Nkonko ya babadi
Miaku eyi: “kuikala ne mapa a nyuma,” idi mu 1 Kolinto 14:37, idi yumvuija kupeta spiritu munsantu mu ngumvuilu wa kuedibua manyi, peshi nkupeta dipa dia tshishima dia kudi nyuma?
Mu Bible wa Traduction du monde nouveau, mvese eu mmukudimuna mushindu’eu: “Biadimona muntu ne: udi muprofete peshi ne: udi ne mapa a nyuma, ajingulule malu andi nnufundila, bualu mmêyi-matuma a Mukalenge.”—1 Kolinto 14:37.
Mu kubala mvese eu, tudi mua kuela meji ne: miaku “kuikala ne mapa a nyuma” kudi mu diumvuangana ne muanda wa se: bena nkristo ba mu siekele wa kumpala bavua baledibua mu nyuma ne balua bana ba Nzambi ba mu nyuma. Tudi kabidi mua kujingulula miaku eyi bu idi itangila muntu kampanda udi mupete dipa kansanga dia pa buadi dia kudi spiritu munsantu. Amu bu mudi mvese idi kumpala ne idi kunyima ibidileja, mbimueneke se: ngumvuilu wa ndekelu eu ke utudi ne bua kulama.
Mupostolo Paulo mmutumike ne muaku wa tshiena-Greke pneu·ma·ti·kosʹ, udi ne diumvuija edi dia kumpala: “bidi bitangila nyuma, -a mu nyuma.” Tudi tuwupeta mu miaku eyi: “mubidi wa mu nyuma,” “dibenesha dia mu nyuma,” “lungenyi lua mu nyuma” ne “nzubu wa mu nyuma.”—1 Kolinto 15:44; Efeso 1:3; Kolosai 1:9; 1 Petelo 2:5.
Mu bilejilu ebi, Bible udi utela miaku (mubidi, dibenesha, lungenyi, nzubu) bidi “nyuma” uleja ngikadilu wabi. Kadi, mu nsombelu mikuabu, mêyi adi kumpala ne adi kunyima kua mvese eu ke adi ashindika ngumvuilu ne nkudimuinu bidi biakanyine [ngikadilu] wa “-a nyuma.” Nenku, 1 Kolinto 2:14, 15 udi utapulula ngenzelu ya malu ya muntu wa ku mubidi ne ya pneu·ma·ti·kosʹ, mbuena-kuamba ne: mu ngelelu wa meji mulenga, “muntu wa mu nyuma.”
Nshapita wa 12 too ne wa 14 ya mukanda wa kumpala mutumina bena Kolinto idi ishindamena pa mapa a bishima a spiritu munsantu. Nzambi wakaapesha bamue bena nkristo ba kumpala; ke muakalejaye ne: kavua kabidi utumika ne Izalele wa ku mubidi nansha, kadi, biangatshile dîba adi, uvua ubenesha “Izalele wa Nzambi” muenza ne bena nkristo. (Galatia 6:16) Pa bidi bitangila mapa aa, Paulo mmufunde ne: “Pabi, kudi mapa mashilangane, kadi, nyuma udi’amu umue.” (1 Kolinto 12:4) Meji a pa buawu, dimanya ne ditabuja bidi bisanganyibua ku mapa mavule a nyuma, bia muomumue ne dipa dia kufila milayi ne tshipedi tshia kuakula mu miakulu peshi kumvuija miakulu.—1 Kolinto 12:8-11.
Bena nkristo ba ku Kolinto bavua Paulo uyukidila bavua bela manyi a spiritu munsantu wa Nzambi. Paulo wakabambila ne: “Kadi, nuakuowishibua mâyi, kadi nuakabingishibua, nuakabadibua bu bantu bakane mu dîna dia Mukalenge wetu Yezu Kristo pamue ne spiritu wa Nzambi wetu.” (1 Kolinto 6:11; 12:13) Eyowa, buonso bakapeta “tshieya tshia eu utshivua ne bua kulua, mbuena-kuamba ne: nyuma.” (2 Kolinto 5:5) Nansha bikale nanku, buonso kabavua bapete dipa dia pa buadi dia kudi nyuma nansha. Kabidi, mbimueneke se: bavule bavua badifila amu ku dipa dia kuakula miakulu, bangata dipa edi ne mushinga munekesha. Paulo wakabanfudila bua kululamija ngelelu wabu wa meji; uvua ushindamena pa muanda wa se: bua bavule, dipa dia kuakula mu miakulu kadiakubambuluisha kupita pa dipa dia kufila milayi nansha. Ku ndekelu wa nshapita wa 12, Paulo udi ufila mubelu eu kudi bena Kolinto: “Tungunukayi ne kukeba ne mitalu mapa adi matambe bunene.”—1 Kolinto 12:28-31.
Pashishe, ku ntuadijilu wa nshapita wa 14, udi wenza dikankamija edi: “Ipatshilayi dinanga, kadi, tungunukayi ne kukeba ne mitalu [ta pneu·ma·ti·kaʹ], kadi, nangananga bua kufila milayi.” Ntshinyi tshivua tshikengedibua kukeba? Bena nkristo kabavua ne bua kukeba diedibua manyi a spiritu, bu muvuabu bamane kudipeta. Ku ndekelu kua nshapita wa 12 wa mukanda wende, uvua mubakankamije bua kukeba mapa a mushindu’eu. Ke bua tshinyi tudi tubala mu 1 Kolinto 14:1 mu Traduction du monde nouveau ne: “Tungunukayi ne kukeba ne mitalu mapa a nyuma.” Nkudimuinu mikuabu ya Bible idi ivuija ta pneu·ma·ti·kaʹ ne: “mapa a mu nyuma” (peshi “mapa a Nyuma”) mu mvese eu.
Ne mumvuija wonso aa, tumanye se: pabuipi ne ndekelu wa nshapita wa 14, Paulo udi usuikakaja dipa dia kufila milayi ku muaku pneu·ma·ti·kosʹ. Amu bu ku mvese 1, mêyi adi kumpala ne adi kunyima adi aleja ne: uvua wakula bua kuikala ne mapa a nyuma. Nkudimuinu wa La Bible en français courant mmukudimune mvese eu mushindu’eu: “Bieleja muntu meji ne: udi mutuadi wa mikenji wa Nzambi peshi wela meji ne: udi ne dipa kampanda dia nyuma, udi ne bua kuanyisha se: tshindi munufundile ndîyi-dituma dia Mukalenge.”
Eyowa, nansha bikale ne dipa dia kufila milayi anyi dipa dikuabu kayi dionso, bena nkristo buonso badi ne bua kuitaba ne kulonda mubelu wa Paulo pa mushindu udi malu ne bua kupitakana mu tshisumbu.