TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w93 15/9 dib. 28-31
  • Unanukile mu mudimu wa bumpanda-njila

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Unanukile mu mudimu wa bumpanda-njila
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Dikengela mfranga
  • Mushindu wa kupeta mudimu wa mêba makese
  • Disama ne ditekeshibua mu maboko
  • Nunange disanka dienu dia mudimu
  • Mabenesha a mudimu wa bumpanda-njila
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Bampanda-njila—Peshayi ne nenupete mabenesha
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Mabenesha a mudimu wa bumpanda-njila
    Mudimu wetu wa Bukalenge—2003
  • Bumpanda-njila budi bukolesha malanda etu ne Nzambi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
w93 15/9 dib. 28-31

Unanukile mu mudimu wa bumpanda-njila

BANTEMU ba Yehowa batue ku 4 500 000 badi bamanyisha lumu luimpe pa buloba bujima. Munkatshi muabo kudi bampanda-njila, peshi bamanyishi ba Bukalenge ba ku dîba ne ku dîba bapite pa 600 000. Tshiluilu etshi tshinene tshia bampanda-njila ntshienza ne bantu ba bidimu bionso, kutuadija ku bana too ne ku banunu ba bidimu bipite pa 90. Mbafume mu mêku a mishindu yonso ne munkatshi mua bantu ba nsombelu ya mishindu yonso.

Kabiyi mpata, bamanyishi aba buonso ba ku dîba ne ku dîba badi ne dijinga dia kupatula bipeta bimpe mu mudimu wabu wa bumpanda-njila. Bavule badi bajinga kuwuvuija mudimu wa kashidi mu matuku a muoyo wabu. Bamue kabena mua kuwenza bua mabingila kabukabu. Kadi, bakuabu batu bashala bampanda-njila nansha mudiku ntatu ya kupeta mfranga, masama, ditekeshibua mu maboko, ne bikuabu. Nunku, mmunyi mudi bamanyishi ba ku dîba ne ku dîba mua kutantamena ntatu ya mushindu’eu ne kunanukila mu mudimu wa bumpanda-njila?

Dikengela mfranga

Pa tshibidilu, anu muvuabi bua mupostolo Paulo, bampanda-njila badi ne mudimu wa bianza udi ubambuluisha bua kusumba bidibo bakengela. (1 Tesalonike 2:9) Mu bitupa bivule bia buloba, badi ne bua kutantamena dikola dia mishinga ya biakudia, ya bilamba, ya nzubu ya kulala ne ya tudiendelandela. Misangu mivule, kabitu bipepele bua kupetabo mudimu wa mêba makese udi wakanangana ne majinga abu to. Ne biapetabu mudimu wa mushindu’eu, misangu mivule utu wa kadifutu kakese, kawuyi ubapetesha mambuluisha a pa mutu (anyi avantages sociaux) bu bena mudimu bakuabu.

‘Bituatungunuka ne kukeba diambedi Bukalenge bua Nzambi ne buakane buende,’ tudi mua kuikala ne dishindika dia se: Yehowa neatupeteshe bintu bia ku mubidi bitudi tukengela. Nanku, padibo bapangila mfranga, bampanda-njila kabena ne bua ‘kutatshisha lungenyi bua makelela to.’ (Matayi 6:25-34) Pa kuenza muabu muonso bua kujikija ntatu bu nunku, kabakutamba kuditatshisha bialamabo ditabuja dikole kudi Yehowa.

Padi muntu upetangana ne lutatu lua dipangila mfranga, pamu’apa udi mua kukepesha majinga a bia kusumba. Pa kushintulula programme wende wa dituula mfranga, udi mua kusumba bidiye ukengela menemene, ne kulekela majinga makuabu a bintu bia ku mubidi. Bua kukepesha bungi bua mfranga ya kutuula, bitu bienzeka bua bampanda-njila kusangila nzubu ne bena nkristo bakuabu. Bua kuambuluisha bana babo bua kuikalabo bampanda-njila, baledi batu babateka ku mabo patupu peshi pa kufutshisha mushinga mukese. Bakuabu batu bambuluisha bampanda-njila pa kubapesha mfranga ya kusumba biakudia anyi ya kufuta njila. Kadi, bampanda-njila ki mbasue kuikala bujitu kudi bana babo to, bualu, bilondeshile Mifundu, badi ne bua kuditatshisha buobo nkayabu bua kupeta bidibo bakengela.​—2 Tesalonike 3:10-12.

Bampanda-njila badi mua kukepesha bungi bua mfranga ya difuta njila pa kueleshangana maboko. Pikala bampanda-njila babidi ne vwatire buonso buabu, badi mua kupangadija bua kupatuka mu buambi mu teritware umue, nunku kutumika ne vwatire umue ne kukuba mfranga ivua mua kutuudibua bua ibidi. Bampanda-njila badi kabayi ne mashinyi badi mua kulamata aba badi nawu, eku bafila pabo tshitupa tshia mfranga ya kasolonyi. Badi kabidi mua kukepesha bungi bua mfranga idi itudibua pa kuenda ku makasa mu teritware idi pabuipi. Mu matunga mavule, bampanda-njila batu babuela mu tudiendelandela tua tshisangasanga, ebi bidi biambuluisha bua kukuba imue mfranga.

Ku aba batu batantamene lutatu lua dipangila makuta ne bananukile mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba, tutele Newton Cantwell ne mukajende. Bakapana tshidiminu tshiabu ne kudifila mu mudimu wa bumpanda-njila ne basambombo ba ku bana babo muanda-mutekete mu 1932, mu bidimu bivua mianda ya mabanji mitambe kukondakana pa buloba bujima. Muanetu wa balume Cantwell wakafunda ne: “Mu matuku makese, tuakatuula mfranga yonso mipeta pa kupana tshidiminu​—mivule ivua mitudibue bua kupeta mikanda ya kudi munganga. Ndi mvuluka se: patuakafika mu teritware wetu muibidi uvuabo batutume, kuvu’anu kutushadile dolare itanu patupu kunyima kua bamane kudianjila kufuta nzubu bua mbingu ibidi. Nansha nanku, tuvua bamanye se: Yehowa neatupeteshe bitudi tukengela bituatungunuka ne kukumbaja mudimu wetu ne mitalu. . . . Tuvua tulonga mua kukuba mfranga mu bitupa bionso. Tshilejilu, patuvua ne bua kuya mu teritware mupiamupia, mvua ngakula ne bamfumu ba bipanyinu bia kasolonyi ne mbumvuija se: tudi ne vwatire isatu itudi tutumika nayi dituku dionso bua kukumbaja mudimu wetu wa buambi; pa tshibidilu, bavua bampuekeshila mushinga wa kasolonyi. Ku lukuabu luseke, bana betu ba balume bakalonga mua kulongolola vwatire yetu ne tuvua tulamina mfranga mivule ivua mua kuya kudi balongolodi.” Ke mushindu uvua dîku dia Cantwell ditantamene lutatu lua dipeta ne dituula mfranga ne dinanukile mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Muanetu wa balume Cantwell uvu’anu mu milongo ya bampanda-njila pakafuaye ne bidimu 103.

Mushindu wa kupeta mudimu wa mêba makese

Bampanda-njila bavule batu badipetela bidibo bakengela pa kuenza mudimu wa ku mubidi wa mêba makese. Bia muomumue, bua kupeta bivua ne bua kumukuatshisha mu nsombelu wende pavuaye ukumbaja mudimu wende wa bu-misionere ku Kolinto, Paul uvua wenza ntenta ne bena kuitabuja nende Aquila ne Priscille. (Bienzedi 18:1-11) Lelu’eu, bana betu badi ne disanka dia kupangadijila bampanda-njila mudimu wa mêba makese. Bakuabu bampanda-njila batu bapeta midimu ya mushindu’eu kudi kompanyi itu yangata bantu ku mudimu wa mêba makese. Bidi bia mushinga bua kulama ditabuja kudi Yehowa ne kumusambila ne tshisumi bua kupeta bulombodi buende mu disungula dia mudimu.​—Nsumuinu 15:29.

Mpanda-njila kampanda wakamba ne: “Kunyima kua meme mumane kusuna bukole mu disambila, ngakamanyisha mfumu’anyi wa mudimu ne: buambi mmudimu wa pa nkayanyi udi ne mushinga mukole ku mêsu kuanyi ne tshiena mua kuanyisha bua kuenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba to. Disatu diakalonda, bakandomba bua kuenza mudimu umue umue au, kadi bua mêba makese. Ngakitaba ne disanka.” Nanku, katupetudi bukole bua disambila ne katupangi kuenza malu mu diumvuangana ne masambila etu nansha.

Bampanda-njila badi mua kuleja mbabi pa kumvuija aba badi bakumbane mua kubangata ku mudimu ne: tshipatshila tshiabu tshia kukeba mudimu wa mêba makese mbua kumona mua kutungunuka ne mudimu wabu wa buambi. Badi mua kubamanyisha matuku adibo mua kuandamuna ku mudimu ne bungi bua mêba adibo mua kuenza ku lumingu. Bana betu ba bakaji babidi bakabanyangana mudimu wa ku mubidi wa ku dîba ne ku dîba mu biro bia bundumbulula. Yonso wa kudibo uvua wenza mudimu munkatshi mua matuku abidi ne tshitupa ku lumingu. Ngenzelu eu wakabambuluisha bua kushala musangu mule mu mudimu wa bumpanda-njila too ne payilebo kulonda malongesha ku Galaad, Kalasa ka dilonga Bible ka Société Watchtower; pashishe kupetabo mikanda ya ditumibua bua kusadila bu ba-misionere.

Kudi mushindu wa kupeta midimu mishilangane idi yandamuna ku mêyi-maludiki a mu Mifundu pa kuyukila ne bena kuitabuja netu, bantu bakuabu peshi pa kubala mamanyisha malamika ku bimana anyi mafila mu bikandakanda. Kudipuekesha kudi ne mushinga mukole bua bampanda-njila, bualu nekubepule bua kutamba kusunguluja mudimu udibo basue kuenza. (Fuanyikija ne Yakobo 4:10.) Bua kunanukila mu bumpanda-njila, pamu’apa nebibalombe bua kuenza mudimu udi bamue bantu bangata bu wa matshimbu ne mupuekeshanganyi wa milongo. Bianyishabo mudimu wa mushindu’eu, kadi bikale ne dijinga dia kuenza bualu bukuabu, pamu’apa mbimpe kuvua kushintulula pashishe.

Disama ne ditekeshibua mu maboko

Bamue batu badimona benzejibue bua kuimanyika mudimu wabu wa bumpanda-njila bua kusama kukole. Pabi, bu buobo mua kuindila bua kuangata dipangadika dia mushindu’eu, pamu’apa nebumvue bimpe, peshi makanda abo a mubidi adi mua kuakana mushindu wa kutungunuka ne bumpanda-njila. Nansha mutu masama abatulukila, bamanyishi bavule batu bashala bampanda-njila bualu badi buondopibua ne banemeka ndiilu mubafundila, eku benza ndambu wa jimnastike bua kunyungisha mubidi ne biikisha kabidi. Mutangidi muena-ngendu kampanda wakajingulula muvua muanetu kansanga wa bakaji mpanda-njila ukenga bikole ne disama dia tukanu (rhumatisme), ne uvua ukengela diambuluisha bua kuya ku nzubu ne ku nzubu mu buambi. (Bienzedi 20:20) Nansha nanku, bayende ne yeye muine bavua balombola malonga a Bible a ku nzubu 33 ne bavua bambuluisha bantu 83 bua kuitaba bulelela. Pashishe, wakumvua bimpe, ne kunyima kua bidimu 11, wakabuela mu Kalasa bua bampanda-njila.

Ditekeshibua mu maboko didi mua kusaka bamue bena nkristo ku dilekela bumpanda-njila. (Nsumuinu 24:10) Dimue dituku mpanda-njila kampanda wakambila mutangidi muena-ngendu ne: “Ndi pa kuimanyika bumpanda-njila. . . . Ndi ne bivule bidi bikengela mfranga.” Uvua ukengela manete a mushinga wa dolare 20. Mutangidi wakamukonka ne: “Udi musue kuimanyika bumpanda-njila bualu udi dijinga ne dolare 20?” Wakamukankamija bua kuenza mudimu dituku dimue mu budimi bua kafé, nunku kupeta dolare eyi 20, kusumba manete ne kutungunuka ne bumpanda-njila buende. Kadi, mu kuyukila kuabo, biakamueneka se: mpanda-njila uvua nangananga mutekeshibue mu maboko bualu uvua ne bua kulongoluesha vwatire wende ne ebi bivua bilomba mfranga mivule. Mutangidi wakamulomba bua kukepesha ditula dia mfranga pa kuenda ne vwatire wende mu teritware wa kilometre mikese, pamutu pa kuenza mitantshi mile matuku wonso. Wakamubela kabidi bua kulama nsombelu wende wa mu nyuma. Mpanda-njila wakalonda mubelu eu, ne kunyima kua ngondo isambombo, wakabikidibua bua kuya kubuela mu Kalasa ka Galaad. Yeye mumane kupeta mukanda wa njikijilu, wakapeta mukuabu wa ditumibua mu ditunga dikuabu muakakumbajaye mudimu wende munkatshi mua bidimu bivule too ne ku lufu luende. Bushuwa, mabenesha mavule mmatuindile bituabenga kutshimunyibua kudi ditekeshibua mu maboko; nanku, katupu muoyo se: Yehowa udi netu.

Nunange disanka dienu dia mudimu

Nansha muvuaye upetangana ne mateta bu mudi nsombelu ya dibungama ne bikondo bia dipangila biakudia, Paulo uvua wangata mudimu wende bu tshiuma matuku wonso. (2 Kolinto 4:7; 6:3-6) Lelu’eu, kumpala kua buluishi ne makengeshibua, basadidi bavule ba Yehowa mu Afrike, ku Azi, ku Mputu wa kudi dîba dipatukila ne miaba mikuabu badi bashala balamate ku disanka diabu dia kuikala bampanda-njila. Patudi tupetangana ne mateta, tuenzayi muetu muonso bua kunanukila mu mudimu eu wa disanka dia pa buadi, bua butumbi bua Yehowa.

Bampanda-njila bavule bakafika ku didifila mu bumanyishi bua ku dîba ne ku dîba anu bualu bakapepeja nsombelu wabu. Anu bu Paulo, bakatantamena dinanga dia bintu bia ku mubidi ne bakadima disankishibua pa kuikala ne “biakudia ne biakuvuala.” Bua kunanukila mu mudimu wa bumpanda-njila, bidi bikengela kusankila mu bintu bidi bikengedibua menemene mu nsombelu. (1 Timote 6:8) Bituananga bikole masanka a mudimu adi Nzambi utupesha pa kuateka kumpala kua bintu bia ku mubidi, netupete disanka.

Tshilejilu ntshietshi: Anton Koerber wakapeta disanka dia kuakuila ne kubingisha bipatshila bia Bukalenge kumpala kua milopo ya mbulamatadi, ku tshimenga tshia Washington, D.C. Uvua mpanda-njila munkatshi mua bidimu bikese, pashishe mutangidi wa tshijengu mu bidimu bia 1950. Dimue dituku, bamue ba ku binende bavuaye ukeba nabu mfranga bakamutuadila bualu kampanda bulenga buvua mua kumupetesha muliyo mujima wa dolare. Kadi, bivua bikengela kudifilaye mu muanda eu munkatshi mua tshidimu tshijima. Yeye mumane kusambila Nzambi bua kumupetesha bulombodi buende ne mmuenenu mulenga, wakamba ne: “Mbikole bua meme kulekela masanka a dikema adi mampesha mu mudimu wa Yehowa, nansha biobi bua tshidimu tshimue patupu, kabidi nansha biobi mua kumpetesha ngolo yonso ya pa buloba bujima bu difutu. Tshintu tshikuabu katshiena ne mushinga mutambe ku mêsu kuanyi bu kuambuluisha bana betu munemu mu Washington, kabidi mu mudimu eu ndi ne dishindika dia kuikala mubeneshibue kudi Yehowa. Mbia bushuwa bua se: tshiakupeta muliyo wa dolare, kadi, tuanji kutshinka bu meme mua kuanyisha bualu bunudi numpangadijila, nnsombelu kayi wa mu nyuma ne wa ku mubidi ungikala nende ku ndekelu kua tshidimu?” Nunku, wakabenga dipa edi divuabo bamupangadijila. Bampanda-njila bavule badi bananukila nunku mu mudimu wabu bualu mbanange bikole disanka diabu dia pa buadi.

Mmasanka bungi kayipu adi bampanda-njila balabula! Bidi dibenesha bua kupitshisha mêba mavule mu diakula bua bukokeshi bua butumbi bua Yehowa. (Musambu wa 145:11-13) Pa kuenza mudimu mukole mu buambi, bampanda-njila badi ne disanka dia kutuala dikoleshibua mu nyuma kudi bapele ne aba badibo basuya, kudi babedi ne aba badi mu madilu, ne kudi aba badi ne tunyinganyinga tukole ne badi bakengela kupeta ditekemena dikole. Nunku, pikala nsombelu wetu mukumbanyine mua kudifila mu bumanyishi bua ku dîba ne ku dîba, bushuwa netupeteleku mabenesha mavule. ‘Dibenesha dia kudi Yehowa ke didi divuija [muntu] mubanji.’ (Nsumuinu 10:22) Bua diambuluisha diende ne dibenesha diende ke padi bamanyishi bavule ba Bukalenge bananukila ne disanka dionso mu mudimu wa bumpanda-njila.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu