TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w98 15/7 dib. 20-24
  • Mmuenenu wa bena nkristo pa bilele bia madilu

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Mmuenenu wa bena nkristo pa bilele bia madilu
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Mbilamakaja ku ditabuja kampanda
  • Bidi munyi bua “didikezula pa kuangatangana”?
  • Ditshisha
  • Disangisha dia bunême bua kujiikangana
  • Mpidi mmianyishibue anyi?
  • Epuka didikija bilele bidi kabiyi bia mu Mifundu
  • Bena Kristo batu badilangana ne kanemu ne bupuekele, kabayi banyingalaja Nzambi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2009
  • Tudianjilayi kulongoluela banangibue betu malu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Mandamuna Ku Nkonko Yenu
    Mudimu wetu wa Bukalenge—1997
  • Dimukila bilele bidi kabiyi bisankisha Nzambi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2005
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
w98 15/7 dib. 20-24

Mmuenenu wa bena nkristo pa bilele bia madilu

LUFU lua tshimpitshimpi ne kaluyi lutekemena lua munangibue kampanda lutu nangananga bualu budi butapa ku muoyo. Lutu lufikisha ku kanyinganyinga kalonda kudi bisama bikole bia mu mpampakenu. Kumona munangibue kampanda ufua panyima pa disama dikole dia munanunanu mbualu butu butekemena, kadi kanyinganyinga ne nyanji bia dijimija dinene bitu bishala.

Nansha lufu lua munangibue kampanda luenzeke mu nsombelu ya mushindu kayi, muntu udi mufuishe udi ukengela dikuatshisha ne busambi. Muena nkristo mufuishe udi kabidi mua kupeta buluishi bua kudi aba badi bashindamene pa dilama bilele bia madilu bidi kabiyi biumvuangana ne Mifundu. Bualu ebu mbutampakane mu matunga a bungi a mu Afrike ne kabidi mu bitupa bikuabu bia buloba.

Ntshinyi tshiambuluisha muena nkristo mufuishe bua kuepuka bilele bia madilu bidi kabiyi mu diumvuangana ne Mifundu? Mmunyi mudi bena kuitabuja netu mua kufila dikuatshisha mu bikondo bia mateta bu ebi? Mandamuna a nkonko eyi adi ne mushinga kudi bonso badi bakeba bua kusankisha Yehowa, bualu “ntendelelu udi mukezuke ne kayi katoba ku mêsu kua Nzambi wetu ne Tatu nyeye eu: kutabalela bana ba nshiya ne bakaji bakamba mu dikenga diabu, ne kudilama kakuyi katoba ka mu bulongolodi ebu.”​—Yakobo 1:27, NW.

Mbilamakaja ku ditabuja kampanda

Bualu butampakane budi bulamakaja ku bilele bia bungi bia madilu nditabuja dia se: bafue badi batungunuka ne kuikala ne muoyo mu muaba wa bankambua udi kauyi umueneka. Bua kubapolesha, bantu bavule badi mu madilu badi badiumvua benzejibue bua kukumbaja mikiya kampanda. Peshi badi batshina bua se: nebabungamije bena mutumba badi bitabuja ne: diakabi nedikuate tshinsanga tshiabu bikalabu kabayi bakumbaje mikiya.

Muena nkristo mulelela kêna ne bua kutshina bantu ne kubuela mu bilele bidi bibungamija Nzambi. (Nsumuinu 29:25; Matayo 10:28) Bible udi uleja ne: bafue kabena ne tshidibu bamanye, bualu udi wamba ne: ‘Badi ne muoyo badi bamanye ne: netufue; kadi bafue kabena bamanye bualu [nansha] bumue. Kakuena mudimu, kakuena kulongolola kua malu, kakuena lungenyi anyi meji ku Muaba wa Bafue kuudi uya.’ (Muambi 9:5, 10) Pa nanku, Yehowa Nzambi wakadimuija bantu bende ba mu bikondo bia kale bua kubenga kupolesha bafue anyi kuyukila nabu. (Dutelonome 14:1; 18:10-12; Yeshaya 8:19, 20) Malelela aa a mu Bible adi abengangana ne bilele bivule bia madilu bidi bitangalake.

Bidi munyi bua “didikezula pa kuangatangana”?

Mu amue matunga a mu Afrike wa pankatshi, batu balomba muena dibaka udi mufuishe bua kuangatangana ne mulela wa mufue. Buobu kabayi benze nunku, badi bela meji ne: mufue eu neakengeshe bena mu dîku badi bashale ne muoyo. Mbinyike mukiya eu ne: “didikezula pa kuangatangana.” Kadi Bible udi umvuija diangatangana dionso kabiyi mu dibaka bu “masandi.” Bu mudi bena nkristo ne bua ‘kunyema masandi,’ ne dikima dionso badi bakandamena tshilele etshi tshidi katshiyi tshiumvuangana ne Mifundu.​—1 Kolinto 6:18.

Tangila mukamba muinyika dîna dia Mercy.a Pakafua bayende mu 1989, balela ba bayende bavua basue bua kuenzaye didikezula pa kuangatangana ne mulela kampanda. Wakabenga, umvuija ne: mukiya au kauvua umvuangana ne mikenji ya Nzambi to. Bedibue mâyi ku makasa, balela aba bakumbuka panyima pa dimuela bipendu. Ngondo mujima pashishe, bakasasula nzubu wende ne kutulabu malata. Bavua bamba ne: “Tshitendelelu tshiebe tshikuambuluishe.”

Tshisumbu tshiakasamba Mercy ne mene tshiakamuashila nzubu mupiamupia. Bena mutumba bakakema bikole mu mushindu wa se: bamue bakapangadija bua kutua diboko ku mudimu au, ne mukaji kampanda wa munene wa bena Katolike uvua muntu wa kumpala bua kufila nsona ya kufinga nayi musaka. Tshikadilu tshia lulamatu tshia Mercy tshiakakankamija bana bende. Banayi ba kudibu bakadi badilambule kudi Yehowa Nzambi, ne matuku adi panshi aa umue uvua mubuele mu Kalasa ka Dilongesha Mudimu.

Bua tshilele tshia didikezula pa kuangatangana, bamue bena nkristo mbalekele bababueja mu dibaka ku bukole ne muntu udi kayi muena kuitabuja. Tshilejilu, munga mulume mufuishe muikale ne bidimu bu 70 wakasela ne lukasa luonso nsongakaji muanabu ne mukajende uvua mufue. Mu dienza nunku, uvua mua kuamba muvuaye muenze didikezula pa kuangatangana. Kadi, nsombelu wa nunku kêna umvuangana ne mubelu wa mu Bible wa se: bena nkristo badi ne bua kuselangana ‘anu mu Mukalenge.’​—1 Kolinto 7:39.

Ditshisha

Mu matunga mavule bena madilu badi badisangisha kumbelu kua mufue ne batshisha butuku bujima. Mu ditshisha edi mutu misangu mivule didia ne dinua ne mijiki mimba ne dîyi dikole. Badi bela meji ne: bualu ebu budi bupolesha mufue ne bukuba bena mu dîku badi bashale ne muoyo ku buloji. Badi mua kuenza miyuki ya lubombo bua kuanyishibua kudi mufue. Panyima pa muyuki wonso, bena madilu badi mua kuimba musambu wa Nzambi kumpala kua muntu mukuabu kuimanaye bua kuakula. Muanda eu udi mua kutungunuka nunku too ne patshiatshia.b

Muena nkristo mulelela kêna utshisha bualu Bible udi uleja ne: bafue kabena mua kuambuluisha anyi kukengesha badi ne muoyo. (Genese 3:19; Musambu 146:3, 4; Yone 11:11-14) Mifundu idi ikandika tshilele tshia ditumika ne spiritu mibi. (Buakabuluibua 9:21; 22:15) Pabi, muena nkristo mukamba udi mua kumona bikole bua kukanda bakuabu ku ditumika ne bilele bia spiritu mibi. Badi mua kusuminyina bua kutshishila mu nzubu muende. Ntshinyi tshidi bena kuitabuja netu mua kuenza bua kuambuluisha bena nkristo bafuishe badi bapeta dikenga edi dia pa mutu?

Misangu mivule bakulu ba tshisumbu batu mua kukuatshisha dîku dia bena nkristo bafuishe mu dieleshangana meji ne balela ne bena mutumba. Panyima pa dieleshangana meji dia nunku, bantu aba badi mua kuitaba mu buimpe bua kupatuka mu nzubu ne bua kudisangisha kabidi dituku dikuabu bua kuenza disangisha dia madilu. Kadi bidi munyi bikala bamue bajula mvita? Kutungunuka ne kubeleshisha meji kudi mua kufikisha ku tshimvundu. ‘Mupika wa Mfumu kêna ne bua kuluangana mvita, kadi udi ne bua kudikanda padiku bualu bubi.’ (2 Timote 2:24, NW) Nenku bikala balela badi kabayi bateleja bikale ne tshikisu, muena nkristo mukamba ne bana bende badi mua kupangila kukanda bualu ebu. Kadi kabena babuelakana mu ngenzelu wonso wa tshitendelelu tshia dishima udi wenzekela mu nzubu muabu, bualu badi batumikila dîyi-dituma dia mu Bible dia ne: ‘Lekelayi kulamakana ne badi kabayi bena ditabuja.’​—2 Kolinto 6:14.

Badi kabidi batumika ne dîyi-diludiki edi bua madilu. Bantemu ba Yehowa kabatu bimba, basambila anyi benza mikiya milombola kudi ministre kampanda wa tshitendelelu tshia dishima. Bikala bena nkristo ba mu dîku badi bikale balela ba pabuipi menemene bamona bikengela kuikalapu padi disangisha adi dienzeka, kabena babuelakanamu.​—2 Kolinto 6:17; Buakabuluibua 18:4.

Disangisha dia bunême bua kujiikangana

Masangisha bua kujiikangana malombola kudi Bantemu ba Yehowa kaena ne mikiya idi ne tshipatshila tshia kupolesha mufue. Muyuki mushindamene pa Bible udi wenzekela nansha ku Nzubu wa Bukalenge, ku nzubu kutubu balongoluela bitalu, ku lubanza lua mufue, anyi ku nkita. Tshipatshila tshia muyuki eu ntshia kusamba badi bafuishe mu diumvuija tshidi Bible wamba bua lufu ne ditekemena dia dibiishibua. (Yone 11:25; Lomo 5:12; 2 Petelo 3:13) Badi mua kuimba musambu mushindamene pa Mifundu, ne badi bakoma disangila edi ne disambila dia busambi.

Matuku adi panshi aa, bavua balombole disangisha dia dijiikangana dia mushindu’eu bua muanetu wa bakaji Ntemu wa Yehowa uvua muikale muakunyi wa Nelson Mandela, mfumu wa ditunga dia Afrique du Sud. Panyima pa disangisha edi, Nelson Mandela wakasakidila ngamba-malu ne muoyo umue. Banene ba bungi bavuapu. Munene kampanda muena mbulamatadi wakamba ne: “Edi ndijiikangana ditambe bunême dintu tshiyi muanji kumona.”

Mpidi mmianyishibue anyi?

Bantemu ba Yehowa batu badila bua lufu lua banangibue babu. Bu Yezu, badi mua kupuekesha binsonji. (Yone 11:35, 36) Kadi kabatu babiangata bu bualu budi bukengedibua bua kuleja kanyinganyinga kabu patoke ku tshimanyinu kampanda tshidi tshimueneka. (Fuanyikija ne Matayo 6:16-18.) Mu matunga a bungi, batu balomba bakamba bua kuvuala mpidi bua kupolesha mufue. Badi ne bua kuvuala mpidi eyi munkatshi mua ngondo mivule anyi nansha tshidimu tshijima panyima pa dijiika dia tshitalu, ne dîba dia kuyivula badi benza tshibilu tshikuabu.

Badi bangata dibenga kuleja bimanyinu bia tshinyongopelu bu tshipendu tshipenda mufue. Bua kabingila aka, mu bimue bitupa bia ditunga dia Swaziland, bamfumu ba bisa mbipate Bantemu ba Yehowa ku nzubu ne mu misoko yabu. Nansha nanku, bena nkristo ba lulamatu bu aba batu babatabalela misangu yonso kudi bana babu ba mu nyuma badi basombele miaba mikuabu.

Kabadi Kakulu ka mu Swaziland nkabingishe Bantemu ba Yehowa, kamba ne: badi ne bua kubitabila bua bapingane ku nzubu ne mu misoko yabu. Mu tshinga tshilumbu, bakitabila muena nkristo mukamba bua kushalaye mu lupangu luende kunyima kua dipatula mukanda ne kasete ka mêyi makuata muvua bayende muambe patoke ne: mukajende kavua ne bua kuvuala mpidi. Nenku, uvua ne mushindu wa kujadika ne: uvua bushuwa unemeka bayende.

Mbia mushinga mukole bua kuikala ne mêyi adi atangila dijiika mufue mamba patoke kumpala kua lufu lua muntu, nangananga mu miaba mudi bilele bidi kabiyi bia mu Mifundu bitampakane. Tangila tshilejilu tshia Victor, mmusombele mu ditunga dia Cameroun. Wakafunda ndongamu uvuabu ne bua kulonda bua kumujiika. Mu dîku diende muvua bantu ba bungi ba buenzeji bukole bena mu nshidimukilu uvua ne bilele bikole bidi bitangila bafue, pamue ne ntendelelu wa tubalubalu tua mitu ya bantu. Bu muvuabu banemeka Victor mu dîku, uvua mumanye se: pamu’apa nebatumike ne kabalubalu kende mushindu’eu. Pa nanku, wakafila mêyi matoke pa mushindu uvua Bantemu ba Yehowa ne bua kumujiika. Muanda eu wakapepejila mukajende ne bana bende malu, ne bumanyishi buimpe buakafidibua mu tshinsanga.

Epuka didikija bilele bidi kabiyi bia mu Mifundu

Bamue badi ne dimanya dia mu Bible badi bikale batshina bua kudisunguluja bu bashilangane ne bakuabu. Bua kuepuka dikengeshibua, mbatete bua kusankisha bena mutumba nabu mu difila tshimuenekelu tshia kuenza ditshisha dia pa tshibidilu bua bafue. Nansha mudibi biakanyine ka-lumbandi bua kukumbula udi mufuishe bua kumona mua kumusamba, ebi kabiena bilomba bua balombole disangisha dikese dia madilu kumbelu kua mufue butuku buonso kumpala kua diya kamujiika dine. Kuenza nunku kudi mua kulenduisha babandidi, bualu bidi mua kubapesha lungenyi lua se: bantu badi babuelakanamu kabena bushuwa bitabuja tshidi Bible wamba bua ngikadilu wa bafue.​—1 Kolinto 10:32.

Bible udi ubela bena nkristo bua kuteka ntendelelu wa Nzambi pa muaba wa kumpala mu nsombelu ne kutumika bimpe ne dîba diabu. (Matayo 6:33; Efeso 5:15, 16) Kadi mu imue miaba, mbafike ku dimanyika mudimu wa tshisumbu munda mua lumingu lujima anyi kupita apu bua madilu. Tshilumbu etshi katshiena tshitangila anu Afrike nkayende to. Bua madilu kampanda, luapolo lufume mu Amerike wa ku Sud ludi luamba ne: “Bisangilu bisatu bia tshisumbu bivua ne bantu bakese menemene. Munda mua matuku bu dikumi kabavua batue mudimu wa budimi nyama ku mikolo. Nansha bantu ba pambelu pa tshisumbu ne balongi ba Bible bavua bakeme ne batekeshibue mu mikolo pa kumona bamue ba ku bana betu ba balume ne ba bakaji babuelakana mu mikiya ya madilu.”

Mu bimue binsanga, dîku didi difuishe didi mua kubikila ndambu mukese wa balunda ba pa muoyo kumbelu kuabu bua didia dikese panyima pa dijiika dia mufue. Kadi mu bitupa bivule bia mu Afrike, bantu nkama mivule badi baya ku madilu badi baya kumbelu kua mufue ne bindila difesto, kutubu misangu mivule balambula nyama. Bamue bantu batu badisangisha ne tshisumbu tshia bena nkristo mbidikije tshilele etshi, bafila tshimuenekelu tshia se: badi benza mafesto a pa tshibidilu bua kupolesha bafue.

Disangila kumpala kua dijiikangana dilombola kudi Bantemu ba Yehowa kadiena diambika udi mufuishe bujitu bukole to. Nenku kabiakukengedibua bua kuenza dilongolola dia pa buadi bua aba badipu bafile mfranga bua kukumbaja mfranga ya disumba bidi bikengedibua bua kujiika tshitalu. Bikala bakamba bapele kabayi mua kukumbaja mfranga idi ikengedibua, bena mu tshisumbu bakuabu nebikale kakuyi mpata ne disanka bua kuambuluisha. Bikala diambuluisha edi kadiyi dikumbane, bakulu badi mua kulongolola bua kufila dikuatshisha dia ku mubidi bua badi badiakanyine.​—1 Timote 5:3, 4.

Misangu yonso bilele bia madilu kabitu bibengangana ne mêyi-maludiki a mu Bible to. Kadi padibi bibengangana nawu, bena nkristo badi bapangadija bua kuenza malu mu diumvuangana ne Mifundu.c (Bienzedi 5:29) Nansha mudi bualu ebu mua kusakidila dikenga, basadidi bavule ba Nzambi badi mua kujadika ne: mbatshimune mateta a mushindu’eu. Mbenze nunku ne bukole bua kudi Yehowa, “Nzambi wa busambi buonso,” ne diambuluisha dia dinanga dia bena kuitabuja nabu badi babasambe mu dikenga diabu.​—2 Kolinto 1:3, 4.

[Mêyi adi kuinshi]

a Mbashintulule mêna a bantu mu tshiena-bualu etshi.

b Mu imue miakulu ne nshidimukilu badi batumika ne tshiambilu “ditshisha” bua dikumbula dîpi bua kusamba udi mufuishe. Dikumbula edi didi mua kuikala kadiyi ne bualu nansha bumue budi kabuyi bua mu Mifundu. Tangila Réveillez-vous! wa 8 Kabitende 1979, mabeji 27-28.

c Miaba idi bilele bia madilu bifuane kukebela muena nkristo mateta makole, bakulu badi mua kulongolola balumbidi ba batismo bua malu adi mua kuikala alua kumpala. Panudi nusangila nabu bua kukonkonona nkonko ya mu mukanda wa Badilongolole bua kuenza mudimu wetu bimpe, nudi ne bua kutuma ntema mikole ku bitupa “Anyima, mpekato ne lufu” ne “Bukua-bitendelelu.” Buonso buabi bidi ne nkonko ya dikonkonona mishila muntu nkayende. Ke muaba udi bakulu mua kufila mamanyisha adi atangila bilele bia madilu bidi kabiyi mu diumvuangana ne Mifundu bua mulumbidi wa batismo kumanyaye tshidi Dîyi dia Nzambi dimulomba bikalaye ne bua kupetangana ne nsombelu eyi.

[Kazubu mu dibeji 23]

Babenesha bua dishindama diabu

Sibongili mmuena nkristo mukamba wa dikima musombele mu Swaziland. Kunyima kua lufu lua bayende matuku adi panshi aa, wakabenga bua kulonda bilele bivua ba bungi bamba ne: bidi bipolesha bafue. Tshilejilu, kavua mukunguishe mutu nansha. (Dutelonome 14:1) Bena mu dîku muanda-mukulu bavua ne tshiji bua bualu ebu ne bakamukungula mutu ku bukole. Bakakandika kabidi Bantemu ba Yehowa bua kabapitshi kumbelu bua kusamba Sibongili. Nansha nanku, bantu bakuabu basankididi ba mukenji wa Bukalenge bavua ne disanka bua kumukumbula ne mikanda ya dikankamija mifunda kudi bakulu. Dituku divuabu bindile bua Sibongili kuvualaye mpidi, bualu budi bukemesha buakenzeka. Muntu kampanda wa mu dîku muikale ne buenzeji bukole wakenzeja tshisangilu bua kukonkonona dibenga diende bua kutumikila bilele bia bankambua bia madilu.

Sibongili udi wamba ne: “Bakangebeja bikala mitabuja a tshitendelelu tshianyi angitabila bua kuleja kanyinganyinga pa kuvuala mizabi mifiike ya madilu. Kunyima meme mumane kumvuija mmuenenu wanyi, bakangambila ne: kabavua ne bua kulua kungenzeja nansha. Bualu buakankemesha mbua se: bonso bakalomba luse bua muvuabu bantatshishe ne bua dinkungula mu mutu kabiyi ku disua dianyi. Buonso buabu bakandomba bua kubabuikidila.” Pashishe, muakunyi wa Sibongili wa bakaji wakaleja ditabuja diende ne: Bantemu ba Yehowa ke tshitendelelu tshilelela, ne wakalomba dilonga dia Bible.

Tangila tshilejilu tshikuabu: muntu mulume kampanda wa mu Afrique du Sud muinyika dîna dia Benjamin uvua ne bidimu 29 pakumvuaye bua lufu lua tshikoso lua tatuende. Tshikondo atshi, Benjamin nkayende ke uvua Ntemu mu dîku diabu. Munkatshi mua disangisha kumpala kua kumujiika, bavua batekemene bua muntu yonso kupita kumpala kua lukita ne kuela dianza dia bulaba pa mushete.d Kunyima kua dimujiika, bena mu dîku bonso bakakunguisha mitu yabu. Bu muvua Benjamin kayi muenze mikiya eyi, bena mutumba ne bena mu dîku bakamanyisha ne: spiritu wa tatuende mufue uvua ne bua kumunyoka.

Benjamin udi wamba ne: “Bu mumvua muteke dieyemena dianyi kudi Yehowa, bualu nansha bumue kabuakamfikila to.” Bena mu dîku bakamona se: kakapeta dinyoka. Panyima pa matuku, bavule ba kudibu bakatuadija kulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa ne kutambulabu bu tshimanyinu tshia didilambula diabu kudi Nzambi. Kadi bidi munyi bua Benjamin? Wakabuela mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba wa dimuangalaja evanjeliyo. Bua bidimu bikese biashadi ebi, mmupete disanka dia mudimu dilenga dia kuambuluisha bisumbu bia Bantemu ba Yehowa bu mutangidi muena ngendu.

[Mêyi adi kuinshi]

d Bamue badi mua kumona se: kakuena bualu bubi mu diela bilongo anyi dianza dia bulaba mu lukita. Kadi muena nkristo udi mua kuepuka tshilele etshi bikala tshinsanga tshitshiangata bu mushindu wa kupolesha bafue anyi bikalatshi tshitupa tshia ngenzelu mulombola kudi ministre kampanda wa tshitendelelu tshia dishima.​—Tangila Réveillez-vous! wa 22 Kashipu 1977, dibeji 12-15.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu