Tunangayi ‘muoyo wa bushuwa’
YEHOWA NZAMBI mmupeshe muntu lungenyi lua kukeba bua kuikala ne muoyo wa tshiendelele. (Muambi 3:11) Lungenyi elu ludi lupangisha bantu tshia kuenza padi lufu lubakuata, eku bubajula dijinga dikole dia kuikala ne muoyo.
Bible Munsantu, Dîyi difundisha kudi Nzambi, udi utupesha ditekemena dinene. (2 Timote 3:16) Yehowa, eu udi ne dinanga bu ngikadilu mutambe bunene, kavua mua kuikala muenze muntu ne bukokeshi bua kujingulula tshidi muoyo wa tshiendelele umvuija ne pashishe kumufundila muoyo wa bidimu bikese patupu nansha. Kutufuka bua tuikale ne nsombelu wa dikenga kakuena kupetangana ne bumuntu bua Nzambi nansha. Katuena bafukibue “bu nyama kayiyi lungenyi, mifundila bua kuyikuatabo ne kuyishipa katshia bayifuka.”—2 Petelo 2:12, MMM.
Pakafukaye Adama ne Eva ne dijinga dia kuikala ne muoyo wa tshiendelele, Yehowa Nzambi wakenza tshintu ‘tshimpe be,’ wakabafuka ne bukokeshi bua kuikala ne muoyo wa kashidi. (Genese 1:31) Kadi diakabi, bena dibaka ba kumpala bakenza mudimu bibi ne budisunguidi buabu, kubengabu kutumikila mukenji mumvuija bimpe wa kudi Mufuki ne kujimijabu bupuangane buvuabu nabu ku ntuadijilu. Ke bua tshinyi bakafua bamane kusambulujila ndelanganyi yabu dipanga bupuangane ne lufu.—Genese 2:17; 3:1-24; Lomo 5:12.
Bible kêna ushiya bualu busokoka pa bidi bitangila tshipatshila tshia muoyo ne tshidi lufu lumvuija to. Udi wamba ne: ku bafue “kakuena mudimu, kakuena kulongolola kua malu, kakuena lungenyi anyi meji,” ne se: bafue “kabena bamanye bualu [nansha] bumue.” (Muambi 9:5, 10) Tudi mua kuamba mu mêyi makuabu ne: bafue mbafue. Dilongesha dia anyima udi kayi ufua ki ndia mu Bible to, nenku kakuena bualu bunene budibu basokoke butudi ne bua kusokolola pa bidi bitangila mushindu udi bafue.—Genese 3:19; Musambu 146:4; Muambi 3:19, 20; Yehezekele 18:4.a
Nzambi uvua ne dilongolola kampanda; kavua mufuke buloba ‘bu tshintu tshia patupu’ to. Wakabuenza bua bantu bapuangane ‘bashikamepu’ mu nsombelu mulenga mutambe, ne Nzambi ki mmushintulule dilongolola diende nansha. (Yeshaya 45:18; Malaki 3:6) Bua kukumbaja dilongolola edi, wakatuma Muanende pa buloba. Pa kushala ne lulamatu too ne ku lufu, Yezu Kristo wakafila mushindu wa kupikula bukua-bantu ku mpekatu ne ku lufu. Yezu wakamba ne: ‘Bualu bua Nzambi wakatamba kusua ba pa buloba, yeye wakabapa Muanende umuepele mulela bua muntu yonso wamuitabuja kafu biende, kadi ikale ne muoyo wa tshiendelele.’—Yone 3:16.
Kukadi bidimu bia bungi, Nzambi wakalaya ne: uvua ne bua kufuka ‘diulu dipiadipia ne buloba bupiabupia.’ (Yeshaya 65:17; 2 Petelo 3:13) Bivua biumvuija ne: uvua ne bua kusungula kasumbu kakese ka bena Kristo ba lulamatu bua kuikalabu ne muoyo mu diulu. Buobu ne Yezu Kristo badi benza kasumbu kadi kalombola mbulamatadi wa mu diulu. Bible udi wakula bua kasumbu aka bu ‘bukalenge bua mu diulu,’ anyi ‘bukalenge bua Nzambi,’ bualombola ‘bintu bidi panshi pa buloba.’ (Matayo 4:17; 12:28; Efeso 1:10; Buakabuluibua 5:9, 10; 14:1, 3) Kunyima kua yeye mumane kubutula babi bonso pa buloba ne mubukezule, Nzambi neajadike nsangilu mupiamupia wa bantu, peshi ‘buloba bupiabupia.’ Nemuikale bantu bikala Nzambi mua kukuba ku kabutu ka ndongoluelu eu mubi wa malu kakadi pa kuenzeka. (Matayo 24:3, 7-14, 21; Buakabuluibua 7:9, 13, 14) Pashishe, bantu bapingajilabu muoyo ku diambuluisha dia dibika dia bafue didibu balaye nebalue kudisangisha kudibu.—Yone 5:28, 29; Bienzedi 24:15.
Pashishe nekuikale ‘muoyo wa bushuwa’
Bua kujadika malu adi asankisha adiye muambe bua muoyo pa buloba mu Mparadizu utshilualua, Nzambi udi wamba ne: ‘Mona, ndi mvuija bintu bionso bipiabipia.’ (Buakabuluibua 21:5) Mbikole bua lungenyi lua muntu kumvualu bimpe menemene malu a dikema ikala Nzambi mua kuenzela bukua-bantu. Nzambi neavuije buloba bujima mparadizu, mufuanangane ne Edene. (Luka 23:43) Anu bu muvuabi mu Edene, nekuikale mekala malengele adi akuatshisha milowo, mêyi malenga ne bintu bishême bia bungi. Bupele ne biyole bia nzala kabiakuikalaku kabidi to, bualu Bible udi wamba bua tshikondo atshi ne: “Malu a kumudilu akumuka.” (Buakabuluibua 21:4; Musambu 72:16) Muntu nansha umue kakuamba kabidi ne: “Ndi ne disama,” bualu nebumbushe masama bua kashidi. (Yeshaya 33:24) Bushuwa, bintu bionso bitu bilela kanyinganyinga nebijimine, pamue ne lufu luine ludi luikale muena lukuna wa bantu wa mutantshi mule. (1 Kolinto 15:26) Mu tshikena-kumona tshidi tshikemesha tshia ‘buloba bupiabupia’ anyi nsangilu mupiamupia wa bantu mu bukokeshi bua Kristo, mupostolo Yone wakumvua dîyi diamba ne: ‘[Nzambi] neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu kuabu; ne lufu kaluena luikalaku kabidi; madilu kaena ikalaku kabidi, nansha muadi nansha kanyinganyinga kabidi.’ Ntshinyi tshikuabu tshidi mua kutamba kukolesha ne kusankisha bantu kupita dikumbana dia malu aa adi Nzambi mulaye?
Mu diumvuija mushindu wikala muoyo utshilualua, Bible udi nangananga wakula bua malu ikala mua kukumbaja majinga a bantu a nsombelu mulenga ne a mu nyuma. Malu onso makane adi bantu baluangane bua kukumbaja ne bapangile too ne mpindieu, neakumbane onso nkong. (Matayo 6:10) Munkatshi muawu mudi dijinga dia buakane, didi kadiyi dikumbaja bualu bena tshikisu badi bakokesha badi anu bakengesha bantu badi kabayi ne bukole. (Muambi 8:9) Mu mulayi kampanda, mufundi wa misambu wakafunda bua nsombelu ikaleku mu bukokeshi bua Kristo ne: “Mu ende matuku, buakane buase bilongo, bupole buvulangane too ne muafua ngondo.”—Musambu 72:7, MMM.
Kuikala diatshimue ke dikuabu dijinga didi bantu ba bungi baditatshishile bikole. Mu “difukulula,” Nzambi neumbushe kansungasunga. (Matayo 19:28, NW) Bantu bonso nebikale ne bunême bua muomumue. Ki mbulamatadi kampanda wa tshikisu wikala mua kuenzeja bantu bua kuikalabu diatshimue mushindu’eu nansha. Pa mutu pa nanku, nebumbushe bikebeshi bia kansungasunga pamue ne lukuka ne lutambishi bidi bisaka bantu ku dikeba bua kukokesha bakuabu peshi ku didiunguijila bintu bia bungi. Yeshaya wakamba mu mulayi ne: “Nebase nzubu, basombemu; nebakune mionji ya mvinyo, badie tumuma tuayo. Kabakuasa nzubu bua bantu bakuabo basombemu, kabakukuna mionji ya mvinyo bua bakuabo badie tumuma tuayo.”—Yeshaya 65:21, 22, MMM.
Mmunyipu mudi bantu bakenge bua diela mashi panshi mu diluishangana dia muntu ne muntu anyi tshisumbu tshia bantu ne tshikuabu! Bualu ebu mbutungunuke katshia bashipa Ebele too ne mu mvita ya mu bikondo bietu ebi. Bidi bimueneka ne: ditalala divua bantu batekemene ne bindile mutantshi mule ndiye mu mâyi. Mu Mparadizu muasulula, bantu bonso nebikale bena ditalala ne bena bupuekele; ‘nebasanke mu ditalala dikumbane.’—Musambu 37:11.
Yeshaya 11:9 udi wamba ne: ‘Buloba nebuikale bûle tente ne kumanya kua Yehowa, bu mudi mâyi a mu mâyi manene abuikila miaba yawu yonso.’ Bua dipanga bupuangane dituakapiana ne malu makuabu, lelu katuena ne mushindu wa kumvua bimpe menemene tshidibu bambile mêyi aa to. Pamu’apa bitshidi bitukengela kulonga mushindu wikala dimanya dipuangane dia Nzambi mua kutuvuija nende mu buobumue ne mushindu watupeshabi disanka dia bungi. Kadi bu mudi Mifundu ituambila ne: Yehowa udi Nzambi wa bukole, meji, buakane ne dinanga bia bungi, nenku tudi mua kuikala bashindike se: neateleje masambila onso a bantu bikala mu ‘buloba bupiabupia.’
‘Muoyo wa bushuwa’ mbualu bulelela buenzeka, uwukuate bikole!
Bua bantu ba bungi, muoyo wa tshiendelele mu buloba bulenga ntshilota patupu anyi mbualu budifuanyikijila mu lungenyi. Kadi bua bantu badi bitabuja malu adi Bible ulaya, ditekemena edi mbualu bulelela buenzeka. Didi bu luongo bua mioyo yabu. (Ebelu 6:19) Anu bu mutu luongo lushindamija mazuwa ne luenza bua kaapueki ne mâyi, ditekemena dia muoyo wa tshiendelele didi dishindamija bantu ne dibapesha dishindika, ne dibambuluisha bua kuakama ntatu mikole ya mu nsombelu ne nansha kuyitshimuna.
Tudi mua kuikala ne dishindika dia se: Nzambi neakumbaje malu adiye mulaye. Mmufile mene tshijadiki tshia bualu ebu pa kuenza mutshipu, didisuika ku dîyi didi kadiyi kushintulula. Mupostolo Paulo wakafunda ne: “[Nzambi, NW] pende uvua musue kujadikila bapianyi ba dilaya ne: dipangadika dianyi kadiena dishintuluka. Ke pavuaye mubalaye pamue ne mutshipu, bua se: mu malu aa abidi adi kaayi akudimuka, ne mudi [Nzambi, NW] kayi mua kushima, tuetu . . . tukole muoyo bua kushala ne ditekemena dikole ditudi nadio.” (Ebelu 6:17, 18, MMM) “Malu aa abidi adi kaayi akudimuka” adi Nzambi kayi mua kushipa ndilaya diende ne mutshipu wende patudi bashile ditekemena dietu.
Ditabuja malu adi Nzambi mulaye didi ditusamba ne ditukolesha mu nyuma. Yoshua, mulombodi wa bena Isalele, uvua ne ditabuja dia mushindu’eu. Pakenzaye muyuki wa dilayangana nawu ne bena Isalele, ukavua mukulakaje ne mumanye ne: ukavua pa kufua. Nansha nanku, uvua ne makanda ne lulamatu lukole bualu uvua weyemena malaya a Nzambi ne muoyo umue. Yeye mumane kuamba se: uvua uya ‘mu njila utu waya bonso ba pa buloba,’ njila utu ufikisha bantu bonso ku lufu, Yoshua wakamba ne: ‘Nudi bamanye mu mitshima yenu yonso ne mu mioyo yenu yonso ne: kanuakapanga tshintu tshimpe [nansha] tshimue tshiakanulaya Yehowa, Nzambi wenu; nuakapeta bintu bionso, kanuakapanga tshintu [nansha] tshimue.’ Eyowa, Yoshua wakaleja misangu isatu mijima ne: Nzambi utu ukumbaja misangu yonso malu onso adiye mulaye.—Yoshua 23:14.
Wewe pebe udi mua kuikala ne ditabuja dia muomumue mu malu adi Nzambi mulaye bua bukua-panu bupiabupia bukadiye pa kujadika. Pa kulonga Bible ne muoyo umue, neufike ku dijingulula tshidi Yehowa ne bua tshinyi mmuakanyine kumueyemena muebe muonso. (Buakabuluibua 4:11) Abalahama, Sala, Isaka, Yakoba ne bakuabu bena lulamatu ba kale bavua ne ditabuja dikole dishindamene pa dimanya dimpe divuabu nadi dia Nzambi mulelela, Yehowa. Bakashala ne ditekemena dikole nansha muvuabu “kabayi bapete tshivuabo babalaye” patshivuabu ne muoyo. Kadi “bavua batshimone pa bule kuanyishabu.”—Ebelu 11:13, MMM.
Bu mutudi tumvua milayi ya mu Bible, tudi tumona mpindieu mudi “dituku dinene dia Nzambi wa Bukole Buonso” dienda disemena pabuipi, dituku diumbushaye bubi buonso pa buloba. (Buakabuluibua 16:14, 16) Anu bu bantu bena lulamatu ba kale, tuetu petu, benzeja kudi ditabuja ne dinanga bua Nzambi ne bua ‘muoyo wa bushuwa,’ tudi ne bua kushala batekemene ne dishindika malu enzeka mu matuku atshilualua. Disemena dia bukua-panu bupiabupia pabuipi ndikankamija dikole bua bantu badi bitabuja Yehowa ne badi bamunange. Tudi ne bua kukolesha ditabuja ne dinanga dia mushindu’eu bua Nzambi kutuanyisha ne kutukuba mu dituku diende dinene dikadi pabuipi.—Sefanya 2:3; 2 Tesalonike 1:3; Ebelu 10:37-39.
Amba tung, udi munange muoyo anyi? Udiku mene ujinga ‘muoyo wa bushuwa,’—kuikala ne muoyo bu musadidi udi Nzambi muanyishe ne ditekemena dia kupeta disanka mu matuku atshilualua, ee ne tshipatshila tshia kupeta muoyo wa tshiendelele anyi? Bikala atshi ke tshiudi ukeba, nenku teleja mubelu wa mupostolo Paulo, wakafunda ne: katuena ne bua ‘kuteka ditekemena dietu kudi bubanji budi mua kujimina tshitupa tshîpi; kadi tutekemene Nzambi.’ Paulo wakatungunuka wamba ne: ‘Tuikale ne bubanji bua bienzedi bimpe’ bidi bitumbisha Nzambi, bua tuetu kumona mua ‘kulamata muoyo udi muoyo wa bushuwa mene.’—1 Timote 6:17-19.
Wewe muitabe bua kulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa, udi mua kupeta dimanya didi ‘diumvuija muoyo wa kashidi.’ (Yone 17:3, NW) Ne dinanga dionso, Bible udi uleja lubila elu ludi tatu wela bantu bonso, wamba ne: ‘Muananyi, kupu diyisha dianyi muoyo kadi mutshima webe utumikile mikenji yanyi. Bua neyikutentakajile dilepa dia matuku ne bidimu bia muoyo ne ditalala.’—Nsumuinu 3:1, 2.
[Mêyi adi kuinshi]
a Bua kupeta mumvuija masulakaja a tshiena-bualu etshi, tangila broshire wa Ntshinyi tshidi tshitufikila patudi tufua?, mupatula kudi Société Watch Tower.