Nkonko ya babadi
Bavule ba ku Bantemu ba Yehowa batu basekelela mifikilu ya dibaka. Dituku dia diledibua mmufikilu wa tshikondo tshiuvua muledibue. Nenku bua tshinyi kusekelela mifikilu ya dibaka ne kubenga kusekelela mifikilu ya diledibua?
Bushuwa, ki mbilombibue bua muena nkristo asekelele mifikilu eyi yonso ibidi to. Kadi kabiena biumvuija ne: yonso ibidi idi ne diumvuija dia muomumue anyi se: bena nkristo badi ne bua kuangata ya kumpala (mifikilu ya dibaka) bu mudibu bangata ya diledibua nansha.
Bu mutudi bamone, tudi mua kuamba ne: bubidi buayi mmifikilu, bualu “mufikilu” ‘ndituku didi dileja muanda kampanda wa ku tshidimu ku tshidimu.’ Udi mua kuikala mufikilu wa muanda kayi wonso—dituku diuvua mupetakane ne njiwu ya mashinyi, diuvua mumone ngondo upitshila muinshi mua dîba, diuvua muye kuowa mâyi mu dijiba ne bena dîku diebe, ne bikuabu. Mbimueneke patoke ne: bena nkristo kabatu bavuija “mufikilu” wonso bu dituku dia pa buadi anyi benza difesto bua kuwusekelela nansha. Muntu udi ne bua kukonkonona tshidi muanda wonso ne kupangadija tshidi tshiakanyine.
Tshilejilu, mu mushindu musunguluke Nzambi wakambila bena Izalele bua kusekelela ku tshidimu tshionso dituku divua muanjelu wende mupitshile pa nzubu ya bena Izalele mu Ejipitu ne divua tshimuangi tshia bantu bende tshienzeke mu 1513 K.B.B. (Ekesode 12:14) Pashishe, pavua bena Yuda, pamue ne Yezu, basekelele mufikilu wa muanda au, bivua bua kutumikila dîyi divua Nzambi mutume, ne kabakenza nenku ne difesto anyi ne dipeshangana dia mapa to. Bena Yuda pabu bakangata dibanjija tshiakabidi dia ntempelo bu mufikilu wa pa buawu. Nansha muvua disekelela muanda eu wa kale kadiyi dilombibue mu Bible, Yone 10:22, 23 udi uleja ne: Yezu kavua musendeke disekelela muanda eu nansha. Ndekelu wa bionso, bena nkristo batu ne tshisangilu tshia pa buatshi tshia mufikilu wa lufu lua Yezu. Bushuwa, badi benza nanku mu ditumikila dîyi-dituma dileja patoke mu Dîyi dia Nzambi.—Luka 22:19, 20.
Bidi munyi bua mifikilu ya dibaka? Mu amue matunga bidi tshibidilu bua mulume ne mukaji kuenzabu mufikilu wa dibuela diabu mu dibaka, ndongoluelu muenza kudi Nzambi. (Genese 2:18-24; Matayo 19:4-6) Bushuwa, Bible kêna udiula dibaka to. Yezu wakabuela mu musekelelu wa dibaka ne wakambuluisha bua kuvudija disanka mu difesto adi.—Yone 2:1-11.
Nenku kabiakuikala bualu buenyi bikala bena dibaka mu mufikilu wa dibaka diabu basungule bua kupitshisha dîba mu diela meji pa disanka dia muanda au ne pa dipangadika diabu dia kuenza madikolela bua kutungunuka bimpe bu bena dibaka. Biashindamenabu pa tshikondo etshi tshia disanka pa nkayabu, bu bena dibaka patupu, anyi biabikilabu balela babu peshi balunda bakese ba pa muoyo, adi ndipangadika dibatangile anu buobu. Katuena ne bua kushiminyina ku mufikilu eu bua kuenzeja disangila dinene dia bantu nansha. Mu mufikilu eu bena nkristo nebakebe bua bikale balombola kudi mêyi-maludiki adi atangila nsombelu wabu wa dituku dionso. Nenku bienza muntu mufikilu wa dibaka anyi kayi muwenze, abu mbualu buende nkayende.—Lomo 13:13, 14.
Kadi netuambe tshinyi bua disekelela dituku dia diledibua? Tudi ne bijadiki bia mu Bible bua mufikilu eu anyi?
Eyo, ku ntuadijilu wa siekele eu wa makumi abidi, Balongi ba Bible, muvua Bantemu ba Yehowa bamanyike dîba adi, bavua basekelela matuku a diledibua. Bavule ba kudibu bavua ne tukanda tukese tubikila ne: Mana a mu diulu a dituku dionso. Tukanda etu tuvua ne mvese wa mu Bible wa dituku dionso, ne bena nkristo bavule bavua bateka ka-foto kakese mu mabeji adi apetangana ne dituku dia diledibua dia Balongi nabu ba Bible. Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15 Luishi 1909 (Angl.), tshiakalonda mene ne: mu mpungilu kampanda wa mu tshimenga tshia Jacksonville, mu Floride, ku États-Unis, bakabandisha Muanetu Russell, mulombodi wa Société tshikondo atshi, pa tshiakuidi. Bua tshinyi? Bakamupesha tumue tushete tua bimuma bia mboma, bikaka ne madima bu dipa dia mufikilu wa diledibua. Abi bidi bituvuluija ndambu mukese wa bilele bia kale. Bua kuamba malu bu mudiwu, vuluka ne: tshikondo atshi, Balongi ba Bible bavua kabidi basekelela dia 25 Tshisua-munene bu mufikilu wa diledibua dia Yezu. Bavua mene ne tshibidilu tshia kuenza didia dia Nowele ku tshilombuelu tshia ku Brooklyn.
Bushuwa, katshia pinapu bantu ba Nzambi mbakole mu nyuma mu malu a bungi. Mu bidimu bia 1920 butoke buvule bua bulelela buakabambuluisha bua kumona bidi bilonda ebi:
Yezu kavua muledibue mu dia 25 Tshisua-munene to, dituku disuikakaja ku ntendelelu wa bampangano. Bible udi utulomba bua kuvuluka dituku dia lufu lua Yezu, ki ndituku dia diledibua diende anyi dia munga muntu nansha. Kuenza nunku kudi mu diumvuangana ne Muambi 7:1, ne mushindu udi muoyo wa muntu muena lulamatu ulua kushikila udi ne mushinga wa bungi kupita dituku dia diledibua diende. Mu Bible kamuena muyuki nansha umue uvua musadidi kampanda muena lulamatu musekelele diledibua diende to. Udi uleja misekelelu ya bampangano ya diledibua, misuikakaja ne bienzedi bia tshikisu. Tukonkononayi mifikilu ayi ya diledibua.
Mufikilu wa kumpala ng’wa dituku dia diledibua dia Farawone mu matuku a Yozefu. (Genese 40:20-23) Bua bualu ebu, tshiena-bualu pa matuku a diledibua tshidi mu tshibungu kampanda tshia Hastings tshidi tshituadija ne: “Tshilele tshia kusekelela dituku dia diledibua ntshisuikakaja, mu mmuenekelu watshi, ku dibadika dia matuku, ne munda muatshi, ntshisuikakaja ku amue malu a ntendelelu wa ku ntuadijilu.” Pashishe, tshibungu etshi tshidi tshitela mushikuluji wa malu a kale a bena Ejipitu Sir J. Gardner Wilkinson, wakafunda ne: “Muena Ejipitu yonso uvua wangata dituku nansha dîba dia diledibua diende ne mushinga wa bungi; ne pamu’apa bidi ne: bu mudi mu Perse, muntu yonso uvua usekelela dituku dia diledibua diende ne masanka a bungi, ubikila balunda bende ne benza manaya onso a mu tshinsanga tshiabu, ne biakudia bilenga bia bungi bipite bia pa tshibidilu.”—Encyclopædia of Religion and Ethics.
Musekelelu mukuabu wa dituku dia diledibua mutela mu Bible ng’wa Herode. Mu musekelelu eu bakakosa Yone Mubatiji mutu. (Matayo 14:6-10) Tshibungu tshikuabu (mpatuidi wa mu 1979) tshidi tshifila busunguluji ebu: “Bena Greke ba kumpala kua nshidimukilu eu bavua basekelela matuku a diledibua a nzambi ne a bantu bende lumu. Genéthlia wa bena G[re]ke uvua uleja misekelelu eyi, pavua genésia umvuija musekelelu uvua uvuluija dituku dia diledibua dia muntu mufue wa mushinga. Mu 2 Mak[abeye] 6:7 tudi tusangana bakula bua genéthlia wa ku ngondo yonso muenzela Antiochus IV, munkatshi mua muanda eu bena Yuda bavua benzejibue bua ‘kudiabu milambu.’ . . . Pavua Herode musekelele dituku dia diledibua diende, uvua wenza bualu ebu biumvuangana ne tshilele tshia bena Greke; kakuena tshijadiki tshia musekelelu wa matuku a diledibua mu Izalele wa mu bikondo bia kumpala kua nshidimukilu wa bena Greke nansha.”—The International Standard Bible Encyclopedia.
Bushuwa, lelu’eu bena nkristo balelela kabena batamba kuditatshisha bua ntuadijilu ne diumvuangana dia tshilele kayi tshionso ne malu a nzambi a kale to. Kadi ki mbasakibue bua kulengulula malu a mushinga adi mu Dîyi dia Nzambi nansha. Ebi bidi biumvuija ne: misekelelu ya dituku dia diledibua ya mu miyuki ya mu Bible idi anu ya bampangano ne mmisuikakaja ku malu a tshikisu. Nenku, mu mushindu mutoke Mifundu idi ileja misekelelu ya dituku dia diledibua ne mmuenenu mubi, bualu budi bena nkristo ba muoyo umue kabayi balengulula nansha.
Nenku, nansha mudi kusekelela mufikilu wabu wa dibaka kuikala bualu budi bitangila muntu ne muntu, kudi tubingila tuimpe tudi bena nkristo bapie babengela kusekelela matuku a diledibua.