TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w97 15/12 dib. 11-16
  • Dipanduka ku ‘dituku dia Yehowa’

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Dipanduka ku ‘dituku dia Yehowa’
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Yehowa udi wenza malu mu tshikondo tshia Nowa
  • Dinyoka dia bu-nzuji dia Yehowa bua Sodome ne Gomore
  • Izalele udi unowa “mvunde”
  • Yehowa udi tshilumbu ne Yuda mutontolodi
  • “Dikenga dinene” dia mu siekele wa kumpala
  • Bapandishibue ne muoyo mu dikenga dinene
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Enza dimanyisha dia patoke bua upete lupandu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
  • Bidi bikengela tuetu kushala batabale bikole mpindieu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2003
  • Udi mudiakaje bua dituku dia Yehowa anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1997
w97 15/12 dib. 11-16

Dipanduka ku ‘dituku dia Yehowa’

‘Dituku dia Yehowa didi dinene, didi dikuatshisha bantu buôwa bukole; nganyi washindama kumpala kuadi?’​—YOELE 2:11.

1. Bua tshinyi ‘dituku dia Yehowa didi dikuatshisha bantu buôwa’ didi ne bua kuikala tshikondo tshia disanka?

“DIDI dikuatshisha bantu buowa”! Au ke mushindu udi Yoele muprofete wa Nzambi umvuija “dituku [dinene] dia Yehowa.” Kadi, tuetu badi banange Yehowa ne balue kudiye mu didilambula bashindamene pa mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu katuena ne bua kukanka ne buôwa bualu dituku dia Yehowa didi dienda disemena. Bushuwa nedikale dituku didi ditshingisha, kadi nedikale kabidi dituku dia lupandu lunene, dituku dia kusulakana ku ndongoluelu eu mubi wa malu udi mukengeshe bukua-bantu munkatshi mua bikondo ne bitshia. Mu ditekemena dia dituku adi, Yoele udi ulomba bantu ba Nzambi bua ‘bikale ne disanka ne musangelu, bualu bua Yehowa wakenza malu manene,’ ne udi usakidila dishindika edi: ‘Palua bualu ebu, muntu yonso [“wabila,” NW] dîna dia Yehowa neasungidibue.’ Pashishe mu ndongoluelu wa Bukalenge bua Nzambi, ‘nemuikale bakuabu bapanduke bu muakamba Yehowa; ne munkatshi mua bantu aba badi bashala nemuikale bakuabu badi Yehowa ubikila.’​—Yoele 2:11, 21, 22, 32.

2. Mu dikumbana dia malongolola a Nzambi, ntshinyi tshidi tshienzeka (a) mu “dituku dia Mukalenge” (b) mu “dituku dia Yehowa”?

2 Dituku dia Yehowa didi dikuatshisha bantu buôwa ki ndia kubuejakaja ne ‘dituku dia Mukalenge’ dia mu Buakabuluibua 1:10. Dituku dia Mukalenge didi dikonga dikumbana dia bikena-kumona 16 bileja mu Buakabuluibua nshapita 1 too ne 22. Didi dikonga tshikondo tshia dikumbana dia malu onso avua Yezu mudianjile kuamba mu diandamuna ku lukonko elu lua bayidi bende: “Ntshikondo kayi tshikala malu aa, ne ntshinyi tshikala tshimanyinu tshia dikalaku diebe ne tshia nkomenu wa ndongoluelu eu wa malu?” Dikalaku dia Yezu mu diulu ndimanyike pa buloba ku ‘mvita mikuate ne buôwa, biyole bia nzala, nkinu, bipupu bia masama, ne dibenga kunemeka mikenji.’ Bu mudi tunyinganyinga etu tuvulangane, Yezu mmufile busambi bua bantu badi batshina Nzambi pa kutuma bayidi bende ba matuku etu aa bua kuyisha “lumu luimpe elu lua bukalenge . . . pa buloba buonso buasa bu bumanyishi kudi matunga onso.” Pashishe, bu nkomenu wa dituku dia Mukalenge, “nshikidilu” wa ndongoluelu eu wa malu, dituku dia Yehowa didi dikuatshisha buôwa, neabudike. (Matayo 24:3-14, NW; Luka 21:11) Adi nedikale dituku dia Yehowa dia kukumbaja dilumbuluisha dia lukasa pa bulongolodi ebu bunyanguke bua Satana. “Diulu ne buloba bidi bikanka. Kadi Yehowa udi tshinyemenu kudi bantu b[ende].”​—Yoele 3:16.

Yehowa udi wenza malu mu tshikondo tshia Nowa

3. Mmunyi mudi nsombelu wa lelu mufuanangane ne wa tshikondo tshia Nowa?

3 Nsombelu wa buloba bujima lelu’eu mmufuanangane ne wa “matuku a No[w]a” kukadi mpindieu bidimu bipite pa 4 000. (Luka 17:26, 27) Mu Genese 6:5, tudi tubala ne: ‘Yehowa wakamona ne: mibi ya bantu idi idiundadiunda munkatshi mua ba pa buloba ne meji adibu bela mu mitshima yabu adi mabi matuku onso.’ Mmunyipu mudibi bifuanangane ne bulongolodi ebu lelu’eu! Malu mabi, lukuka ne dipangika dia dinanga mbivule miaba yonso. Imue misangu tudi mua kuela meji ne: dinyanguka dia bukua-bantu ndifike mu buondoke buadi. Kadi mulayi wa mupostolo Paulo udi utangila “matuku a ku nshikidilu” udi anu utungunuka ne kukumbana: “Bantu babi ne badingi ba bakuabo nebadiundediunde mu malu mabi abo matuku onso, badingangana, badingibua.”​—2 Timote 3:1, 13.

4. Mbuenzeji kayi buvua nabu ntendelelu wa dishima mu bikondo bia ku ntuadijilu?

4 Bitendelelu bivuaku mua kuikala bipeshe bantu disulakana mu tshikondo tshia Nowa anyi? Tòo, bitendelelu bitontolodi bu ebi bivuaku musangu au bivua ne bua kuikala bikoleshe menemene nsombelu minyanguke. Baledi betu ba kumpala bavua balonde dilongesha dia dishima dia “nyoka au wa kale, yeye udi muidikibue ne, Diabolo ne Satana.” Mu tshipungu tshibidi kunyima kua Adama, ‘kuvua ntuadijilu wa dibila dîna dia Yehowa,’ (NW) bimueneka se: bivua mu mushindu mubule kanemu. (Buakabuluibua 12:9; Genese 3:3-6; 4:26) Pashishe, banjelu batomboke bakalekela kuleja bulamate bukena buabanya kudi Nzambi, bakavuala mibidi ya bantu bua kuenda masandi ne bana ba bakaji ba bantu balenga kumona. Bakaji aba bakalela bana ba mpolondo ba mashi masanga, babikila ne: ba-Nefilime, bavua bakengesha ne bamuenesha bantu kanyawu. Ku buenzeji ebu bua ba-demon, ‘bantu bonso bakanyanguka mu bienzedi biabu bia pa buloba.’​—Genese 6:1-12.

5. Pa kutangila malu akenzeka mu matuku a Nowa, mmubelu kayi udi udimuija udi Yezu utupesha?

5 Kadi, dîku dimue diakalama muoyo-mutoke kumpala kua Yehowa. Nenku, Nzambi “wakalama Nowa, muyishi wa buakane, kupandukaye ne bakuabu muanda-mutekete, pakatumaye mvula wa kabutu pa bulongolodi abu bua bantu bakena bena Nzambi.” (2 Petelo 2:5, NW) Mvula au wa kabutu wakaleja mu tshimfuanyi dituku dia Yehowa didi dikuatshisha buôwa, didi dimanyisha ndekelu wa ndongoluelu eu wa malu ne divua Yezu muambe mu mulayi ne: “Bua dituku adi ne dîba adi muntu ki mmumanye, nansha banjelu ba mu diulu, nansha Muana, kadi anu Tatu. Bualu anu bu muvua matuku a Nowa, nenku ke muikala dikalaku dia Muana wa muntu. Bualu anu bu muvuabu mu matuku au a kumpala kua mvula munene, badia ne banua, balume basela ne bakaji bafidibua ku mabaka, too ne dituku diakabuela Nowa mu buâtu; ne kabakateya ntema too ne pakalua mvula munene ne kubabutula bonso, nenku ke muikala dikalaku dia Muana wa muntu.” (Matayo 24:36-39, NW) Lelu’eu tudi mu nsombelu wa muomumue, ke bua tshinyi Yezu udi utubela bua ‘tudilame bimpe, tutabale misangu yonso, [“tuenza mitendekenu,” NW] bua tuikale ne bukole bua kupanduka mu malu aa onso alua.’​—Luka 21:34-36.

Dinyoka dia bu-nzuji dia Yehowa bua Sodome ne Gomore

6, 7. (a) Malu akenzeka tshikondo tshia Lota adi tshimfuanyi tshia tshinyi? (b) Ndidimuija kayi dia patoke didi bualu ebu butupesha?

6 Nkama ya bidimu panyima pa Mvula munene, pakavua ndelanganyi ya Nowa mivulangane pa buloba, muena lulamatu Abrahama ne muipu wende Lota bakadimuenena dikuabu dituku dia Yehowa didi dikuatshisha buôwa. Lota ne dîku diende bavua basombele mu tshimenga tshia Sodome. Pamue ne tshimenga tshiena-mutumba tshia Gomore, tshimenga etshi tshikavua tshidine mu tshiendenda tshia masandi tshikuate muendi. Dinanga dia bintu divua padi diditatshisha dia kumpala, ndekelu wa bionso kunyangadi mene mukaji wa Lota. Yehowa uvua muambile Abrahama ne: ‘Muadi wa Sodome ne Gomore udi munene, ne malu mabi abu adi matambe bukole.’ (Genese 18:20) Abrahama wakasengelela Yehowa bua alekele bimenga abi bua bantu bakane bavuamu, kadi Yehowa wakamumanyisha ne: kavua mua kusanganamu nansha bantu bakane dikumi. Banjelu batuma kudi Nzambi bakambuluisha Lota ne bana bende ba bakaji babidi bua kunyemena mu tshimenga tshia Sôa tshivua pabuipi.

7 Ntshinyi tshiakalonda? Mu difuanyikija ‘matuku a ku nshikidilu’ etu aa ne a mu tshikondo tshia Lota, Luka 17:28-30 udi ulonda ne: ‘Bualu buakadi nunku kabidi mu matuku a Lota; bakadi badia, bakadi banua, bakadi basumba, bakadi bapana, bakadi bakuna, bakadi bibaka; kadi dituku diakapatuka Lota mu Sodome, kapia ne soufre biakafuma muulu, biakabashipa bonso; bualu nebuikale nunku dituku diamueneka Muana wa muntu.’ Dibutuka dia Sodome ne Gomore mu dituku adi dia Yehowa dikuate ne buôwa didi didimuija dia patoke kutudi mu tshikondo etshi tshia dikalaku dia Yezu. Bantu ba mu tshipungu tshidiku lelu ‘mbadifile mu masandi, balonda malu a mubidi adi kaayi makanangane ne tshilele tshia bantu.’ (Yuda 7) Kabidi, malu a tshiendenda tshia masandi a mu bikondo bietu ebi mmakebeshe mavule a ku “masama a bipupu” madianjila kuamba kudi Yezu bua matuku aa.​—Lukase 21:11, MMM.

Izalele udi unowa “mvunde”

8. Mmu bualabale kayi muvua Izalele mulame tshipungidi ne Yehowa?

8 Mu kupita kua matuku, Yehowa wakasungula bena Izalele bua kuikalabu ‘bantu bende munkatshi mua bantu bonso, . . . bu bukalenge bua bakuidi, bu tshisamba tshia tshijila.’ Kadi bualu ebu buvua busuikila ku ‘ditumikila diabu dia dîyi diende ne ku dinemeka dia tshipungidi tshiende.’ (Ekesode 19:5, 6) Bakanemeka diakalenga edi dinene anyi? Nansha kakese! Bushuwa, bantu ba lulamatu ba mu tshisamba atshi bakamusadila ne bulamatshi buonso​—Mozese, Samuele, Davidi, Yehoshafata, Hezikiya, Yoshiya, pamue ne baprofete balume ne bakaji bena bulamate. Kadi tshisamba etshi mu ka-bujima katshivua ne lulamatu. Ndekelu, bukalenge buakabuluka mu bitupa bibidi​—Izalele ne Yuda. Mu tshi-bungi, bisamba ebi bionso bibidi biakaditua mu ntendelelu wa bampangano ne mu bikuabu bilele bidi bipepeja Nzambi bia matunga mena mutumba.​—Yehezekele 23:49.

9. Mmunyi muakalumbuluisha Yehowa bukalenge butomboke bua bisa dikumi?

9 Mmunyi muakamona Yehowa malu aa? Anu bu pa tshibidilu, wakafila didimuija, mu diumvuangana ne dîyi-diludiki diamba kudi Amosa ne: ‘Yehowa Nzambi kêna wenza bualu, bikalaye kayi muanji kubusokoluela bantu bende baprofete diambedi.’ Amosa yeye muine wakamanyisha mulawu muela bukalenge bua Izalele bua ku Nord ne: “Nudi nutekemena tshinyi mu dituku dia Yehowa? Didi mîdima, kadiena munya nansha.” (Amosa 3:7; 5:18) Kabidi, muprofete nende Hoshea wakamba ne: “Padibo bakuna lupepele, nebanowe mvunde.” (Osheya 8:7, MMM) Mu 740 K.B.B., Yehowa wakatumika ne tshiluilu tshia bena Assyrie bua kubutula bukalenge bua Izalele bua ku Nord musangu umue ne bua kashidi.

Yehowa udi tshilumbu ne Yuda mutontolodi

10, 11. (a) Bua tshinyi Yehowa kakasua bua kubuikidila Yuda? (b) Mmalu kayi mabi avua manyange tshisamba etshi?

10 Yehowa wakatuma kabidi baprofete bende mu bukalenge bua Yuda bua ku Sud. Kadi, bakalenge ba Yuda bu mudi Manashe ne eu wakamulonda, Amona, bakatungunuka ne kuenza malu mabi ku mêsu Kuende, bela ‘mashi [“mapite bungi,” NW] a bantu bakadi kabayi ne bilumbu panshi, ne bakuatshila mpingu misonga mudimu, bayitendelela.’ Nansha muakenza mene Yoshiya muana wa Amona malu mimpe ku mêsu kua Yehowa, bakalenge bakalonda panyima pende, pamue ne bantu bine, bakadina kabidi ne kasuki mu malu mabi, mu mushindu wa se: “Yehowa wakabenga bua kubabuikidila mibi yabo.”​—2 Bakelenge 21:16-21; 24:3, 4.

11 Yehowa wakamanyisha ku butuangaji bua muprofete wende Yelemiya ne: ‘Bualu bubi budi bunkemesha ne budi bunkuatshisha buôwa buakumueneka mu buloba ebu: baprofete badi bamba mêyi mu mêna a nzambi ya tshianana, bakuidi badi balombodibua ku bianza bia baprofete; bantu banyi badi bananga malu au ne: ikale nunku; kadi nenuenze tshinyi ku nshikidilu kuawu?’ Ditunga dia Yuda dikavua dipie tshibawu tshia mashi tshiele ne kalele, ne bantu benamu bavua badinyange mu buivi, dishipa bakuabu, dienda masandi, diditshipa ne mashimi, dilonda nzambi mikuabu, ne mu malu makuabu mabi. Ntempelo wa Nzambi ukavua mulue “tshisokomenu tshia banyengi.”​—Yelemiya 2:34; 5:30, 31; 7:8-12.

12. Mmunyi muakenza Yehowa bua kunyoka Yeruzaleme mutomboke?

12 Yehowa wakamanyisha ne: ‘Nemvuije makenga ku luseke lua Nord [Kasada], ne kubutuka kunene.’ (Yelemiya 4:6) Nenku, wakavuija Bukokeshi bua Buloba bujima bua bena Babilone, “ngindu uvua uzaza buloba bujima” tshikondo atshi, bua kubumbula Yeruzaleme mutomboke ne ntempelo wende. (Yirmeya 50:23, MMM) Mu 607 K.B.B., panyima pa ditshijingila ne dîsu dikole, tshimenga atshi tshiakapona kumpala kua tshiluilu tshia bukole tshia Nebukadnezare. “Mfumu wa bena Babilone kushipesha bana ba [Mukalenge] Sidikiya mu tshimenga tshia Ribela, Sidikiya mutangile. Mfumu kushipesha kabidi bakulu bonso ba bena Yuda. Pashishe kushipaye Sidikiya mesu, kumusuikisha nkanu bua kuya nende ku Babilone. Bena Kaldeya kuosha nzubu wa bukalenge ne nzubu ya bantu, kupulabo bimana bia Yeruzaleme. Nebuzaradane, mutangidi wa balami ba mukalenge, kukuata bantu bavua bashale mu tshimenga, ne bavua badifile kudiye, ne bena midimu ya bianza bavua bashale ne muoyo, kuyaye nabo mu bupika ku Babilone.”​—Yirmeya 39:6-9, MMM.

13. Mbanganyi bakapanduka mu dituku dia Yehowa dia mu 607 K.B.B., ne mbua tshinyi?

13 Bushuwa dituku didi dikuatshisha buôwa! Nansha nanku, bantu ndambu mukese bavua batumikila Yehowa bavua munkatshi mua aba bakasungidibua ku dilumbuluisha adi dia kapia. Munkatshi muabu muvua bena Rekabe bavua kabayi bena Izalele, bakaleja lungenyi lua bupuekele ne butumike, kabayi bu bena mu Yuda. Bakuabu bakapanda kabidi bavua Ebede-meleke, muntu mutungula muena lulamatu, uvua mupandishe Yelemiya ku lufu mu tshina tshia bitotshi, ne Baruke, mufundi muena bulamatshi wa Yelemiya. (Yelemiya 35:18, 19; 38:7-13; 39:15-18; 45:1-5) Yehowa wakambila bantu ba mushindu’eu ne: ‘Ndi mumanye meji andi nnuelela, adi meji a kunuvuija ditalala, kaena a kunuvuija diyoyo; adi bua kunupa ditekemena mu matuku atshidi kumpala.’ Dilaya adi diakakumbana mu bukese mu 539 K.B.B. pakapikulabu bena Yuda batshinyi ba Nzambi kudi Mukalenge Sirise, mutshimunyi wa Babilone, ne kupinganabu bua kuibakulula tshimenga tshia Yeruzaleme ne ntempelo. Lelu’eu aba badi bapatuka mu bitendelelu bifuane bia Babilone ne babuela mu ntendelelu mupeluke wa Yehowa badi mua kutekemena bia muomumue matuku atshilualua a butumbi a ditalala dia tshiendelele mu Mparadizu muasulula kudi Yehowa.​—Yelemiya 29:11; Musambu 37:34; Buakabuluibua 18:2, 4.

“Dikenga dinene” dia mu siekele wa kumpala

14. Bua tshinyi Yehowa wakabenga Izalele bua kashidi?

14 Tutangilayi mpindieu mu siekele wa kumpala B.B. Pabuipi ne mu tshikondo atshi bena Yuda bavua bapingaja bakavua bapone tshiakabidi mu butontolodi. Yehowa kutumaye Muanende umuepele mulela pa buloba bua kuikalaye Muela manyi wende, peshi Masiya. Mu tshidimu tshia 29 too ne tshia 33 B.B., Yezu wakayisha mu ditunga dijima dia Izalele, wamba ne: ‘Kudimunayi mitshima yenu; bualu bua bukalenge bua mu diulu budi pepi.’ (Matayo 4:17) Kabidi, wakasangisha bayidi ne kubalongesha mua kudifilabu nende mu dimanyisha lumu luimpe lua Bukalenge. Ntshinyi tshiakenza bakokeshi ba bena Yuda? Bakapepeja Yezu ne ndekelu wa bionso kubundabu tshibawu tshibi menemene pa kumushipesha bia tshikisu pa mutshi wa tshinyongopelu. Yehowa wakakosa malanda ne bena Yuda bu tshisamba tshiende. Musangu eu dibenga dia tshisamba etshi divua dia kashidi.

15. Bena Yuda banyingaladi bakapeta disanka dia kukumbaja tshinyi?

15 Mu dituku dia Pentekoste wa mu 33 B.B., Yezu mubiishibue ku lufu wakitshikija spiritu munsantu, ne ebi biakapesha bayidi bende bukole bua kuakula mu miakulu ne bena Yuda ne ba-prozelite bavua bunguile ne lukasa. Mu muyuki muenzela musumba eu, mupostolo Petelo wakamanyisha ne: “Yezu awu, [“Nzambi,” NW] mmumubishe ku bafue; tuetu bonso tudi bajadiki ba bualu ebu. . . . Nanku, nzubu wa Israele mujima amanye, ashindike ne: Yezu unuvua bapopele pa mutshi wa tshibawu awu, [“Nzambi,” NW] mmumuteke Mfumu ne [“Kristo,” NW].” Ntshinyi tshiakenza bena Yuda bena bululame? “Mioyo yabo kusunsuka,” kunyingalalabu bua mpekatu yabu ne kubatambuishabu. (Malu Menza 2:32-41, MMM) Diyisha dia Bukalenge diakenda lukasa, ne munkatshi mua bidimu 30 divua difike too ne “munkatshi mua bifukibua bionso muinshi mua diulu.”​—Kolosai 1:23.

16. Mmunyi muakalombola Yehowa malu akafikisha ku dikumbaja dia dilumbuluisha diende pa Izalele wa ku tshilelelu?

16 Mpindieu tshikondo tshiakakumbana bua Yehowa kukumbaja dilumbuluisha pa tshisamba tshiende tshivuaye mubenge, Izalele wa ku tshilelelu. Bantu binunu bivule, ba mu matunga a pa buloba bujima mamanyike tshikondo atshi, bakavua babuele mu tshisumbu tshia bena nkristo ne bakavua bedibue manyi bu ‘Izalele wa Nzambi’ wa mu nyuma. (Galatia 6:16) Kadi, bena Yuda ba dîba adi bavua badine mu nsombelu wa lukuna ne wa tshinyangu tshia tusumbusumbu. Bibengangane ne tshivua Paulo mufunde bua ‘kuditeka kunyima kua bakokeshi badi ku mutu,’ bakatombokela patoke bukokeshi bua bena Roma buvua bubakokesha. (Lomo 13:1) Mbimueneke se: Yehowa wakalombola malu akenzeka pashishe. Mu tshidimu tshia 66 B.B., bisumbu bia basalayi bia bena Roma bilombola kudi Jenerale Gallus biakaya kujingila Yeruzaleme. Bena Roma babundianganyi bakabuela mu tshimenga etshi, kufikabu too ne ku diupula tshimanu tshia ntempelo. Anu bu mudi muyuki wa Josèphe ulonda, kuvua bushuwa dikenga mu tshimenga ne mu bantu.a Kadi diakamue basalayi babundianganyi aba bakabanga kunyema. Ebi biakapesha bayidi ba Yezu mushindu wa ‘kunyemena ku mikuna,’ bu muvuaye mubele mu mulayi wende mufunda mu Matayo 24:15, 16.

17, 18. (a) Nku diambuluisha dia dikenga kayi kuvua Yehowa mupeshe bena Yuda dinyoka diakanyine? (b) Mmubidi kayi ‘wakasungidibua,’ ne bualu ebu buvua mundidimbi wa tshinyi?

17 Nansha nanku, dikumbaja dia tshishiki dia dilumbuluisha dia Yehowa mu nkomenu wa dikenga adi ditshivua ne bua kulua. Mu 70 B.B., bisumbu bia basalayi bia bena Roma, mpindieu bilombola kudi Jenerale Titus, biakapingana bua kuela kabidi mvita. Musangu eu mvita e kukuata ku dîba! Bena Yuda, bavua mene bikale baluishangana munkatshi muabu, kabakatua makasa panshi kumpala kua bena Roma. Bakabumbula tshimenga ne ntempelo watshi too ne panshi. Bena Yuda bapite muliyo mujima banyane bikole bakakenga ne pashishe kufuabu, kuimanshabu bitalu bitue ku 600 000 pambelu pa biibi bia tshimenga. Kunyima kua dipona dia tshimenga etshi, bakaya ne bena Yuda 97 000 mu bupika, bavule bavua ne bua kufua pashishe mu manaya a diluangana. Bushuwa, mubidi wakapanduka mu bidimu bia dikenga adi uvua anu wa bena nkristo bena butumike bakavua banyemene ku mikuna diamuamua dia musulu wa Yordane.​—Matayo 24:21, 22; Luka 21:20-22.

18 Nenku, mulayi munene wa Yezu udi utangila “nkomenu wa ndongoluelu eu wa malu” wakakumbana bua musangu wa kumpala, wakatua ku ndekelu ne dituku dia Yehowa bua kufila dinyoka diakanyine kudi tshisamba atshi tshia bena Yuda batomboke, mu 66 too ne mu 70 B.B. (Matayo 24:3-22) Pabi, abi bivua anu mundidimbi wa ‘dituku adi dinene dia Yehowa didi dilua, didi dikuatshisha bantu buôwa,’ dikenga dia ndekelu dikadi pa kukuata buloba bujima. (Yoele 2:31) Mmunyi muudi mua ‘kusungidibua’? Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshifile diandamuna.

[Mêyi adi kuinshi]

a Josèphe udi ulonda ne: bena Roma babundianganyi bakajingila tshimenga atshi, kupulabu tshitupa tshia tshimanu, ne bakavua pa kutua mudilu ku tshiibi tshinene tshia ntempelo wa Yehowa. Ebi biakafila buôwa bukole kudi bena Yuda ba bungi bavua bakangila munda, bualu bakamona muvua lufu lusemena.​—Wars of the Jews, Mukanda II, nshapita 19.

Nkonko bua diambulula

◻ Mmunyi mudi “dituku dia Mukalenge” disuikakaja ku “dituku dia Yehowa”?

◻ Patudi tuvuluka matuku a Nowa, ndidimuija kayi ditudi ne bua kuteleja?

◻ Mmunyi mudi bimenga bia Sodome ne Gomore bifila dilongesha didi ne bukole?

◻ Mbanganyi bakapanduka ku “dikenga dinene” dia mu siekele wa kumpala?

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

Yehowa wakapandisha dîku dia Nowa ne dia Lota, bu muakenzaye kabidi mu 607 K.B.B. ne mu 70 B.B.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu