TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • ijwbq tshiena-bualu 193
  • Ntshinyi tshidi Bible wamba bua Danyele?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Ntshinyi tshidi Bible wamba bua Danyele?
  • Mandamuna a nkonko ya mu Bible
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Diandamuna dia mu Bible
  • Danyele uvua nganyi?
  • Mukanda wa Danyele udi ku Tshilumbuluidi
    Tutumayi ntema ku mulayi wa Danyele!
  • Malu manene a mu mukanda wa Danyele
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
  • Mushinga udi nawu Mukanda wa Danyele Kuudi
    Tutumayi ntema ku mulayi wa Danyele!
  • Miaku Inayi Yakashintulula Malu a pa Buloba
    Tutumayi ntema ku mulayi wa Danyele!
Tangila bikuabu
Mandamuna a nkonko ya mu Bible
ijwbq tshiena-bualu 193
Muprofete Danyele usambila mu buina bua ntambue.

Ntshinyi tshidi Bible wamba bua Danyele?

Diandamuna dia mu Bible

Danyele uvua muprofete muena Yuda muende lumu wa mu bidimu bia 600 ne bia 500 K.Y. Nzambi wakamupesha bukole bua kumvuija bilota, wakamuleja bikena kumona bia malu atshivua alua, kumupeshaye ne nyuma muimpe bua kufunda mukanda wa mu Bible wa Danyele.​—Danyele 1:17; 2:19.

Danyele uvua nganyi?

Danyele mmukolele mu Yuda, muvua tshimenga tshia Yelushalema ne ntempelo wa bena Yuda. Mu 617 K.Y., Nebukadenesâ mukalenge wa Babilona wakakuata tshimenga tshia Yelushalema; kukuataye “bantu banene ba mu buloba,” kuyaye nabu mu Babilona. (2 Bakalenge 24:15; Danyele 1:1) Wakaya kabidi ne Danyele utshivua pamuapa tshitende tshikondo atshi.

Basalayi ba mu lubanza lua mukalenge baya ne Danyele ne bansonga bakuabu mu dibalasa dia mu Babilona.

Bakaya ne Danyele ne bansongalume bakuabu bu mudi Shadalaka, Meshaka, ne Abedenego ku dibalasa dia mukalenge mu Babilona bua kubalongesha midimu ya pa buayi ya mbulamatadi. Nansha muvua banene ba mbulamatadi babenzeja bua benze malu avuabu bamanye ne: mmabi, bobu bakashala ne lulamatu kudi Yehowa Nzambi wabu. (Danyele 1:3-8) Bamane kubalongesha munkatshi mua bidimu bisatu, mukalenge Nebukadenesâ wakabela diboko muulu bua meji abu ne dimanya diabu dia mudimu, kubasanganaye “bapite bakuidi bena majimbu ne bena manga bonso ba mu bukokeshi buende bujima misangu dikumi.” Wakateka Danyele ne balunda bende bena mudimu ba mu lubanza luende.​—Danyele 1:18-20.

Panyima pa bidimu bia bungi, pakavua Danyele pamuapa ne bidimu 90 ne bia mu njila, bakamubikidisha mu dibalasa dia mukalenge. Mukalenge Beleshasâ, ukavua ukokesha tshikondo atshi mu Babilona, wakalomba Danyele bua amumvuije mifundu ivua mimueneke mu mushindu wa dikema ku tshimanu. Yehowa wakambuluisha Danyele bua kumanya diumvuija dia mifundu ayi. Danyele kumumvuijaye ne: bukalenge bua Madayi ne Pelasa buvua ne bua kutshimuna Babilona. Bakatshimuna Babilona anu butuku abu.​—Danyele 5:1, 13-31.

Danyele umvuija mifundu ivua ku tshimanu.

Pakavua mukalenge Dayawesha wa bena Madayi ne Pelasa ukokesha, wakateka Danyele mukokeshi munene, kujingaye kabidi kumubandisha ku mutu mu bukalenge buende. (Danyele 6:1-3) Bu muvua bakokeshi bakuabu bavua bamumvuila mukawu basue kumushipa, bakamueleshisha mu buina bua ntambue, kadi Yehowa wakamusungila. (Danyele 6:4-23) Matuku makese kumpala kua Danyele kufua, muanjelu wakamumuenekela, kumuambilaye misangu ibidi ne: uvua “muntu wa mushinga mukole.”​—Danyele 10:11, 19.

Mona mudibu baleje malu aa mu drama wa malu a mu Bible wa bitupa bibidi wa Danyele uvua ne ditabuja matuku ende onso a muoyo.

Malu adi menzeke adi ajadika tshinyi bua mukanda wa Danyele?

Danyele wakamba ne: Nebukadenesâ wakenzeja lupingu lunene, kutuminaye bantu bende dîyi bua balutendelele, kuelaye bavua kabayi balutendelele mu tshikutu tshia kapia kakole.​—Danyele 3:1-6.

Tshidi malu adi menzeje ajadika: Mukanda mukuabu udi uleja ne: Nebukadenesâ wakibakisha bintu binene mu Babilona “bua butumbi buende yeye ne bua banzambi bende. Uvua udiamba ‘muvuaye mufikishe bantu ku ditendelela nzambi minene.’”​—Encyclopædia Britannica.

Mbafunde misangu ne misangu mu mikanda ya kale ya mu Babilona bua bantu bavuabu bele mu tshikutu tshia kapia bua kubashipa, bafundamu too ne misangu ivua mukalenge mufile dianyisha bua kushipangana mu tshikutu tshia kapia nanku. Mukanda mukuabu wa mu matuku avua Nebukadenesâ ukokesha udi uleja dinyoka divuabu bapeshe bakokeshi bavuabu babande ne: bavua bapepeje nzambi ya mu Babilona. Mukanda au udi wamba ne: “Bashipayi, buoshayi, bumishayi, . . . mu mfulu wa mulambi . . . vudijayi tshikutu tshia kapia ne muinshi wikale mukole bua bafue.”a

Danyele wakafunda ne: Mukalenge Nebukadenesâ wakaditumbisha bua bintu bivuaye muibake.​—Danyele 4:29, 30.

Didioto didibu bapete mu Babilona, dikale ne tshitampi tshia dîna dia Nebukadenesâ

Tshidi malu adi menzeje ajadika: “Malu avua Nebukadenesâ nkayende mufunde bua bualu buende adi atuleja ne: . . . uvua udiangata mukalenge munene wa buakane ne bukole bua bungi.”b Tshilejilu, kudi mifundu pa tshimue tshimanu idi ne mêyi a diambu a Nebukadenesâ aa: “Ndi muibake tshimanu ne kabudimbu ne madioto, tshikole bobobo anu bu mukuna, katshiyi mua kupuka to . . . Ndi mukoleshe bimanu bia Esagila ne bia Babilona bua bantu bashale bavuluka bukokeshi buanyi bua kashidi.”c Madioto a bungi adibu bapete mu Babilona adi ne tshitampi tshia dîna dia Nebukadenesâ.

Danyele wakafunda ne: Mukalenge Beleshasâ uvua musue kuteka Danyele bua ‘akokeshe bu muntu muisatu mu bukalenge” bua Babilona.​—Danyele 5:1, 13-16.

Tshintu tshia kale tshia mu tshidimu tshia 550 K.Y. tshikale ne dîna dia mukalenge Nabonide ne dia muanende Beleshasâ

Tshidi malu adi menzeje ajadika: Nabonide ke uvua mukalenge mu Babilona tshikondo tshivua malu adi mafunda mu Danyele nshapita 5 menzeke. Nansha nanku, kavua mupitshishile tshikondo tshinene tshia bukokeshi buende mu Babilona to, uvua mutshipitshishile mu Arabie. Nnganyi uvua ukokesha mu Babilona tshikondo tshivuaye kayimu atshi? Raymond Philip Dougherty, mumanyi wa malu a kale, wakafunda ne: “Mukanda mukuabu wa kale udi wamba ne: Nabonide uvua mushile Beleshasâ muanende wa kumpala ku bana bende ba balume bukalenge. Beleshasâ uvua muleji mpala wa tatuende uvua mukalenge, wenza malu avua mukalenge wenza.” (Nabonidus and Belshazzar.) Bu muvua Nabonide mukokeshi wa kumpala, ne Beleshasâ muikale mukokeshi muibidi, ke bualu kayi Beleshasâ wakajinga kuteka Danyele mukokeshi muisatu.

a Journal of Biblical Literature, volime wa 128, nomba 2, dibeji dia 279, 284.

b Babylon​—City of Wonders, mufunda kudi Irving Finkel ne Michael Seymour, dibeji dia 17.

c Archæology and the Bible, mufunda kudi George Barton, dibeji dia 479.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2025)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu