Kulama diumvuangana: Pankatshi pa bakulu ne basadidi ba mudimu
KATUPA kîpi kunyima kua Pentekoste wa mu 33 B.B., bualu bua mu tshimpitshimpi buakajuka mu tshisumbu tshipiatshipia tshia bena-nkristo. Ndongoluelu kampanda wakenjibua bua kuambuluisha bakamba bena dikenga. Kadi kunyima kua matuku, “Bena Yuda bakadi bakula [tshiena-Greke, NW] bakajiana Bena Ebelu ne, Ha kuabanyangana kua bintu ku dituku ku dituku, badi bahua muoyo [bakamba, NW] betu.”—Bienzedi 6:1.
Midiabakenu eyi yakafika ku matshi a bapostolo. “Bapostolo dikumi ne babidi bakabikila tshisumbu tshionso tshia bayidi, bakamba ne, ‘Kambimpe bua tuetu kulekela dî dia Nzambi bua kuenza mudimu wa mesa. Bana betu, nukebe balume muanda-mutekete munkatshi muenu badi ne lumu luimpe, badi bûle tente ne Nyuma ne lungenyi, netubateke ha mutu ha bualu ebu.’”—Bienzedi 6:2, 3.
Ebi bidi bileja dîyi-diludiki dia mushinga mukole pa bidi bitangila ndongoluelu mu tshisumbu tshia bena nkristo. Bamue balume ba kueyemena mbuomekela bujitu bua kutabalela mianda ya ku dituku dionso, eku bakuabo batabalela malu manene a mu nyuma. Ngenzelu eu kêna wa nzanzanza nansha. Mu Izalele wa kale, Aaron ne ndelanganyi yende bakatekibua pa mudimu bua kusadila bu bakuidi bua kufila milambu kudi Nzambi. Kadi, Yehowa wakenza bua se: bena Lewi babakuatshishe pa ‘kutabalela mpanza ya ntenta wa tshisangilu.’ (Nomba 3:5-10) Bia muomumue, batangidi lelu’eu mbakuatshisha kudi basadidi ba mudimu.
Mudimu wa bakulu ne basadidi ba mudimu
Mifundu idi ileja patoke ngikadilu mibandile milomba bua bakulu ne basadidi ba mudimu. (1 Timote 3:1-10, 12, 13; Tito 1:6-9) Ki mbatembanganyi nansha kadi badi benza mudimu bua tshipatshila tshia muomumue—diibakibua dia tshisumbu. (Fuanyikija ne Efeso 4:11-13.) Kadi, kudi amue mashilangana mu midimu idibo benza mu tshisumbu. Mu 1 Petelo 5:2, mbambile batangidi ne: “Nulame tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi tshidi munkatshi muenu, nubalame, kanui benzeshibue ku bukole, kadi ne mitshima ya disanka bu mu disua dia Nzambi; kambualu bua kukeba biuma, kadi nuikale ne mutshima mulongolola bimpe.” Badi ne bua kuandamuna kudi Nzambi bua mushindu udibo bakumbaja mudimu wabo wa tshijila wa kueyemena.—Ebelu 13:17.
Ntshinyi tshitudi mua kuamba bua basadidi ba mudimu? Mifundu kayena ibalomba bua kuikalabu bakumbana bua kulongesha [mushindu wa muomumue ne bakulu] to. Yabo midimu mmishilangane mu mushindu kampanda ne ya bakulu. Mu siekele wa kumpala B.B., kakuyi mpata, kuvua malu mavule a ku mubidi a kuenza, a ku dituku dionso, ne makuabo avua akengela makanda avuabo ne bua kutabalela, pamu’apa ne kukeba bintu bia kutentula nabi Mifundu anyi ditentula dine.
Lelu’eu, basadidi ba mudimu mbatungunuke ne kuenza midimu kabukabu ya mushinga muvule mu tshisumbu, bu mudi ditabalela konte ne teritware bia tshisumbu, diabanya bibejibeji ne mikanda, ne dikuba Nzubu wa Bukalenge. Bamue basadidi ba mudimu bazanzamuke badi mua kulongesha, imue misangu kulombola Malonga a Mukanda a mu tshisumbu, kuenza bimue bitupa bia Bisangilu bia Mudimu, ne kuenza miyuki ya patoke.
Padi bakulu ne basadidi ba mudimu benza mudimu pamue mu diumvuangana, bidi tshisumbu tshikengela—bia mu nyuma ne bidi bitangila ndongoluelu—bidi bikumbajibua mu mushindu wa pankatshikatshi. Nunku bena mu tshisumbu nebikale ne disanka, bukole, ne nebapatule bipeta bimpe mu nyuma. Vuluka tshiakafundila Paulo bela manyi ba ku Efeso: “Bituha bionso bia mubidi bidi biakashangana ne bidi bilamakashangana kudiye bua dikuatshishangana dia manungu onso, bu mudi mudimu wa tshituha tshionso, bidi bidiundisha mubidi mujima, tô ne hatentamabi bu nsubu mu dinanga.”—Efeso 4:16.
Bakulu ne basadidi ba mudimu badi ne bua kuenza madikolela bua kukolesha diumvuangana dia muomumue, mbuena-kuamba ne: diakanangana ku mêyi, dipunga mêyi amue, dieleshangana diboko, ne buobumue. Kadi, diumvuangana dia mushindu’eu kadiena didibueja nkayadi nansha. Didi ne bua kudimibua ne kukubibua biakane.
Tshidi bakulu mua kuenza
Tshidia tshinene nkumanya se: malanda adi pankatshi pa mukulu ne musadidi wa mudimu kaena bu a mfumu ne mupika anyi bu a mfumu wa mudimu ne muena mudimu nansha. Padiku diumvuangana dilelela, bakulu badi bangata basadidi ba mudimu bu ba-ministre nabo ba Nzambi. (Fuanyikija ne 1 Kolinto 3:6-9.) “Mu buneme muntu ne muntu ateke mukuabo kumpala,” ke mudi Lomo 12:10 wamba. Nunku bakulu badi ne bua kuepuka kuangata basadidi ba mudimu mu mishindu idi imueneka bu mikale ibapuekesha anyi ibapepeja. Badi ne bua kukankamija, pamutu pa kukandika tshidia tshimpe tshidi bakuabo badianjila kuela. Kunemeka basadidi ba mudimu kudi kupatula ngikadilu miakane kudibo ne kudi kubambuluisha bua kuenza mudimu wabo wa mu tshisumbu ne disanka.
Bakulu badi kabidi ne bua kuvuluka ne: mudimu wabo wa kulama tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi idi ku bukubi buabo udi kabidi ne bua kuenjibua bua bana betu badi basadila bu basadidi ba mudimu. Bushuwa, basadidi ba mudimu aba badi ne bua kuikala bena nkristo bapiluke. Kadi, bia muomumue ne mikoko mikuabo, badi bakengela dîba dionso ditabalela dia muntu pa nkayende. Bakulu badi ne bua kutabalela dilubuluka diabo dia mu nyuma ne dîsu dikole.
Tshilejilu, pakatutakena mupostolo Paulo ne nsongalume Timote, diakamue wakajingulula dimanya kuenza dia Timote ne “wakaleja dijinga dia kuya ne muntu eu.” (Bienzedi 16:3, NW) Timote wakasadila bu muenji wa ngendu ne Paulo, bu tshipeta, wakababidila dilongeshibua dikena kufuanyikija. Ke bualu kayi, bidimu bungi kampanda ku shòò, Paulo wakafundila bena nkristo ba ku Kolinto ne: “Bua bualu ebu nakunutumina Timote, udi muana wanyi munanga ne wa kueyemena mu Mukalenge; yeye neanuvuluishe bua bienzedi bianyi bia mu Kilisito”!—1 Kolinto 4:17.
Bakulu, nukadiku batuadija kukuata mudimu ne dimanya kuenza dijima dia basadidi ba mudimu mu tshisumbu tshienu anyi? Nutuku nubambuluisha bua kulubuluka pa kubalongesha muntu pa nkayende mua kuakula patoke ne kuenza makebulula mu Bible anyi? Nutuku nulombe aba badi bapiluke bua kunufila mu makumbula a bulami anyi? Nutuku nutumika pamue mu mudimu wa budimi anyi? Mu lusumuinu lua Yezu lua ntalanta, mfumu wakambila basadidi bende ba lulamatu ne: “Wenji bimpe, mupika wanyi muimpe ne wa lulamatu!” (Matayi 25:23, NW) Bia muomumue, ne kalolo kuonso nutuku penu nutumbisha ne nuela basadidi ba mudimu badi ne budipuekeshi buonso benza mudimu wabo biakane ka-lumbandi anyi? (Fuanyikija ne Nsumuinu 3:27.) Bikalabi kabiyi nunku, kabakudiumvuaku ne: mudimu wabo ki mmuanyishibue anyi?
Bia muomumue, diyukidilangana didi ne mushinga mukole bua kushemesha malanda mimpe mu mudimu. (Fuanyikija ne Nsumuinu 15:22.) Midimu kayena ne bua kufidibua anyi kumbushibua kakuyi kabingila anyi mu tshimpitshimpi nansha. Bakulu badi pamu’apa mua kuyukidilangana mu masambila bua kumanya mushindu wa kutumika biakane ne nzanzu ya muanetu kampanda wa balume mu tshisumbu. (Fuanyikija ne Matayo 25:15.) Padibo bapesha muanetu kampanda wa balume mudimu, bidi bikengela kumuambila mu tshikoso tshidi tshimulomba menemene. “Bikalaku kakuyi bulombodi,” ke mudi Nsumuinu 11:14 ubela, “bantu badi badishinda hanshi.”
Ki mbiakane bua kuambila patupu muanetu wa balume bua kutuadijaye kutangila konte, bibejibeji, anyi mudimu wa kutangila tshibambalu tshia mikanda uvua musadidi mukuabo wenza to. Imue misangu musadidi mupiamupia udi mua kupiana rejistre idi kayiyi mijalame anyi mikumbane. Mmushindu kayipu udibi bitekesha mu maboko! 1 Kolinto 14:40 udi ufila dîyi-diludiki ne: “Malu onso enjibue bilengele, ne alondangane biakane.” Bakulu badi ne bua kudianjila kuela tshidia tshia kumpala bua kulongesha bana betu ba balume, pa kubibidija ne ntumikilu ya mu tshisumbu ne pa kufila buobo bine tshilejilu mu dilonda ntumikilu ya mushindu’eu. Tshilejilu, bakulu badi ne bua kulongolola bua se: konte kuikalayi ikonkononyibua kunyima kua ngondo yonso isatu. Dilengulula ndongoluelu eu wa mushinga mukole udi mua kufikisha ku ntatu ne kukepesha kanemu kadi naku basadidi ba mudimu bua mamanyisha adi atangila ndongoluelu.
Kadi netuenze tshinyi bikala muanetu kampanda wa balume umueneka bu muena lulengu mu dienza mudimu kansanga musunguluke. Pamutu pa kumumbusha mu tshimpitshimpi pa mudimu wende, bakulu badi ne bua kuyukidilangana nende pa bualu ebu. Pamu’apa lutatu [luende] ndipanga dilongeshibua dilenga. Biatungunukaye ne kuikala ne ntatu mu dikumbaja mudimu wende, pamu’apa udi mua kukumbaja bimpe mukuabo mudimu.
Bakulu badi kabidi mua kukolesha diumvuangana pa kuleja budipuekeshi. Filipoi 2:3 udi ukankamija bena nkristo ne: “Kanuenji muanda bua ditahuluka anyi bua kuditambisha kua hatuhu; kadi [ne budipuekeshi buonso, NW] muntu ne muntu abale mukuabo bu muntu udi umutamba yeye bimpe.” Nunku mukulu udi ne bua kutumikila biamulomba musadidi bua kusomba pa muaba kampanda mu Nzubu wa Bukalenge, kayi wela meji ne: bu mudiye mukulu, kêna ne bua kutumikila nansha. Pamu’apa musadidi udi yeye ulonda mubelu udi ulomba bua kusomba miaba mishilashilangane mu Nzubu wa Bukalenge, nansha mudiye muikale uvuluka ne: kakuena mukenji wa se: buonso badi anu ne bua kuenza nunku to.a Mukulu udi ne bua kuepuka didibuejakaja didi kadiyi ne mushinga mu diangata mapangadika adi atangila mudimu muomekela musadidi wa mudimu.
Basadidi ba mudimu badi batumika bua diumvuangana
“Bia muomumue basadidi ba mudimu badi ne bua kuikala bantu bajalame,” ke mudi mupostolo Paulo wamba. (1 Timote 3:8, NW) Mmuenenu wabu muakane wa midimu yabo—bu tshimue tshitupa tshia mudimu wabo wa tshijila—udi utamba kuepula ntatu. Biwikala musadidi wa mudimu, utuku wenza midimu yebe ne disanka anyi? (Lomo 12:7, 8) Utuku wenza madikolela pa nkayebe bua kupiluka mu dienza midimu yebe anyi? Udi muntu wa kueyemena ne wa kutekela mutshima anyi? Utuku uleja mmuenenu wa dienza mudimu ku budisuile anyi? Musadidi kampanda wa mudimu mu ditunga kansanga dia mu Afrike udi wenza midimu isatu mishilangane mu tshisumbu. Tudi mua kuamba tshinyi bua mmuenenu wende? “Eyowa, eu mmudimu mukole,” ke mudiye wamba, “kadi mudimu mukole kawena ukushipa to.” Bushuwa, aba badi badifila ne kasuki badi balabula disanka divule.—Bienzedi 20:35.
Nudi kabidi mua kuenza bivule bua kukolesha diumvuangana pa kueleshangana diboko ne bakulu. “Nutumikile badi ku mutu kuenu ne nubakokele,” ke mudi Ebelu 13:17 [NW] wamba, “bualu badi batabalela anyima yenu dîba dionso, bu bantu bikala ne bua kuandamuna [kudi Nzambi]; bua benza nunku ne disanka, apo kabiyi ne kutua kua mikemu, bualu abi nebikale mua kunuenzela bibi.” Eyowa, bakulu mbantu bapange bupuangane, ne pamu’apa mbipepele bua kusunguluja ntupakanyi yabu. Kadi mmuenenu wa dijanangana udi ulela dipanga dieyemena. Mmuenenu eu udi mua kukujimijila disanka diebe ne ku lukuabo luseke kutampakena bakuabo mu tshisumbu. Nunku, mupostolo Petelo wakafila mubelu eu: “Nuenu bansongalume, nukokele bakulumpe. E, buonso buenu nudiluatshishe ne [budipuekeshi, NW] . . . Nunku nudihuekeshe kunshi kua tshianza tshikole tshia Nzambi, bua yeye anubandishe mu tshikondo tshiasunguleye.”—1 Petelo 5:5, 6.
Mubelu wa mushindu’eu udi nangananga muakanyine paudi udiumvua mupuibue muoyo bua masanka a mudimu. Pamu’apa udi wipatshila “mudimu wa mutangidi,” kadi ditekibua pa mudimu eu ki ndienzeke to. (1 Timote 3:1) Budipuekeshi mu tshieledi tshia lungenyi budi mua kukuambuluisha bua kulama “mmuenenu wa dindila.” (Muadi 3:24) Pamutu pa kukuatshila bakulu tshiji—tshidi kakuyi mpata mua kubiipisha malanda ebe mimpe mu mudimu—ubebeje bikalaku pamu’apa bikukengela bua kuenza madikolela bua kuakaja imue ngikadilu. Bushuwa, dianyisha ne ditumikila biebe bilelela bia ku budisuile nebimueneke bu tshijadiki tshia didiunda dia mu nyuma.
Budipuekeshi ne budipope bia kudi Nzambi bidi mua kuambuluisha musadidi wa mudimu bua kulama ngikadilu wende wa pankatshikatshi bikalaye ne makokeshi anyi dishidimuka bia pa buabi anyi ne muanzu kampanda munene ku mudimu wa ku mubidi. Mmushindu kayipu wikalabi ditetshibua kudiye biatetaye kudibandisha pa mutu pa bakulu anyi kuzangika makokeshi ende a dimanya kuenza! Nsumuinu 11:2 udi utuvuluija ne “meji adi kudi [badipope, NW].” Muanetu wa balume muena budipope mmumanye mikalu yende. Udi ujinga kutumika mu ditalala ne kuenza mudimu ne makokeshi ende bua kukuatshisha bakulu. Budipope budi kabidi mua kumuambuluisha bua kujingulula se: nansha mudiye ne dimanya divule dia mu bulongolodi ebu, utshidi mupange malu a bungi adi atangila meji a mu nyuma ne busunguluji—ngikadilu mudi bakulu mua kuikala batambe kupiluka.—1 Kolinto 1:26–2:13; Filipoi 1:9.
Mu butoke buonso, bakulu ne basadidi ba mudimu badi bakumbaja midimu ya mushinga mukole. Buonso basangisha badi mua kuenza bivule bua kuibaka bena mu tshisumbu buonso. Kadi bua kuenza nunku, badi ne bua kuenza mudimu pamue mu diumvuangana, “mu kudihuekesha kuonso, mu kalolo, mu lutulu ne mu kuikalangana ne luse; nunanukile mua kulama buobumue buenu bua mu Nyuma Muimpe mu tshisuikidi tshia ditalala.”—Efeso 4:2, 3.
[Mêyi adi kuinshi]
[Bimfuanyi mu dibeji 27]
Bakulu badi ne bua kuangata basadidi ba mudimu,ki mbu bena mudimu babo, kadi bu ba-ministre nabo ba Nzambi