B.B., mupostolo Petelo wakambila tshisumbu kampanda tshia bena Yuda ne: “Nudi bana ba baprofete ne ba tshipungidi tshiakadia Nzambi ne bankambua benu, wambila Abrahama ne: ‘Ne mu dimiinu diebe mêku onso a pa buloba neabeneshibue.’ Kunudi nuenu diambedi, Nzambi, panyima pa dijula Musadidi wende, wakamutuma bua kunubenesha pa kumbusha yonso wa kunudi ku bienzedi bienu bibi.”—Bienzedi 3:25, 26, NW.
7. Mbisamba kayi bivua bibeneshibue ku butuangaji bua Yezu, Dimiinu dia Abrahama?
7 Katupa kîpi, kualabajilabu bena Samariya dibenesha ne pashishe Bampangano. (Bienzedi 8:14-17; 10:34-48) Imue misangu pankatshi pa 50 ne 52 B.B., Paulo wakafundila bena nkristo ba mu Galatia mu Azi Minere ne: ‘[“Mufundu,” NW] wakadianjila kumona ne: Nzambi neabingishe bantu ba bisamba bia bende ku ditabuja, wakadianjila kuambila Abrahama lumu luimpe ne: Bisamba bionso [“nebibeneshibue,” NW] bua bualu buebe. Nunku badi ba ditabuja badi [“benda babeneshibua,” NW] ne Abrahama, muena ditabuja.’ (Galatia 3:8, 9; Genese 12:3) Nansha muvua bena nkristo bavule mu Galatia bikale “bantu ba bisamba bia bende,” bakapeta dibenesha ku butuangaji bua Yezu bua ditabuja diabu. Mu mushindu kayi?
8. Bua bena nkristo ba mu matuku a Paulo, kuikala babenesha ku butuangaji bua Dimiinu dia Abrahama kuvua kumvuija tshinyi, ne ndekelu wa bionso, mmunyi mudi bavule bapeta dibenesha bu edi?
8 Paulo wakambila bena nkristo ba mu Galatia, nansha bikale ba mu ditunga anyi dîku kayi, ne: ‘Binuikala ba Kristo, nunku nudi [“dimiinu,” NW] dia Abrahama, nudi bapianyi bende bu mudi mulayi wamba.’ (Galatia 3:29) Bua bena Galatia abu, dibenesha ku butuangaji bua Dimiinu dia Abrahama diakumvuija dikala diabu babuedi ba mu tshipungidi tshipiatshipia ne kabidi bapianyi pamue ne Yezu, badisangi ne Yezu mu dimiinu dia Abrahama. Katuena bamanye bungi bua bena Izalele wa kale. Tudi bamanye anu se: bakalua “bungi bu lusenga lua ku muelelu wa mayi a mbu.” (1 Bamfumu 4:20, MMM) Kadi, tudi bamanye bungi bua ndekelu bua badisangi ne Yezu mu dimiinu dia mu nyuma—bantu 144 000. (Buakabuluibua 7:4; 14:1) Bantu aba 144 000 badi bafumina mu “tshisa tshionso ne muakulu wonso ne bantu ne tshisamba tshionso” tshia bukua-bantu ne badi batumika pabu mu dikumbajila bakuabu badi bashale mabenesha a tshipungidi tshia Abrahama.—Buakabuluibua 5:9, NW.
Mulayi mukumbaja
9. Mmunyi mudi aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia bikale ne mikenji ya Yehowa munda muabu?
9 Pakadianjilaye kuakula bua tshipungidi tshipiatshipia, Yelemiya wakafunda ne: ‘Yehowa udi wamba ne: Kadi etshi ntshipungidi tshindualua kupunga ne bena Izalele kunyima kua matuku au: nenteke mikenji yanyi munda muabu, nenyifunde mu mitshima yabu.’ (Yelemiya 31:33) Tshimanyinu tshia aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia ntshia se: badi basadila Yehowa bua dinanga. (Yone 13:35; Ebelu 1:9) Mikenji ya Yehowa mmifunda mu mutshima wabu, ne badi bajinga bikole bua kuenza disua diende. Bulelela, bamue bantu ba lulamatu mu Izalele wa kale bavua banange bikole mikenji ya Yehowa. (Musambu 119:97) Kadi bavule kabavua bayinange, pabi bakashala anu bena tshisamba atshi. Muntu nansha umue kêna mua kushala mu tshipungidi tshipiatshipia bikala mikenji ya Nzambi kayiyi mifunda mu mutshima wende.
10, 11. Bua aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia, mmu mushindu kayi mudi Yehowa ‘ulua Tatu wabu,’ ne mmunyi muamumanyabu bonso?
10 Yehowa wakamba pashishe bua aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia ne: “Meme nengikale Nzambi wabo, ne bobo nebikale bantu banyi.” (Yelemiya 31:33) Mu Izalele wa kale bantu bavule bakatendelela nzambi ya bisamba bikuabu, kadi bakashala anu bena Izalele. Pa tshishimikidi tshia tshipungidi tshipiatshipia, Yehowa wakafuka tshisamba tshia mu nyuma, “Izalele wa Nzambi,” bua kutshipingaja pa muaba wa Izalele wa ku mubidi. (Galatia 6:16, NW; Matayo 21:43; Lomo 9:6-8) Kadi, muntu nansha umue kêna ushala muena mu tshisamba tshipiatshipia tshia mu nyuma bialekelaye kutendelela Yehowa ne anu yeye nkayende.
11 Yehowa wakamba kabidi ne: ‘Buonso buabu nebammanye, kudi udi mutambe bupuekele munkatshi muabu too ne kudi udi mutambe bunene munkatshi muabu.’ (Yelemiya 31:34) Mu Izalele, bantu bavule bavua balengulula Yehowa, bamba mene se: “Yehowa kena wenza malu mimpe, kena wenza malu mabi.” (Sefanya 1:12) Muntu nansha umue kêna ushala muena Izalele wa Nzambi bikalaye ulengulula Yehowa anyi unyanga ntendelelu mupeluke. (Matayo 6:24; Kolosai 3:5) Bena Izalele wa mu nyuma ‘mbantu badi bamanye Nzambi wabu.’ (Danyele 11:32) Badi basanka bua ‘kupeta dimanya dia Nzambi umuepele mulelela ne dia Yezu Kristo.’ (Yone 17:3, NW) Kumanya Yezu kudi kukolesha dimanya diabu dia Nzambi bualu, mu mushindu wa pa buawu, Yezu ‘ke udi mumanyishe [Nzambi] kudi bantu.’—Yowanese 1:18, MMM; 14:9-11.
12, 13. (a) Mpa tshishimikidi kayi padi Yehowa ubuikidila mpekatu ya aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia? (b) Pa bidi bitangila dibuikidila dia mpekatu, mmunyi mudi tshipungidi tshipiatshipia tshipite tshia kale?
12 Ndekelu wa bionso, Yehowa wakalaya ne: ‘Nembabuikidile mibi yabu, ne tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi.’ (Yelemiya 31:34b) Mikenji ya Mozese ivua ne nkama ya mikandu mifunda ivua bena Izalele ne bua kutumikila. (Dutelonome 28:1, 2, 15) Bonso bavua bashipa Mikenji bavua bafila milambu bua kubuikila mpekatu yabu. (Lewitiki 4:1-7; 16:1-31) Bena Yuda bavule bakafika ku diela meji ne: bavua mua kulua bakane bua midimu yabu nkayabu bilondeshile Mikenji. Kadi, bena nkristo badi bajingulula ne: kabena mua kupeta buakane bua midimu yabu nkayabu. Kabena mua kuepuka dienza mpekatu. (Lomo 5:12) Mu tshipungidi tshipiatshipia, tudi mua kupeta ngikadilu muakane ku mêsu kua Nzambi anu pa tshishimikidi tshia mulambu wa Yezu. Kadi, ngikadilu eu ndipa, bulenga bukena butuakanyine bua kudi Nzambi. (Lomo 3:20, 23, 24, NW) Yehowa utshidi ulomba butumike kudi basadidi bende. Paulo udi wamba ne: aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia badi “muinshi mua mikenji idi itangila Kristo.”—1 Kolinto 9:21, NW.
13 Pa nanku, bua bena nkristo pabu kudi mulambu bua mpekatu, kadi ng’wa mushinga mukole kupita milambu ya mu tshipungidi tshia Mikenji. Paulo wakafunda ne: ‘Muakuidi yonso [mu tshipungidi tshia Mikenji] udi wimana bulelela ku dituku ku dituku wenza mudimu wende ne ufila ku musangu ku musangu milambu ya muomumue, yoyi mene idi kayiyi mua kumusha mibi tshiendelele; kadi yeye [Yezu] pakafilaye mulambu umue bua mibi tshiendelele, wakashikama ku tshianza tshikole tshia Nzambi.’ (Ebelu 10:11, 12) Bu mudi bena nkristo badi mu tshipungidi tshipiatshipia baleja ditabuja mu mulambu wa Yezu, Yehowa udi ubabala bakane, kabayi mpekatu, ne nenku bakanyine kubela manyi bu bana bende ba mu nyuma. (Lomo 5:1; 8:33, 34; Ebelu 10:14-18) Padibu benza mpekatu bua dipanga bupuangane dia bumuntu, badi mua kulomba dibuikidila dia Yehowa, ne pa tshishimikidi tshia mulambu wa Yezu, Yehowa udi ubabuikidila. (1 Yone 2:1, 2) Kadi, biasungulabu njila wa dienza mpekatu ku bukole, badi bajimija ngikadilu wabu muakane ne diakalenga dia kuikala babuedi ba mu tshipungidi tshipiatshipia.—Ebelu 2:2, 3; 6:4-8; 10:26-31.
Tshipungidi tshia kale ne tshipiatshipia
14. Nditengula kayi divuabu balombe mu tshipungidi tshia Mikenji? mu tshipungidi tshipiatshipia?
14 Mu tshipungidi tshia kale balume bavua batengula bu tshimanyinu tshia se: bavua muinshi mua Mikenji. (Lewitiki 12:2, 3; Galatia 5:3) Panyima pa tshisumbu tshia Buena-nkristo tshimane kutuadija, bamue bakela meji ne: bena nkristo bavua kabayi bena Yuda bavua kabidi ne bua kuikala batengula. Kadi bapostolo ne bakulu ba mu Yeruzaleme, balombola kudi Dîyi dia Nzambi ne kudi spiritu munsantu, bakamona se: ditengula edi kadivua ne mushinga. (Bienzedi 15:1, 5, 28, 29) Bidimu bikese pashishe, Paulo wakamba ne: ‘Muntu kêna muena Yuda anu bua mubidi wende; ditengula dia mubidi nkayawu kadiena ditengula dilelela. Kadi yeye udi muena Yuda bua malu adi munda muende; ne ditengula didi dia mu mutshima didi mu nyuma, kadiena mu mikenji mifunda.’ (Lomo 2:28, 29) Ditengula diena dîna, nansha bua bena Yuda ba ku mubidi, kadivua ne mushinga mukuabu wa mu nyuma ku mêsu kua Yehowa. Bua aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia, mutshima ke udi ne bua kuikala mutengula, ki mmubidi nansha. Badi ne bua kumbusha mu meji abu, majinga ne bipatshila, tshintu tshionso tshidi tshibungamija anyi tshidi katshiyi tshikezuke ku mêsu kua Yehowa.a Bantu bavule lelu badi badimuena tshijadiki tshia bukole bua spiritu munsantu bua kuandamuna ngelelu wa meji mu mushindu’eu.—1 Kolinto 6:9-11; Galatia 5:22-24; Efeso 4:22-24.
15. Mmunyi mudi Izalele wa ku mubidi ne Izalele wa Nzambi mifuanangane pa bidi bitangila bukokeshi bua bukalenge?
15 Mu ndongoluelu wa tshipungidi tshia Mikenji, Yehowa uvua Mukalenge wa Izalele, ne kunyima wakakokesha ku butuangaji bua bantu bavua bakalenge mu Yeruzaleme. (Yeshaya 33:22) Yehowa udi kabidi Mukalenge wa Izalele wa Nzambi, Izalele wa mu nyuma, ne katshia mu 33 B.B., mmukokeshe ku butuangaji bua Yezu Kristo, eu wakapeta “bukokeshi buonso . . . mu diulu ne [pa] buloba.” (Matayo 28:18; Efeso 1:19-23; Kolosai 1:13, 14) Lelu’eu, Izalele wa Nzambi mmumanye Yezu bu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu, buvua bujadika mu 1914. Yezu udi Mukalenge mulenga kupita mene muvua Hezikiya, Yoshiya ne bakuabu bakalenge bena lulamatu ba mu Izalele wa kale.—Ebelu 1:8, 9; Buakabuluibua 11:15.
16. Izalele wa Nzambi udi buakuidi bua mushindu kayi?
16 Izalele kavua anu bukalenge kadi uvua kabidi ne buakuidi buela manyi. Mu 33 B.B., Izalele wa Nzambi wakapingana pa muaba wa Izalele wa ku mubidi ne wakalua “musadidi” wa Yehowa, “bantemu” bende. (Yeshaya 43:10, NW) Mêyi a Yehowa mambila Izalele ne mafunda mu Yeshaya 43:21 ne mu Ekesode 19:5, 6 mu muanda eu avua atangila Izalele wa Nzambi wa mu nyuma. Tshisamba tshipiatshipia tshia Nzambi tshia mu nyuma tshivua mpindieu “tshisa tshisungula, buakuidi bua bukalenge, ditunga dinsantu, bantu balongolola bua kuikala bumpianyi bua pa buabu,” buomekela bujitu bua ‘dimanyisha ngikadilu milenga ya Nzambi.’ (1 Petelo 2:9, NW) Bantu bonso mu Izalele wa Nzambi, balume ne bakaji, badi benza buakuidi bua mu tshi-bungi. (Galatia 3:28, 29) Bu mudibu tshitupa tshibidi tshia dimiinu dia Abrahama, badi mpindieu bamba ne: ‘Nuenu ba bisamba bionso, sankayi ne bantu bende.’ (Dutelonome 32:43) Aba badi mu Izalele wa mu nyuma batshidi bashale pa buloba badi benza “mupika wa lulamatu ne wa budimu.” (Matayo 24:45-47, NW) Anu tuetu badisange nabu ke tuetu kumona mua kuenzela Nzambi mudimu wa tshijila udi muanyishibue.
Bukalenge bua Nzambi—Dikumbana dia ndekelu
17. Ndiledibua kayi didi aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia bapeta?
17 Bena Izalele balela kunyima kua 1513 K.B.B. bakabuela mu tshipungidi tshia Mikenji ku diledibua diabu. Aba badi Yehowa ubueja mu tshipungidi tshipiatshipia badi pabu bapeta—pa bidi bibatangila, diledibua dia mu nyuma. Yezu wakaleja Mufarizeyi Nikodeme bualu ebu pakambaye ne: ‘Bulelela, bulelela, ndi nkuambila ne: Bikala muntu kayi muledibue tshiakabidi, kêna mumanye mua kutangila bukalenge bua Nzambi.’ (Yone 3:3) Mu Pentekoste wa mu 33 B.B., bayidi 120 bavua bantu bapange bupuangane ba kumpala bakapeta diledibua edi dipiadipia. Bamana kubadibua bakane mu tshipungidi tshipiatshipia, bakapeta spiritu munsantu bu “tshieya” tshia bumpianyi buabu bua bukalenge. (Efeso 1:14) Bavua ‘baledibue kudi nyuma’ bua kulua bana banyisha ba Nzambi, muanda wakabavuija bana babu ne Yezu ne nenku ‘bapianyi tshiapamue ne Kristo.’ (Yone 3:6; Lomo 8:16, 17) Dikala diabu ‘baledibue tshiakabidi’ diakunzulula njila bua kupeta matekemena malenga.
18. Kuikala muledibue tshiakabidi kudi kunzulula njila wa matekemena kayi malenga bua aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia?
18 Pavuaye mutuangaje tshipungidi tshipiatshipia, Yezu wakenza tshipungidi tshikuabu ne balondi bende, wamba ne: “Ndi ngenza nenu tshipungidi, anu bu mudi Tatu wanyi muenze nanyi tshipungidi, bua bukalenge.” (Luka 22:29, NW) Tshipungidi etshi tshia Bukalenge tshidi tshilongolola njila bua dikumbana dia tshikena-kumona tshia dikema, tshifunda mu Danyele 7:13, 14, 22, 27. Danyele wakamona “mukuabo mufuane muana wa muntu,” bikale bamupesha bukokeshi bua bukalenge kudi “Wa Kale wa Matuku a Bungi,” Yehowa Nzambi. Pashishe Danyele wakamona ne: ‘bansantu bakadia bukalenge.’ Yezu ke muntu udi “mufuane muana wa muntu” uvua, mu 1914, mupete Bukalenge bua mu diulu bua kudi Yehowa Nzambi. Bayidi bende bela manyi a spiritu badi “bansanto” badi badia nende Bukalenge abu. (1 Tesalonike 2:12) Mmushindu kayi?
19, 20. (a) Bua aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia, ndikumbana kayi dia ndekelu ne dia butumbi diapeta dilaya dia Yehowa dienzela Abrahama? (b) Ndukonko kayi lukuabu ludi lukengela kukonkonona?
19 Kunyima kua lufu luabu, anu bu Yezu, bela manyi aba badi babajula ku bafue bu bifukibua bia mu nyuma bidi kabiyi bifua bua kusadila pamue nende bu bakalenge ne bakuidi mu diulu. (1 Kolinto 15:50-53; Buakabuluibua 20:4, 6) Nditekemena kayipu dia butumbi! “Badi ne bua kukokesha bu bakalenge pa buloba,” ki ng’anu mu ditunga dia Kanana nansha. (Buakabuluibua 5:10, NW) ‘Nebapiane biibi bia bantu badi nabu lukuna’ anyi? (Genese 22:17) Eyowa, ne mu mushindu wa tshisumi, nebenze nanku padibu bafila bumanyishi bua kabutu ka ndumba muluishi ne muena malu a Nzambi, Babilone Munene, ne padi bela manyi aba babiishibue, pamue ne Yezu balombola bisamba “ne dikombo dia tshiamu” ne baboza mutu wa Satana. Nenku nebikale ne mudimu mu dikumbaja dia tshitupa tshia ndekelu tshia mulayi udi mu Genese 3:15 (NW).—Buakabuluibua 2:26, 27; 17:14; 18:20, 21; Lomo 16:20.
20 Kadi, tudi mua kuebeja ne: Tshipungidi tshia Abrahama ne tshipungidi tshipiatshipia bidi bitangila anu bantu aba bena lulamatu 144 000 anyi? Tòo, bakuabu badi kabayi buludiludi mu bipungidi ebi nebapete dibenesha ku butuangaji buabi, bu mutuamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.
[Mêyi adi kuinshi]
a Tangila mukanda wa Étude perspicace des Écritures, Volime 1, mabeji 482-483, mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Udi muvuluke anyi?
◻ Ntshikondo kayi tshivuabu bamone bua musangu wa kumpala tshipungidi tshipiatshipia tshikuata mudimu?
◻ Mmalu kayi avua makumbane ku butuangaji bua tshipungidi tshia kale?
◻ Nnganyi udi diambedi Dimiinu dia Abrahama, ne mmu dilondangana kayi muvua bisamba bibeneshibue ku butuangaji bua Dimiinu adi?
◻ Bua bantu 144 000, ntshinyi tshidi dikumbana dia ndekelu dia tshipungidi tshia Abrahama ne dia tshipungidi tshipiatshipia?
[Tshimfuanyi mu dibeji 15]
Dibuikidila dia mpekatu didi ne diumvuija diondoke bikole bua aba badi mu tshipungidi tshipiatshipia kupita bua aba bavua mu tshia kale