ISAYA
1 Chimwenu chamweniyi Isaya*+ mwana kaAmozi kutalisha hadi Yuda niYerusalema mumafuku aUziya,+ Yotamu,+ Ahazi+ niHezekiya,+ anyanta aYuda:+
2 Enu mawulu, tiyenu, nawa eyi iseki, tiyililaku,+
Muloña Yehova nahoshi nindi:
3 Chizamba chañombi weluka muntu wunamulandi,
Nawa chimbuulu weluka itaña dankaaka yindi;
Ilaña Isarela wañiluka wanyi,+
Antu jami hiyamwekeshaña kashinshiku.”
5 Akayetela cheñi hadihi chimunatwalekihu nakudikaña?+
Mutu wejima wakata,
Nawa muchima wejima wudi namusoñu.+
6 Kutachikila mwidatilu damwendu kushika nikumutu, hosi hakolaku.
Hadi yitu, yichichila niyilonda
—Anayuuki wanyi hela kuyikasa hela kuyovwahisha namanji.+
7 Ituña denu dinashali kwamahembi.
Nyisumba yenu anayochi nakesi.
Añiinza anakisañani ituña denu iku munakutalaku.+
Didi neyi ituña dinashali kwamahembi dinajilumuniwu kudi añiinza.+
8 Mwana kaZiyona wamumbanda anamushiyi neyi chisolu chidi mwitempa danyivinyu,
Neyi nkunka yidi mwiha dayakaka,
Neyi musumba wunakuchikiwu.+
9 Neyi Yehova wamazaza wabulili kutushilahu ayipuluka antesha,
Twadi kwikala tuhu neyi Sodoma,
Nawa twadi kufwana Gomora.+
10 Enu anyuuli akalisha amuSodoma,+ tiyenu izu daYehova.
Enu antu amuGomora,+ ovwahilenu nshimbi* jaNzambi yetu.
11 Yehova nahoshi nindi, “Nukuwaninamu mwodi munyilambu yenu yayivulu?”+
“Munanlambuli nyilambu yenu yakushita yayivulu yayizamba yanyikoku+ nimanji awanyama akudiisha chiwahi,+
Nawa hinnakutiya kuwaha namashi+ ayizamba yawanyana kañombi,+ anyana kanyikoku niampembiku.+
12 Chimwenza nakudimwekesha kumesu ami,+
Hinyi wayilejaña kwila chumichi,
Chakudatola mumalubanza ami?+
13 Lekenu kuleta nyilambu yambutu yamukunkulwayi.
Insensi yenu yawuzondu kudi ami.+
Tukweji twatuha,+ masabata,+ nikuloñesha kupompa kwamaneni+
—Nukuyiteja wanyi kuzatisha ñovu jakupanda+ iku munakupompa kupompa kweneni kwajila.
14 Ami* naheli tukweji twenu twatuha niyawija yenu.
Jinekali yiteli kudi ami;
Jinanzeyeshi.
15 Nawa neyi mwolola makasa enu,
Ami naswekaña mesu ami.+
17 Dizenu kwila yuma yayiwahi, keñakeñenu wuñanji,+
Ololenu mukakukabishana,
Hakwilenuku wuswa wamwana wakadi tata yindi,*
Nawa muhoshelenuku ntuluwa.”+
18 Yehova nindi, “Ichi dinu twayenu twololi nsañu hakachi ketu.”+
“Hela chakwila nshidi jenu jichinana nge-e,
Hela neyi jichinana neyi ihina dichinana nge-e,
Jikatooka to-o neyi wanda wutooka.
19 Neyi mumwekesha muchima wakwovwahila nawa mutiyilila,
Mwakada yuma yayiwahi yamwituña.+
20 Ilaña neyi mukaana nawa mudikaña,
Akuyikisañana kudi mpoku yakabali,+
Muloña kanwa kaYehova dikanahoshi chumichi.”
21 Musumba washinshika+ ochiwunabalumuki nakwikala chivumbi!+
23 Ayilolu jeyi achinchika nawa azatilaña hamu nawamakombi.+
Wejima wawu akeña majika kanwa* nawa afwilaña yawaana.+
Hiyayisompelaña anyana akadi atata jawu* mwawuñanjiku,
Nawa muloña wantuluwa hiwashikaña kudi wenaku.+
24 Dichi Mwanta walala, Yehova wamazaza,
Mukañovu waIsarela, nahoshi nindi:
“Enhe-e! Nukujilumuna akankunyi nami,
Nawa nikutenda ayilumbu jami.+
25 Nukukubabesha,
Nukusuñununa majilu eyi neyi kwiji namenji amawuti,
Nawa nukufumisha majilu eyi ejima.+
26 Nukufuntisha ansompeshi jeyi neyi chichadiña hakusambila+
Niakakukuleja maana neyi chichadiña hakusambila.
Kufumahu, akakutena nawu Musumba waKuloña, Tawuni* Yashinshika.+
27 Ziyona akamukuula nawuñanji,+
Nawa antu jindi akafunta akayikuula nakuloña.
29 Muloña akatiya nsonyi hamuloña wanyitondu yamaneni yimwakeñeli,+
30 Muloña mwakekala neyi mutondu weneni wukweti mafu alepa,+
Nawa neyi itempa dakadi menji.
31 Iyala wakola wakekala neyi matahu oma,
Nawa mudimu windi wakekala lusasi;
Jejima jiyedi jakakwata kesi,
Kwosi wakajijimaku.”
2 Ichi dichuma chamweniyi Isaya mwana kaAmozi kutalisha hadi Yuda niYerusalema:+
2 Mumafuku akukuminina,
Mpidi yetala daYehova
Akayishimatisha chikupu hewulu damapidi,+
Nawa akayisompwesha kubadika tupidi,
Nawa kwenoku dikwakahwila nyuza yejima.+
3 Nawa antu amavulu ashiyashana akaya nawa akahosha nawu:
“Twayenu tukanduki kumpidi yaYehova,
Kwitala daNzambi yaYakoba.+
Yena wakatuleja njila jindi,
Nawa tukenda munjila jindi.”+
4 Wakasompa nyiloña hakachi kanyuza
Nawa wakwolola nsañu yakundama antu amavulu.
Mpoku jawu jatubali akajichila yitwa yakudima nachu
Nawa mayoña awu akayichila yitwa yakukunkula nachu.+
Muza hiwukanyamwina muza wukwawu mpoku yakabaliku,
Nawa hiyakadiza cheñi njitaku.+
5 Enu amwitala daYakoba, twayenu,
Twendenu muchejeji chaYehova.+
6 Muloña wunashiyi antu jeyi, amwitala daYakoba,+
Muloña anadiñiji nankashi muyuma yaKumusela;
Hiyatutepa+ neyi chekala aFilisitinu,
Nawa anadivulishili anyana kawañiinza.
7 Ituña dawu dinenzali nasiliva niwuru,
Nawa akweti maheta amavulu chikupu.
Ituña dawu dinenzali natuwalu,
Nawa akweti makalu amavulu nankashi.+
8 Ituña dawu dinenzali nawanzambi amukunkulwayi.+
Adibukaña kunyidimu yamakasa awu,
Kuyuma yinatuñi nyinu yawu.
9 Dichi muntu wadisawishaña, wadizozaña,
Nawa hiwukushikena kuyanakenaku.
10 Iñilenu mwilola kulonda muswami mumaseki
Muloña wakutiya woma kuzuwa kwaYehova
Niwukeleñi windi wasweja.+
11 Mesu amuntu adinkaña wanta akayikehesha,
Nawa kudivwimba kwawantu akakwizozesha.
Yehova hohu nkawindi diyi akatuumbakeshawu munodu ifuku.
12 Muloña hiifuku dambala daYehova wamazaza.+
Dinakwinza hadi muntu wejima wadivwimba niwadinyamuna,
Hadi muntu wejima, hela watuumbakana hela wadikehesha,+
13 Hadi nyitondu yejima yanyisida yakuLebanoni yayilehi nawa yatuumbakana
Nihadi nyikula yejima yamuBashani,
14 Hadi mpidi jejima jajilehi,
Nihadi tupidi twejima twanyuña,
15 Hadi kaposhi kejima kakalehi nimpwembu yejima yakola,
16 Hadi mbopolu jejima jakuTashishi+
Nihadi maatu ejima amawahi.
17 Mesu amuntu adinkaña wanta akayikehesha,
Nawa kudivwimba kwawantu akakwizozesha.
Yehova hohu nkawindi diyi akatuumbakeshawu munodu ifuku.
18 Anzambi amukunkulwayi akajimañana chikupu.+
19 Nawa antu akeñila mumayeñu amumalola
Nimumeena ahamaseki,+
Muloña wakutiya woma kuzuwa kwaYehova
Niwukeleñi windi wasweja,+
Hakanyamukayi nakuzaalisha iseki.
20 Munowu mafuku antu akanona anzambi jawu amukunkulwayi asiliva niawuru
Atuñiliwu nawu adibukeñaku
21 Kulonda eñili mumeena amumalola
Nimunyaji yamumalola,
Muloña wakutiya woma kuzuwa kwaYehova
Niwukeleñi windi wasweja,
Hakanyamukayi nakuzaalisha iseki.
22 Hakwila chiyiwahili, lekenu kukuhwelela muntu,
Wekala neyi muuya wamumazulu indi.
Muloñadi chimukumushila maana?
3 Muloña tiyenu! Mwanta walala, Yehova wamazaza,
Nakufumisha muYerusalema nimuYuda wukwashu washiyashana niyuma yakuhandilamu,
Wukwashu wejima wayakuda* nimenji,+
2 Iyala wañovu nichilombu,
Nsompeshi nikaprofwetu,+ mukakuhoña nimukulumpi,
3 Mukulumpi wawantu 50,+ muntu alemeshawu nimukakulejana maana,
Katepa nkuluñaña nimukakufwomona wakulukila.+
4 Nakelisha atwansi awamayala kwikala ayilolu jawu,
Nawa akayiyuula kudi antu abula maana.
5 Antu akadikabishaña wumu namukwawu,
Muntu-himuntu wakakabishaña mukwawu.+
Kansi wakakatisha mukulumpi,
Muntu abula kulemeshawu wakadikaña namuntu alemeshawu.+
6 Muntu-himuntu wakasenda manakwindi mwitala datata yindi nakumuleja nindi:
“Eyi wukweti kahuma, dichi ikalaku mukulumpi wetu.
Wutaleña haniwu mulumba wayuma yinakisañaniwu.”
7 Ilaña hanodu ifuku yena wakadikaña nindi:
“Ami nukwikala mukakuuka yilonda yenu wanyi;
Hinukwetihu yakuda hela yakuvwala mwitala damiku.
Bayi muñilisha niikali mukulumpi wawantuku.”
8 Muloña Yerusalema nahukani,
Nawa Yuda nadimbuki,
Muloña anadikañi naYehova mumazu nimuyilwilu;
9 Mmwekenu yakumesu awu yayifwishaña namuloña,
Nawa atiyakeshaña nshidi jawu neyi Sodoma;+
Hiyesekaña nikusweka nshidi jawuku.
Oyihuñu yakamonawu,* muloña anakudiletela aweni kukala!
11 Oyihuñu yakamona muntu watama!
Kukala kukamuholokela,
Muloña yuma yinakoñi makasa indi, diyakamukoñawu niyena!
12 Ilaña antu jami, akulumpi jawu anyidimu akalisha chikupu,
Nawa ayiyuulaña kudi ambanda.
Enu antu jami, anlomboli jenu ayikojejaña kululuta,
Nawa aluwañeshaña njila jenu.+
13 Yehova nakudiloñesha kufwisha antu nanyiloña;
Nakwimana kulonda asompeshi antu.
14 Yehova wukusompa nawakulumpi niayilolu jawantu jindi.
“Munochi itempa danyivinyu,
Nawa yuma yimuneyili atuzweñi yidi mumatala enu.+
15 Munachikilidi antu jami ñana
Nikukabisha nankashi atuzweñi?”+ dimunahoshiyi Yehova wamazaza, Mwanta Wabadika.
16 Yehova nahoshi nindi: “Muloña anyana kaZiyona awambanda adivwimba,
Endaña iku anenuni nyitu yawu,*
Akenkamaña namesu awu, endaña nakuhañesha mbunda jawu,
Iku anakuvumisha maleñi adi mutupokosu twawu,
17 Yehova niyena waketa nyitu yawanyana kaZiyona awambanda nayitumbatumba,
Nawa Yehova wakashiya mahama awu hatooka.+
18 Hanodu ifuku Yehova wakafumisha yuma yayimwekeshaña lubanji: yikomu yawu,
Yuma yakukasa kumutu niyuma yakudikudeka kumutu yanjiñumuki,+
19 Tuzeya twakumatu, makaayi nikadihina kakubuta kumesu,
20 Yitambala, maleñi amutupokosu nitumahina twakuvwala hantulu,*
Yikasha mwakuhembela manji evumba dadiwahi niyitumbu.
21 Tuzeya twakunyinu nituzeya twakumazulu,
22 Nyinkukumba yakuvwala hachawija, yakuvwala yahewulu, tuhuma nitumapakumuna,
23 Yimbajilu+ yakumakasa niyakuvwala yamahina,*
Yitambala nitumahina twakubuta kumesu.
24 Chatela kwiikali manji abalisamu,+ kwakekala ivumba dayuma yinatoki;
Chatela kwiikali mushipi, kwakekala mwonji;
Chatela mumutu mwiikali nsuki yalubanji, mwakekala ibala;+
Chatela kwiikali chakuvwala chawuseya, kwakekala yisasa+
Nawa chatela hamujimba hekali lubanji, hakekala chibata.
25 Antu jeyi akafwa kumpoku yakabali,
Nawa antu jeyi añovu akafwa kunjita.+
4 Hanodu ifuku ambanda 7 akakwata iyala wumu nakuhosha+ nawu:
2 Hanodu ifuku yuma yakameneshayi Yehova yakekala yalubanji nawa yayiwahi. AIsarela akapuluka+ akatiyaña kuwaha nikuzañalala nanyikaabu yamwituña. 3 Muntu wejima wakashala muZiyona nawa akashiyawu muYerusalema akamutena nawu wajila, dikwila nawu ejima adi muYerusalema asonekawu nawu atwalekihu kuhanda.+
4 Hampinji yakazatishayi Yehova ñovu yawunsompeshi niñovu yakwocha*+ hakukosa majilu* awanyana kaZiyona+ awambanda nikukamuna mashi apwekesheliyi Yerusalema kufuma mudi yena, 5 Yehova wakasha cheñi ivu didi nawishi heluña dejima daMpidi yaZiyona niheluña dindi hakupompela kupompa kwamaneni nampinji yamwaana, nawa nawufuku+ wakashaku muzuzu wakesi watoñeka; muloña hewulu dakulema kwejima hakekalaña chuma chakukiñahu. 6 Nawa namwaana, kwakekalaña chisolu+ chakushakamamu nankanza, chakuswamamu nikudikiña kunvula yampepela ninvula.+
5 Tali nimwimbili nkeñi yami
Kamina kanakuhosha hadi nkeñi yami nihetempa dindi danyivinyu.+
Nkeñi yami wadiña netempa danyivinyu kukapidi kakweti wushi.
2 Wadidimini nakufumishamu malola.
Watumbilimu muvinyu wawuwahi wuchinana,
Watuñilimu kaposhi hakachi,
Nawa washilimu wukamwinu wavinyu.+
Kufumahu, wadiña nakukuhwelela nindi mwakasoña nyivinyu yayiwahi,
Ilaña mwasoñeli nyivinyu yatama hohu.+
3 “Ichi dinu, enu antu amuYerusalema niamayala akumuchidi waYuda,
Mwani sompenu hakachi kanami netempa dami danyivinyu.+
4 Chumanyi chikwawu chinadi kwila mwitempa dami danyivinyu
Chinnabuli kwila?+
Ami nadiña nakukuhwelela nyivinyu yayiwahi,
Hanu dinu, munasoñelidi nyivinyu yatama hohu?
5 Dichi, lekenu niyileji
Chuma chinukwila itempa dami danyivinyu:
Nukufumishaku ikoli dinakolekeliku,
Nawa akudocha.+
Nukuhumuna mpwembu yadu yamalola,
Nawa akudidatola.
6 Nukudilisha dishali kwamahembi hohu;+
Hiyakadikunkula hela kudidimaku.
7 Muloña itempa danyivinyu daYehova wamazaza hiyantu amwitala daIsarela;+
Amayala akumuchidi waYuda hiiha dakeñeliyi nankashi.
Wadiña nakukuhwelela wuñanji,+
Ilaña talenu! kwadiña wuñanji waheña;
Wadiña nakukuhwelela kuloña,
Ilaña talenu! kwadiña hohu kudila kwanowu adiña muyihuñu.”+
8 Oyihuñu yakamonawu antu anuñaña itala kwitala dikwawu+
Nawa anuñaña iha kwiha dikwawu+
Sampu maluña ejima anamani
Nkumininaku, mwashalaña hohu nkawenu heluña!
9 Yehova wamazaza nasanyiki mumatu ami
Nindi matala amavulu, hela chakwila amaneni nawa alubanji,
Akekala chuma chakuhayama chikupu,
Chakadi muntu wakashalamu.+
10 Muloña mumahekita awana amatempa anyivinyu mwakafuma hohu mulondu* wumu,
11 Oyihuñu yakamonawu antu amenekelaña walwa,+
Anwaña kushika nimelela sampu vinyu yinayisheteshi!
12 Iku akweti tudada niyisanji yanyonji,
Ñoma yanyanya,* ipeleli nivinyu hayawija yawu;
Ilaña kumudimu waYehova ashañaku maana wanyi,
Nawa hiyamonaña mudimu wamakasa indiku.
13 Dichi antu jami akaya muwunkoli
Muloña wakubula kwiluka;+
Antu jawu alema akafwa nzala,+
Nawa antu jawu ejima akafwa mpwila.
14 Dichi Ijamu* dinaditoheshi
Nawa dinaasami chikupu mukanwa;+
Nawa antu jindi alema, izaza dawantu jindi aletaña ipumba niantu jindi azañalalaña namapumba
Akaya mwenomu.
15 Nawa muntu wakadibuka heseki,
Muntu akamuzozesha,
Nawa mesu amuntu wadinka wanta akayizozesha.
16 Yehova wamazaza akamutuumbakesha nawunsompeshi* windi;
17 Nawa anyana kamukoku akada neyi kwiji anakudiila mwiluña mwadiilañawu;
Añiinza akadiila mumahembi awanyama akudiisha chiwahi.
18 Oyihuñu yakamonawu antu akokaña yiluwa yawu nanyonji yakudimbana
Nawa akokaña nshidi jawu nanyonji yakwitemba;
19 Owu ahoshaña nawu: “Mulekenu Nzambi anyakeshi mudimu windi;
Awuzati swayi-swayi kulonda tuwumoni.
20 Oyihuñu yakamonawu antu ahoshaña nawu yayiwahi yatama, yatama nawu yayiwahi,+
Antu amonaña mwidima nawu chejeji, chejeji nawu mwidima
Antu atenaña yuma yalula nawu yatowala, yatowala nawu yalula!
21 Oyihuñu yakamonawu antu adimonaña nawu akweti maana
Nawa adimonaña nawu ashinshika!+
22 Oyihuñu yakamonawu antu aya mpuhu mukunwa vinyu
Niantu elukisha kubombela yuma yimu kuwalwa,+
23 Antu ombañaku muntu watama namajika kanwa*+
Nawa abulaña kumusompela muntu waloña mwawuñanji!+
24 Dichi, neyi chochaña muzuzu wakesi nsaachi
Nawa neyi chahaña matahu oma nakesi,
Dichikatoka ninyiji yawu,
Dichikaleluka niwuluya wawu neyi wuña,
Muloña adiwili nshimbi* jaYehova wamazaza
Nikusawula izu daWajila waIsarela.+
25 Dichinaleteshi kuzuwa kwaYehova kuvwakukili antu jindi,
Nawa wakayolwela chikasa chindi nakuyibabesha.+
Mpidi jikakanka,
Nawa yibimbi yawu yikekala tuhu neyi yuma yawuzondu yidi munyikwakwa.+
Hamuloña wayuma yejimiyi, kuzuwa kwindi hikunafwomokiku,
Ilaña chikasa chindi chichidi choloka kulonda chiyibabeshi.
26 Muza wudi kwakulehi+ nawushimikili chinjikijilu;*
Nayimbili muloji kulonda enzi kufuma kunsa jeseki;+
Dichi talenu! anakwinza lufuchi lwalweni.+
27 Hakachi kawu hosi anazeyi hela anakuhukanaku.
Hosi wunakunoñoka hela wunakaamiku.
Nyishipi yamumbunda jawu hiyinazubuliku
Hela nyiya yankwabilu yawu hiyinaketokiku.
28 Nsewu jawu jejima jatwa,
Nawa mata awu anyikunji ejima akwevula dehi.*
Yikwa yatuwalu twawu yidi neyi malola,
Nawa tufumbu twawu tudi neyi mpepela yeneni.+
Akubuluma nezu damwishina nakukwata chuma chikudawu
Nawa akuchisenda chakadi wakuchamwina.
30 Hanodu ifuku, akachibulumina nezu damwishina
Neyi lushindu lwakaluñalwiji.+
Muntu wejima wakatala mwituña wakamona hohu mwidima waweni;
Nichejeji chikajimañana muloña wamavu.+
6 Muchaaka chafwiliyi Mwanta Uziya,+ namweni Yehova nashakami hetanda dalema nawa dazanduka,+ nawa kuleha kwamunkukumba windi kwenzeli mutembeli. 2 Aserafi adiña emana hewulu dindi; serafi wejima wadiña nampuula 6. Kumesu aserafi wejima kwadiña kwakubuta mpuula jiyedi nawa kunyendu yindi kwadiña kwakubuta mpuula jiyedi, nawa wejima wawu adiña nakutuuka nampuula jiyedi-jiyedi.
3 Nawa adiña nakudibidika wumu namukwawu nawu:
“Wajila, wajila, wajila hiYehova wamazaza.+
Iseki dejima denzala nakulema kwindi.”
4 Nawa hamanuñilu ahamawiñililu hakankili muloña wamazu abidikileñawu,* nawa itala dejima denzeli wishi.+
5 Dichi nahosheli nami: “Mama ami nshona!
Nafwi dehi kwami,*
Muloña nyivumbu yami yamajilu,
Nawa nashakamaña nawantu akweti nyivumbu yamajilu;+
Muloña mesu ami anamumoni Mwanta, yomweni Yehova wamazaza!”
6 Hohenohu, Serafi wumu watuukili nakwinza kudi ami, nawa muchikasa chindi mwadiña ikala dakesi+ danoneliyi nanzamba hakameña.+ 7 Wakwatili hakanwa kami nakuñila nindi:
“Talaña! Chumichi chinakunki kunyivumbu yeyi.
Majilu eyi anayifumishi,
Nawa nshidi jeyi anajibuti dehi.”
8 Kufumahu, natiyili izu daYehova nawu: “Hinyi inukutemesha, nawa hinyi wukutuyilaku?”+ Dichi ami nahosheli nami: “Yami onu! Ntemeshi ami!”+
9 Nawa yena waakwili nindi, “Yaku wakaleji awa antu neyi:
‘Mwakela tuhu tiye-e,
Ilaña mwakatiyishisha wanyi;
Mwakela tuhu tale-e,
Ilaña jakayilumbulukila wanyi.’+
10 Wakachinchikishi nyichima yanawa antu,+
Wakashinki matu awu,+
Nawa wakabuti mesu awu ejima,
Kulonda akabuli kumona namesu awu
Nikutiya namatu awu,
Kulonda nyichima yawu yikabuli kutiyishisha
Nawa kuchiina akabalumuki kulonda akayuuki.”
11 Chinatiyili mwenimu, namwihwili nami: “Eyi Yehova, kushika nimpinjinyi?” Yena wañakwili nindi:
“Sampu nyisumba yejima yinajilumuki chikupu chakadi muntu wakushalamu
Nawa mumatala munashali mwakadi antu
Nawa ituña anadikisañani nawa dinashali kwamahembi;+
12 Sampu Yehova nayipalañesheli antu kwakulehi nankashi+
Nawa ituña dinashali mahembi dinatohi chikupu.
13 “Ilaña mwituña mwakashala antu antesha chikupu, nawa akadocha cheñi neyi mutondu weneni hela neyi mukula, welaña neyi awutema wukushiya chishinji; lubutu* lwajila lukekala dichishinji chadu.”
7 Dichi mumafuku aAhazi+ mwana kaYotami, Yotami mwana kaUziya, mwanta waYuda, Mwanta Rezini wakuSiriya niPeka+ mwana kaRemaliya, mwanta waIsarela, enjili nakuzuña njita naYerusalema, ilaña hatwesheli* kuwutambulaku.+ 2 Mazu ashikili kudi antu amwitala daDavidi nawu: “Siriya nabombi mashidika indi namashidika aEfuremu.”
Nawa muchima waAhazi ninyichima yawantu jindi yatachikili kuzaala neyi nyitondu yamwivunda yinakunyinkesha nampepela.
3 Dichi Yehova wamulejeli Isaya nindi: “Mwani idikaku wuyi nakudimona naAhazi, eyi hamu nimwaneyi Sheyari Yashubi*+ kunsa yamumpumpa* wakwijiya+ dakumukandu, kumukwakwa weneni wakwiha damukakukosa yakuvwala. 4 Wumuleji neyi, ‘Wundishaku muchima. Bayi wutiya womaku, nawa bayi wufwa mutentu muloña waniyi yishinji yiyedi yamakunji anakufwinda wishi, hela hamuloña wanochu chinasweji kuzuwa Rezini, Siriya nimwana kaRemaliyaku.+ 5 Muloña Siriya niEfuremu kushilahu nimwana kaRemaliya anakukasili kafuta kakukujilumuna, nawu: 6 “Twayenu tuyi nakuzuña naYuda nawa tukamutaboli* nikumwimika mushindu* ekali wetu, nawa tuyenu tutondi mwana kaTabeyeli kulonda ekali mwanta windi.”+
7 “‘Yehova Mwanta Wabadika nahoshi nindi:
“Chikutwesheka wanyi,
Nawa chumichi chikuzatika wanyi.
8 Muloña mutu waSiriya hiDamakasa,
Nawa mutu waDamakasa hiRezini.
Muyaaka 65 hohu
Efuremu akamujilumuna chikupu nawa muza wawu hiwakatwalekahuku.+
Neyi mubula chikuhwelelu chakola,
Mwakekala akiñewa wanyi.”’”
10 Yehova watwalekelihu kuhosha naAhazi nindi: 11 “Lombaku chinjikijilu kudi Yehova Nzambi yeyi;+ chinateli kukunama neyi Ijamu* hela kuleha neyi luzwizu.” 12 Ilaña Ahazi wahosheli nindi: “Nukulomba wanyi, nawa hinukumusha Yehova mukwesekaku.”
13 Kufumahu, Isaya wahosheli nindi: “Enu amwitala daDavidi, mwani, tiyililenu. Komana kweseka kumuneseki kudiwunjika kwawantu kwanti, mwaka mukeñi cheñi kweseka kudiwunjika kwaNzambi?+ 14 Dichi, Yehova yomweni wukayimwekeshela chinjikijilu: Tiyenu! Chañadima wakemita nawa wakavwala mwana weyala,+ wakamutuumba ijina nindi Emanuweli.*+ 15 Wakadaña bata* niwuchi neyi yashika hampinji yakwiluka kukaana yuma yatama nakutondahu yuma yayiwahi. 16 Muloña henohu iwu kansi weyala kanda eluki chakukaana yuma yatama nakutondahu yuma yayiwahi, ituña dawanyanta ayedi iwunakufwa mutentu dikela dinashali dehi dakadi yuma.+ 17 Yehova wakaleta mpinji yakala hadi eyi, hadi antu jeyi nihadi amwitala datata yeyi, yakwila kanda yimwekaneñahu dehi kufuma tuhu hefuku dadaambwiliyi Efuremu naYuda,+ muloña Nzambi wakaleta mwanta wakuAsiriya.+
18 “Hanodu ifuku, Yehova wakatambika njinji namuloji kufuma kutuloña twanyanya twakwakulehi twaNile wamuEjipitu nimpuka yamwituña daAsiriya, 19 nawa jejima jakenza nakushakama hayinekineki* yakunama, hanyaji yamalola, hayiputa yejima yanyiña nihamaluña ejima akweti menji.
20 “Hanodu ifuku, Yehova wakazatisha reza yikafuma kwiluña dakuKaloña,* wakazatisha mwanta wakuAsiriya+ kutewula nsuki kumutu niwuvuji wakunyendu nikufumisha wevu wejima.
21 “Hanodu ifuku, muntu wakapulwisha mwana kañombi wamukaji hamutaña ninyikoku yiyedi. 22 Nawa chineli mayeli akasweja kuvula, wakadaña bata,* muloña ejima akashala mwituña akadaña bata niwuchi.
23 “Hanodu ifuku, hejima hadiña nyivinyu 1,000 yakulanda nayikunku yasiliva 1,000, hakekala hohu yiputa yanyiña nimatahu. 24 Antu akaya kwenoku namata anyikunji nijinsewu, muloña ituña dejima dakekala nayiputa yanyiña nimatahu. 25 Nawa kumpidi jejima kwadiña nakudiminawu namatemwa, hiwakatweshaña kuyakuku, muloña wakachiinaña yiputa yanyiña nimatahu; akekala maluña akudiilamu ayizamba añombi nawa iseki dakudatola anyikoku.”
8 Yehova wanlejeli nindi: “Nonaku ilola deneni+ dawubasa wusonekihu nansonekeshu* neyi, ‘Maheri-shalali-hashi-bazi.’* 2 Nawa inakukeña ayinsahu ashinshika, kapristu Uriya+ niZekariya mwana kaYeberekiya, asoneki nawu niwena adiña hohu hiwasonekaña.”
3 Kufumahu, nakaamini* nakaprofwetu wamumbanda,* dichi wemitili nawa mukuhita kwampinji wavweli mwana weyala.+ Kuhiñahu, Yehova wanlejeli nindi: “Mutuumbi neyi Maheri-shalali-hashi-bazi, 4 muloña henohu iwu kansi weyala kanda eluki kutambika nindi, ‘Tata!’ nawa nindi ‘Mama!’ yuma yamuDamakasa niyuma yakupuupa muSamariya akayisenda iku mwanta wakuAsiriya nakutalaku.”+
5 Yehova wahosheli nanami cheñi nindi:
6 “Chineli awa antu anakaani menji aShilowa*+ anakuhita chiwahi chovu-chovu
Nawa anakuzañalala muloña waRezini nimwana kaRemaliya,+
7 Dichi tiyenu! Yehova wakayiletela
Menji amuKaloña* amavulu nankashi nawa akweti mpupa,
Dikwila nawu mwanta wakuAsiriya+ nikulema kwindi kwejima.
Wakenza nakuhita hewulu datuloña twindi twejima
Nawa wakenzesha yikumu yindi yejima
8 Nawa wakakumpula yuma yejima muYuda.
Wakenzala nawa wakahita nakushika munshiñu;+
Mpuula jindi jakutandumuna jikabuta muwihi wetuña deyi,
9 Enu antu, katishanenu, ilaña akayichika chiki-chiki.
Tiyililenu, enu antu ejima ahamaseki mwashakama kwakulehi!
Diloñeshenu kuzuña njita,* ilaña akayichika chiki-chiki!+
Diloñeshenu kuzuña njita, ilaña akayichika chiki-chiki!
10 Kasenu kafuta, ilaña akakikasununa!
11 Nachikasa chindi chañovu chidi hadi ami, ichi dichanlejeliyi Yehova hakunsoñamisha kulonda nileki kulondela yuma yelañawu awa antu:
12 “Bayi muhosha nenu kudi kafuta muloña wakwila awa antu anahoshi nawu kudi kafutaku!
Bayi muchiina chuma chachiinañawuku;
Bayi muzaala ochu chumaku.
13 Yehova wamazaza, diyi Hohu imwatela kumona nenu wajila,+
Diyi Hohu imwatela kuchiina,
Nawa diyi Hohu watela kuyizaalisha.”+
14 Wakekala neyi iluña dajila,
Ilaña neyi ilola dakuhumaku
Nawa neyi ilola dakuhukanaku+
Matala ejima ayedi aIsarela,
Neyi muhetu nawa neyi ikoña
Mwakufwa antu amuYerusalema.
15 Antu amavulu akahukana nawa akadimbuka nakudikotola;
Akafwa mumuhetu nawa akayikwata.
16 Wunsahu wunasonekiwu wiikali wakuvuñeka;
Lamikaku nshimbi* nawa wuyihani hakachi kawatumbanji twami!
17 Nukumuchiñililaña* Yehova,+ wunasweki chamesu indi kuchiina kumumona kudi amwitala daYakoba,+ nawa nukukuhwelela mudi yena.
18 Tiyenu! Ami nianyana ananyinkiyi+ Yehova tudi neyi yinjikijilu+ nawa neyi yihayamisha muIsarela yinafumi kudi Yehova wamazaza, washakamaña haMpidi yaZiyona.
19 Nawa neyi ayila nawu: “Yenu mwihuli kudi akakuhoña nawandemoni hela kudi akakushimuna yuma yakumbidi owu ashawutaña nikunyinyita,” komana antu hiyatela kwihula kudi Nzambi yawuku? Komana atela kwihwilaku antu amomi kudi antu afwa?+ 20 Ilaña, atela kutala munshimbi nimuwunsahu wunasonekiwu!
Neyi abula kuhosha kwesekeja nanidi izu, dikwila nawu hiyakweti chejejiku.+ 21 Nawa muntu wejima wakahita mwituña iku nakabakani nawa natiyi nzala.+ Hamuloña wakwila natiyi nzala nawa nahili, wakashiña mwanta windi niNzambi yindi iku nakutala mwiwulu. 22 Kufumahu, wakatala hamaseki nawa wakamonahu hohu yihuñu nimwidima, kudihomba nimpinji jakala, mwidima nikubula chejeji.
9 Hela chochu, iwu mwidima hiwakekala neyi chiwadiña hadiña ituña muyihuñuku, neyi chichadiña kunyima hasawiliwu+ ituña daZebuluni niituña daNafitali. Ilaña mukuhita kwampinji, Nzambi wakaletesha akayilemeshi, dikwila nawu njila yaya kukaluñalwiji, mwiluña daYodani, muÑaliliya yawakanyuza.
2 Antu endeleña mumwidima
Anamoni chejeji chacheni.
Nawa antu ashakamineña mwituña damwidima waweni,
Chejeji chinayitoñekeli.+
3 Wunavulishi muza;
Wunawuleteshi wiikali namuzañalu chikupu.
Azañalelaña kudi eyi
Neyi chazañalalañawu antu hampinji yakwaañula,
Neyi antu atiyaña kuwaha hakwanzañana yuma yinapuupiwu.
4 Muloña wunakotoli mpaanda yachiteli chawu kotu-kotu,
Mbwechi yidi hamafwiji awu, mukombu wamukulumpi wamudimu,
Neyi chichadiña mumafuku aMidiyani.+
5 Nsapatu yejima yakankishaña iseki hakwenda
Nichakuvwala chejima chinatumpikiwu mumashi
Yikekala yuma yakukwatisha nachu kesi.
Akamutena nawu Mukakufumba Wamuwahi,+ Nzambi waÑovu,+ Tata waHaya Nyaaka, Kalamba waKuwunda.
7 Chiyuulu* chindi chikatohelañaku
Nikuwunda kwindi kwakakuma wanyi,+
Hetanda daDavidi+ nihawanta windi
Kulonda akawukoleshi chikupu+ nikuwuhemba
Kufuma yinu mpinji nihaya nyaaka.
Iyena daYehova wamazaza didakakoña chumichi.
8 Yehova watemesha izu kudi Yakoba,
Nawa dinashiki kudi Isarela.+
9 Antu ejima akutiya idi izu
—Efuremu niantu ejima amuSamariya—
Ahoshaña nakudivwimba nikudinka wanta mumuchima nawu:
10 “Matafwali anahumuki,
Ilaña tukutuña namalola akusoña.+
Nyitondu yanyisikamo anayitemi,
Ilaña tukuhiñishamu nyitondu yanyisida.”
11 Yehova wakamuletela Rezini akankunyi nindi kulonda akamulukuki
Nawa wakayisañumuna ayilumbu jindi kulonda akamulukuki,
12 Siriya kufuma kumusela nawa aFilisitinu kufuma kumujika,*+
Akaasama mutunwa twawu nakumuda Isarela.+
Hamuloña wayuma yejimiyi, kuzuwa kwindi hikunafwomokiku,
Ilaña chikasa chindi chichidi choloka kulonda chiyibabeshi.+
13 Muloña antu hiyanafunti kudi Owu wayibabeshañaku;
Hiyanamukeñakeñi Yehova wamazazaku.+
15 Mukulumpi nawa alemeshawu chikupu diyi mutu,
Nawa kaprofwetu wunakuhana nshimbi jakutwamba diyi mukila.+
16 Antu anakulombola awa antu anakuyikojeja kujimbajala,
Nawa owu anakulombolawu analuwankani.
17 Dichakaletesha Yehova akabuli kuzañalala nawakwenzi jawu,
Nawa anyana abula atata jawu* niantuluwa adiwu nawu wakayitiyila luwi wanyi
Muloña wejima wawu hiyakakusekesha nawa akakukoña yatama+
Nawa tunwa twejima tunakuhosha jakadi maana.
Hamuloña wayuma yejimiyi, kuzuwa kwindi hikunafwomokiku,
Ilaña chikasa chindi chichidi choloka kulonda chiyibabeshi.+
18 Muloña kutama kwabutukaña neyi kesi,
Kwochaña yiputa yanyiña nimatahu.
Kwakwocha nyitondu yashintakana yamwivunda,
Nawa yikafwindashana mavu awishi.
19 Muloña wakuzuwa kwaYehova wamazaza
Ituña anadochi nakesi,
Nawa antu akekala yuma yakukwatisha nachu kesi.
Kwosi muntu wakapulwisha hela tuhu manakwindi.
20 Wumu wakaketwila kuchidiilu
Ilaña hohamu wakekala nanzala;
Nawa mukwawu wakada kuchimunswa
Ilaña hakekutaku.
Muntu wejima wakada mbiji yakuchikasa chindi yomweni,
21 Manasi wakada Efuremu,
Nawa Efuremu wakada Manasi.
Wejima wawu ayedi akamwimakena Yuda.+
Hamuloña wayuma yejimiyi, kuzuwa kwindi hikunafwomokiku,
Ilaña chikasa chindi chichidi choloka kulonda chiyibabeshi.+
10 Oyihuñu yakamonawu antu ashañaku nshimbi jatama,+
Atwalekañahu kusoneka nshimbi jaletelaña antu kukala,
2 Kulonda akaaneña kuyisompela atuzweñi nyiloña,
Kubula kuyimwekeshela antu jami abula kulema wuñanji,+
Kutambula antuluwa yuma yawu
4 Kwosi chuma chikwawu chimwakelaku, mwakazonzomana hohu hadi atuyili*
Hela mwakadimbukilaña hadi antu anajahiwu.
Hamuloña wayuma yejimiyi, kuzuwa kwindi hikunafwomokiku,
Ilaña chikasa chindi chichidi choloka kulonda chiyibabeshi.+
5 “Talenu! mwini Asiriya,+
Mbwechi yakumwekesha nachu kuzuwa kwami+
Nawa mukombu wudi mumakasa awu diwunakazatisha kusawula nachu!
6 Nakamutuma kulonda akazuñi namuza wukweti kasekesha,+
Nakuzuña nawantu anzuwishili nankashi;
Nakamuleja akapuupi yuma yayivulu
Nikuyidatola neyi malowa adi munyikwakwa.+
7 Ilaña hakafwila kwila mwenimuku
Nawa hakatoñojoka kwila chumichi mumuchima windiku;
Muloña mumuchima windi mudi kujilumuna,
Kujilumuna nyuza yayivulu, bayi yanteshaku.
8 Muloña wahoshaña nindi,
‘Komana ayilolu jami ejima hiyanyantaku?+
9 Komana Kalino+ hadi neyi Karikemishiku?+
Samariya+ hadi neyi Damakasaku?+
10 Chikasa chami chinatambuli mawanta awanzambi amukunkulwayi,
Adiña nawankishi akubaza kubadika amuYerusalema nimuSamariya!+
11 Komana hinukutwesha kwila chuma chochimu naYerusalema niankishi jindi
Neyi chinneli naSamariya nianzambi jindi amukunkulwayiku?’+
12 “Yehova chakamanishayi mudimu windi wejima haMpidi yaZiyona nimuYerusalema, wakamubabesha mwanta wakuAsiriya muloña wakudivwimba kwamuchima windi nikudinka wanta, dikwila nawu kadiwu.+ 13 Muloña wahoshaña nindi,
‘Nakela chumichi nañovu yachikasa chami
Ninamaana ami, muloña nikweti maana.
Nakafumisha ñinza jawantu+
Nikubuwa maheta awu,+
Nawa antu ashakamañamu nakayimika mushindu neyi chelañayi mukañovu.+
14 Chikasa chami chikatambula maheta awantu,
Neyi muntu wunakwalula hachisakala;
Nawa nakapompesha iseki dejima
Neyi chapompeshañayi muntu mateta anashiyiwu chisayikila!
Kwosi wakapukumuna mpuula jindi hela kwasama mukanwa kindi hela kukalukaku.’”
15 Komana chizembi chinateli kudivwimba namuntu wunakuchizatisha?
Mpoku yamazewu yinateli kudivwimba namuntu wunakuyizatisha?
Mukombu+ wunateli kuzuya muntu wunawunyamuni?
Hela mbwechi yinateli kunyamuna muntu wunayikwati?
16 Dichi Mwanta walala, Yehova wamazaza,
Antu jindi amaneni wakayikosesha,+
Nawa mwishina dakulema kwindi wakakwatishilamu kesi kanakubidima.+
17 Chejeji chaIsarela+ chakekala kesi,+
Nawa windi Wajila wakekala muzuzu;
Kakabidima nawa kakwocha matahu indi niyiputa yindi yanyiña mwifuku dimu hohu.
18 Wakakisañana chikupu lubanji lwevunda dindi nilwetempa dindi danyikaabu;
Lwakekala neyi muntu wakata wunakuzeyelaku hohu.+
19 Nyitondu yikashala mwivunda dindi
Yakakeha chikupu chakwila anateli nikuyichinda kudi kansi.
20 Hanodu ifuku aIsarela akashalahu
Niayipuluka amwitala daYakoba
Hiyakatwesha kudamwina awenawu kudi muntu wunakuyitapaku;+
Ilaña akadamwina awenawu nawukwashu waYehova,
Wajila waIsarela, nakashinshi.
21 Akashalahu hohu diwu akafunta,
Dikwila nawu akashalahu aYakoba, kudi Nzambi Wañovu.+
22 Eyi Isarela, hela chakwila antu jeyi
Amavulu neyi wusekulula wakukaluñalwiji,
Akashalahu hakachi kawu diwu akafunta hohu.+
23 Eñañi, kujilumuka kunayifuukwiliyi Yehova wamazaza, Mwanta Wabadika,
Kwakashikena mwituña dejima.+
24 Dichi Yehova wamazaza, Mwanta Wabadika, nahoshi nindi: “Enu antu jami anakushakama muZiyona, bayi mumutiya woma mwini Asiriya, wayeteleña nambwechi nawa wayinyamwinineña mukombu+ windi neyi cheliliyi Ejipituku.+ 25 Muloña mukapinji kantesha hohu kusawuka kunakumana; kuzuwa kwami kukayishikena nakuyijilumuna.+ 26 Yehova wamazaza wakamusumba chikoti,+ neyi cheliliyi hamwimikiliyi Midiyani mushindu kwakwihi nelola daOrebi.+ Nawa mukombu windi wakekala hakaluñalwinji, nawa wakawunyamuna neyi chawunyamwiniyi hadi Ejipitu.+
27 Hanodu ifuku chiteli chindi chakafuma hachifwiji cheyi,+
Nawa mpaanda yindi yakafuma hanshiñu yeyi,+
Nawa mpaanda yakakotoka+ muloña wamanji.”
30 Eyi mwana kaGalimi wamumbanda, kalukaku nyitetu nikubilela!
Tiyililaku, eyi Layisha!
Eyi kazweñi Anatoti!+
31 Madimena natemuki.
Antu amuGebimi anakukeñakeña mwakuswama.
32 Hadodenidi ifuku wukwimena muNobu.+
Nazuyili nkonyi kumpidi yamwana kaZiyona wamumbanda,
Kapidi kamuYerusalema.
33 Tiyenu! Mwanta walala, Yehova wamazaza,
Nakukunkola chikupu nyitayi;+
Nyitondu yayilehi nankashi anakuyitema,
Nawa yasompoka, anakuyichañula.
34 Wakachañula nyitondu yashintakana yamwivunda nachitwa chachikuñu,*
Nawa Lebanoni akamudimbwisha kudi mukañovu.
2 Nawa spiritu yaYehova yakashakama hadi yena,+
Spiritu yamaana+ nispiritu yakutiyishisha,
Spiritu yakufumba niyañovu,+
Spiritu yakwiluka niyakumutiya Yehova woma.
3 Nawa wakatiya kuwaha kumutiya Yehova woma.+
Hakasompesha kwesekeja nayuma yinakumona mesu indiku,
Hela hakazuwila kwesekeja nayuma yinakutiya matu indi hohuku.+
4 Antu abula kulema wakayisompesha mwamuwahi,
Nawa antu amwovu ahamaseki wakayizuwililaku nakwoloka.
5 Kuloña kwakekala muya wamumbunda yindi,
Nawa kashinshi nikena kakekala muya wamumbunda yindi.+
6 Kañwidi wakashakama hamu namwana kamukoku+ hakapinji kantesha,
Nawa mwana kampembi wakakaama hamu nachisumpa,
Nawa mwana kañombi, mutupa* nikanyama wanuna akadiila hamu;+
Nawa akayilombola kudi mwana wanyanya.
7 Ñombi wamukaji nibera akadiila hamu,
Nawa anyanawu akakaama hamu.
Mutupa wakada matahu oma neyi ñombi wachizamba.+
8 Mwana wuchidi kwamwa wakahemenaña kuwina wakapela wafwana,*
Nawa mwana wasumuka dehi wakasha chikasa chindi kuwina wakapela kawulembi.
Hiyakakatishanaña hela kujilumunaku,+
Muloña iseki dejima dakenzala nakwiluka kwakumwiluka Yehova
Neyi chabutaña menji hakaluñalwiji.+
10 Hanodu ifuku muji waYesi+ wakemana nakwikala chinjikijilu* chawantu.+
11 Hanodu ifuku Yehova wakwolola cheñi chikasa chindi kamuchiyedi kulonda akafuntishi antu jindi ashalahu kufuma muAsiriya,+ muEjipitu,+ muPatirosi,+ muKushi,+ muElami,+ muShinari,* muHamati nikuyituutu yakukaluñalwiji.+ 12 Nyuza wakayimikila* chinjikijilu nikupompesha antu amuIsarela apalañenamu,+ nawa wakapompesha hamu antu amuYuda apalañenamu kufuma kumawombu awana eseki.+
13 Ichima daEfuremu dikamana,+
Nawa antu amushilaña Yuda nkunyi akayijilumuna.
Efuremu hakamutiyila Yuda ichimaku,
Hela Yuda hakamushila Efuremu nkunyiku.+
14 Nawa akakunkumuka nyikunkumuki* yawaFilisitinu kumujika;
Wejima wawu akapuupa antu akuMusela.
Wakaketa* namuuya windi wochanaña nakukaambula mutuloña twanyanya 7,
Nawa wakazambwisha antu nankwabilu jawu.
16 Nawa kwakekala mukwakwa weneni+ kufuma muAsiriya mwakuhita antu jindi akashalahu,+
Neyi chichadiña kudi Isarela hefuku dafumineñayi mwituña daEjipitu.
12 Hanodu ifuku, chakadi nikujina wakahosha neyi:
“Eyi Yehova, nakusakilili,
Muloña hela chakwila wanzuwilili,
Kuzuwa kweyi kwafwomokeleña chovu-chovu, nawa wankundejeli.+
2 Tiyaña! Nzambi diyi chamwinu chami.+
Nukumukuhwelela nawa hinukufwa mutentuku;+
Muloña Ya* Yehova diyi ñovu yami nawa diyi mukakunkiña,
Nawa nekali chamwinu chami.”+
3 Mwakatehuna menji namuzañalu
Mutuseloki twawamwinu.+
4 Hanodu ifuku mwakahosha nenu:
“Musakililenu Yehova, tambikenu hejina dindi,
Lejenu nyichidi yawantu nyidimu yindi!+
Bidikenu nenu ijina dindi datuumbakana.+
5 Mwimbilenu Yehova tumina twakumushimeka,+ muloña nakoñi yuma yamaneni.+
Tiyakeshenu chumichi mwahita iseki dejima.
6 Enu antu amuZiyona, dikuwenu nikubula nyiñula,
Muloña wabadika mukachi kenu hiWajila waIsarela.”
13 Mazu akumusompesha Babiloni+ amweniyi Isaya mwana kaAmozi muchimwenu:+
2 “Imikenu chinjikijilu*+ hampidi hakadi nyitondu nimatahu.
Yibidikenu, yizuyilenu chikasa,
Kulonda enzi kumawiñililu awantu alema.
3 Ami nahani lushimbi kudi antu innatondi.*+
Natambiki mashidika ami kulonda nimwekeshi kuzuwa kwami kuhitila mudi wena,
Wowu ami azañalalaña nakudivwimba.
4 Tiyenu! Izaza dawantu kujimpidi;
Dinakutiyakana neyi dawantu amavulu!
Tiyenu! Ipumba damawanta,
Danyuza yinapompi hamu!+
Yehova wamazaza nakupompesha mashidika kulonda azuñi njita.+
5 Anakufumina kwituña dakwakulehi,+
Kwakumina mawulu,
Yehova niyitwa yanjita yakuzuwa kwindi,
Kulonda yajilumuni iseki dejima.+
6 Dilenu makumbu, muloña ifuku daYehova didi kwakwihi!
Dakenza nakujilumuna kufuma kudi Wañovu Jejima.+
7 Dichakaletesha makasa ejima akeli tuhu kwalehu-u,
Nawa nyichima yawantu ejima yakasuñunuka nawoma.+
8 Antu hiyakukañanya mwakwilila.+
Chinkonya ninyisoñu hiyikuyishikena,
Neyi mumbanda wunakuvwala mwana,
Anakuditala wumu namukwawu iku anahayami chikupu,
Iku anadihombi kumesu muloña wamakabi.
9 Tiyenu! Ifuku daYehova dinakwinza,
Nakuhila kwakweni nikuzuwa kwasweja,
Kulonda dilishi ituña kwikala chuma chakuhayama chikupu,+
Nikujilumuna akanshidi adi mwituña.
10 Muloña tutumbwa twamumawulu ninyikanka yidimu yatutumbwa*+
Yikatoñeka chejeji wanyi;
Itena dikeyila neyi hidikusela,
Nawa kakweji hikakatoñeka chejejiku.
11 Nakasompesha iseki hashakama antu muloña wakutama kwadu,+
Niantu atama muloña wayiluwa yawu.
Nakamanisha kudisamba kwawakakudivwimba,
Nawa nakazozesha antu adinka wanta akabishaña akwawu.+
12 Nakelisha antu afwaña akakehi kubadika wuru yakweñununa chiwahi,+
Nawa nakakehesha antu kubadika wuru yakuOfiri.+
13 Dichakaletesha nakazaalishi mawulu,
Nawa iseki dakakanka nakufuma mwiluña dadu+
Muloña wakuhila kwaYehova wamazaza hefuku dakuzuwa kwindi kwasweja.
14 Neyi kapaala kanakuhañawu nawa neyi mukanka wanyikoku wunabuli kabiña,
Muntu wejima wakafunta kudi antu jindi;
Muntu wejima wakatemukila kwituña dindi.+
15 Muntu wejima akawanawu akamupwika nzwa-a,
Nawa wejima akakwatawu akamujaha nampoku yakabali.+
16 Anyanawu akayichika chiki-chiki iku wena anakutalaku,+
Matala awu akayibuwa,
Nawa añodi jawu akayikaama chakukanjikija.
17 Innakuyiletela aMediya+ kulonda ayimakeni,
Owu amonaña siliva nawu yamukunkulwayi
Nawa abula kusha maana kuwuru.
18 Mata awu anyikunji akasansola anyikwenzi;+
Hiyakatiyila wushona nyikaabu yamwivumu
Hela kutiyila anyana luwiku.
19 Nawa Babiloni, wasweja kulema hamawanta ejima,+
Walubanji nawa mwadisambilaña aKalideya,+
Wakekala neyi chadiña Sodoma naGomora hayijilumwiniwu kudi Nzambi.+
Kwosi kaArabi wakalemena itenti dindi mwenomuku,
Nawa kwosi atubiña akanookeshelaña nyikanka yayimuna yawu mwenomuku.
21 Yileñaleña yamuchinkalampata yakakaamaña mwenomu;
Mumatala awu mwakenzala makuñu.+
Anyamalanda akashakamaña mwenomu,
Nawa ampembi amasaña* akakilokelaña mwenomu.
22 Anyama adilaña akakalokelaña mutuposhi twindi,
Nianyumbu mumaluña indi alubanji.
Mpinji yindi yinaswini dehi kwakwihi, nawa mafuku indi hiyakayivulishaku.”+
14 Muloña Yehova wakamutiyila Yakoba luwi,+ nawa wakamutonda cheñi Isarela.+ Wakayishakamisha*+ mwituña dawu, nawa añiinza akadibomba hamu nawu nakudinuña kudi amwitala daYakoba.+ 2 Nawa akayisenda kudi antu nakuyitwala kwiluña dawu, nawa amwitala daIsarela akayilisha awa antu kwikala añamba awamayala niawambanda+ mwituña daYehova. Akatwalaña muwunkoli antu ayitwalili muwunkoli, nawa akayovwahilaña kudi antu ayikanjikijileña kuzata nyidimu.*
3 Hefuku dakayinookeshayi Yehova kuyihuñu, kumakabi nikunyidimu yakola yawuduñu yayinkeliwu,+ 4 wakamutila mwanta wakuBabiloni ichi chishimu:
“Ochijinamukumi muntu wakanjikijaña akwawu kuzata nyidimu!*
Ochinamaniwu makabisha!+
5 Yehova nakotoli mbwechi yawantu atama,
Mukombu wawanyuuli,+
6 Wunakweta antu nakuhila chakadi kuleka,+
Wunakwimika nyuza mushindu nakuzuwa nanochu chiwunakuyikabisha chakadi kuleka.+
7 Ichi iseki dejima dinanooki dehi, hikudi yuma yakuluwañeshaku.
Antu anakudikuwa namuzañalu.+
8 Ninyitondu yanyinjunga yinakukuzañalela,
Hamu nanyitondu yanyisida yakuLebanoni.
Yinakuhosha nawu, ‘Kufuma tuhu mpinji yiwahumukili,
Kwosi mukakutema nyitondu wenzaña nakututemaku.’
9 Ijamu* nidena kwishina dinatiyi kuwaha
Kukutambwila neyi wunenzi.
Muloña waneyi, dahindwishaña antu afwa dehi,
Anlomboli* ejima atama ahamaseki.
Danyamunaña anyanta ejima anyuza hamatanda awu.
10 Ejima wawu akuhosha nakukwila nawu,
‘Nineyi wunazeyi neyi etu?
Wunekali neyi etu?
Mavunyi dikadidi keyi,
Nawa nyinzambu dinyemba yeyi.’
12 Ochiwunaholoki kufuma mwiwulu,
Eyi mukakutoñeka, mwana kakucha!
Ochinakutemiwu nakukunata heseki,
Eyi wemikili nyuza mushindu!+
13 Wadihoshesheli mumuchima weyi neyi, ‘Nukukanduka mumawulu.+
Itanda dami nukudisha hewulu datutumbwa twaNzambi,+
Nawa nukushakama hampidi yakubulakena,
Mumaluña akwakulehi akukabeta kakuchimunswa.+
14 Nukuya hewulu kubadika mavu;
Nukudibalumuna nimufwani Mukakubadika Chikupu.’
15 Ilaña, akakukunkumwina Mwijamu,*
Haheni hakumina ibuku.
16 Antu akakumona akakuhayama;
Akakutalatala chiwahi, nakuhosha nawu,
‘Iwu hidiyi ona iyala wadiña nakukankisha iseki,
Wazaalishili mawanta,+
17 Welishili iseki mwashakama antu kwikala neyi isaña
Nikwimika mushindu nyisumba yadu,+
Wakaanini kuyuumbaku atuyili* kulonda ayi kunyikala yawuku?’+
19 Ilaña eyi anakunati chakadi ijamu,
Neyi mutayi wamukunkulwayi,
Yibimbi yawantu atapiliwu nampoku yakabali yinakubuti,
Anatilañawu mwibuku damalola,
Neyi chibimbi chinadatoliwu.
20 Hakadibomba hamu nawu mwijamuku,
Muloña wakisañeni ituña deyi,
Wajahili antu jeyi.
Anyana kawakakukoña yatama hiyakayituumba cheñi majinaku.
21 Loñeshaku hakujahila anyanindi
Muloña wayiluwa yawankakulula jawu,
Kulonda akabuli kuhinduka nakushakama heseki
Nikwinzesha ituña nanyisumba yawu.”
22 Yehova wamazaza nahoshi nindi: “Nakayimakena.”+
Yehova nahoshi cheñi nindi: “Nawa nakajiyisha ijina muBabiloni, ashalahu, anyana niejikulu.”+
23 Yehova wamazaza nahoshi nindi: “Nakamwilisha akekali mwakushakama ayisaka nawa iluña damalowa, nakamukomba nakakombu kakujilumuna.”+
24 Yehova wamazaza nasanyiki nindi:
“Neyi chinnakukeña, dichichakekala,
Nawa neyi chinnafuukuli, dichichakamwekana.
25 Mwini Asiriya nakamuchika mwituña dami,
Nawa nakamudatolela hampidi jami.+
Mpaanda yindi akayifumisha hadi wena,
Nawa chiteli chindi akachifumisha hamafwiji awu.”+
27 Muloña Yehova wamazaza nafuukuli dehi,
Hinyi wukumukañesha?+
Chikasa chindi nachololi dehi,
Hinyi wukuchivuña?+
28 Muchaaka chafwiliyi Mwanta Ahazi,+ awa diwu mazu abidikiliwu nawu:
29 “Eyi Filisitiya ninenu ashakamamu, bayi muzañalalaku,
Nanochu chineli mukombu wanowu wunakuyeta anawukotoli.
Muloña kumuji wakapela kwakafuma kapela+ kawulembi,+
Nawa mwanindi wakekala kapela kakesi katuukaña.*
30 Iku mwana wawedi avwalawu kudi muntu wabula kulema nakuda
Nawa kazweñi nakaami mukuwunda,
Nakajaha muji weyi nanzala yakapwelendendi,
Nawa yikashalahu hadi enu akayijaha.+
31 Eyi chiisu, dilaku makumbu! Eyi musumba, kalukaku nyitetu!
Enu aFilisitiya ejima, mwakafwa mutentu!
Muloña wishi wunakufuma kukabeta kakuchimunswa,
Nawa mumazanvu indi mwosi antu anakukañanya kwenda.”
32 Akuyakula nawudi antemesha amuza?
Nawu Yehova naali chikuku chaZiyona,+
Nawa nawu antu jindi abula kulema akaswama mudi yena.
15 Mazu akumusompesha Mowabi:+
Muloña anamujilumuni nawufuku,
Ari+ waMowabi anamumweneshi.
Muloña anamujilumuni nawufuku,
Kiri+ waMowabi anamumweneshi.
Mowabi nayidili makumbu aNebo+ naMedeba.+
Nyitu yejima anayitewuli kawewula,*+ wevu wejima anawuleli.+
3 Anavwali yisasa munyikwakwa yindi.
Wejima wawu anakudilila makumbu hewulu damatala awu nimumalubanza amusumba;
Anakukunkumuka iku anakudila.+
Dichinaleteshi amayala amuMowabi anadimanyeki kutwalekahu nakubidika.
Yena* nakuzaala.
5 Muchima wami wunakumudila Mowabi.
Matunduka indi anatemuki kushika nikuZowari+ nikuEgilati Shelishiya.+
Anakukanduka mukandu waLuhiti iku anakudila;
Hanakuyawu kuHoronayimi anakudila muloña wamakabi anasweji.+
6 Muloña menji aNimirimi anoomi;
Matahu atuuta anoomi,
Matahu anajiyi nawa kwosi chuma chamenaña chinashalihuku
7 Dichinasendeliwu yuma yashala munkalaña jawu nimaheta awu;
Anakuzambuka chinekineki* chanyitondu.
8 Muloña nyitetu yinakutiyakana mwiluña dejima daMowabi.+
Makumbu anashiki kuEgilayimi;
Makumbu anashiki kuBeyeri Elimi.
9 Muloña menji aDimoni anenzali mashi,
Nawa kudi yuma yikwawu yinnamuhembeli Dimoni:
Mutupa wawantu akutemuka amuMowabi
Niwawantu akushala mwituña.+
16 Temeshenu mukoku wachizamba kudi nyuuli wetuña,
Kufuma kuSela kuhita mwisaña
Nakushika kumpidi yamwana kaZiyona wamumbanda.
2 Neyi kada kanahañiwu muchisakala chaku,+
Dichakekalawu nianyana kaMowabi awambanda kunyaaba yamuArinoni.+
3 “Yifumbenu, fuukulenu mwakwilila.
Hankanza yayeni, ilishenu mwevulu wenu wiikali neyi wufuku.
Swekenu antu anapalañeshiwu nawa bayi musolola antu anakutemukaku.
4 Eyi Mowabi, itejaku antu jami anapalañenimu ashakami mudi eyi.
Ikalaku iluña mwakuswama wena muloña wamukakujilumuna.+
Mukakukabishana wakafwa,
Kujilumuka kwakamana,
Nawa antu anakudatola akwawu akajiya hamaseki.
5 Kufumahu, itanda akadikolesha chikupu nakukeña kwakashinshi.
Muntu wakashakamahu mwitenti daDavidi wakekala washinshika;+
Wakasompaña mwawuñanji nawa wakanyakalaña kusompa mwaloña.”+
6 Tunatiyi kudivwimba kwaMowabi, wadivwimba nankashi,+
Kudinka wanta kwindi, kudivwimba nikuzuwa kwindi;+
Ilaña nhoshelu yindi yamukunkulwayi yakamana.
7 Dichi Mowabi wakamudila Mowabi makumbu;
Wejima wawu akadila makumbu.+
Antu ejima aketawu akadilila mankendi atowala anyikaabu yanyivinyu yooma yakuKiri Hareseti.+
8 Muloña matempa anyivinyu akuHeshiboni+ anoomi,
Muvinyu wakuSibima,+
Anyuuli anyuza anadatoli nyitayi yindi yachiluluka;*
Ashikili nikuYazeri;+
Ndo-o nimwisaña.
Nyitombu yindi yataandili kushika nikukaluñalwiji.
9 Dichakaletesha nakamudili muvinyu wakuSibima neyi chinnakumudila Yazeri.
Eyi Heshiboni naEleyela,+ nakayizowesha namadilu ami,
Muloña kudikuwa kunakudikuwawu hamuloña wanyikaabu yeyi yamunooña niyakuda yiwunañuli, kunamani.*
10 Kuzañalala nikutiya kuwaha anakufumishi mwitempa danyikaabu,
Nawa mumatempa anyivinyu munakutiyakana wanyi tumina twamuzañalu hela kudikuwa.+
Akakulanda nakulandulula analeki kukamuna vinyu mumawukamwinu,
Muloña ami nalekeshi kudikuwa.+
11 Dichinaleteshi muchima wami kuzaala muloña waMowabi,+
Neyi chazaalaña nyonji yahakadada,
Niwuntu wami wamukachi wunakuzaala muloña waKiri Hareseti.+
12 Hela chakwila Mowabi wadikabishaña nakuya hachinañanaña nikuya nakulomba mwiluña dindi dajila, kwosi jakawaninamuku.+
13 Idi didu izu dahosheliyi Yehova kunyima hadi Mowabi. 14 Nawa ichi Yehova nahoshi nindi: “Mudi yaaka yisatu, neyi yaaka yamuntu eñijawu mudimu,* kulema kwaMowabi akakwisawula nayikonkojola yashiyashana, nawa antu akashalahu akekala antesha nankashi nawa abula kulema.”+
17 Mazu akumusompesha Damakasa:+
“Tiyenu! Damakasa hakekala cheñi musumbaku,
Nawa wakekala mulumba wayuma yinajilumuki.+
2 Nyisumba yaAroweri+ yakashala mahembi;
Yakekala maluña mwakukaama nyikanka yayimuna
Chakadi wakuyitiyisha woma.
3 Nyisumba yamuEfuremu yakiñewa yakajiya,+
Niwanta wamuDamakasa wakajiya;+
Nawa kulema kwawantu akashala muSiriya
Kwakekala neyi kulema kwawaIsarela,”* dimunahoshiyi Yehova wamazaza.
4 “Hanodu ifuku kulema kwaYakoba kwakamana,
Nawa mujimba windi weneni* wakakosa.
5 Chakekala neyi mukakwañula chañulañayi mbutu yemana
Nawa chikasa chindi chañulaña nyitu yambutu,
Neyi chanonojolañayi muntu mbutu muChinekineki chawaRefa.+
6 Kwakashala mbutu yakunonojola hohu,
Neyi chashalaña mutondu wanyiolivi neyi anawukukumuni:*
Kumutayi wawulehi nankashi kwashalaña hohu nyikaabu yaha yiyedi hela yisatu,
Kunyitayi yindi yasoñaña kwashalaña hohu nyikaabu yiwana hela yitanu,”+ dimunahoshiyi Yehova Nzambi yaIsarela.
7 Hanodu ifuku muntu wakatala kudi Ntuñi yindi, nawa mesu indi akashinshika kudi Wajila waIsarela. 8 Hakatala kutumeña+ twakutuña namakasa indiku;+ nawa hakashinshika yuma yinatuñi nyinu yindi hela yishimi yajila* hela jakutentekahu insensiku.
9 Hanodu ifuku nyisumba yindi yakiñewa yakekala neyi iluña dinashali mahembi mwisaña,+
Neyi mutayi wunayishiliwu aIsarela chisayikila;
Yakashala kwamahembi hohu.
Dichinakuletesha wutumbeña nyitondu yayiwahi
Nawa wunakuyitumba kuzatisha nyitayi yamuntu wacheñi.*
11 Namwaana wakolekaña chiwahi iha deyi,
Nantetemena waleteshaña mbutu jeyi kumena,
Ilaña kwaañula kwakamana hefuku danyisoñu niyikatu yakadi kuuka.+
12 Tiyenu! Kudi ipumba dawantu amavulu ashiyashana,
Dinakutiyakana neyi chavumaña menji akaluñalwiji!
Kudi ipumba danyuza,
Dinakutiyakana neyi mpola yamenji akweti mpupa!
13 Nyuza yakaleta ipumba neyi mpola yamenji amavulu.
Nzambi wakayizuwila, nawa akatemukila kwakulehi,
Akayihaña neyi muzuñu wakujimpidi wunakulelulawu kudi mpepela,
Neyi izandazanda anakulelulawu kudi mpepela yeneni.
14 Namelela kwatiyishaña woma.
Henohu kanda kwili ntetemena, ajimañanaña.
Idi didu iseka dawantu anakutubuwa
Nawa dichinjikijilu chawantu anakutupuupa.
18 Oyihuñu yakamona ituña mwavumaña mpuula yatububu
Mwiluña datuloña twamuEtiyopiya!+
2 Datemeshaña antemesha hakaluñalwiji,
Nakuzambuka hamenji namaatu anyilela, nakutuleja nawu:
“Yenuña, enu antemesha mwatemuka,
Kumuza wukweti antu amalehi nawa akweti makowa asenena,
Kudi antu atiyañawu woma kwejima,+
Kumuza wakola, wemikaña mushindu,*
Wukweti ituña dakumpwiliwu kudi tuloña.”
3 Enu antu ejima mwashakamaña mwituña ninenu antu ashakama hamaseki,
Chuma chimwakamona chakekala neyi chinjikijilu* chinemikiwu hajimpidi,
Nawa mwakatiya chivumina neyi chivumina chaluseñu.
4 Muloña ichi dichinanlejiyi Yehova nindi:
“Kwosi wakanluwañesha nikutala* heluña dami dinnakoleshiku,
Neyi iyena detena dinakutoñeka,
Neyi mavu awuumi hikwataataña muchilaaka chakwaañula.
5 Muloña henohu kwaañula kanda,
Neyi nkenu yinakukumuki nawa wuluya wunekali dehi nyivinyu yaha,
Tuneñuneñu akatukunkula nayitwa yakukunkula nachu
Nawa nyintomboloñu akayiketula nakuyifumishaku.
6 Yibimbi yawu akayishila atuda akujimpidi adaña mbiji
Nikudi anyama ahamaseki.
Akayidaña kudi atuda adaña mbiji mumpinji yanooña,
Nawa akayidaña kudi anyama ahamaseki mumpinji yakwaañula.
7 Hanoyu mpinji, akamuletela Yehova wamazaza chawaana,
Kufuma kumuza wukweti antu amalehi nawa akweti makowa asenena,
Kufuma kudi antu atiyañawu woma kwejima,
Kufuma kumuza wakola, wemikaña mushindu,*
Wukweti ituña dakumpwiliwu kudi tuloña
Nakuchileta kwiluña dikweti ijina daYehova wamazaza, Mpidi yaZiyona.”+
19 Mazu akumusompesha Ejipitu:+
Tiyenu! Yehova nakwendela hamavu atemuka nawa nakwinza muEjipitu.
Anzambi amukunkulwayi amuEjipitu akamuzaala,+
Nawa muchima waEjipitu wakasuñunuka.
2 “Nakasañumuna aEjipitu kulonda akemakeni akwawu aEjipitu,
Nawa akazuña mulwawu,
Muntu-himuntu wakazuña namanakwindi ninantuñi nindi,
Musumba namusumba, wanta nawanta.
3 Nawa nyichima yawaEjipitu yakaluwankana chikupu,
Nawa nakaluwañesha mukafuukulawu.+
Akabalumukila kudi anzambi amukunkulwayi,
Kudi akakufwomona, akakuhoña nawandemoni nikudi akakushimuna yuma yakamwekana kumbidi.+
4 Nakamuhana Ejipitu kudi nkaaka yindi wakala,
Nawa akamuyuulaña kudi mwanta watama,”+ dimunahoshiyi Mwanta walala, Yehova wamazaza.
5 Menji akaluñalwiji akooma,
Nawa kaloña kakooma, kakooma chawu.+
6 Nawa tuloña twakanunka;
Nyifwolu yaNile wamuEjipitu yikakeha menji nawa yakooma.
Mateti nimatahu amalehi akatoka.+
7 Nyitondu yakuKaloña Nile, kunsañilu yaNile,
Nimpata yejima mwatumbawu mbutu kumukulishu waNile,+ yakooma.+
Akayilelula, nawa hiyakekalaku cheñiku.
8 Nawa ayibinda anshi akadishona,
Niantu alowaña inshi muNile akadila makumbu,
Nawa antu alalumwinaña tuleñi twawu hamenji akakeha.
9 Antu atuñaña mahina afalakisi*+
Niakakutuña mahina atooka nachakusowashana nachu, akayitiyisha nsonyi.
10 Akakusowashana indi akayichika;
Antu ejima eñijawu mudimu akadishona.*
11 Ayilolu amuZowani+ asupa.
Akakumuleja Fwaru maana asweja maana alejanaña maana atama.+
Hanu dinu mukumulejeladi Fwaru nenu:
“Ami nafuma muchisaka chawakamaana,
Nidi wamuchisaka chawanyanta akushankulu”?
12 Hanu dinu, antu jeyi akamaana adi kudihi?+
Yili akuleji neyi aneluki munamufuukwiliwu Ejipitu kudi Yehova wamazaza.
13 Ayilolu amuZowani anakoñi mwawusupi;
Anyanta anyichidi yindi anamuluwañeshi Ejipitu.
14 Yehova namuhuñunwini spiritu yakuluwañesha;+
Nawa anamuluwañeshi Ejipitu muyuma yejima yelañayi,
Neyi muntu wunasheti wunakudivuba mumasanjila indi.
15 Nawa Ejipitu hakekalahu namudimu wakuzata,
Hela wamutu hela wamukila, wamutombu hela wamatahu amalehiku.*
16 Hanodu ifuku, Ejipitu wakekala neyi ambanda, wakazaala nikufwa mutentu muloña wachikasa chaYehova wamazaza chakutiyisha woma chikamwolwelayi.+ 17 Ituña daYuda dakekala chuma chakumutiyisha Ejipitu woma. Akafwa mutentu chaditenawu idi ituña, muloña wachuma chinayifuukwiliwu kuyila kudi Yehova wamazaza.+
18 Hanodu ifuku, mwituña daEjipitu mwakekala nyisumba yitanu yikahoshaña idimi damuKenani+ nikusanyika nawu akwikalaña ashinshika kudi Yehova wamazaza. Musumba wumu akawutena nawu Musumba Wakujilumuna.
19 Hanodu ifuku, Yehova akamutuñila kameña hakachi ketuña daEjipitu nawa akamwimikila Yehova chishimi kuñinza yadu. 20 Chakekala chinjikijilu nawa wunsahu kudi Yehova wamazaza mwituña daEjipitu; muloña akamwaabila Yehova muloña wawantu anakuyikabisha, nawa wakayitemeshela chamwinu, wabadika, yenowu diyi wakayamwina. 21 Dichi Yehova wakadimwekesha kudi aEjipitu chekalayi, nawa aEjipitu akamwiluka Yehova hanodu ifuku, akamulambula nyilambu nikumwinka yawaana nawa akasanyika kudi Yehova nikwila munasanyikiwu. 22 Yehova wakamweta Ejipitu,+ wakamweta nikumuuka; dichi akafunta kudi Yehova, wakatiya kulemba kwawu nawa wakayuuka.
23 Hanodu ifuku, kwakekala mukwakwa weneni+ wukafuma muEjipitu nakuya kuAsiriya. Dichi Asiriya wakaya muEjipitu, Ejipitu niyena wakaya muAsiriya, nawa Ejipitu wakamukalakela Nzambi hamu naAsiriya. 24 Hanodu ifuku, Isarela wakekala wamuchisatu hadi Ejipitu naAsiriya,+ wakekala nkisu hakachi keseki, 25 muloña Yehova wamazaza wakayikiswila, nindi: “Antu jami ekali akiswilewa, Ejipitu, nimudimu wamakasa ami, Asiriya niwuswana wami, Isarela.”+
20 Muchaaka chamutemesheliwu Taritani* kuAshidodi+ kudi Mwanta Sarigoni wakuAsiriya, wayili nakuzuña namusumba waAshidodi nawa wawutambwili.+ 2 Hanoyu mpinji, Yehova wahosheleli mudi Isaya+ mwana kaAmozi nindi: “Yaku, wuvuuli yisasa mumbunda yeyi, nawa wuvuuli ninkwabilu kunyendu yeyi.” Dicheliliyi, wendeli nzekesi nawa nyendu hanji.
3 Kufumahu, Yehova wahosheli nindi: “Neyi chinendiyi kambuñami Isaya nzekesi nawa nyendu hanji hadi yaaka yisatu nakwikala chinjikijilu+ nikusoñamisha kwachuma chikamwekena Ejipitu+ naEtiyopiya,+ 4 nimwanta wakuAsiriya dichakayilombolayi ankoli amuEjipitu+ niamuEtiyopiya, atwansi niakulumpi, iku adi nzekesi nawa nyendu hanji nimahanda hanji. Mwamweni, Ejipitu akamutiyisha nsonyi. 5 Nawa akafwa mutentu nikutiya nsonyi muloña waEtiyopiya mwakinkawu manuñu niEjipitu mwadivwimbilañawu.* 6 Hanodu ifuku, antu ashakama kunichi chikumu chakaluñalwiji akahosha nawu, ‘Talenu chuma chinamwekeni mutwakinka manuñu, mutwatemukilileña nakulomba wukwashu nawa mutwapulukilileña kudi mwanta wakuAsiriya! Hanu dinu tukupuluka ñahi?’”
21 Mazu akusompesha isaña dakaluñalwiji:*+
Anakwinza neyi mpepela yasweja yinakufumina kukabeta kakuchidiilu,
Kufuma mwisaña, mwituña dakutiyisha woma.+
2 Anammwekesheli chimwenu chatama:
Mukakudimbana nakukoña yuma yakudimbana,
Nawa mukakujilumuna nakujilumuna.
Kandukaku, eyi Elami! Kuchikaku, eyi Mediya!+
Nakamanisha makabi ejima aleteliyi.+
3 Dichinaleteshi niikali muyihuñu yasweja.*+
Nyisoñu yinankwati,
Neyi yamumbanda wunakuvwala mwana.
Nazeyi chikupu, hinukutwesha kutiyaku;
Naluwankani chikupu, hinukutwesha kumonaku.
4 Muchima wami wunazeyi; inakuzaala muloña wawoma.
Kabwidibwidi kinatalilaña kanakunzaalisha.
5 Loñeshenu mesa nawa shenuku niyitwamu!
Denu nikunwa!+
Nyamukenu, enu ayilolu, wayishenu nkebu!
6 Muloña ichi dichinanlejiyi Yehova nindi:
“Yaku, wakashiku mukakutalatala nawa wumuleji yakakulejeña yuma yikamonañayi.”
7 Dichi wamweni makalu anjita akweti tuwalu tuyedi-tuyedi
Makalu anjita awayimbuulu,
Makalu anjita awangameli.
Wadiña nakutala nakanañachima, washiliku muchima chikupu.
8 Dichi wabidikili neyi kubuluma kwamutupa nindi:
“Eyi Yehova, ami natwalekihu nakwimana hakaposhi kakutalila ifuku dejima,
Nawa wufuku wejima añimikaña heluña dami dakuhembela.+
9 Talaña chuma chinakwinza:
Amashidika adi mumakalu anjita akweti tuwalu tuyedi-tuyedi!”+
Kuhiñahu, wabidikili nindi:
“Nahumuki! Babiloni nahumuki!+
Ankishi ejima akubaza, anzambi jindi, yena nayichikili hamaseki!”+
10 Enu antu jami anapepiwu,
Yuma* yinafumi hawuhulilu wami,+
Nayileji yuma yinnatiyi kudi Yehova wamazaza, Nzambi yaIsarela.
11 Mazu akumusompesha Duma:*
Kudi muntu wunakumbidika muSeyiri+ nindi:
“Nhembi, kukucha mpinjinyi?
Nhembi, kukucha mpinjinyi?”
12 Nhembi waakwili nindi:
“Ntetemena yinakwinza, wufuku niwena wunakwinza.
Neyi munakukeña kwihula, ihulenu.
Mufunti cheñi!”
13 Mazu akusompesha chana chachinkalampata:
Mwakakaama mwisaña muchana chachinkalampata,
Enu chendu chawaDedani.+
14 Letenu menji kulonda mwinki antu anatiyi mpwila,
Enu antu ashakamaña mwituña daTema,+
Nawa antu anakutemuka yiletelenu mankendi.
15 Muloña anakutemuka mpoku jatubali, mpoku yakabali yakuhola dehi,
Wuta wamukunji wakwevula dehi ninjita yafwana chikupu.
16 Muloña ichi dichinanlejiyi Yehova nindi: “Muchaaka chimu, neyi yaaka yamuntu aneñijiwu mudimu,* kulema kwejima kwaKedari+ kwakamana. 17 Amayala akashalahu akakukwata kumata anyikunji, ayilobu amuKedari, akakeha, muloña Yehova Nzambi yaIsarela nahoshi dehi.”
22 Mazu awunsompeshi kutalisha haChinekineki chaChimwenu:*+
Yumanyi yinayileteshi wejima wenu mukandami hewulu damatala?
2 Mudi eyi mwadiña kudikuwa chikupu,
Musumba wepumba, tawuni* yamuzañalu.
Antu jeyi atapiliwu hiyayitapili nampoku yakabaliku,
Nawa hiyafwili munjitaku.+
3 Anyuuli jeyi akalisha ejima atemukili.+
Ayinatilili mukaleya chakadi kuzatisha wuta wamukunji.
Ejima awaniniwu ayinatilili mukaleya,+
Hela chakwila atemukilili kwakulehi chikupu.
4 Dichinahosheleli nami: “Talishilenu mesu enu kwacheñi,
Nawa nukudila chikupu.+
5 Muloña hiifuku dakuluwankana, dakwimika mushindu nawa dakululuta,+
Kufuma kudi Mwanta Wabadika, Yehova wamazaza,
MuChinekineki chaChimwenu.
Kudi kuhumona mbañu+
Nimakumbu kumpidi.
7 Yinekineki yeyi yayiwahi chikupu
Yakenzala namakalu anjita,
Nawa tuwalu* twakemana kuchiisu,
8 Nawa chuma chakubuta* Yuda akachifumishahu.
“Hanodu ifuku, mwakakeñakeña yitwa yanjita yamwitala datenañawu nawu Itala Devunda,+ 9 nawa mwakamona nyaji yayivulu yaMusumba waDavidi.+ Nawa mwakasenda menji amwijiya dakunkulu.+ 10 Mwakachinda matala amuYerusalema, mwakahumuna matala kulonda mwakakoleshi nachu mpwembu. 11 Nawa mwakatuña mwakuhembela menji hakachi kampwembu jiyedi mwakuya menji amwijiya dadikulu, ilaña himwakatala kudi Nleñi Wabadika wayituñiliku, nawa himwakamona Owu wayituñili kushankuluku.
12 Hanodu ifuku Mwanta Wabadika, Yehova wamazaza,
Wakaleja antu kudila makumbu nikudishona,+
Kutewula nyitu nikuvwala yisasa.
‘Tudenu nikunwa, muloña kumadiki twakafwa.’”+
14 Kufumahu, Yehova wamazaza wadisolweli kumatu ami: “‘Muloña ichi chiluwa akayanakenachu wanyi sampu antu jenu anafwi,’+ dimunahoshiyi Mwanta Wabadika, Yehova wamazaza.”
15 Ichi dichinahoshiyi Mwanta Wabadika, Yehova wamazaza nindi: “Iñilaku mudi iwu ñamba, kudi Shebina,+ mukakutala itala* damwanta, nawa wumwili neyi, 16 ‘Chumanyi chiwunakukeña kunu, nawa hinyi iwunalondi kunu, mwaka wudipokweli ijamu kunu?’ Nakudipokwela ijamu hachinañanaña; nakudikelubwila mwilola iluña* dakunookelamu. 17 ‘Tiyaña! Eyi iyala, Yehova wakakunata heseki chatama, nawa wakakukwata chakukutadañesha. 18 Chakadi nikujina, wakakuvuñeka chikupu nawa wakakunata neyi ngunja mwituña deneni. Dimuwakafwila, nawa dimwakekala makalu eyi alema, chumichi chakaleta kasawuntu mwitala dankaaka yeyi. 19 Nawa nakakufumisha hachifulu cheyi nakukuhaña hamudimu weyi.
20 “‘Hanodu ifuku nakatambika kambuñami Eliyakimi+ mwana kaHilikiya, 21 nawa nakamuvwika munkukumba weyi nikumukasa chikupu muya weyi wehina nakumunyeñumwisha,+ nakamwinka niwuswa* weyi muchikasa chindi. Nawa wakekala tata yawantu ashakamaña muYerusalema niamwitala daYuda. 22 Nawa nakasha nsapi* yakwitala daDavidi+ hachifwiji chindi. Wakenzununa, kwosi wakenzelaku; nawa wakenzela, kwosi wakenzununaku. 23 Nakamupopa neyi mpopu mwiluña dahaya nyaaka, nawa wakekala itanda dalema kwitala datata yindi. 24 Nawa hadi yena akakudikahu kulema kwejima kwetala datata yindi, dikwila nawu, ejikulu nianyana,* yipwepu yanyanya yejima, yeña yakunama yanjiñumuki ninsaba jamaneni jejima.
25 “Yehova wamazaza nahoshi nindi, ‘Hanodu ifuku, mpopu yapopeliwu mwiluña dahaya nyaaka akayifumisha,+ akayitema nawa yakaholoka, nawa yuma yejima yakudikiliku yakaholoka nakukisika, muloña Yehova yomweni diyi wunahoshi.’”
23 Mazu awunsompeshi kutalisha hadi Tira:+
Dilenu makumbu, enu mbopolu jakuTashishi!+
Muloña kwiluña kwashikenaña jimbopolu anakisiku; kwosi kwakushikenaku.
Ayilejela iyi nsañu mwituña daKitimi.+
2 Mwenenuhu, enu antu ashakamaña kuchikumu chakaluñalwiji.
Akakulanda nakulandulula akuSidoni+ azambukaña kaluñalwiji anenzali mudi eyi.
3 Hamenji amavulu dihahitilili mbutu yakuShihori,*+
Yakuda yamuNile, yamuleteleleña mali,
Nakuleta maheta anyuza.+
4 Eyi Sidoni, tiyaku nsonyi, eyi hakolela kaluñalwiji,
Muloña kaluñalwiji kanahoshi naku:
“Kanda nitiyeñahu dehi nyisoñu yakuvwala, nawa kanda nivwaleñahu dehi mwana,
5 Neyi chichadiña hatiyiliwu nsañu kutalisha hadi Ejipitu,+
Antu akadihomba muloña wansañu yakatiyawu hadi Tira.+
6 Zambukilenu kuTashishi!
Dilenu makumbu, enu antu ashakamaña kuchikumu chakaluñalwiji!
7 Komana iwu diwu musumba wenu mwadiña muzañalu kufuma kushankulu, kufuma kumafuku indi akusambila?
Nyendu yindi yamutwalileña kumatuña akwakulehi nakushakamaku.
8 Hinyi wunafuukuli kumwila Tira ichi chuma,
Mukakuvwika yibañula,
Wadiña nawakakulanda nakulandulula ayilolu,
Wadiña nawakakuselujola alemesheliwu mwahita iseki dejima?+
9 Yehova wamazaza yomweni diyi wunafuukuli chumichi,
Kulonda yamanishi kudivwimba kwindi kwadivwimbañayi muloña walubanji lwindi lwejima,
Nikusawula antu ejima alemesheliwu mwahita iseki dejima.+
10 Eyi mwana kaTashishi wamumbanda, dimwañi mwituña deyi neyi Kaloña Nile.
11 Yena nolweli chikasa chindi hakaluñalwiji;
Nakankishi mawanta.
Yehova nahani lushimbi lwakujilumuna mpwembu jaFwenisiya.+
12 Nawa nahoshi nindi: “Hiwukutwalekahu kuzañalalaku,+
Eyi anakabishiwu, mujiki* mwana kaSidoni wamumbanda.
Imanaku, zambukilaku kuKitimi.+
Nikwena wakanookaña wanyi.”
13 Talenu! Ituña dawaKalideya.+
Awa diwu antu, bayi neyi Asiriyaku,+
Amwilishili kwikala iluña mwakuhitañana anyama.
Anemiki tuposhi twawu twakukuchika nachu;
Anavuuli tuposhi twindi twakoleshawu,+
Anamujilumuni nakumushiya kwanyilumba.
14 Dilenu makumbu, enu mbopolu jakuTashishi,
Muloña mpwembu yenu anayijilumuni.+
15 Hanodu ifuku Tira akamuvulamena hadi yaaka 70,+ neyi yaaka* yakuhanda kwamwanta wumu. Chakamana yaaka 70, Tira wakekala neyi mazu adi mukamina kachivumbi anembiliwu nawu:
16 “Eyi chivumbi avulamenawu dehi, nonaku kadada, yaku wuhitañani musumba wejima.
Imbaku kadada keyi chiwahi;
Imbaku tumina twatuvulu,
Kulonda akakwanuki.”
17 Chakamana yaaka 70, Yehova wakabalumukila kudi Tira, nawa Tira wakafunta cheñi kuwufwetu windi nawa wakela wuvumbi namawanta ejima amukaayi heseki dejima. 18 Ilaña yuma yawanininimu niwufwetu windi yakekala yuma yajila kudi Yehova. Hiyakayihemba hela kuyiswekaku, muloña wufwetu windi wakekala wawantu anakushakama kumesu aYehova, kulonda akadeña nakwikuta nikuvwala yakuvwala yasweja lubanji.+
24 Tiyenu! Yehova nakufumisha antu ejima mwituña* nawa nakudilisha mahembi.+
Nakudikuvumika+ nikupalañesha antu ashakamamu.+
2 Dichakayimwekena antu ejima:
Antu nakapristu,
Ñamba weyala nankaaka yindi weyala,
Ñamba wamumbanda nankaaka yindi wamumbanda,
Mukakulanda namukakulandisha,
Mukakukongwesha namukakukongola,
Mukakuhana mukudi namukamukudi.+
4 Ituña dinakudila;*+ dinakukisika.
Ituña dawushi dinakusekuluka; dinakunooña.
Antu alema amwituña anakukoselaku hohu.
6 Dichinaleteshi ishiñu dikisañani ituña,+
Nawa antu ashakamañamu anayiwani nanyiloña.
Dichinaleteshi antu ashakamaña mwituña akehi,
Nawa munashali hohu antu antesha.+
8 Chivumina chachiwahi chañoma janyanya* chinamani;
Ipumba dawantu adikuwaña dinamani;
Chivumina chachiwahi chakadada chinamani.+
9 Anwaña vinyu chakadi tumina,
Nawa walwa watiyakanaña kulula kudi antu anakuwinwa.
10 Tawuni* munafumi antu anayihumuni;+
Matala ejima anayenzeli kulonda kubuli kwikala muntu wakwiñilamu.
11 Anakudilila vinyu munyikwakwa.
Kuzañalala kwejima kunajimañani;
Muzañalu wetuña wunamani.+
12 Musumba anawujilumuni;
Chenzelu anachichiki nakushala kwamulumba wanswadi.+
13 Muloña ichi dichakamwekana mwituña, hakachi kawantu:
Neyi chashalaña mutondu wamuolivi neyi anawukukumuni,*+
Neyi nyivinyu yakunonojola yashalañaku hanyima yachilaaka chakwaañula.+
14 Akanyamuna mazu awu hewulu,
Akabidika namuzañalu.
Akabidika wukeleñi waYehova kukaluñalwiji.*+
15 Dichakaletesha akamulemeshi Yehova kwiluña dachejeji;*+
Akalemesha ijina daYehova Nzambi yaIsarela muyituutu yakaluñalwiji.+
16 Twatiyaña anakwimba tumina kunsa jeseki nawu:
“Kulema kuyi kudi Waloña!”+
Ilaña ami nami: “Inakukoselaku hohu, inakukoselaku hohu!
Ami nshona! Akakudimbana anakudimba akwawu;
Anakudimba akwawu namakudi awu.”+
17 Enu antu mwashakama mwituña,+ mutentu, mabuku ninyihetu jinakuyihembelela.
18 Muntu wejima wakatemuka chivumina chakutiyisha woma, wakaholokela mwibuku,
Nawa muntu wejima wakafuma mwibuku, wakafwa mumuhetu.+
Muloña yenzelu yadibaji mwiwulu akayenzununa,
Nawa yikuku yetuña yakakanka.
20 Ituña dinakutedañila neyi muntu wunasheti,
Nawa dinakudizuya iku niniku neyi nkunka yinakuzuyañeshawu kudi mpepela.
Yiluwa yadu yinadilemeni chikupu,+
Nawa dikadimbuka, kulonda dikabuli kwimana cheñi.
21 Hanodu ifuku, Yehova wakabalumukila kwizaza damumawulu
Nikudi anyanta ahamaseki adi heseki.
22 Nawa akayipompesha hamu
Neyi atuyili* anapompeshiwu mwibuku,
Nawa akayenzelela mukaleya kaheseki;
Neyi munahiti dehi mafuku amavulu akayanuka.
23 Kakweji kamukuma akakisawula,
Nawa itena dinatoñeki akaditiyisha nsonyi,+
Muloña Yehova wamazaza nekali Mwanta+ muMpidi yaZiyona+ nimuYerusalema,
25 Eyi Yehova, yeyi Nzambi yami.
Nakutuumbakeshi, nalemeshi ijina deyi,
Muloña wuneli yuma yakuhayamisha,+
Yuma yiwafuukwili dehi kwila kufuma kushankulu,+
Mukashinshi nimuwalala.+
2 Muloña wunabalumuni musumba kwikala mulumba wamalola,
Wunajilumuni tawuni* yakiñewa nakushala kwanyilumba.
Kaposhi kawañiinza hikadi cheñi musumbaku;
Hiyakawutuñululaku.
3 Dichakakulemeshelawu kudi antu akola;
Musumba wanyuza yakabishanaña wakakutiya woma.+
4 Muloña wunekali mpwembu kudi muntu wabula kulema,
Mpwembu kudi kazweñi hanakumonayi makabi,+
Mwakwiyama nvula yeneni,
Nawa wulelu hampinji yeyena.+
Neyi kuzuwa kwasweja kwawakakukabishana kwikala neyi nvula yeneni yinakushikena hambañu,
5 Neyi nkanza mumpata yoominina,
Eyi wakalekesha ipumba dawañiinza.
Neyi wulelu weevu wunafwomoni nkanza,
Dichakamweneshawu nikamina kawakakukabishana.
6 Kuniyi mpidi,+ Yehova wamazaza wakaloñeshela antu ejima
Chawija chayakuda yayiwahi,+
Chawija chavinyu yayiwahi,
Chayakuda yayiwahi yenzala nawoñu wamumafwaha,
Chavinyu yayiwahi, yakukelula.
Kasawuntu kaletawu hadi antu jindi wakakifumishahu mwahita iseki dejima,
Muloña Yehova yomweni diyi wunachihoshi.
9 Hanodu ifuku, akahosha nawu:
“Talenu! Iwu diyi Nzambi yetu!+
Iwu diyi Yehova!
Diyi itunakuhweleli.
Twayenu tuzañalali nikutiya kuwaha muloña wukutwamwina.”+
10 Muloña chikasa chaYehova chakekala haniyi mpidi,+
Nawa Mowabi akamudatolela mwiluña dindi+
Neyi matahu oma anadatoliwu nakwikala mulumba wawushi.
11 Nzambi wakwolola makasa indi nakumweta Mowabi
Neyi mukakusala wunakweta makasa indi hamenji kulonda asali,
Nawa wakamanisha kudivwimba kwindi+
Namakasa indi anakuzuyayi chiwahi.
12 Nawa musumba wakola, wukweti mpwembu jajilehi jakukiña nachu,
Nzambi wakawuhumuna;
Wakawunata heseki, mulunkuñu mwamweni.
26 Hanodu ifuku aka kamina akakimba+ mwituña daYuda,+ nawu:
“Tukweti musumba wakola.+
Welishaña wamwinu kwikala mbañu jindi nawa mpwembu jindi.+
2 Enzununenu yiisu+ kulonda muza waloña wiñili,
Muza watwalekañahu kwikala washinshika.
3 Eyi wakahemba antu akushindamenaña chikupu;
Wakayinka kuwunda kwabulaña kumana,+
Muloña akuhwelela mudi eyi.+
5 Muloña yena nayikeheshi ashakamaña hewulu, musumba wekala hazandama.
Nawushikumuni dehi,
Nawushikumuni dehi heseki;
Nawunatili dehi heseki mulunkuñu.
6 Akuwudatola namwendu,
Nyendu yawantu akabishañawu, mahaji awantu abula kulema.”
7 Njila yamuntu waloña yoloka.*
Chineli eyi woloka,
Wakawahisha njila yamuntu waloña.
8 Eyi Yehova, chitunakulondela njila yawunsompeshi weyi,
Tunakuhweleli mudi eyi.
Twalemesha ijina deyi nawa twafwilaña netu adanukeña.
9 Nawufuku nakwanukaña nawumi wami wejima,
Eña, nakukeñakeñaña chikupu;+
Muloña neyi wunakusompesha iseki,
Antu ashakama mwituña adizaña kuloña.+
10 Hela chakwila muntu watama akumutiyila luwi ñahi,
Hakadiza kuloñaku.+
11 Eyi Yehova, chikasa cheyi chakunyamuna,+ ilaña wena achimonaña wanyi.
Akamona iyena diwukweti hadi antu jeyi nawa akatiya nsonyi.
Eña, kesi keyi kakayocha akankunyi neyi.
13 Eyi Yehova Nzambi yetu, anatuyuuli kudi anyanta amakwawu kufumishaku eyi,+
Ilaña twatenaña ijina deyi hohu.+
14 Afwa; akahanda wanyi.
Adana ñovu, akahinduka wanyi.+
Muloña wunabalumukili kudi wena
Kulonda wuyijilumuni nikujiyisha wejima wawu.
Wunatoheshi chikupu ñinza jejima jetuña.+
16 Eyi Yehova, abalumukilili kudi eyi mumpinji yamakabi;
Ahuñunwini kulomba kwawu nezu damwishina hiwayibabesheli.+
17 Neyi mumbanda wudi nevumu wudi kwakwihi nakuvwala
Chatiyañayi nyisoñu nichadilañayi muloña wakukata,
Ninetu dichitunakutiya muloña waneyi, eyi Yehova
18 Twemitili, twatiyili nyisoñu yakuvwala,
Ilaña chidi tuhu neyi twavweli mpepela.
Hitunaleti wamwinu mwituñaku,
Nawa kwosi wunavwaliki kulonda ashakami mwituñaku.
19 “Antu jeyi afwa akahanda.
Tonenu nawa bidikenu namuzañalu chikupu,
Enu antu adi mulunkuñu!+
Muloña wuumi wenu wudi neyi wuumi wantetemena,
Nawa iseki dakelisha antu afwa dehi kwikala nawumi cheñi.*
21 Muloña tiyenu! Yehova nakwinza kufuma mwiluña dindi
Nakusompesha antu ashakamaña mwituña muloña wayiluwa yawu,
Nawa ituña dakasolola mashi idapwekesheli
Nawa hidakasweka cheñi antu idajahiliku.”
27 Hanodu ifuku Yehova, kuzatisha mpoku yindi yakabali yafwana,+ yabadika nawa yakola,
Wakabalumukila kudi Leviyatani,* kapela wakilukaña,
Kudi Leviyatani, kapela wadipotaña,
Nawa wakajaha chileñaleña weneni wamukaluñalwiji.
2 Hanodu ifuku, kamwimbili neyi:*
“Itempa danyivinyu dedishaña vinyu yakafulolu!+
3 Ami Yehova, yami namukiñaña.+
Mpinji yejima namutukumwinaña menji.+
Namukiñaña wufuku nimwaana,
Kulonda kubuli wakumukatisha.+
4 Mudi ami mwosi kuzuwa.+
Hinyi wunateli kunlukuka nayiputa yanyiña nimatahu kunjita?
Nakajidatola nakujocha jejima mukesi.
5 Neyi nehi, akwatishi kumpwembu yami.
Aleti kuwunda nanami;
Kuwunda akuleti nanami.”
6 Mumafuku anakwinza Yakoba wakamena muji,
Isarela wakakenuka nikumena nyitayi yayiha,+
Nawa akenzesha ituña nanyikaabu.+
7 Komana atela kumweta nachikoti chamuntu wunakumweta?
Tahindi atela kumujaha neyi chinajahiwu antu jindi?
8 Hefuku diwakamuhañaña neyi ayi, wakadilwisha nindi nezu dankalu.
Yena wakamuhaña nakuzuwa kwindi kwasweja mwifuku dampepela yakumusela.+
9 Dichakabutawu yiluwa yaYakoba,+
Nawa iyi diyi nyikaabu yejima yikafumamu neyi nshidi jindi anajifumishihu:
Wakelisha malola ejima ahakameña
Kwikala neyi mpeza yinachikiwu chikupu,
Nawa kwosi yishimi yajila* hela jakutentekahu insensi jakashalahuku.+
10 Muloña musumba wakola akawushiya mahembi;
Maluña akudiishilamu yimuna akayishiya chisayikila nawa akashala neyi isaña.+
Dimu mwakadiilaña nikukaama mwana kañombi
Nawa akada nyitayi yindi.+
11 Chakoma nyitayi yindi,
Ambanda akenza nakuyikotola,
Nakubutula nachu kesi.
Muloña awa antu adana kashinshi kakutiyishisha yuma.+
Dichikaletesha Ntuñi yawu akabuli kuyitiyila luwi,
Nawa Owu wayituñili hakayitiyila luwiku.+
12 Hanodu ifuku, Yehova wakakukumuna nyikaabu kufuma kuKaloña* kanakuhita menji nakushika kuMuhoñi* waEjipitu,+ nawa akayipompesha hamuntu-hamuntu, enu antu jaIsarela.+ 13 Hanodu ifuku luseñu lwavuma akaluvumisha,+ nawa antu anakujilumuka mwituña daAsiriya+ nianapalañeshiwu mwituña daEjipitu+ akenza nakudibuka kudi Yehova kumpidi yajila muYerusalema.+
28 Oyihuñu yakamona chibaaba* chakudimwekeshelamu* akakusheta amuEfuremu+
Ninkenu yinakulepa yalubanji lwindi lwasweja,
Yidi hamutu wachinekineki chawushi chanowu anazeyishiwu kudi vinyu!
2 Tiyenu! Yehova wukweti muntu wakola nawa wañovu.
Neyi nvula yeneni yamalola yinakudidima, mpepela yeneni yafwana,
Neyi kudidima kwasweja kwadibaji dañovu,
Wakachinata nañovu hamaseki.
4 Nawa nkenu yinakulepa yalubanji lwindi lwasweja,
Yidi hamutu wachinekineki chawushi,
Yakekala neyi mukaabu wachikuyu watachi henohu nooña kanda.
Neyi muntu awumona, chawukwatayi tuhu muchikasa chindi wukushikena dakuwuminya.
5 Hanodu ifuku Yehova wamazaza wakekala chibaaba chakulema nichibañula chachiwahi chankenu kudi antu jindi akashalahu.+ 6 Nawa wakelisha ansompeshi kuhakula mwaloña* nawa wakekala nsulu yañovu kudi antu akañeshaña kulukuka kuchiisu.+
7 Nawa awa antu asenukaña munjila muloña wavinyu;
Walwa wawu wayileteshaña kutedañila.
Kapristu nikaprofwetu asenukaña munjila muloña wawalwa;
Vinyu yayiluwañeshaña,
Nawa walwa wayileteshaña kutedañilaña;
Chimwenu chawu chayisenwishaña munjila,
Nawa ahukanaña muwunsompeshi.+
8 Muloña mesa jawu jinenzali namasanjila awuzondu,
Hejima hadi hohu masanjila.
9 Anyi atela kulejayi maana,
Nawa anyi atela kulumbulwilayi nsañu?
Antu anafumi nakusumunawu,
Owu anafumishiwu tuhu kumayeli?
10 Muloña “hilushimbi halushimbi, lushimbi halushimbi,
Mwonji hamwonji, mwonji hamwonji,*+
Kanyanya aha, kanyanya hana.”
11 Dichi wakahosha nanawa antu kuzatisha antu akukumaña niahoshaña idimi dacheñi.+ 12 Wayilejeli cheñi nindi: “Adinu hiiluña dakunookela. Antu anazeyi anooki; adinu hiiluña dakunookela,” ilaña wena akaanini kutiyilila.+ 13 Dichi kudi wena mazu aYehova akekala:
“Lushimbi halushimbi, lushimbi halushimbi,
Mwonji hamwonji, mwonji hamwonji,*+
Kanyanya aha, kanyanya hana,”
Kulonda chelawu nawu endi,
Akahukana nakudimbukila hanyima
Nawa akakotoka nikufwa mumuhetu nawa akayikwata.+
14 Dichi tiyenu izu daYehova, enu akakudinka wanta,
Enu anyuuli janawa antu amuYerusalema,
15 Muloña enu antu mwahoshaña nenu:
Chidikahitaña dibaji deneni nampupa,
Dikatuwana wanyi,
Muloña tunelishi kutwamba kwikala mwetu mwakuswama
Nawa tunaswami mumakudi.”+
16 Dichi Yehova Mwanta Wabadika nahoshi nindi:
“Inakwaala chikuku muZiyona chelola dakweseka dehi,+
Kwosi muntu wukweti chikuhwelelu wakakamaku.+
Nvula yamalola yakakumpula chiswamu chakutwamba,
Nawa menji akenzala mwiluña dakuswamamu.
Chidikahitaña dibaji deneni nampupa,
Dakayichika.
19 Chidikahitaña mapampa amavulu,
Dakayikumpula;+
Muloña dakahitaña ntetemena-hintetemena,
Namwaana ninawufuku.
Mutentu hohu diwakayiletesha akatiyishishi yuma yatiyakeni.”*
20 Muloña kadidi kakihi chikupu, kutwesha kudolwelahu nehi,
Nawa chakudibuta chakupikula chanyanya nankashi, kutwesha kudibutamu nehi.
21 Muloña Yehova wakanyamuka neyi cheliliyi haMpidi yaPerazimi;
Wakanyamuka yomweni neyi cheliliyi muchinekineki kwakwihi naGibeyoni,+
Kulonda akazati mudimu windi, mudimu wacheñi,
Nawa kulonda akazati mudimu windi, mudimu windi wakuhayamisha.+
22 Dichi bayi musehaku,+
Kulonda mpompa jenu abuli kujikasisha,
Muloña natiyi kudi Mwanta Wabadika, Yehova wamazaza,
23 Teñelekenu matu enu kulonda mutiyilili kwizu dami;
Shenuku muchima kulonda mutiyi yuma yinukuhosha.
24 Komana muntu wunakudima watwalekañahu nakudima ifuku dejima chakadi kutumba mbutu?
Komana watwalekañahu kuchipa iseki nikudichipulula?+
25 Neyi nawahishi hewulu dadu,
Komana hakuwaña kasakwa keyila nikutumba kasakwaku,
Nawa hatumbaña tidiku, kachayi nibali mumaluña awu
27 Muloña kasakwa keyila hiyakichikaña nachuma chakuhula nachuku,+
Nawa kafumbu ketemba akihitishaña hakasakwa wanyi.
Ilaña, kasakwa keyila akihulaña nambwechi,
Nawa kasakwa kanashali namukombu.
28 Komana muntu wachikaña mbutu kulonda atuñimu mankendi?
Inehi, hatwalekañahu nakuyihulaku;+
Nawa neyi ahitishahu kafumbu ketemba dindi dinakukokawu kudi tuwalu twindi,
Hayichikañaku.+
29 Chumichi nichena chafuma kudi Yehova wamazaza,
Wafumbaña* mwamuwahi
29 “Oyihuñu yakamona Ariyeli,* Ariyeli, musumba mwateekeleleñayi Davidi!+
Twalekenuhu hachaaka-hachaaka;
Yawija yahachaaka-hachaaka+ yitwalekihu.
2 Ilaña nakamuletela Ariyeli yihuñu,+
Nawa kwakekala kudila nikwimba mukeña,+
Nawa kudi ami wakekala neyi ijiku dakameña kaNzambi.+
3 Nakakuteekela kutubadi twejima,
Nawa nakakukuchika nekoli
Nawa nakakutuñila yuma yakukukuchika nachu.+
4 Akakuzozesha;
Wakahoshelaña mumaseki,
Nawa lunkuñu lwakakañesha nsañu yiwakahosha.
Izu deyi dakafumina hamaseki+
Neyi izu damukakuhoña nawandemoni,
Nawa mazu eyi akashawutilaña mulunkuñu.
5 Izaza dawayilumbu* jeyi dakashala hohu neyi wuña,+
Izaza dawakakukabishana dakekala neyi muzuñu wunakuleloka.+
Nawa chumichi chakamwekana mukunyakashana, mukukasumwisha.+
6 Yehova wamazaza wakakubalumukila
Nakudidima, namutentanshi, nepumba deneni,
Nampepela yeneni, nachinjimbi ninanyizuzu yakesi kajilumunaña.”+
7 Dichi izaza danyuza yejima yinakuzuña njita naAriyeli,+
Dikwila nawu ejima anakuzuña nindi njita,
Tuposhi twakumukuchika nachu,
Niantu anakumuletela yihuñu,
Akekala neyi chilota, chimwenu chawufuku.
8 Eñañi, chakekala neyi muntu wunatiyi nzala wunakulota nakuda,
Ilaña wukupapuka wudi nanzala,
Nawa neyi muntu wunatiyi mpwila wunakulota nakunwa,
Ilaña wukupapuka nazeyi nawa natiyi mpwila.
Dichichakekala nikwizaza danyuza yejima
Yazuñaña njita naMpidi yaZiyona.+
9 Bokolenu nawa hayamenu;+
Diputishenu enu aweni, mwiikali amputamesu.
Anasheti, bayi navinyuku;+
Anakutedañila, bayi nawalwaku.
10 Muloña Yehova nayihuñunwini tulu twatweni twakuspiritu;+
Najibaleshi mesu enu, enu atuprofwetu,+
Nawa nabuti nyitu yenu, enu akakumona yimwenu.+
11 Kudi enu, chimwenu chejima chekalaña neyi mazu adi mumukanda wakulamika chilamiku.+ Neyi awuhana kudi muntu wunateli kutaña, nakumuleja nawu: “Mwani wutañi nezu datiyakana,” yena wukuhosha nindi: “Nukutwesha wanyi, muloña wakulamika chilamiku.” 12 Nawa neyi ahana iwu mukanda kudi muntu wabula kwiluka kutaña, nakumuleja nawu: “Mwani wutañi,” yena wukuhosha nindi: “Neluka kutaña wanyi.”
13 Yehova nahoshi nindi: “Awa antu ansolomokaña natunwa twawu
Nawa anlemeshaña hohu nanyivumbu yawu,+
Ilaña muchima wawu wudi kwakulehi nanami;
Nawa woma wantiyañawu washindamena hanshimbi jawantu jayidizishawu.+
14 Dichi, ami Yami nakayikoñela cheñi awa antu yuma yakuhayamisha,+
Yuma yakuhayamisha yayivulu;
Nawa maana awantu jawu akamaana akanoña,
Nikwiluka kwawantu jawu ashinshika kwakajimañana.”+
15 Oyihuñu yakamona antu ashikaña hahalehi kulonda amuswekeña Yehova tufuta twawu.+
Akoñelaña nyidimu yawu mwiluña damwidima,
Iku anakuhosha nawu: “Hinyi wukutumona?
Hinyi wuneluki yuma yitunakukoña?”+
16 Ochimwabalumunaña yuma!*
Komana kañemi anateli kumwesekeja nandambu?+
Komana chuma chinatuñiwu chinateli kuhosha hadi wunachituñi nawu:
“Wantuña wanyi”?+
Nawa chuma chinawumbiwu chinateli kuhosha hadi wunachiwumbi nawu:
“Neluki wanyi jinakwilayi”?+
17 Mukapinji kantesha hohu, Lebanoni akamubalumuna kwikala itempa danyikaabu,+
Nawa itempa danyikaabu akadimona neyi isaña.+
18 Hanodu ifuku, njika matu wakatiya mazu amumukanda,
Nawa mesu amputamesu akamona mukabwidibwidi nimumwidima.+
19 Antu amwovu akazañalela chikupu mudi Yehova,
Nawa atuzweñi adi mukachi kawantu akazañalela nankashi mudi Wajila waIsarela.+
20 Muloña mukakukabishana wakekalaku wanyi,
Mukakudinka wanta wakajiya,
Nawa antu ejima adiloñesha kukoña yuma yatama akayijilumuna,+
21 Owu afwishaña akwawu nanyiloña namazu akutwamba,
Atilaña mukakuhakula* nyihetu muchiisu chamusumba,+
Niatadikaña ntaadi jamukunkulwayi kulonda amufwishi namuloña muntu waloña.+
22 Dichi, Yehova wamukuulili Abarahama,+ nahoshi kudi amwitala daYakoba nindi:
23 Muloña neyi amona anyanindi,
Nyidimu yamakasa ami, adi mukachi kindi,+
Akajilika ijina dami;
Eñañi, akajilika Wajila waIsarela,
Nawa akamutiya woma chikupu Nzambi yaIsarela.+
24 Antu atoñojokaña yuma yatama akekala nakashinshi kakwiluka yuma,
Nawa antu atoobaña aketeja kuyidizisha nshimbi.”
30 Yehova nahoshi nindi: “Oyihuñu yakamona anyana achinchika,+
Elaña yuma yinnabuli kuyileja,+
Atiyañanaña chitiyañenu, ilaña chakadi spiritu yami,
Kulonda abombeli nshidi kunshidi.
2 Akunkumukilaña kuEjipitu+ chakadi kuñihula,*+
Nakuswama muchiswamu chaFwaru*
Nikubatama muwulelu waEjipitu!
3 Ilaña chiswamu chaFwaru chakayitiyisha enu nsonyi,
Nawa kubatama muwulelu waEjipitu kwakayisawisha.+
4 Muloña ayilolu jindi adi muZowani,+
Nawa antemesha jindi anashiki muHanesi.
5 Wejima wawu akayitiyisha nsonyi
Kudi antu anateli kubula kuyilila chuma chidi chejima,
Abulaña kukwashana,
Atiyishaña hohu nsonyi nikasawuntu.”+
6 Mazu akusompesha anyama akukabeta kachidiilu:
Ahitaña mwituña mudi makabi niyihuñu,
Mudi mutupa, mutupa wabulumaña,
Mudi kabandayuula nikapela kakesi katuukaña,*
Asendelaña maheta awu hanyima yayimbuulu
Niyuma yawu hantunda jawangameli.
Ilaña iyi yuma yikakwasha antu wanyi.
7 Muloña wukwashu waEjipitu wamukunkulwayi chikupu.+
Dichi ami namuteni iwu nami: “Rahaba,+ washakamaña hohu chakadi kwila chuma.”
8 “Ichi dinu yaku, wuyisoneki helola dawubasa iku wena anakutalaku,
Nawa wuyisoneki mumukanda,+
Kulonda kumbidi yakekali
Wunsahu wahaya nyaaka.+
10 Alejaña akakumona jakumbidi nawu, ‘Bayi mumonaku,’
Niakakumona yimwenu nawu, ‘Bayi mutuleja yimwenu yalalaku.+
Tulejenu yuma yakulumbisha;* monenu yimwenu yakufwikija yakutwamba.+
11 Baalukenu mumukwakwa; senukenu munjila.
Lekenu kutuleja nsañu yaWajila waIsarela.’”+
12 Dichi, Wajila waIsarela nahoshi nindi:
“Chineli munakaani awa mazu+
Nawa munakuhweleli muwupwapoki nimumakudi,
Nikushindamena haniyi yuma,+
13 Dichi, ichi chiluwa chikuyiletesha enu kwikala neyi mbañu yabaluka,
Neyi mbañu yayilehi yikweti mwaji wunakutohelaku.
Yakashikena dakuhumuka, mukukasumwisha.
14 Yakabaluka neyi nsaba yeneni yakañemi,
Yakachikika chikupu chakwila kwosi kachitebu nikamu kakashalahu
Kakokwelahu kesi hejiku
Hela kakuswipula nachu menji muchibwetiku.”*
15 Muloña Yehova Mwanta Wabadika, Wajila waIsarela nahoshi nindi:
“Neyi mufunta kudi ami nikunooka, mwakapuluka;
Mwakekala nañovu neyi mudiwunjika nikunkuhwelela.”+
Ilaña enu mwakeñeleña wanyi.+
16 Ilaña mwahosheli nenu: “Inehi, twakatemukila hatuwalu!”
Dichi kutemuka mwakatemuka.
Nawa nenu: “Twakendela hatuwalu twatemuka!”+
Dichi antu akayikumpishaña akatemukaña chikupu.+
17 Ikombakaji dawantu dakazaala chakadichiinishawu kudi muntu wumu;+
Chayichiinishawu kudi antu atanu mwakatemuka
Sampu akashala hakachi kenu anekali neyi mutondu wakushimika hewulu dampidi,
Neyi chishimi chachinjikijilu chidi hakapidi.+
18 Ilaña Yehova nadiwunjiki nakuhembelela* kulonda ayimwekesheli wuselewa,+
Nawa wakemana kulonda akayitiyili luwi+
Muloña Yehova hiNzambi wawuñanji.+
Adi namuzañalu wowu antu atwalekañahu kumutalila.*+
19 Antu chakashakamawu muZiyona, muYerusalema,+ eyi wakadila wanyi.+ Chakadi nikujina, wakakutiya kuwaha chakatiyayi kwaaba kweyi kwakukeña wukwashu; nawa chachitiyayi hohu wakakwakula.+ 20 Hela chakwila Yehova wakayinka yihuñu kwikala yakuda yenu nimakabisha kwikala menji,+ Ntañishi yenu Wabadika hakadisweka cheñiku, nawa mwakamumona Ntañishi+ yenu Wabadika namesu enu. 21 Neyi muya kuchidiilu hela neyi muya kuchimunswa, matu enu akatiya izu kunyima nawu, “Iyi diyi njila.+ Endenu mwenimu.”+
22 Nawa mwakajilola ankishi enu akubaza akulambwija siliva niankishi enu ayikuñu* akulamika wuru.+ Mwakayinatila kwakulehi neyi kadihina kamumbanda wunayi kukakweji nawa mwakayila nenu, “Yenu kwakulehi!”*+ 23 Nawa wakahana nvula yambutu jenu jimwakatumba heseki,+ nawa yakuda yakafuma heseki yakekala yayivulu nankashi nawa yayiwahi.*+ Hanodu ifuku yimuna yenu yakadiila mumaluña amaneni akudiilamu.+ 24 Nawa añombi niayimbuulu adimaña heseki akada yakuda yakubomba namafu abatuka, yapepeliwu nafosholu ninafoloku* yakupepa nachu. 25 Nawa hampidi yejima yayilehi nihakapidi kejima kanyuña hakekala tuloña nitupila twamenji,+ mwifuku dakujilumuna chikupu hakahumuka tuposhi. 26 Nawa chejeji chakakweji kamukuma chakekala neyi chejeji chetena; nawa chejeji chetena chakaswejelaku mapampa 7,+ neyi chejeji chamafuku 7, hefuku dakakasañayi Yehova antu jindi+ anakotoki nikuuka yilonda yamaneni yayikatishiliyi.+
27 Tiyenu! Ijina daYehova dinakwinza kufuma kwakulehi chikupu,
Nakuzuwa kwindi ninamavu eyila bwi-i.
Nyivumbu yindi yinenzali nakuhila,
Nawa idimi dindi didi neyi kesi kajilumunaña.+
28 Spiritu* yindi yidi neyi kaloña kampupa kanenzali kushika nimunshiñu,
Kulonda asefwi nyuza nasefwa yakujilumuna nachu;*
Nawa antu akekala namubulu* mumbaña jawu+ wayisenwishaña munjila.
29 Ilaña kamina kenu kakekala neyi kamina kimwembaña nawufuku
Nawa muchima wenu wakazañalala neyi muntu
Wunakwenda nepeleli
Hanakuyayi kumpidi yaYehova, Kwilola daIsarela.+
30 Yehova wakatiyakesha izu dindi dawukeleñi+
Nikusolola chikasa+ chindi hichikasulukaña nakuzuwa chikupu,+
Namuzuzu wakesi kajilumunaña,+
32 Nawa mpinji yejima yakazuyañayi mbwechi yindi yakubabesha nachu
Yakaletayi Yehova hadi Asiriya
Yikendelaña hamu nachivumina chañoma janyanya* nitudada+
Hakayichiinishañayi munjita nachikasa chindi.+
Nalumbiki mulumba wanchawa wawulehi nawa weneni,
Nashihu kesi kakavulu ninchawa.
Muuya waYehova, wudi neyi kaloña kasawufa,*
Wakayikwatisha kesi.
31 Oyihuñu yakamona antu akunkumukilaña kuEjipitu nakulomba wukwashu,+
Ashindamenaña hatuwalu,+
Akuhwelelaña mumakalu anjita muloña amavulu,
Nimutuwalu twanjita* muloña tukweti ñovu.
Ilaña hiyamukuhwelelaña Wajila waIsarelaku,
Nawa amukeñakeñaña Yehova wanyi.
2 Ilaña yena wukweti maana nawa wakaleta yihuñu,
Nawa hakakañanya kwila munahoshiyiku.
Wakemakena itala dawakakukoña yatama
Niantu akwashaña akakukoña yatama.+
3 AEjipitu, hiyantu hohu nawa kwila ayesekeja naNzambi nehi;
Tuwalu twawu twakumujimba, bayi kuspirituku.+
Neyi Yehova olola chikasa chindi,
Muntu wejima wakwashanaña wakahukana
Nimuntu wejima akwashañawu wakadimbuka;
Wejima wawu akakisika hampinji yoyimu.
4 Muloña ichi dichinanlejiyi Yehova nindi:
“Neyi mwenzi wamutupa* wañovu chabuluminañayi kanyama nezu damwishina
Neyi izanvu dejima dawatubiña adipompesha hamu kulonda amulukuki,
Yena hafwaña mutentu namazu awu
Hela kuchiina ipumba dawuku,
Dichakenzayi niYehova wamazaza nakuzuña njita
Kukoola Mpidi yaZiyona nikapidi kayu.
5 Neyi atuda akuupulaña chakiñañawu anyanawu, Yehova wamazaza niyena wakamukiña Yerusalema.+
Wakamukiña nikumwamwina.
Wakamushiyahu nikumupulwisha.”
6 “Enu antu jaIsarela, funtenu kudi Owu imunadikañi nindi chikupu.+ 7 Muloña hanodu ifuku muntu wejima wakakaana anzambi jindi amukunkulwayi asiliva nianzambi jindi abula kulema awuru, imwabazili namakasa enu muloña wanshidi.
8 Nawa mwini Asiriya wakadimbuka nampoku yakabali, bayi yamuntuku;
Nawa mpoku yakabali, bayi yawantuku, yakamujilumuna,+
Wakatemuka muloña wampoku yakabali,
Nawa anyikwenzi jindi akayizatisha nyidimu yawuduñu.
9 Ilola dindi dakajiya muloña wamutentu wasweja,
Nawa ayilolu jindi akatiya woma muloña wachishimi chachinjikijilu,” dimunahoshiyi Yehova,
Wukweti chejeji* muZiyona nawa wukweti luteñu muYerusalema.
2 Nawa wejima wawu akekala neyi iluña mwakuswama mpepela,
Iluña mwakwiyama nvula yeneni,
Neyi tuloña twamenji mwituña dakadi menji,+
Neyi wulelu welola deneni mumpata yoominina.
3 Kufumahu, mesu awantu anakumona hiyakayibutaku,
Nawa matu awantu anakutiya akatiyililaña.
4 Nyichima yawantu alusukilaña yuma, yikatoñojoka chikupu hakwiluka,
Nawa idimi dakukumaña dakahosha chiwahi nawa chatiyakana.+
5 Muntu wabula maana hiyakamutena cheñi nawu muntu wachisambuku,
Nawa muntu wabula kushinshika hiyakamutena nawu muntu walemaku;
6 Muloña muntu wabula maana wakahosha jabula maana,
Nawa muchima windi wakamuleja kwila yuma yafwana,+
Kulonda aleti kasekesha* nikuhosha yuma yatama hadi Yehova,
Kulonda amukiishi yakuda muntu wunafwi nzala*
Nikumukiisha yakunwa muntu wunatiyi mpwila.
7 Yuma yafwilaña kwila muntu wabula kushinshika yatama;+
Waletaña yilwilu yansonyi
Kulonda akisañani namakudi muntu akabishañawu,+
Hela chakwila kazweñi nahoshi mwaloña.
8 Ilaña muntu wachisambu wukweti muchima wakuhana,
Nawa mukumwekesha chisambu wafwilaña kutwalekahu.
9 “Enu ambanda mwabulaña kwakama, nyamukenu mutiyilili kwizu dami!
Enu anyana awambanda+ mwashakama kumatu kwamwena, tiyililenu kuyuma yinukuhosha!
10 Muchaaka chimu namafuku, enu mwashakama kumatu kwamwena mwakazaala,
Muloña kwosi nyikaabu yimwakapompesha hanyima yakumana kwachilaaka chakwaañulaku.+
11 Enu ambanda mwabulaña kwakama, chiinenu!
Enu mwashakama kumatu kwamwena, zaalenu!
Vuulenu mushali nzekesi,
Nawa vwalenu yisasa mumbunda jenu.+
12 Etenu hantulu jenu hakwimba mukeña
Hamuloña wamaha amawahi nimuvinyu wasoñaña.
13 Muloña iseki dawantu jami akadibuta kudi nyiña niyikwata;
Yakabuta matala ejima mwazañalelañawu,
Eña, musumba wamuzañalu.+
14 Muloña kaposhi kakola anakishiyi chisayikila;
Musumba wepumba anawushiyi.+
Ofeli+ nikaposhi kakutalila jinashali kwamahembi ahaya nyaaka,
Mwakudiluñishila ayimbuulu amwisaña,
Maluña mwakudiila nyikanka yayimuna,+
15 Sampu spiritu anayihuñunwini hadi etu kufuma mwiwulu,+
Nawa isaña dinekali itempa danyikaabu,
Nawa itempa danyikaabu anakudimona neyi isaña.+
16 Kuhiñahu, wuñanji wakashakama mwisaña,
Nawa kuloña kwakashakama mwitempa danyikaabu.+
17 Chuma chakafuma mukuloña kwalala hikuwunda,+
Nawa nyikaabu yakuloña kwalala yakekala kumwena nikukiñewa kwahaya nyaaka.+
18 Antu jami akashakama mumaluña awunda,
Mumaluña akiñewa akushakamamu nimumaluña amwena akunookela.+
19 Ilaña nvula yamalola yikachañula ivunda,
Nawa musumba akawuhumuna nakuwushiya kwala-a!
20 Adi namuzañalu antu atumbaña mbutu kwejima kudi menji,
Akasununaña ñombi wachizamba nichimbuulu.”+
33 Oyihuñu yiwakamona eyi mukakujilumuna anabuli kujilumunawu;+
Eyi nfukeji anabuli kufukejelawu!
Chiwamanisha kujilumuna nineyi akakujilumuna.+
Chiwamanisha kufukeja nineyi akakufukejela.
2 Eyi Yehova, tutiyili luwi.+
Yeyi itwakuhwelela.
3 Antu chatiyawu ipumba atemukaña.
Neyi wunyamuka, nyuza yapalañanaña.+
4 Neyi chadikuñululaña tuboola twafwa hakuda, dichakakuñululawu niyuma yenu yakupuupa;
Antu akatemukilahu neyi nyikanka yatuboola.
5 Yehova akamutuumbakesha,
Muloña washakamaña mwiwulu mwamweni.
Wakenzesha Ziyona nawuñanji nikuloña.
6 Diyi wakukwashaña kwikala wakiñewa;
Wamwinu wasweja,+ maana, kwiluka nikumutiya Yehova woma+
—Yumiyi didu iheta dindi.
7 Tiyaña! Ayilobu jawu anakudilila munyikwakwa;
Antemesha akuwunda anakudila makumbu.
8 Munyikwakwa yamaneni analeki kuhitilamu;
Kwosi muntu wunakuhita munjila yatuloluku.
9 Ituña dinaneñi* chikupu nawa dinalepi.
Lebanoni natiyi nsonyi;+ natoki.
Sharoni nashali tuhu neyi chinkalampata,
Nawa Bashani naKarimeli anahululi mafu awu.+
10 Yehova nahoshi nindi, “Ichi dinu inakunyamuka,
Ichi dinu inakudituumbakesha ami aweni;+
Ichi dinu inakuditohesha ami aweni.
11 Mukubaaba matahu oma nawa mukuvwala nsaachi.
Yitoñojoka yenu yatama yikayinoñesha neyi kesi.+
12 Antu ejima akekala neyi layimu* yinakuha.
Neyi chochañawu nyiña yinatemiwu, niwena akayocha nakesi.+
13 Enu mudi kwakulehi, tiyenu chuma chinakela!
Ninenu mudi mukamwihi, ilukenu ñovu jami!
14 Akanshidi adi muZiyona anafwi mutentu;+
Akakusekesha anakuzaala nakuhosha nawu:
‘Hinyi hakachi ketu wunateli kushakama kudi kesi kajilumunaña?+
Hinyi hakachi ketu wunateli kushakama kwakwihi nanyizuzu yakadi kujima?’
15 Muntu watwalekañahu kwenda mukuloña,+
Wahoshaña yuma yoloka,+
Wahela kubula kushinshika, kuhetela muwupwapoki,
Wukweti makasa akaanaña majika kanwa* chatela ayitambuli,+
Wenzelaña itu dindi kunsañu yakupwekesha mashi,
Nawa wabutaña mesu indi kulonda abuli kumona yuma yatama,
16 Wakashakama mumaluña ahewulu;
Iluña dakiñewa mwakaswamañayi* dakekala mumpwembu jamalola,
Akamwinkaña yakuda,*
Nawa menji akamumanaña wanyi.”+
17 Mesu eyi akamumona mwanta mulubanji lwindi;
Akamwena ituña kwakulehi.
18 Wakanuka* mumuchima weyi chumichi chakufwisha mutentu neyi:
“Indi nsoneki wudi kudihi?
Muntu wapimini nyilambu wudi kudihi?+
Muntu wachindili tuposhi wudi kudihi?”
19 Antu akasawuntu, eyi wakayimonahu cheñi wanyi,
Ahoshaña idimi dakala chikupu* kutiya,
Ahoshaña idimi dacheñi diwukukañanya kutiya.+
20 Talaña Ziyona, musumba wayawija yetu!+
Mesu eyi akamumona Yerusalema nawu hiiluña damwena mwakushakama,+
Itenti diyakabula kulemunawu.
Mpopu jakumatenti awu hiyakajitupulakuku,
Nawa kwosi mwonji wawu hela wumu wakaketulawuku.
21 Ilaña mwenomu Mukawukeleñi, Yehova,
Dimwakatukiñilañayi neyi tuloña hela tupila twamaneni chitwakiñaña iluña,
Mwakabulaña kuhita maatu akuvuwa
Nawa mwakabulaña kuhita mbopolu jamaneni.
22 Muloña Yehova diyi Nsompeshi yetu,+
Yehova diyi Watwinkaña Nshimbi,+
Yehova diyi Mwanta wetu;+
Diyi wakatwamwina.+
23 Nyonji yeyi yakazumbula;
Hiyikatwesha kukwata mutondu wakwimika muwatu hela ihina dakwendesha watuku.
Hanoyu mpinji, yuma yayivulu yakupuupa akayanzañana;
Nichifwayi wakapuupa yuma yayivulu.+
24 Nawa kwakekala wanyi muntu* wakahosha nindi: “Nakata.”+
Antu akashakamaña mwituña akayanakena yiluwa yawu.+
34 Enu nyuza, inzenu kwakwihi kulonda mutiyi,
Ninenu antu, tiyililenu.
Iseki niyuma yenzalamu yitiyilili,
Ituña niyuma yejima yamenamu.
Wakayihana kulonda akayijilumuni;
Wakayihana kulonda akayijahi.+
3 Antu jawu akajahawu akayinata,
Nawa ivumba dayibimbi yawu dakepuka;+
4 Yuma yejima yamumawulu yakatoka,
Nawa mawulu akayivuñulula neyi muvuñilu.
Yuma yejima yidimu yakalepa,
Neyi ifu dalepa dinakuholoka kumutondu wamuvinyu
Nawa neyi mukaabu wachikuyu wakonyata wunakuholoka kumutondu wamukuyu.
5 “Muloña mpoku yami yakabali yakanwa mashi mumawulu.+
Yakasulukila hadi Edomi nakumusompesha,+
Hadi antu innahani kulonda ayijilumuni.
6 Yehova wukweti mpoku yakabali; yakalambankana mashi.
Muloña Yehova wukweti mulambu muBozira,
Wakupwekesha mashi amavulu mwituña daEdomi.+
7 Maboñu añombi* akakunkumukila hamu nawu,
Anyana kañombi ayizamba hamu nawantu akweti ñovu.
Ituña dawu dakazowa namashi,
Nilunkuñu lwawu lwakazowa namanji.”
9 Tuloña twindi* akatubalumuna manenekela,
Nilunkuñu lwindi lukabalumuka sawufa,*
Nawa ituña dindi dakekala neyi manenekela anakuha.
10 Hiyakatwesha kuyijima nawufuku hela namwaanaku;
Wishi wawu wukatwalekahu kukakumuka.
Wakashala kwamahembi hohu mumakiñu ejima;
Kwosi wakahita mudi yena haya nyaaka nanyaakaku.+
11 Dimwakashakamaña nkumbi nichisaka,
Nawa dimwakashakamaña tuwenjili nimakololu.
Nzambi wakapima idi ituña namwonji wakupima nachu ninamwonji wakwolola nachu*
Nakumwekesha nawu dakekala damukunkulwayi nawa dakadi chuma.
12 Kwosi antu jindi alema akaswanyikawu hawantaku,
Nawa ayilolu jindi ejima akajiya.
13 Nyiña yakamena mutuposhi twindi twakola,
Tunyuñi niyiputa yanyiña yakamena mumpwembu jindi.
Wakekala mwakushakama nyumbu,+
Ikoli dawanyamalanda.
14 Yileñaleña yamuchinkalampata yakadibomba nawanyama adilaña,
Nawa mpembi wampata* wakatambika mukwawu.
Eña, kambamba kakashakama nakunookela mwenomu.
15 Kapela kakilukaña kakaalilamu chaala nikusema mateta,
Nawa kakatetula nakupompesha nyana muwulelu waku.
Eña, kwenoku dikwakapompela yiyimbi, yakekala iyala nimumbanda iyala nimumbanda.
16 Keñakeñenu mumukanda waYehova nawa mutañimu nezu datiyakana:
Kwosi hela wumu wakabulenahuku;
Kwosi hela wumu wakabula mwinikwindiku,
Muloña kanwa kaYehova dikanahani ilu lushimbi,
Nawa spiritu yindi diyinayipompeshi hamu.
17 Yena Diyi wunayisakuli nachinjikijilu,
Nawa chikasa chindi dichinayipimini iluña diyatela kushakamawu.*
Akashakamañamu haya nyaaka;
Akashakamañamu mwakahita makiñu ejima.
35 Isaña niituña dominina jakazañalala,+
Nichana chachinkalampata chakazañalala nawa chakakenuka neyi safuroni.*+
2 Mwamweni chakakenuka;+
Chakazañalala nikubula nyiñula.
Akamona kulema kwaYehova, lubanji lwaNzambi yetu.
3 Koleshenu makasa azeya,
Nawa koleshenu manuñu anakuzaala.+
4 Lejenu antu anakwakama munyichima nenu:
“Kolenu. Bayi mutiya womaku.
Tiyenu! Nzambi yenu wakenza nakutenda,
Nzambi wakenza nakubabesha.+
Wakenza nakuyamwina.”+
Muloña mwisaña mwakabuzika menji,
Nimuchana chachinkalampata mwakabuzika tuloña.
7 Iseki dominina nankanza dakekala ijiya mudi mateti,
Nawa iseki dakadi menji dakekala natupila twamenji.+
Mumaluña mwashakamaña nyumbu,+
Mwakamena munyenvu, mateti ninyilela.
8 Nawa mwakekala njila yeneni,+
Njila yeniyi akayitena nawu Njila yaKujila.
Muntu welaña jatama hakenda mwokuku.+
Ayihembela antu ajila hohu;
Kwosi chisupi wakahitamuku.
9 Himwakekala mutupaku,
Nawa kwosi anyama azuwa amwisaña akenzamuku.
10 Antu anakuuliwu kudi Yehova akafunta+ nawa akenza kuZiyona iku anakubula nyiñula.+
Muzañalu wabulaña kumana wakekala kunyitu yawu neyi chibañula.+
Muzañalu nikuwaha jakekala jawu,
Nawa chineñi nikwaaba jakaya.+
36 Muchaaka chamu 14 chachiyuulu chaMwanta Hezekiya, Senakeribi mwanta wakuAsiriya+ wenjili nakuzuña nanyisumba yejima yakiñewa yamuYuda nawa wayitambwili.+ 2 Kuhiñahu, mwanta wakuAsiriya watemesheli Rabisheka*+ hamu nezanvu deneni damashidika kufuma kuLakishi+ nakuya kudi Mwanta Hezekiya muYerusalema. Emeni kwakwihi namumpumpa wakwijiya dakumukandu,+ wekalila kumukwakwa weneni wakwiha damukakukosa yakuvwala.+ 3 Dichi, Eliyakimi+ mwana kaHilikiya, owu wadiña mukulumpi wakutala amwitala* damwanta, nsoneki Shebina+ niYowa nsoneki wansañu mwana kaAsafi, edikili nakuya kudi yena.
4 Dichi, Rabisheka wayilejeli nindi: “Mwani, mumuleji Hezekiya nenu, ‘Ichi dichinahoshiyi mwanta wabadika, mwanta wakuAsiriya nindi: “Chumanyi chiwunakuhwelelimu?+ 5 Eyi wunakuhosha neyi, ‘Ami neluki chakuzuña nawa nikweti ñovu yakuzuña njita,’ ilaña awa mazu amukunkulwayi. Komana wunakuhweleli mudinyi hakwila wudikañi nanami?+ 6 Talaña! Wunakuhweleli kutambwila wukwashu kudi idi iteti dabaloka, dikwila nawu Ejipitu, dakwila neyi muntu akundamenaku dikumulemeka muchikasa nakuhanuka. Ichi dichidiyi mwanta Fwaru kudi antu ejima amukuhwelela.+ 7 Nawa neyi wukunleja neyi, ‘Twakuhwelela mudi Yehova Nzambi yetu,’ komana iwu Nzambi yenu hidiyi mwini yinañanaña nitumeña tuwunafumishi eyi Hezekiyaku?+ Iku nakuleja Yuda niYerusalema nindi, ‘Mwatela kudibuka kunaka kameña’?”’+ 8 Ichi dinu, mwani tiyañanaku ichi chitiyañenu nankaaka yami mwanta wakuAsiriya+ neyi: Nukukwinka tuwalu 2,000 neyi wukutwesha kuwana akakwendelahu. 9 Hanu dinu, wukutwesha ñahi kufuntisha nguvulu wumu wakehelamu nankashi hadi ambuña ankaaka yami, henohu eyi wunakuhweleli mudi Ejipitu kukwinka makalu niakakwendela hatuwalu? 10 Komana wunakutoñojoka neyi ami nenzi nakujilumuna dinu ituña chakadi kuñiiteja kudi Yehova tahindi? Yehova yomweni wanleja nindi, ‘Kandukaku wuyi nakuzuña nanidi ituña nawa wudijilumuni.’”
11 Hohenohu, Eliyakimi, Shebina+ niYowa amulejeli Rabisheka+ nawu: “Mwani, hoshaku nanetu ambuñeyi mwidimi dachiAramayiki,*+ muloña tunateli kutiya; bayi wuhosha nanetu mwidimi dawaYudeya dinateli kutiyawu antu adi hampwembuku.”+ 12 Ilaña Rabisheka wahosheli nindi: “Komana nkaaka yami nantemeshi kuhosha awa mazu kudi nkaaka yenu nikudi enu hohu tahindi? Komana hanantemeshi kuhosha nikudi awa antu adi hampwembu, owu akada tuji twawu nikunwa masu awu hamu nanenuku?”
13 Kufumahu, Rabisheka wemeni nawa wabidikili nezu datiyakana mwidimi dawaYudeya+ nindi: “Tiyenu izu damwanta wabadika, mwanta wakuAsiriya.+ 14 Ichi dichinahoshiyi mwanta nindi, ‘Bayi mumwiteja Hezekiya ayidimbiku, muloña wukutwesha kuyamwina wanyi.+ 15 Nawa bayi mumwiteja Hezekiya ayikojeji enu mukuhweleli mudi Yehovaku,+ nanochu chinakuhoshayi nindi: “Chalala Yehova wukutwamwina nawa iwu musumba hiyakuwuhana muchikasa chamwanta wakuAsiriyaku.” 16 Bayi mumutiyilila Hezekiyaku, muloña ichi dichinahoshiyi mwanta wakuAsiriya nindi: “Letenu kuwunda nanami nawa dihanenu kudi ami,* nawa wejima wenu muntu-himuntu wakadaña kumuvinyu windi, kumutondu windi wachikuyu nawa wakanwaña menji amwishima dindi, 17 sampu ami nenzi nakuyisenda nakuyitwala kwituña didi neyi ituña denu,+ ituña dikweti yakuda nivinyu yayiha, ituña dikweti mankendi nimatempa anyivinyu. 18 Bayi mumwiteja Hezekiya ayidimbiku, nachinakuhoshayi nindi, ‘Yehova wakatwamwina.’ Kudihu anzambi anyuza adi ejima amwinahu dehi ituña dawu muchikasa chamwanta wakuAsiriya?+ 19 Indi anzambi aHamati niAripadi+ adi kudihi? Indi anzambi aSefavayimi+ adi kudihi? Nawa anamwamwini Samariya muchikasa chami tahindi?+ 20 Hinyi hakachi kawanzambi ejima amunawa matuña wamwinahu dehi ituña dawu muchikasa chami mwaka Yehova atweshi kwamwina Yerusalema muchikasa chami?”’”+
21 Ilaña wena amweneni kwanzo-o nawa hiyahoshelihu izu hela dimu dakumwakulaku, muloña mwanta wayilejeli nindi, “Bayi mumwakulaku.”+ 22 Ilaña Eliyakimi mwana kaHilikiya, owu wadiña mukulumpi wakutala amwitala* damwanta, nsoneki Shebina+ niYowa nsoneki wansañu mwana kaAsafi, ayili kudi Hezekiya iku yakuvwala yawu yakutabula nawa amulejelimu mazu ahosheliyi Rabisheka.
37 Mwanta Hezekiya chatiyiliyi tuhu iyi nsañu, watabwili yakuvwala yindi nawa wadikumbakesheli yisasa nakwiñila mwitala daYehova.+ 2 Kuhiñahu, watemesheli Eliyakimi, owu wadiña mukulumpi watalileña amwitala* damwanta, nsoneki Shebina niakulumpi awatupristu iku anadijiki yisasa, nakuya kudi kaprofwetu Isaya+ mwana kaAmozi. 3 Amwilili nawu: “Ichi dichinahoshiyi Hezekiya nindi, ‘Idi ifuku hiifuku damakabi, dakasawuntu* nawa dansonyi; muloña anyana adi kwakwihi nakuvwalika,* ilaña kwosi ñovu yakuyivwalaku.+ 4 Hadaha Yehova Nzambi yeyi wukutiya mazu aRabisheka, anatemeshiwu kudi nkaaka yindi mwanta wakuAsiriya kulonda asawuli Nzambi wamumi,+ nawa yena wukumusompeshela hamazu anatiyiyi Yehova Nzambi yeyi. Dichi yilombeliku+ owu anashalihu anapuluki.’”+
5 Dichi ambuña aMwanta Hezekiya eñilili mwadiña Isaya,+ 6 nawa Isaya wayilili nindi: “Ichi dichimwatela kumuleja nkaaka yenu nenu, ‘Yehova nahoshi nindi: “Bayi wutiya woma+ muloña wamazu iwunatiyiku, mazu akasawuntu anhoshawu kudi akakumukalakela mwanta wakuAsiriya.+ 7 Ichi inakusha yitoñojoka mumuchima windi,* wukutiya nsañu nakufunta kwituña dindi;+ nawa nakamwilisha akadimbuki kumpoku yakabali mwituña dindi.”’”+
8 Rabisheka chatiyiliyi nindi mwanta wakuAsiriya nafumi dehi kuLakishi, wafuntili kudi yena nawa wamuwanini nakuzuña nawantu amumusumba waLibina.+ 9 Dichi mwanta watiyili anakuhosha hadi Mwanta Tihaka wakuEtiyopiya nawu: “Yena nenzi nakuzuña naneyi.” Chatiyiliyi iyi nsañu, watemesheli cheñi antemesha kudi Hezekiya+ nindi: 10 “Ichi dichiwatela kumuleja Mwanta Hezekiya waYuda neyi, ‘Bayi witeja Nzambi yeyi iwakuhwelela akudimbiku nanochu chinakuhoshayi nindi: “Yerusalema hiyakumuhana muchikasa chamwanta wakuAsiriyaku.”+ 11 Talaña! Wunatiyi chuma cheliliwu anyanta aAsiriya chakujilumuna+ matuña ejima. Komana eyi nkaweyi yeyi akwamwinawu tahindi? 12 Komana nyuza yajilumwiniwu kudi ankakulula jami, anzambi jawu ayipulwishili?+ Indi Gozani, Harani,+ Rezefi niantu amuEdeni adiña muTeli Asari adi kudihi? 13 Indi mwanta wakuHamati, mwanta wakuAripadi nimwanta wanyisumba yaSefavayimi,+ yaHena niyaIva adi kudihi?’”
14 Hezekiya watambwili nyikanda mumakasa awantemesha nawa wayitañili. Kufumahu, Hezekiya wakandukili nakuya kwitala daYehova nawa wayivuñulwili* kumesu aYehova.+ 15 Nawa Hezekiya watachikili kulomba kudi Yehova+ nindi: 16 “Eyi Yehova wamazaza,+ Nzambi yaIsarela, eyi washakama hetanda hewulu* dawakerubi, eyi nkaweyi yeyi Nzambi walala wamawanta ejima ahamaseki. Yeyi waleñeli mawulu niiseki. 17 Eyi Yehova, teñelekaku itu deyi wutiyi!+ Eyi Yehova, tonaku wumoni!+ Tiyaku mazu ejima aSenakeribi anatemeshiyi akusawula eyi Nzambi wamumi.+ 18 Eyi Yehova, chalala anyanta aAsiriya anakisañani maluña ejima+ niituña dawu. 19 Nawa ananatili anzambi jawu mukesi+ muloña hiyadiña anzambiku, ilaña adiña nyidimu yakumakasa awantu,+ nyitondu nimalola. Dichinaleteshi ayijilumuni. 20 Ilaña ichi, eyi Yehova Nzambi yetu, twamwini muchikasa chindi kulonda mawanta ejima ahamaseki eluki nawu eyi nkaweyi yeyi Nzambi, eyi Yehova.”+
21 Kufumahu, Isaya mwana kaAmozi watemesheli awa mazu kudi Hezekiya nindi: “Yehova Nzambi yaIsarela nahoshi nindi, ‘Chineli walomba kudi ami kutalisha hadi Mwanta Senakeribi wakuAsiriya,+ 22 idi didu izu dinahoshiyi Yehova hadi yena nindi:
“Mujiki* wamumbanda mwana kaZiyona nakudiwuli, nakusupishi.
Mwana kaYerusalema wamumbanda nakupukumwini mutu windi.
23 Hinyi iwunasawuli+ nawa iwunatuki?
Hinyi iwunanyamwini izu deyi+
Nawa hinyi iwunazaamwini mesu eyi akudivwimba?
Wajila waIsarela diyi!+
24 Kuhitila mudi ambuñeyi, wunamusawuli Yehova+ nakuhosha neyi,
‘Nanyikanka yami yamakalu anjita
Nukukanduka hewulu damapidi,+
Kumaluña akwakulehi amuLebanoni.
Nukutema nyisida yawu yayilehi ninyitondu yawu yanyinjunga yayiwahi nankashi.
Nukwiñila mumaluña awu amukachi chikupu, mumavunda awu ajika chikupu.
25 Nukupunda mashima nawa nukunwa menji;
Nukuumisha tuloña* twamuEjipitu namadatilu ami.’
26 Komana kanda wutiyi? Chadiña chakutoñola* dehi kufuma kunyaaka.
Nachiloñesheli*+ mumafuku ahita dehi.
Ichi dinu nukuchishikija.+
Nyisumba yakiñewa eyi wukuyibalumuna yiikali nyilumba yayuma yinajilumuniwu.+
27 Antu ashakamañamu hiyakwikala nawakuyikwashaku;
Akuyifwisha mutentu nikuyitiyisha nsonyi.
Akwikala neyi yuma yamenaña mwisaña nawa neyi munyenvu,
Neyi matahu amenaña hewulu damatala anababiki nampepela yitaata yakumusela.
28 Ilaña neluka chikupu mpinji yiwashakamaña, mpinji yiwedikaña, mpinji yiweñilaña,+
Nimpinji yiwanhililaña,+
29 Muloña kunhilila kweyi+ nikubuluma kweyi kunashiki mumatu ami.+
Dichi, nukusha ilowa dami mumuzulu weyi nawa nukukasa mubulu* wami+ hakachi kanyivumbu yeyi,
Nawa nukukufuntishila munjila yiwenjililimu.”
30 “‘Nawa ichi dichikwikala chinjikijilu cheyi:* Chinu chaaka, wukuda yuma yadimenenaña yayeni; nawa muchaaka chamuchiyedi, wakada mbutu yafumañamu; ilaña muchaaka chamuchisatu, wakakuwa mbutu nikwaañula nawa wakatumba matempa anyivinyu nikuda nyikaabu yayu.+ 31 Amwitala daYuda akapuluka, owu akashalahu,+ akashimata nyiji hamaseki nawa akasoña nyikaabu kwiwulu. 32 Muloña muYerusalema mwakafuma washalahu nawa muZiyona+ mwakafuma ayipuluka. Iyena daYehova wamazaza didakakoña chumichi.+
33 “‘Dichi, Yehova nahoshi hadi mwanta wakuAsiriya nindi:+
“Yena hakenza muniwu musumba+
Hela kusowamu muvu
Hela kuwulukuka nankebu
Hela kutuña mpwembu yakuwukuchika nachuku.”’+
34 ‘Wakafuntila munjila yenjililimu;
Wakenza muniwu musumba wanyi,’ dichinahoshiyi Yehova.
36 Nawa kañelu kaYehova wayili nawa watapili amayala 185,000 muchilombu chawaAsiriya. Antu chahindukiliwu ntetemena yayeni, amweni yibimbi yejima.+ 37 Dichi Senakeribi wakuAsiriya wafuminiku nakufunta kuNiniva+ nawa washakamini kwenoku.+ 38 Nawa chadibukileñayi heseki kwitala* danzambi yindi Nisiroki, anyanindi awamayala aAdirameleki naSharezeri amutapili nampoku yakabali,+ kufumahu, atemukilili kwituña daArarati.+ Nawa mwanindi weyala Esahadoni+ wamuswanini nakwikala mwanta.
38 Munowu mafuku, Hezekiya wakatili chakwila hashalili hanti nakufwa.+ Kaprofwetu Isaya+ mwana kaAmozi wenjili nawa wamwilili nindi, “Yehova nahoshi nindi: ‘Yinki amwitala deyi nshimbi, muloña eyi wukufwa; wukukola wanyi.’”+ 2 Hohenohu Hezekiya watalishili chamesu indi kumbañu nawa watachikili kulomba kudi Yehova nindi: 3 “Eyi Yehova, nakulembeleli, mwani anukaku+ chinnendi kumesu eyi nakashinshi ninamuchima wejima,+ nawa nakoñi yuma yayiwahi kumesu eyi.” Kufumahu, Hezekiya watachikili kudila chikupu.
4 Kuhiñahu, izu daYehova denjili kudi Isaya nawu: 5 “Funtaku wumuleji Hezekiya+ neyi, ‘Yehova Nzambi yankakulula yeyi Davidi nahoshi nindi: “Ami natiyi kulomba kweyi.+ Namoni madilu eyi.+ Ichi nukukushilaku yaaka 15 kuwumi*+ weyi, 6 nawa nukukwamwina eyi niniwu musumba muchikasa chamwanta wakuAsiriya nawa nukukiña iwu musumba.+ 7 Ichi dichinjikijilu chinafumi kudi Yehova chikumwekesha kudi eyi nawu Yehova wakela mwejima munahoshiyi nindi:+ 8 Ichi nukwilisha mwevulu wetena wunakunkumuki hamankenka* aAhazi kufunta hanyima namankenka 10.”’”+ Dichi itena dafuntili hanyima namankenka 10 hidakunkumukilili.
9 Mazu asonekeliyi Hezekiya Mwanta waYuda hakatiliyi nihampinji yakoleliyi.
10 Nahosheli nami: “Hakachi kachihandilu chami
Natela kwiñila muyiisu Yejamu.*
Akankañesha kuhanda yaaka yami yinashaliku.”
11 Nahosheli nami: “Nakamumona Ya* wanyi, Ya mwituña dawamomi.+
Hinakamonahu cheñi antuku
Neyi nidi dehi nawantu ashakamaña mwiluña dawafu.
12 Chuma chami chakushakamamu anachilemuni nawa anachifumishi kudi ami+
Neyi itenti dakabiña.
Navuñi wumi wami neyi chelañayi mukakupikula;
Nanketuli neyi wanda wakuchakuvwala chakupikula.
Kutachika mwaana kushika niwufuku eyi wannuñululaña.+
13 Nadiwunjikaña kushika nintetemena.
Yena watwalekañahu kukotola mafwaha ami ejima neyi mutupa;
Kutachika mwaana kushika niwufuku eyi wannuñululaña.+
14 Dichi natwalekihu kudila+ nakudishona neyi kambimbi hela neyi chisandamakenyi;*
Natwalekihu kudishishimona neyi kambolu.+
Mesu ami anazeyi nakutala mwiwulu:+
15 Hanu dinu nukuhosha namidi?
Yena nahoshi nanami nawa nelimu.
Nukwendaña mukudizoza muyaaka yami yejima
Muloña wayihuñu yami yasweja.*
16 ‘Eyi Yehova, yumiyi diyahandilaña antu ejima,
Nawa dihashindamena nimuuya wawumi wami.
Wakakolesha mujimba wami cheñi nawa wakampulwisha.+
17 Talaña! Chatela nishakami mukuwunda, namweni kalula;
Ilaña hamuloña wakwila wankeña,*
Wampulwishili mwibuku dakujilumuka.+
Wunanatili nshidi jami jejima kunyima yeyi.*+
Antu ayaña mwibuku hiyanateli kukuhwelela kashinshi keyiku.+
19 Amomi, amomi anateli kukushimeka eyi,
Neyi chinnateli kwila ami lelu.
Tata yawantu nateli kuleja anyanindi kwiluka nsañu yakashinshi keyi.+
20 Eyi Yehova, ñamwini,
Nawa twakemba tumina twami hayisanji yanyonji+
Hetala daYehova mumafuku ejima akuhanda kwetu.’”+
21 Kuhiñahu, Isaya wahosheli nindi: “Letenu dinkendi datowala danyikaabu yayikuyu yooma yakukamuna nawa mudilambi hehuti kulonda akoli.”+ 22 Hezekiya wehwili nindi: “Chinjikijilwinyi chikumwekesha nawu nakakanduka nakuya kwitala daYehova?”+
39 Hanoyu mpinji mwanta wakuBabiloni, Merodaki Baladani mwana kaBaladani, watemesheli nyikanda nichawaana kudi Hezekiya,+ muloña watiyili nawu wadiña wakata nawa nakoli.+ 2 Hezekiya wayitambwilili* namuzañalu nawa wayilejeli itala dindi mwahembeleleñayi maheta,+ dikwila nawu siliva, wuru, manji abalisamu nimanji amakwawu alema wuseya, yitwa yindi yejima yanjita niyuma yejima yadiña muyisweku yindi yayuma yalema. Kwosi chuma nichimu chabulili kuyilejayi Hezekiya mwitala* dindi nimuwanta windi wejimaku.
3 Hanyima yachumichi, kaprofwetu Isaya weñilili mwadiña Mwanta Hezekiya nawa wamwihwili nindi: “Indi awa amayala anahoshi nawudi nawa anafumini kudihi?” Dichi Hezekiya wamwakwili nindi: “Anafumi kwakulehi, kuBabiloni.”+ 4 Kuhiñahu, wehwili nindi: “Yumanyi yamonawu mwitala* deyi?” Hezekiya waakwili nindi: “Amona yuma yejima yidi mwitala* dami. Kwosi chuma nichimu chamuyisweku yayuma yalema chinabula kuyilejaku.”
5 Dichi, Isaya wamulejeli Hezekiya nindi: “Tiyaku chinahoshiyi Yehova wamazaza nindi, 6 ‘Tiyaña! Mafuku anakwinza nawa yuma yejima yidi mwitala* deyi niyuma yejima yatentekawu ankakulula jeyi kushika nikulelu, akayisenda kuBabiloni. Kwosi chuma chakashalahuku,’+ dichinahoshiyi Yehova.+ 7 ‘Nawa anyaneyi awamayala amakwawu iwakavwala akayisenda kulonda akekali ayilolu amuchota muchipañu chamwanta wakuBabiloni.’”+
8 Hohenohu, Hezekiya wamwilili Isaya nindi: “Izu daYehova diwunahoshi dadiwahi.” Kufumahu, wabombelelihu nindi: “Muloña mumpinji yakuhanda* kwami kwakekalaña kuwunda nikushakama kumatu kwamwena nzo-o.”+
40 Nzambi+ yenu nahoshi nindi: “Kundejenu, kundejenu antu jami.”
2 “Hoshenu nakumushika Yerusalema hamuchima,
Nawa mulejenu nenu mpinji yindi yamakabi yinamani,
Nawa nenu anamwanakeni yiluwa yindi.+
Natambwili wufwetu windi wejima wanshidi jindi jejima kuchikasa chaYehova.”+
3 Kudi izu damuntu wunakubidika mwisaña nindi:
“Muloñeshelenu Yehova njila!+
Mupulilenu Nzambi yetu njila yeneni yoloka+ yikuhita muchinkalampata.
4 Yinekineki yejima ayizanduli,
Nawa mpidi jejima nitupidi twejima ajishikumuni.
Iseki damankulokela desekani,
Nawa iseki damalola diikali chana chachinekineki.+
6 Tiyenu! Kudi muntu wunakuhosha nindi: “Bidikaku!”
Mukwawu nakwihula nindi: “Nukubidikadi?”
“Antu ejima himatahu atuuta.
Kukeña kwawu kwejima kwakashinshi kudi neyi wuluya wamwisaña.+
Mwamweni antu himatahu atuuta.
9 Kandukaku hampidi yayilehi,
Eyi mumbanda wunakumuletela Ziyona+ nsañu yayiwahi.
Nyamunaku izu deyi nañovu,
Eyi mumbanda wunakumuletela Yerusalema nsañu yayiwahi.
Dinyamwishi, bayi wutiya womaku.
Bidikaku munyisumba yaYuda neyi: “Nzambi yenu iwu.”+
Tiyaña! Wufwetu windi wudi nawu,
Nawa wufwetu wafwetañayi wudi nawu.+
11 Kufwana kabiña, wakakamena* mukanka wayimuna yindi.+
Wakapompesha hamu* anyana kanyikoku,
Nawa wakayisendela hantulu yindi.
Wakalombola chiwahi ejima anakwamusha anyana.+
12 Hinyi wapimahu dehi menji ejima amutuluñalwiji muchikasa chindi+
Nawa wapimahu dehi mawulu nachikasa chindi chakusamanesha nyinu?*
14 Hinyi wehwiliyi hakwila atiyishishi yuma,
Hela wamudizishaña njila yawuñanji,
Hela wamudizishaña kwiluka,
Hela wamulejaña njila yakwiluka kwalala?+
15 Tiyaña! Nyuza yidi neyi musa* wamenji wunasotoki mumbeketi,
Nawa ayimonaña neyi tulunkuñu tudi hasikelu.+
Tiyaña! Wanyamunaña yituutu neyi lunkuñu lwapepela.
16 Hela tuhu Lebanoni hakutwesha kwilisha kesi kutwalekahu kubutukaku,*
Nawa anyama indi amwisaña hiyakutwesha kushikila mumulambu wakushitaku.
17 Kudi yena, nyuza yejima yidi tuhu neyi yuma yabula kwikalaku;+
Wayimonaña neyi yuma yamukunkulwayi, yabula kwikalaku.+
18 Nzambi munateli kumwesekeja nanyi?+
Munateli kumufwanisha nachumanyi?+
19 Mukawukalawenu watuñaña nkishi,*
Mukakuzata nayikuñu wamulambwijaña wuru,+
Nawa watuñaña maleñi asiliva.
20 Watondaña mutondu kwikala mulambu windi,+
Mutondu wakabula kutoka.
Wakeñakeñaña mukawukalawenu welukisha mudimu
Kulonda eli nkishi wakusoña wakabula kuholoka.+
21 Komana mweluka wanyi?
Kanda muchitiyeñahu dehi?
Komana kufuma kutachi ayilejachu wanyi?
Komana mwachitiyisha wanyi kufuma haaliliwu yikuku yeseki?+
Watandumunaña mawulu neyi ihina dapepela,
Nawa wayitandumunaña neyi itenti dakushakamamu.+
23 Wabalumunaña ayilolu kwikala amukunkulwayi
Nawa wayilishaña ansompeshi* ahamaseki neyi ekalaku wanyi.
24 Hiyatweshaña kuyitumbaku,
Hiyatweshaña kuyikuwaku,
Chishina chawu hichatweshaña kwiñija nyiji hesekiku,
Ayilelulaña nawa omaña,
Nawa mpepela yayisendaña neyi nsaachi.+
25 “Munateli kunfwanisha nanyi mwaka nesekani nindi?” dichinahoshiyi Wajila.
26 “Fumbulenu mesu enu mwiwulu mumoni.
Hinyi waleña yuma yejimiyi?+
Yowu wayilombolaña mumazaza nakuyichinda wumu-wumu;
Wayitambikaña yejima hamajina.+
Hamuloña wañovu yindi yasweja niñovu yindi yakuhayamisha,+
Kwosi chuma hela chimu chinabulilihuku.
27 Eyi Yakoba, wahoshelañadi neyi, nawa eyi Isarela, wabidikilañadi neyi,
‘Yehova hanakumona njila yamiku,
Nawa Nzambi hansompelaña mwawuñanjiku’?+
28 Komana weluka wanyi? Kanda wuchitiyeñahu dehi?
Yehova, Nleñi wansa jeseki, diyi Nzambi wahaya nyaaka nanyaaka.+
Hazeyaña hela kumana ñovuku.+
Kwosi wukutwesha kwiluka maana*+ indiku.
30 Atwansi awamayala akazeya nikumana ñovu,
Nawa anyikwenzi akahukana nakudimbuka,
31 Ilaña owu amukuhwelela Yehova akekala cheñi nañovu.
Akalela nampuula neyi ambuulu.+
Akatemuka lufuchi ilaña hiyakamana ñovuku;
Akenda ilaña hiyakazeyaku.”+
41 “Enu yituutu, mwenenu nzo-o muntiyilili;*
Nyuza yiikali nañovu cheñi.
Yilekenu yinzi; nawa yilekenu yihoshi.+
Twayenu tubulakani hamu kulonda niyisompeshi.
2 Hinyi wunanyamuni muntu kufuma kwaselelaña itena,*+
Nakumutambika mukuloña kulonda enzi kunyendu Yindi,*
Kulonda amwinki nyuza
Nikumukwasha kulonda emiki anyanta mushindu?+
Hinyi wayilishaña kwikala lunkuñu nampoku yindi yakabali,
Nawa wayipalañeshaña nawuta windi wamukunji neyi nsaachi yinakulelolawu?
3 Wayikumpishaña chakadi wakumukañesha
Munjila mwabula kudatahu dehi nyendu yindi.
4 Hinyi wunakoñi nawa wuneli chumichi,
Chakutambika makiñu kufuma kukutachika?
5 Yituutu yinamoni chumichi nawa yinatiyi woma.
Insa jeseki jinatachiki kuzaala.
Jinadipompeshi hamu nawa jinakwinza.
6 Anakudikwasha wumu namukwawu
Nikuleja manakwindi nindi: “Dikoleshi.”
7 Dichi mukawukalawenu nakukolesha mukakuzata nayikuñu;+
Muntu wunakwesekeja namusensi
Nakukolesha muntu wunakuchilila heshiki.
Nakutena chuma chinalamikiwu nindi: “Chinawahi.”
Kufumahu anachikwatishi nanyisumali kulonda chakabuli kuholoka.
8 “Ilaña eyi Isarela, wudi kambuñami,+
Eyi Yakoba, innatondi,+
Mwana* kebwambu dami Abarahama,+
9 Eyi inasendeli kufuma kunsa jeseki,+
Nawa eyi inatambikili kufuma kumaluña adu akwakulehi.
10 Bayi wutiya womaku, muloña ami nidi naneyi.+
Bayi wakamaku, muloña ami nidi Nzambi yeyi.+
Nakakukolesha, mwamweni, nakakukwasha,+
Chalala nakakukwata nachikasa chami chachidiilu chakuloña.’
11 Tiyaña! Antu ejima anakukuhilila akayitiyisha nsonyi nikuyijilumuna.+
Ejima azuñaña naneyi akayijilumuna nawa akajiya.+
12 Wakakeñakeña antu ejima akulwishaña, ilaña hiwakayiwanaku;
Antu akuzuñishaña njita akekala neyi yuma yabulaku, yabulahu dehi kwikalaku.+
13 Muloña ami, Yehova Nzambi yeyi, nakukwati kuchikasa cheyi chachidiilu,
Yami inakukuleja nami, ‘Bayi wutiya womaku. Nakakukwasha.’+
14 Eyi muzambu* Yakoba,+ enu aIsarela, bayi wutiya womaku.
Ami nakakukwasha,” dichinahoshiyi Yehova, Nkuuli yeyi,+ Wajila waIsarela.
15 “Tiyaña! Nakwilishi kwikala chuma chakuhula nachu,+
Chitwa chachiha chakuhula nachu chikweti mazewu kuyedi.
Wakadatola jimpidi nikujichika
Nawa wakelisha tupidi kwikala neyi muzuñu.
16 Wakayipepa,
Nawa mpepela yakayilelula;
Mpepela yeneni yakayipalañesha.
17 “Antu akaankila niatuzweñi anakukeñakeña menji, ilaña kuyiwana nehi.
Madimi awu anoomi nampwila.+
Ami Yehova, nakayikwasha.+
Ami Nzambi yaIsarela, hinakayuumba chisayikilaku.+
Nakabalumuna isaña kwikala ijiya damenji mudi mateti
Nawa mpata yakadi menji kwikala tuseloki twamenji.+
19 Nakatumba mutondu wamusida muchinkalampata,
Muzenzi, chibuubu nikalafulu.+
Nakatumba mutondu wamunjunga muchana chachinkalampata,
Hamu namutondu waashi* nimutondu wasayipresi,+
20 Kulonda antu ejima akamoni nikwiluka
Nawa akatiyilili nikutiyishisha
Nawu chikasa chaYehova dichineli chumichi,
Nawa nawu Wajila waIsarela diyi wunachikojeji.”+
21 Yehova nahoshi nindi: “Shimunenu muloña wenu.”
Mwanta waYakoba nahoshi nindi: “Shimunenu wunsahu wenu.”
22 “Hanenu wunsahu nawa mutuleji yuma yakamwekana.
Tulejenu yuma yakunyima,*
Kulonda tuyitoñojokihu nikwiluka yuma yafuminimu.
Hela tulejenu yuma yinakwinza.+
23 Tulejenu yuma yakamwekana kumbidi,
Kulonda twiluki netu mudi anzambi.+
Ilenuhu chuma chimu, chachiwahi hela chatama,
Kulonda tuhayami chitwachimona.+
24 Tiyenu! Enu mudi yuma yabula kwikalaku,
Nawa nyidimu yenu yamukunkulwayi.+
Muntu watondaña kudifukula kudi enu wawuzondu.+
25 Ami nanyamuni muntu kufuma kukabeta kakuchimunswa, nawa wakenza,+
26 Hinyi washimwini chumichi kufuma kukutachika, kulonda tuchiluki,
Hela kufuma kumashiita, kulonda tuhoshi netu, ‘Nahoshi mwalala’?+
Mwamweni, kwosi wachibidikilihuku!
Kwosi wachishimwinihuku!
Kwosi watiyilihu chuma chidi chejima kudi enuku!”+
27 Yami nadiña watachi kumuleja Ziyona nami: “Tiyaña! Diyi iyi!”+
Nawa nakatemesha mukakushimuna nsañu yayiwahi kuYerusalema.+
28 Natwalekelihu kutala, ilaña hikwadiña muntu hela wumuku;
Hakachi kawu hihadiña hela wumu wakunleja maanaku.
Nawa natwalekelihu kuyileja nami añakuli.
29 Tiyenu! Wejima wawu hiyuma yakulumbisha hohu.*
Nyidimu yawu yamukunkulwayi.
Yifwikija yawu yayikuñu* himpepela hohu nawa hiyuma yabulaku.+
42 Talenu! Kambuñami,+ inakwashaña!
Wami watondewa,+ inatiyaña kuwaha!+
Wakaleta wuñanji munjila yakashinshi.+
4 Hakazeya hela kuchikikaku, sampu naleti wuñanji heseki;+
Nawa yituutu yinatwalekihu kuhembelela nshimbi* jindi.
5 Ichi dichinahoshiyi Nzambi walala, Yehova,
Nleñi yamawulu nawa Mukakubadika wayitandumwini,+
Yowu watandumunaña iseki niyuma yamenañahu,+
Wenkaña antu ashakamahu muuya+
Nawa wenkaña antu endañahu spiritu,+ nindi:
6 “Ami Yehova, nakutambiki mukuloña;
Nakukwati kuchikasa cheyi.
Nukukukiña nawa nukukuhana kwikala chitiyañenu chawantu+
Nikwikala chejeji chanyuza,+
7 Kulonda wutoneshi mesu aputa,+
Wufumishi kayili* mukaleya kaheseki
Nikufumisha mukaleya antu ashakama mumwidima.+
8 Yami Yehova. Didu ijina dami;
Hinahanaña kulema kwami kudi muntu wudi wejimaku,*
Hela mpuhu yami kudi ankishi akubazaku.+
9 Talenu, yuma yakusambila yinahiti dehi;
Ichi inakushimuna yuma yayiha.
Henohu kanda yimwekani, ami nayilejeli chadimu.”+
10 Mwimbilenu Yehova kamina kakaha,+
Mushimekenu kunsa jeseki,+
Enu ejima mwayaña mukaluñalwiji niyuma yejima yenzalamu,
Enu yituutu ninenu mwashakamahu.+
Ashakamaña mwilola abuli nyiñula;
Abileleli hewulu damapidi.
12 Ahani kalemesha kudi Yehova
Nawa amushimeki muyituutu.+
13 Yehova wakedika neyi chilobu.+
Wakasañumuna iyena dindi neyi mushidika.+
Wakabidika, mwamweni, wakabidika njita;
Wakadimwekesha yomweni nindi himukañovu kubadika ayilumbu jindi.+
14 “Nadiwunjiki hadi mpinji yayilehi.
Namweneni nzo-o nawa nadiyuulili ami aweni.
Neyi mumbanda wunakupaapa,
Nakaaba, nakwonashana nikusaakwila hampinji yoyimu.
15 Nakajilumuna jimpidi nitupidi
Nikuumisha yuma yejima yamenahu.
16 Nakayilombola amputamesu munjila yabula kwilukawu+
Nawa nakayidatisha mujinjila mwabulawu dehi kwenda.+
Ichi dichinakayilila, nawa hinakayuumba chisayikilaku.”
17 Akayimika mushindu nawa akayitiyisha nsonyi chikupu,
Ejima akuhwelelaña mudi ankishi akubaza,
18 Enu anjika matu, tiyililenu;
Enu amputamesu, talenu kulonda mumoni.+
19 Kudihu muntu waputa mesu kubadika kambuñami,
Wajika matu chikupu neyi ntemesha innatemeshi?
Hinyi waputa mesu chikupu neyi muntu anasomweniwu,
Waputa mesu chikupu neyi kambuña aYehova?+
20 Wamonaña yuma yayivulu, ilaña hiwashañaku maanaku.
Wenzununaña matu eyi, ilaña hiwatiyililañaku.+
21 Hamuloña wakuloña kwindi,
Yehova natiyi kuwaha kutohesha nshimbi* nikuyilemesha.
22 Ilaña awa diwu antu anapuupiwu nawa anabuwiwu;+
Wejima wawu anayikwatili mumeena nikuyisweka mutuleya.+
Anayipuupi chakadi wakuyamwina,+
Nawa anayibuwi chakadi wakuyihoshelaku nindi: “Yifuntishenu!”
23 Hinyi hakachi kenu wukutiya yumiyi?
Wukusha muchima nikutiyilila nakanañachima kuyuma yikamwekana kumpinji yakumbidi?
24 Hinyi wunamuhani Yakoba kulonda amubuwi
Nawa wunahani Isarela kudi akakupuupa?
Yehova diyi, Owu itwavulumwini.
25 Dichi Yena watwalekelihu kumuhuñunwina kuzuwa,
Kuzuwa kwindi ninjita yafwana.+
Yajilumwini yuma yadiñayi nayu yejima, ilaña yena hashiliku maanaku.+
Yamubidiminini chikupu, ilaña yena hashiliku muchimaku.+
43 Yehova,
Nleñi yeyi, eyi Yakoba, Owu wakuwumbili, eyi Isarela,+ nahoshi nindi:
“Bayi wutiya womaku, muloña ami nakukuuli.+
Nakutambiki nejina deyi.
Eyi wudi wami.
Nawa chiwakahitaña mukesi, hiwakahaku,
Hela muzuzu hiwakakubabaku.
3 Muloña yami Yehova Nzambi yeyi,
Wajila waIsarela, Chamwinu cheyi.
Nahani Ejipitu, Etiyopiya niSeba
Kwikala ifutu deyi danyiloña.
Dichi nakahana antu ninyuza
Kulonda akapulwishi wumi weyi.
5 Bayi wutiya womaku, muloña ami nidi naneyi.+
6 Nakaleja kabeta kakuchimunswa nami, ‘Yilekiku!’+
Nawa kabeta kakuchidiilu nami, ‘Bayi wuyikañeshaku.
Letaku anyanami awamayala kufuma kwakulehi nianyanami awambanda kufuma kunsa jeseki,+
7 Muntu wejima atenañawu nejina dami+
Nawa inaleñeleli kulema kwami,
Inawumba nawa inatuña.’+
8 Letaku antu aputa mesu, hela chakwila akweti mesu,
Nianjika matu, hela chakwila akweti matu.+
9 Nyuza yejima yipompeli mwiluña dimu,
Nawa antu ejima apompi hamu.+
Hinyi hakachi kawu wunateli kushimuna chumichi?
Hela komana anateli kutukojeja kutiya yuma yakusambila?*+
Yilekenu aleti ayinsahu jawu kulonda adimwekeshi nawu anakuhosha mwalala,
Hela yilekenu atiyilili nawa ahoshi nawu, ‘Iyi nsañu yalala!’”+
10 Yehova nahoshi nindi, “Enu yenu ayinsahu jami,+
Eña, kambuñami innatondi,+
Kulonda muñiluki nikunkuhwelela
Nawa mwiluki chikupu nenu ami nekala chochimu.+
Henohu ami kanda hikwadiñahu Nzambi awumbiliwuku,
Nawa hanyima yami hikwakekalahu mukwawuku.+
11 Ami, yami Yehova,+ nawa yami chamwinu hohu, kwosi mukwawuku.”+
12 Yehova nahoshi nindi, “Yami nashimwini yuma yinakela, yami nayamwinini enu nikutiyakesha chumichi
Hikwabulili nzambi wakutwamba hakachi kenu.+
Dichi yenu ayinsahu jami, nawa yami Nzambi.+
Neyi inakukeña kwila chuma, hinyi wunateli kuchikañesha?”+
14 Yehova, Nkuuli yeyi,+ Wajila waIsarela+ nahoshi nindi:
“Hamuloña wanenu nakatemesha amashidika kuBabiloni kulonda akapasuli nyikomenu yakuyiisu yamusumba,+
Nawa aKalideya akadilila mumbopolu jawu muloña wayihuñu.+
15 Yami Yehova, Wajila,+ Nleñi yaIsarela,+ Mwanta wenu.”+
16 Ichi dichinahoshiyi Yehova,
Wunakupula mukwakwa mukaluñalwiji
Ninjila mumenji ampupa,+
17 Waletaña makalu anjita nituwalu,+
Amashidika hamu niayilobu añovu, nindi:
“Akakaama la-a heseki nawa akahinduka wanyi.+
Akayijima, akayijima neyi wanda wunakuha.”
18 “Bayi mwanuka yuma yakunyimaku,
Nawa bayi musha maana kuyuma yahita dehiku.
19 Tiyenu! Inakwila chuma chachiha;+
Chinakumwekana nimakonu.
Enu kuchiluka nehi?
20 Kanyama wamwisaña wakanlemesha,
Nyumbu nianyamalanda,
Muloña naletaña menji mwisaña,
Nituloña muchinkalampata,+
Kulonda antu jami atondewa,+ anweña,
21 Antu inadileñeleli
Kulonda anshimekeña.+
23 Hiwunanleteli anyikoku anyilambu yeyi yamukuma yakushita
Hela kunlemesha nanyilambu yeyiku.
Hinnakukanjikiji nami wunleteli chawaana,
Hela kukuzeyesha kuhitila mukukulomba manaña evumba dadiwahiku.+
24 Hiwanladilili kalamasi yatowala namali eyi,
Hela kuñikutisha namanji anyilambu yeyiku.+
Ilaña wunantwinki chiteli chanshidi jeyi
Nawa wunanzeyeshi nayiluwa yeyi.+
25 Ami, ami yami inakujima yiluwa*+ yeyi muloña wejina dami,+
Nawa nshidi jeyi+ nakajanuka cheñi wanyi.
26 Ñanukishi; inzaku tusompi muloña;
Shimunaku muloña weyi kulonda tumoni neyi muwunakuhosha mwalala.
28 Dichi nakajilola ayilolu amwiluña dajila,
Nawa nakamuhana Yakoba kulonda akamujilumuni
Nikumuhana Isarela kulonda akamuhoshi mazu akasawuntu.+
44 “Tiyaña, eyi kambuñami Yakoba,
Nineyi, eyi Isarela, innatondi.+
3 Muloña nakahuñunwina menji hadi wunatiyi mpwila*+
Nawa tuloña twamenji nakatwilisha tukahiti heseki dooma.
4 Nawa akatutuka neyi munyenvu,+
Neyi nyitondu yidi kwakwihi natuloña twamenji.
5 Wumu wakahosha nindi: “Ami nidi waYehova.”+
Mukwawu wakadituumba ijina daYakoba,
Nawa mukwawu wakasoneka hachikasa chindi nindi: “Nidi wambala waYehova.”
Nawa wakaditena nejina daIsarela.’
‘Ami yami watachi nawa yami wakukumisha.+
Kwosi Nzambi mukwawuku, chiña ami hohu.+
7 Hinyi wesekana nanami?+
Mulekenu abidiki, ashimuni nawa amwekeshi chumichi kudi ami!+
Kufuma tuhu hinashiliku antu akushankulu,
Yilekenu ashimuni yuma yinakwinza
Niyuma yikukeña kumwekana.
Komana wejima wenu hinayilejeleli dimu chumichi nikuchibidikaku?
Yenu ayinsahu jami.+
Kudihu Nzambi mukwawu kubadika ami?
Kwosi, kwosi Ilola+ dikwawuku; kwosi hela wumu inelukaku’”
9 Ejima abazaña ankishi akubaza, amukunkulwayi,
Nawa ankishi jawu akeñeshawu akayikwasha wanyi.+
Neyi chochidi ayinsahu jawu, niwena* hiyamonaña hela kwiluka chumaku,+
Dichi ejima ayibazaña akayitiyisha nsonyi.+
11 Tiyenu! Amabwambu jindi ejima akayitiyisha nsonyi!+
Akawukalawenu ejima hiyantu hohu.
Ejima wawu adipompeshi hamu nawa emani hamaluña awu.
Wejima wawu akayitiyisha woma ninsonyi.
12 Muchiji wazatishaña chitwa chindi hakuzakasa chikuñu chidi hamakala.
Wachichilaña nanyisensi,
Kuzatisha chikasa chindi chañovu.+
Kufumahu, watiyaña nzala nawa ñovu yamumanaña;
Hanwaña menjiku nawa wazeyaña.
13 Mukakusoñasoña watandumunaña mwonji wakupima nachu, wafunjekaña nekala chuma chinakukeña kusoñayi.
Wachiwahishaña nekandu nikuchifunjeka nachitwa chakufunjeka nachu.
14 Kudi muntu wukweti mudimu wakutema nyitondu yanyisida.
Wasakulaña muchidi wamutondu wumu, mukula,
Nawa wawulekaña nakukulila hamu nanyitondu yikwawu yamwisaña.+
Watumbaña mutondu walaureli, nawa nvula yawukulishaña.
15 Kuhiñahu, wekalaña nchawa yazatishañayi muntu kukwatisha nachu kesi.
Wanonañahu nchawa yikwawu yakwota;
Wabutulaña kesi nakwochahu mankendi.
Ilaña wabazañamu ninzambi nakudifukulaku.
Wasoñañamu nkishi, nawa wadibukaña kudi yena.+
16 Chibalu chimu chanchawa wachishaña hakesi;
Haniyi nchawa wochañahu mbiji yadañayi, nawa wekutaña.
Nawa wotaña kesi nakuhosha nindi:
“Eyo-o! Natiyi iyena chinnamoni tuhu kesi.”
17 Ilaña nchawa yinashali wabazañamu nzambi, nkishi windi wakusoña.
Wadibukaña kudi yena nawa wadifukulañaku.
Walombaña kudi yena nakuhosha nindi:
“Ñamwini, muloña eyi yeyi nzambi yami.”+
18 Kwosi chuma chelukawuku, hiyekala nakanañachima kakutiyishisha yumaku,+
Muloña mesu awu akwenzela nawa hiyakutwesha kumonaku,
Nawa nyichima yawu yidana kashinshi.
19 Kwosi watoñojokaña mumuchima windi
Hela kwiluka hela kutiyishisha, nakuhosha nindi:
“Chibalu chikwawu chanchawa nachocheli mukesi,
Nawa hamakala achu nochelihu mankendi nimbiji yakuda.
Komana nchawa yinashalihu niyibalumuni chuma chawuzondu?+
Komana nidifukuleña kwikunji?”*
20 Wadaña mawuti.
Muchima windi wadimbanaña wunamusenwishi munjila.
Hakutwesha kudamwina yomweniku,* hela kuhosha nindi:
“Komana muchikasa chami chachidiilu mwosi makudi tahindi?”
21 “Eyi Yakoba, nawa eyi Isarela, anukaku yumiyi,
Muloña eyi wudi kambuñami.
Nakuwumbili, nawa wudi kambuñami.+
Eyi Isarela, nakakuvulamena wanyi.+
22 Nukujimañesha yiluwa yeyi neyi kwiji neevu+
Ninshidi jeyi neyi kwiji neevu diyila bwi-i.
Funtaku kudi ami, muloña nukukukuula.+
23 Bidikenu namuzañalu, enu mawulu,
Muloña Yehova nakoñi!
Dikuwenu namuzañalu, enu maluña eseki anekuka!
Bidikenu muloña wamuzañalu, enu jimpidi,+
Eyi isaña ninyitondu yejima yidimu!
Muloña Yehova namukuuli Yakoba,
Nawa namwekeshi lubanji lwindi muIsarela.”+
24 Yehova, Nkuuli yeyi,+
Wakuwumbili kufuma tuhu hiwadiña mwivumu, nahoshi nindi:
“Yami Yehova, waleñeli yuma yejima.
Hinyi wadiña nanami?
25 Yami naluwañeshaña yinjikijilu yawantu ahoshaña yuma yamukunkulwayi,*
Nawa yami nelishaña akakuhoña kwila yuma neyi ayisupi;+
Yami naluwañeshaña akamaana
Nikubalumuna kwiluka kwawu kwikala wusupi;+
26 Yami nelishaña izu dakambuñami kwikala dalala
Nawa yami nashikijaña chikupu yuma yashimwinañawu chadimu antemesha ami;+
Yami nahoshaña hadi Yerusalema nami, ‘Mwakashakama antu,’+
Nihadi nyisumba yamuYuda nami, ‘Akayituñulula,+
Nawa nakawahisha yuma yindi yakisañeniwu’;+
27 Yami nalejaña manyiñi nami, ‘Umenu,
Nawa nakomisha tuloña tweyi twejima’;+
28 Yami nahoshaña hadi Kirusi+ nami, ‘Hikabiña kami,
Nawa wakashikija chikupu nkeñelu yami yejima’;+
Yami nahoshaña hadi Yerusalema nami, ‘Akamutuñulula,’
Nihadi tembeli nami, ‘Akaala chikuku cheyi.’”+
45 Ichi dichinnahoshi ami Yehova kudi wami wawayishewa, kudi Kirusi,+
Owu innakwati kuchikasa+ chindi chachidiilu
Nimiki nyuza mushindu kumesu indi,+
Nimanishi* anyanta ñovu,
Nimushinkwili yenzelu yiyedi yadikwata,
Kulonda yiisu akabuli kuyenzela, nami:
Yenzelu yawuneñu nakayikotola muyikunku,
Ninyikomenu yayikuñu nakayiketola.+
3 Nakakwinka maheta adi mumwidima
Nimaheta akusweka adi mumaluña aswamanyika,+
Kulonda wakeluki neyi yami Yehova,
Nzambi yaIsarela, wunakukutambika nejina deyi.+
4 Hamuloña wakambuñami Yakoba niIsarela wami watondewa,
Inakukutambika nejina deyi.
Inakukutuumba ijina dakulema, hela chakwila wañilukili wanyi.
5 Yami Yehova, nawa kwosi mukwawuku.
Yami Nzambi hohu, kwosi mukwawuku.+
Nakakukolesha,* hela chakwila wañilukili wanyi,
6 Kulonda antu akeluki
Kufuma kwaselelaña itena kushika nikudahuminaña*
Nawu yami hohu, kwosi mukwawuku.+
Yami Yehova, nawa kwosi mukwawuku.+
8 Enu mawulu, nokenu kufuma mwiwulu;+
Mavu ahuñununi kuloña.
Iseki daasami nikusoña wamwinu,
Nawa diidishi kuloña hampinji yoyimu.+
Ami Yehova, yami innachiili.”
9 Oyihuñu yakamona muntu walwishaña* naNtuñi yindi,*
Muloña yena hichitebu chewumba hohu
Chidi hakachi kayitebu yikwawu yamawumba yidi heseki!
Komana ndambu yinateli kuleja Kañemi* nawu: “Wunakuwumba chumanyi?”+
Hela chuma chiwunawumbi chinateli kuhosha nawu: “Wudana makasa”?*
10 Oyihuñu yakamona muntu walejaña nvwali weyala nindi: “Chumanyi ichi chiwunasemi?”
Niwamwilaña mumbanda nindi: “Chumanyi ichi chiwunakusema?”*
11 Yehova, Wajila waIsarela,+ wakuwumbili nahoshi nindi:
“Komana watela kuñihula hayuma yinakwinza
Nikunleja kutalisha hadi anyanami+ ninyidimu yamakasa ami?
12 Yami naleñeli iseki+ niantu ekalahu.+
13 Yehova wamazaza nahoshi nindi: “Nanyamuni muntu mukuloña,+
Nawa nakwolola njila jindi jejima.
14 Yehova nahoshi nindi:
“Maheta* aEjipitu niyuma yakulanda nakulandulula* yamuEtiyopiya niantu ataluka, aSabeyani,
Akenza kudi eyi nawa akekala eyi.
Akakulondelaña hanyima mumaleñi.*
Akenza nakudibuka kudi eyi.+
Akalomba kudi eyi nakuhosha nawu, ‘Chalala Nzambi wudi naneyi,+
Nawa kwosi mukwawuku; kwosi Nzambi wacheñiku.’”
15 Chalala eyi wudi Nzambi wadiswekaña yomweni,
Eyi Nzambi yaIsarela, Chamwinu.+
16 Ejima wawu akayitiyisha nsonyi nikuyisawula;
Ejima abazaña ankishi akaya iku anatiyi nsonyi.+
17 Ilaña Isarela akamwamwina kudi Yehova haya nyaaka.+
Enu hiyakayitiyisha nsonyi hela kuyisawula haya nyaaka nanyaakaku.+
18 Muloña Yehova,
Nleñi yamawulu,+ Nzambi walala,
Wawumbili iseki, wadituñili nakudishimatisha chikupu,+
Wadileñeli nindi dibuli kwikala damukunkulwayi,* ilaña wadiwumbili nindi diikali dakushakamamu,+ nahoshi nindi:
“Yami Yehova, nawa kwosi mukwawuku.
19 Hinahosheleli mwiluña daswamanyika,+ mwituña damwidimaku;
Anyana* kaYakoba nayilejeli wanyi nami,
‘Nkeñakeñenu hohu chamukunkulwayi.’
Yami Yehova, wahoshaña yuma yaloña nawa washimunaña yuma yoloka.+
20 Pompenu hamu mwinzi.
Dipompeshenu hamu, enu ejima anapuluki munyuza.+
Antu anasendi ankishi akubaza, kwosi chuma chelukawuku
Nawa alombaña kudi nzambi wukubula kuyamwina.+
21 Shimunenu wunsahu wenu, shimunenu muloña wenu.
Yilekenu wejima wawu adihujoli mukuwunda.
Hinyi washimwineñahu dehi chumichi kumashiita
Nawa wachibidikili kumafuku akunyima?
Komana ami Yehova, hiyamiku?
22 Enu insa jeseki jejima, balumukilenu kudi ami kulonda mupuluki,+
Muloña ami yami Nzambi, nawa kwosi mukwawuku.+
Manuñu ejima akafukama kudi ami,
Madimi ejima akasanyika nakashinshi+
24 Nakuhosha nawu, ‘Chalala mudi Yehova dimwekala kuloña kwalala niñovu.
Ejima amuhilila akenza kudi yena iku anatiyi nsonyi.
46 Beli hakubandama,+ Nebo hakunoñama.
Ankishi jawu hiyakuyisha hatunyama, hatunyama twasendaña yiteli,+
Neyi yiteli yalemenaña anyama azeya.
3 “Ntiyililenu, enu amwitala daYakoba ninenu ejima ashala mwitala daIsarela,+
Enu innakwashi kufuma tuhu himwavwalikili nawa inahembeli himwadiña mwivumu.+
4 Kushika tuhu nichimwakakula ami nakekala chochimu;+
Nichimwakela invu ami nakatwalekahu kuyihemba.
Neyi chinelaña, nakayisendaña, nakayihembaña nikuyipulwisha.+
6 Kudi antu akisañanaña wuru yidi muchikwama chawu;
Apimaña siliva hasikelu.
Enkaña mukakuzata nayikuñu mudimu, nawa yena watuñañamu nzambi.+
Kufumahu adibukaña, eña, adifukulañaku.*+
7 Amunyamunaña nakumusha hamafwiji awu;+
Amusendaña nakumusha mwiluña dindi, nawa washalaña wemana mwenomu.
Hafumaña mwiluña dindiku.+
Amwaabilaña, ilaña yena hakulañaku;
Hanateli kupulwisha muntu hela wumu kuyihuñuku.+
8 Anukenu chumichi, nawa hamukenu.
Shenu chumichi kumuchima, enu akakufumpa nshimbi.
9 Anukenu yuma yakunyima* kwakweni,
Mwanukeña nenu yami Nzambi, nawa kwosi mukwawuku.
Yami Nzambi, nawa kwosi mukwawu wudi neyi amiku.+
10 Kufuma tuhu kutachi nashimunaña yuma yikamwekana kumbidi,
Nawa kufuma kumashiita nashimunaña yuma yichidi kanda ayili.+
11 Inakutambika kada chikwata kufuma kwaselelaña itena,*+
Muntu kufuma kwituña dakwakulehi kulonda eli mwinnafuukuli.+
Nahoshi dehi, nawa nakelamu.
Nafuukuli dehi, nawa nakelamu.+
12 Ntiyililenu, enu mwachinchika nyichima,
Enu mudi kwakulehi nakuloña.
Nakaleta wamwinu muZiyona, nakamwinka Isarela lubanji lwami.”+
Shakamaku hamaseki hakadi itanda,+
Eyi mwana kawaKalideya wamumbanda,
Muloña antu hiyakakutena cheñi nawu wamwovu hela wasweja kulemaku.
2 Nonaku ilola dakuhalilahu nawa wuhali wuña walembuluka.
Vuulaku chitambala.
Vuulaku siketi yeyi, wushiyi nyendu yeyi hatooka.
Zambukaku tuloña.
3 Nzekesi yeyi yikamwekana.
Nsonyi yeyi yikashala hatooka.
Nakatenda,+ nawa kwosi muntu wakankañeshaku.
5 Shakamaku hana nzo-o nawa yaku mumwidima,
Eyi mwana kawaKalideya wamumbanda;+
Hiyakakutena cheñi nawu Mwanta Wamumbanda wamaWantaku.+
6 Nayihililili antu jami.+
Ilaña eyi wayitiyilili luwi wanyi.+
Niakulumpi niwena wayishili mpaanda yalema.+
7 Wahosheli neyi: “Ami nukutwalekahu kwikala Mwanta Wamumbanda, haya nyaaka.”+
Hiwashiliku muchima kuyumiyiku;
Watoñojokeli hayuma yikafumamu wanyi.
8 Ichi dinu tiyaku chumichi, eyi wakeña jakuzañalesha,+
Eyi washakamaña mwakiñewa, wahoshaña mumuchima weyi neyi:
“Yami hohu, nawa kwosi mukwawuku.+
Nakekalahu ntuluwa wanyi.
Hinakatiyahu chichatiyakanaña kufwisha anyanaku.”+
9 Ilaña iyi yuma yiyedi yakakushikena mukukasumwisha, mwifuku dimu hohu:+
Kufwisha anyana niwuntuluwa.
10 Wakuhweleleli mukutama kweyi.
Wahosheli neyi: “Kwosi wammonañaku.”
Maana eyi nikwiluka kweyi diyuma yakusenwishili munjila,
Nawa wahoshaña mumuchima weyi neyi: “Yami hohu, nawa kwosi mukwawuku.”
11 Ilaña makabi akakushikena,
Nawa kwosi waña weyi wakayikañeshaku.*
Yihuñu yakenza hadi eyi; hiwakatwesha kuyikañeshaku.
Kujilumuka kuwabulahu dehi kutoñojokahu kwakakushikena mukukasumwisha.+
12 Dichi, twalekakuhu nanyikayi yeyi niwuloji weyi wasweja,+
Jiwunakabakeni kufuma tuhu kuwansi weyi.
Hadaha jinateli kukukwasha;
Hadaha wunateli kutiyisha nachu antu woma.
13 Wunazeyi muloña wakusweja kuvula kwawantu akulejaña maana.
Yileki emani kulonda akwamwini,
Ejima adifukulaña kumawulu,* abanjilaña tutumbwa,+
Ejima ashimunaña hatukweji twatuha
Yuma yakakumwekena.
14 Tiyaña! Adi neyi nsaachi.
Kesi kakayocha.
Hiyanateli kudamwina awenawu* kumuzuzu waswejaku.
Awa bayi neyi himakala akwotaku,
Nawa aka bayi neyi hikesi kakushakamakuku.
15 Niantu jeyi akawaña dichakekalawu kudi eyi,
Owu iwakabakeni nawu kufuma tuhu kuwansi weyi.
Akaluluta, muntu-himuntu wakaya mwankawindi.*
Hikwakekala hela wumu wakukwamwinaku.+
48 Tiyenu chumichi, enu amwitala daYakoba,
Enu mwaditenaña nejina daIsarela+
Nawa munafumi kumenji* aYuda,
Enu mwasanyikilaña mwijina daYehova+
Nawa enu mwatambikaña Nzambi yaIsarela,
Hela chakwila himwamutambikaña muchalala nimukuloñaku.+
2 Muloña mwaditenaña nejina damusumba wajila+
Nawa mwakeñakeñaña wukwashu kudi Nzambi+ yaIsarela,
Wukweti ijina daYehova wamazaza.
3 “Nayilejeli enu yuma yakunyima* kwakweni.
Yafumini mukanwa kami ami aweni,
Nawa nayitiyakesheli.+
Nashikeneni dakuyila, nawa yamwekeni.+
4 Muloña nelukili chimwachinchika,
Nami nshiñu jenu jachikuñu nawa mahama enu awuneñu,+
5 Nayilejeli kunyima kwakweni.
Henohu kanda yimwekani, nayikojejeli kutiya yumiyi,
Kulonda mubuli kuhosha nenu, ‘Nkishi wami diyi welili yumiyi;
Nkishi wami wakusoña ninkishi wami wachikuñu* diwu ashimwini chumichi.’
6 Munatiyi nikumona yuma yejimiyi.
Komana kwila muyishimuna nehi?+
Kufuma dalelu inakubidika yuma yayiha,+
Yakujinda chikupu yimwabula kwiluka.
7 Dihanakuyileñawu tuhu, bayi neyi ayileñeli dehiku,
Hiyuma yimwabulahu dehi kutiya kushika nikulelu,
Kulonda mubuli kuhosha nenu, ‘Mwani iyi yuma twayiluka dehi.’
8 Inehi, kanda muyitiyeñahu dehi+ nawa mwayiluka wanyi,
Nawa kunyima matu enu hiyadiña akwenzununaku.
Muloña neluka nami mudi ayipwapoki chikupu,+
Nawa kufuma tuhu himwavwalikili ayitenaña nawu akakufumpa nshimbi.+
9 Ilaña hamuloña wejina dami nakafwomona kuzuwa kwami;+
Muloña wakulema kwami, hinakayila chuma chatamaku,
Nawa hinakayijilumunaku.+
10 Talenu! Nayeñununi, bayi neyi cheñununañawu silivaku.+
Nayeseki* muluteñu lwakusuñunwinamu lwamakabi.+
Hinahanaña kulema kwami kudi muntu wudi wejimaku.*
12 Ntiyilili, Eyi Yakoba nawa Isarela, innatondi.
Ami nekala chochimu.+ Ami yami watachi; nawa yami wakukumisha.+
Neyi niyitambika, emanaña hamu.
14 Wejima wenu pompenu hamu, kulonda mutiyi.
Hinyi hakachi kawu wunabidiki yuma yejimiyi?
15 Ami aweni yami inahoshi, nawa namutambiki.+
Namuleti, nawa yuma yakakuwahilaña.+
16 Twayenu kwakwihi nanami kulonda mutiyi chumichi.
Kufuma tuhu kutachi kanda nihosheleñahu dehi mwaswamanyikaku.+
Kufuma tuhu mpinji yichamwekeni ami nadiña kwoku.”
Nawa ichi Yehova Mwanta Wabadika nantemeshi hamu naspiritu yindi.
17 Yehova, Nkuuli yeyi, Wajila waIsarela+ nahoshi nindi:
“Ami Yehova, yami Nzambi yeyi,
Yami inakukudizisha yuma yatela kukukwasha,+
Yami inakukulombola munjila yiwatela kwenda.+
18 Neyi chakwila wusha maana kunshimbi jami!+
Majina awu hiyakafwa hela kujiya kumesu amiku.”
20 Fumenu muBabiloni!+
Yitemukenu aKalideya!
Bidikenu chumichi namuzañalu chikupu! Chibidikenu!+
Chitiyakeshenu kunsa jeseki.+
Nenu: “Yehova namukuuli kambuñindi Yakoba.+
21 Hiyafwilihu mpwila hayilombweleñayi muchinkalampataku.+
Wayidishilili menji mwilola;
Wabalwili ilola nawa menji apwapumukili chikupu.”+
22 Yehova nahoshi nindi, “Kudi antu atama kwosi kuwunda.”+
49 Enu yituutu, ntiyililenu,
Ninenu nyuza yidi kwakulehi chikupu, ntiyililenu nakanañachima.+
Yehova wantambikili henohu kanda nivwaliki.*+
Kufuma tuhu mpinji yinadiña mwivumu damama yami wateneneña ijina dami.
Wañilishili kwikala muvu wunakukejima;
Wanswekeli mwipakumuna dindi danyivu.
4 Ilaña ami nami: “Nakabakani hohu mwamukunkulwayi.
Ñovu jami jinayi hohu mumenji, mwamukunkulwayi.
5 Ichi dinu Yehova, wanwumbili mwivumu nindi niikali kambuñindi,
Nanleji nindi nifuntishi Yakoba kudi yena,
Kulonda Isarela akapompi kudi yena.+
Akanlemesha kumesu aYehova,
Nawa Nzambi yami wakela wekala dehi ñovu yami.
6 Nawa wahosheli nindi: “Hiwudi hohu kambuñami
Wakunyamuna nyichidi yaYakoba
Nikufuntisha owu apulwishiliwu hadi Isarela hohuku,
7 Ichi dichinahoshiyi Yehova, Nkuuli yaIsarela, windi Wajila,+ kudi muntu anadiwuliwu,+ kudi muntu ahelawu kudi nyuza, kudi kambuña awanyuuli, nindi:
“Anyanta akamona nawa akemana,
Nawa ayilolu akadibuka
Muloña waYehova, washinshika,+
Wajila waIsarela, wunakutondi eyi.”+
8 Yehova nahoshi nindi:
“Nakwakwili mumpinji yayiwahi,+
Nawa nakukwashili mwifuku dawamwinu;+
Natwalekelihu kukukiña kulonda nukuhani kwikala chitiyañenu chawantu,+
Kulonda wuwahishi ituña,
Kulonda wuyilishi afunti kuwuswana wawu washalili mahembi,+
Nawa adi mumwidima+ neyi, ‘Solokenu!’
Akadiilaña kunsa janjila neyi anyikoku,
Kunsa yanjila jejima jaleka dehi kuzatika* dikwakekala kumaluña awu akudiila.
11 Nakelisha mpidi jami jejima kwikala mukwakwa,
Nawa nyikwakwa yami yamaneni yakazanduka.+
12 Tiyenu! Awa anakufuma kwakulehi chikupu,+
Nawa tiyenu! awa anakufuma kukabeta kakuchimunswa nikumujika,
Nawa awa amakwawu anakufuma kwituña daSinimi.”+
13 Enu mawulu, bulenu nyiñula, nawa enu maseki, zañalalenu.+
Mpidi jidikuwi namuzañalu waweni.+
14 Ilaña Ziyona watwalekelihu kuhosha nindi:
“Yehova nanshiyi chisayikila+ nawa Yehova nanlalameni.”+
15 Komana mumbanda nateli kulalamena mwanindi wunakwamwa
Hela kubula kutiyila wushona mwanindi wakudivwela?
Hela neyi awa ambanda akulalamena, ilaña ami nakakulalamena wanyi.+
16 Tiyaña! Nakubazili muchikasa chami.
Mbañu jeyi najimonaña mpinji yejima.
17 Anyaneyi ananyakali kufunta.
Antu akuhumwini nikukujilumuna akakwamuka.
18 Fumbulaku mesu eyi wutali kutubadi twejima.
Ejima wawu anakudipompesha hamu.+
Anakwinza kudi eyi.
Yehova nahoshi nindi: “Kwesekeja nachinahanda ami,
Eyi wakayivwala wejima wawu neyi yingelingeli,
Nawa wakadikasawu neyi chelañayi kankaña.
19 Hela chakwila maluña eyi ayikisañeni nikuyishiya mahembi nawa ituña deyi adijilumwini,+
Ilaña ichi dakayikehela chikupu antu akashakamañamu,+
20 Anyana avwalikili hiwafwishili akahosha iku wunakutiyaku nawu,
‘Idi iluña dinatukeheli chikupu.
Tuloñesheli iluña ditwatela kushakamahu kunu.’+
21 Nawa wakahosha mumuchima weyi neyi,
‘Iyalanyi wunanvwalili awa anyana,
Henohu ami nafwisha dehi anyana nawa hinukutwesha kuvwala anyana cheñiku,
Nidi nkoli nawa kayili?*
Hinyi wunayikulishi?+
22 Yehova Mwanta Wabadika nahoshi nindi:
23 Anyanta akekala anhembi jeyi,+
Nawa anyana kamwanta awambanda akekala anhembi jeyi.
Akadibuka kudi eyi chamesu heseki+
Nawa akalasha lunkuñu lwakunyendu yeyi,+
Nawa dihiwakeluka neyi yami Yehova;
Antu anchiñejaña akatiya nsonyi wanyi.”+
24 Komana antu akwatawu dehi kudi chilobu anateli kuyifumisha kudi yena,
Hela ankoli akwatawu kudi muntu wakabishanaña anateli kuyipulwisha?
25 Ilaña Yehova nahoshi nindi:
“Hela ankoli akwatawu kudi chilobu akayisenda,+
Niantu akwatawu kudi muntu wakabishanaña akayipulwisha.+
Nakadikaña nawantu adikañaña naneyi,+
Nawa nakapulwisha anyaneyi.
26 Nakelisha antu akukabishaña kuda nyijimba yawu aweni,
Nawa akasheta mashi awu neyi kwiji ananwi vinyu yatowala.
Nawa antu ejima* dihakelukawu nawu yami Yehova,+
Chamwinu cheyi+ nawa Nkuuli yeyi,+
Mukañovu waYakoba.”+
50 Yehova nahoshi nindi:
“Indi mukanda wakuseña nachu+ mama yenu inahañili, wudi kudihi?
Hela akakunkongwesha amu yadihi kunayilandishili?
Tiyenu! Nayilandishili muloña wayiluwa+ yenu enu aweni,
Nawa muloña wakwila mwafumpili nshimbi, dichinamuhañilili mama yenu.+
2 Hanu dinu, muloñadi chinabulili kuwanahu muntu hela wumu hinenjili?
Muloñadi chikwabulilili muntu wakuñakula chinatambikili?+
Komana chikasa chami chachihi chakwila chikañanyi kukuula,
Hela nidana ñovu yakwamwina?+
Inshi jekalamu jatokaña muloña wakubula menji,
Nawa jafwaña muloña wampwila.
3 Mawulu nayivwikaña mwidima waweni,+
Nawa nayibutaña yisasa.”
Wanhindwishaña ntetemena-hintetemena;
Wahindwishaña itu dami kulonda nitiyilili neyi chatiyililaña antu adizishawu.+
Hinayili munjila yacheñiku.+
6 Nahanini nyima yami kudi antu añeteleña
Nimabuta ami kudi antu ambwitili wevu.
Hinabutili kumesu ami kuchiina yuma yakutiyisha nsonyi nimazeñiku.+
7 Ilaña Yehova Mwanta Wabadika wakankwasha.+
Dichinakabulila kutiya nsonyi.
Dichinaleteshi nikoleshi kumesu ami neyi ilola,+
Nawa neluki nami hiyakantiyisha nsonyiku.
8 Owu wantenaña nindi naloña wudi kwakwihi.
Hinyi wunateli kunyinka muloña?*+
Enzi tudimoni.
Hinyi wudi namuloña nanami?
Enzi anwani.
9 Tiyenu! Yehova Mwanta Wabadika wakankwasha.
Anyi akanfwisha namuloña?
Tiyenu! Wejima wawu akafwa neyi chakuvwala.
Akayida kudi kabubu.
10 Hinyi hakachikenu wamutiyaña Yehova woma
Nawa watiyililaña kwizu dakambuñindi?+
Hinyi wunendi mumwidima wasweja, chakadi chejeji chidi chejima?
Akuhweleli mwijina daYehova nawa ashindameni hadi Nzambi yindi.
11 “Tiyenu! Enu ejima munakubutula kesi,
Nakwilisha nsasi kutotoka,
Endenu muchejeji chakesi kenu,
Munsasi yamuzuzu wumunakwatishi.
Ichi dichuma chimwakatambula kuchikasa chami:
Mwakakaama muyikatu yayeña chikupu.
51 “Enu munakufwila kuloña, ntiyililenu,
Enu munakumukeñakeña Yehova.
Talenu kwilola kwayipokweliwu
Nimwibuku mwayipundiliwu.
3 Muloña Yehova wakamukundeja Ziyona.+
Wakawahisha* yuma yindi yejima yakisika,+
Nawa wakelisha isaña dindi kwikala neyi Edeni+
Nawa chana chindi chachinkalampata chakekala neyi itempa daYehova.+
Mudi yena mwakekala muzañalu nikutiya kuwaha,
Tumina twakusakilila nawa twavuma chiwahi.+
4 Enu antu jami, ntiyililenu nakanañachima,
Nineyi muza wami,+ nteñelekeli itu deyi.
5 Kuloña kwami kunaswini kwakwihi.+
6 Fumbulenu mesu enu mumawulu,
Nawa talenu heseki.
Muloña mawulu akajimañana neyi wishi;
Iseki dakafwa neyi chakuvwala,
Niantu ashakamahu akafwa neyi mbwibu.
Bayi mutiya woma kasawuntu kawantu afwañaku,
Nawa bayi muchiina nanochu chayitukañawuku.
Ilaña kuloña kwami kwakatwalekahu haya nyaaka,
Niwamwinu wami wakatwalekahu kumakiñu ejima.”+
9 Tonaku, Tonaku! Vwalaku ñovu,
Eyi chikasa chaYehova!+
Tonaku neyi chiwelili kumafuku akunyaaka oko-o, neyi chiwelili kumakiñu akunyima.
10 Komana hiyeyi womishili menji akaluñalwiji, manyiñi akunama chikupuku?+
Hiyeyi welishili manyiñi akaluñalwiji kwikala mukwakwa hakuzambukila antu akuuliliwuku?+
11 Antu jaYehova akuulewa akafunta.+
Akenza kuZiyona iku anakubula nyiñula,+
Nawa muzañalu wabulaña kumana wakekala kunyitu yawu neyi chibañula.+
Muzañalu nikuwaha jakekala jawu,
Nawa chineñi nikwaaba jakaya.+
12 “Ami aweni yami inakuyikundeja.+
Muloñadi chimukutiyila woma muntu wakafwa+
Nawa mwana kamuntu wakooma neyi choomaña matahu atuuta?
Nawa ifuku dejima mwatwalekelihu kuchiina kuzuwa kwamuntu wayikabishileña,
Neyi kwiji wadi kutwesha kuyijilumuna.
Hanu dinu, kuzuwa kwamuntu wayikabishileña kudi kudihi?
14 Muntu akasawu mumaleñi* keña amuumbiku;+
Wakafwa nakuya mwibuku wanyi,
Nawa hakakaankila yakudaku.*
15 Ilaña ami yami Yehova Nzambi yenu,
Wavundulaña kaluñalwiji nawa waleteshaña mankanda aku kubwankañila+
—Ijina dindi diyi Yehova wamazaza.+
16 Nakasha mazu ami mukanwa kenu,
Nawa nakayibuta nawulelu wachikasa chami,+
Kulonda nakashi mawulu mumaluña awu nikwaala chikuku cheseki+
Nikumuleja Ziyona nami, ‘Mudi antu jami.’+
Wunanwi kaapu;
Wunamanishi kaapu kaleteshaña kutedañila.+
18 Hakachi kawanyanindi ejima avweliyi, hosi mwana niwumu wakumulombolaku,
Nawa hakachi kawanyanindi ejima akulishiliyi, hosi mwana niwumu wunamukwati kuchikasaku.
19 Anakushikeni kudi iyi yuma yiyedi.
Hinyi wakakutiyila wushona?
Kujilumuka nikukisika, nzala nimpoku yakabali!+
Hinyi wakakukundeja?+
20 Anyaneyi anahwidili.+
Anakaamujoki hakonekela nyikwakwa yejima*
Neyi anyikoku amwisaña anafwi mumuhetu.
Anasheti nakuzuwa kwaYehova, kuzuwa kwaNzambi yeyi.”
21 Dichi tiyililaku kuchumichi,
Eyi mumbanda wunakabakani nawa wunasheti, hela chakwila hiwunasheti navinyuku.
22 Yehova Mwanta weyi, Nzambi yeyi wakiñaña antu jindi, nahoshi nindi:
“Tiyaña! Nakakutambula muchikasa cheyi kaapu kaleteshaña kutedañila,+
Kaapu* kakuzuwa kwami;
Wakakinwahu cheñi wanyi.+
23 Nakakisha muchikasa chawantu akukabishaña,+
Owu akwilili* nawu, ‘Bulamanaku kulonda twendi hewulu deyi!’
Dichi welishili nyima yeyi kwikala neyi iseki,
Neyi mukwakwa mwatela kwendawu.”
52 Eyi Ziyona!+ Tonaku! Tonaku! Vwalaku ñovu.+
Eyi Yerusalema, musumba wajila! Vwalaku chakuvwala cheyi chalubanji.+
Muloña kwosi chidima hela muntu wamajilu wakeñila mudi eyiku.+
2 Eyi Yerusalema, ditotomoni lunkuñu, imanaku wushakami.
Eyi nkoli mwana kaZiyona wamumbanda,+ kasununaku mpompa jidi munshiñu yeyi.
3 Muloña Yehova nahoshi nindi:
4 Muloña Yehova Mwanta Wabadika nahoshi nindi:
“Hatachi antu jami akunkumukili nakuya kuEjipitu nakushakama kwenoku neyi añiinza;+
Kuhiñahu, ayikabishili chakadi muloña kudi aAsiriya.”
5 “Hanu dinu, chumanyi chinukwila kunu?” dichinahoshiyi Yehova.
“Muloña antu jami ayitwalili chamukunkulu.
Antu anakuyiyuula anatwalekihu kudivwimba hachumichi,”+ dichinahoshiyi Yehova,
“Nawa mpinji yejima ahoshaña kasawuntu hejina dami.+
6 Muloña wachumichi antu jami akeluka ijina dami;+
Muloña wachumichi, hanodu ifuku akeluka nawu yami inakuhosha.
Tiyenu, yami inakuhosha chumichi!”
7 Olubanji lukweti nyendu yamuntu wudi hampidi wunakuleta nsañu yayiwahi,+
Muntu wunakubidika kuwunda,+
Muntu wunakuleta nsañu yayiwahi yayuma yayiwahi,
Muntu wunakubidika wamwinu,
Muntu wunakuleja Ziyona nindi: “Nzambi yeyi nekali Mwanta!”+
8 Tiyaña! Akakutalatala eyi ananyamuni mazu.
Anabidikili hamu namuzañalu chikupu,
Muloña akadimwena namesu kapu* Yehova chakafuntishayi Ziyona.
9 Enu yuma yamuYerusalema+ yakisika, zañalalenu chikupu nawa dikuwilenu hamu namuzañalu,
10 Yehova namwekeshi chikasa chindi chajila kumesu anyuza yejima;+
Insa jeseki jejima jakamona nyidimu yawamwinu* waNzambi yetu.+
11 Enu munasendi yuma yaYehova,+
Fumenu munodu iluña! Fumenumu!+ Bayi mukwata kuchuma chamajiluku.+
Fumenu mukachi kindi,+ ikalenu akadi majilu!
12 Muloña mwakafumamu mukuwunda,
Nawa himwakatemukaku,
Muloña Yehova wakayitwaminina hambidi yenu,+
Nawa Nzambi yaIsarela diyi wakekala nhembi hanyima yenu.+
13 Tiyenu! Kambuñami+ wakela yuma nakashinshi.
Akamunyamuna hewulu
Akamunyamuna nawa akamutuumbakesha chikupu.+
14 Neyi chamuhayaminiwu kudi antu amavulu,
Muloña mmwekenu yindi yatamini kubadika yamuntu wudi wejima
Nilubanji lwindi lwatamini nankashi kubadika lwawantu ejima,
15 Dichakahayamishayi ninyuza yayivulu.+
Anyanta akajika tunwa twawu* hamesu indi,+
Muloña akamona yuma yakwila kanda ayilejeñahu dehi
Nawa akatoñojoka yuma yakwila kanda ayitiyeñahu dehi.+
53 Hinyi wunakuhweleli muchuma chatiyiliyi kudi etu?*+
Nawa hinyi anasolweliwu+ chikasa chaYehova?+
2 Wakenza kudi yena* neyi mutayi,+ neyi muji mumpata yominina.
Wamwekanaña chatama nawa walubanji wanyi;+
Nawa neyi tumumona, hitwakeñaña nikuswina kwakwihi nayenaku.
3 Amudiwili nawa amutondolweleleña kudi antu,+
Himuntu watiyishishili yihuñu nawa welukili chekala yikatu.
Chadiña tuhu neyi kwiji atuswekeli chamesu indi.*
Amudiwili nawa amumweneña neyi wamukunkulwayi.+
Ilaña etu twamweni neyi Nzambi namweti nachipupu nikumukabisha.
6 Kufwana anyikoku, wejima wetu tunajimbelimu,+
Iwu nimwindi, iwu nimwindi,
Nawa Yehova nashi kuluwa kwanetu ejima hadi yena.+
Amuleteli nakumujaha neyi kwiji mukoku,+
Neyi mukoku wamukaji wunamweni hamutewileñawu,
Nawa yena haasamini mukanwaku.+
9 Nawa amwinkeli ijamu hamu nawantu atama,+
Nawa wafwilili hamu namuntu waheta,*+
Hela chakwila hakoñelihu chuma chatamaku,*
Nawa mukanwa kindi himwadiñahu makudiku.+
10 Ilaña yadiña nkeñelu yaYehova* yakwila nawu amuchiki, nawa wamulekeli nindi akati.
Neyi wakahana wumi windi kwikala mulambu wahanshidi,+
Yena wakamona anyanindi,* wakamuvulishila mafuku indi,+
Nawa kuhitila mudi yena nkeñelu yaYehova yikashikijewa.+
11 Muloña wayihuñu yindi,* wakamona yuma yineliyi nawa wakatiya kuwaha.
Nawa muloña wakwiluka kwindi, muntu waloña, kambuñami,+
Wakakwasha antu amavulu kwikala aloña,+
Nawa wakasenda yiluwa yawu.+
12 Muloña wachumichi, nakamwinka iseka hamu nawantu amavulu,
Nawa wakanzañana yuma yakupuupa hamu nawakañovu,
Muloña wahuñunwini wumi windi kushika nichafwiliyi+
Nawa amuchindilili hamu nawakakufumpa nshimbi;+
Wasendeli nshidi jawantu amavulu,+
Nawa wayihosheleliku akakufumpa nshimbi.+
54 Yehova nahoshi nindi: “Bulaku nyiñula, eyi mumbanda nshinta wabulahu dehi kuvwala mwana!+
Zañalalaku nawa dikuwi namuzañalu,+ eyi wabulahu dehi kutiya nyisoñu yakuvwala,+
Muloña anyana kamumbanda ashiyawu kudi iyala amavulu chikupu
2 “Toheshaku chikupu iluña detenti deyi.+
Tandumunaku mahina akwitenti atabanaka yeyi yeneni.
Bayi dikehaku, leheshaku nyonji yetenti deyi,
Nawa koleshaku mpopu yakwitenti deyi.+
3 Muloña eyi wakatanda kuchidiilu nikuchimunswa.
Anyaneyi akekala nawuswa hanyuza,
Nawa akashakama munyisumba yashalili mahembi.+
4 Bayi wutiya womaku,+ muloña hiyakakutiyisha nsonyiku;+
Nawa bayi wudimona kusawukaku, muloña yuma yiwachiñejaña yikashikijewa.
Muloña wakalalamena nsonyi yakuwansi weyi,
Nawa hiwakanuka cheñi kasawuntu kiwamweni hiwadiña ntuluwaku.”
5 “Muloña Nleñi yeyi Wabadika+ wudi neyi nfumweyi,*+
Ijina dindi diyi Yehova wamazaza,
Nawa Wajila waIsarela diyi Nkuuli yeyi.+
Akamutena nawu Nzambi weseki dejima.+
6 Muloña Yehova wakutambikili neyi mumbanda ashiyawu chisayikila nawa wukweti chineñi,*+
Neyi mumbanda wasumbukili iku wuchidi kansi, ilaña nkumininaku amuleka,” dichinahoshiyi Nzambi yeyi.
7 “Muloña nakushiyili hakapinji kantesha,
Ilaña nakakufuntisha naluwi lwasweja.+
8 Chinenzeli nakuzuwa naswekeli chamesu ami kudi eyi hakapinji kantesha,+
Ilaña nakukeña kwami kwakashinshi kwahaya nyaaka, nakakutiyila luwi,”+ dichinahoshiyi Nkuuli yeyi,+ Yehova.
9 “Chumichi kudi ami chidi neyi chichadiña mumafuku aNowa.+
Neyi chinasanyikili nami menji amumafuku aNowa hiyakenzeshahu cheñi isekiku,+
Dichi nasanyiki nami hinakakuhilila cheñi hela kukuzuwilaku.+
10 Mpidi anateli kujifumisha
Nawa tupidi anateli kutunyinkesha,
Ilaña kukeña kwami kwakashinshi hiyakakwifumisha hadi eyiku,+
Nichitiyañenu chami chakuwunda akachinyinkesha wanyi,”+ dichinahoshiyi Yehova, wunakukutiyila luwi.+
11 “Eyi mumbanda wunamoni yihuñu,+ anakulelolawu kudi mpepela yeneni, anabuli kukundejawu,+
Inakukutuña namalola ninandaaka yakola
Nawa inakwaala chikuku cheyi namalola asafira.+
12 Nakatuña mbañu jeyi namalola arubi,
Yiisu yampwembu yeyi namalola akejima,*
Nawa jiñinza jeyi jejima nakajituña namalola alema wuseya.
14 Akakukolesha chikupu mukuloña.+
Akakufumisha chikupu kumakabisha,+
Kwosi chuma chiwakatiya woma hela chikakufwisha mutentuku,
Muloña hichakenza kwakwihi naneyiku.+
15 Neyi muntu akulukuka,
Owu muntu yami inamutemeshi wanyi.
Muntu wejima wakakulukuka hakakwimika mushinduku.”+
16 “Tiyaña! Ami aweni yami naleñeli muchiji,
Wazakasaña kesi kamakala,
Nawa mumudimu windi mwafumaña chitwa chanjita.
Cheñi ami aweni yami naleñeli muntu wajilumunaña kulonda aleti kujilumuka.+
17 Kwosi chitwa chanjita chakachilawu nawu akukatishi nachu chakazatika hela hantiku,+
Nawa wakafwisha idimi dejima namuloña dakakwimakena muwunsompeshi.
Iwu diwu wuswana wawambuña aYehova,
Nawa yami nayimonaña kuloña,” dichinahoshiyi Yehova.+
55 Inzenu, enu ejima munatiyi mpwila,+ inzenu musendi menji!+
Enu munabuli mali, inzenu mutambuli yakuda mudii!
Eña, inzenu mutambuli vinyu nimayeli+ chakadi kufweta mali, chamukunkulu.+
2 Muloñadi chimwakisañenaña mali enu kuyakuda yabula kwikala yalala,
Nikuzatisha mali enu* kuyuma yabulaña kuleta muzañalu?
Ntiyililenu nakanañachima, nawa denu yakuda yayiwahi,+
3 Teñelekenu matu enu nawa mwinzi kudi ami.+
Tiyililenu kulonda mutwalekihu* kuhanda,
Nawa chalala nakatiyañana chitiyañenu chahaya nyaaka nanenu+
Kwesekeja namazu akukeña kwakashinshi amulejeliwu Davidi, mazu alala.*+
5 Tiyaña! Wakatambika muza iwabula kwiluka,
Nawa antu amumuza abula kukwiluka akatemukila kudi eyi
Muloña waYehova Nzambi yeyi,+ Wajila waIsarela,
Muloña wakakulemesha.+
6 Mukeñakeñi Yehova yoyinu mpinji yiwunateli kumuwana.+
Mutambiki hachidiyi kwakwihi.+
7 Muntu watama aleki kukoña yatama,+
Nawa mukakuluwalala aleki kutoñojoka yuma yatama;
Afunti kudi Yehova, nawa yena wukumutiyila luwi,+
Afunti kudi Nzambi yetu, muloña yena wukumwanakena nankashi.*+
8 Yehova nindi: “Muloña yitoñojoka yami yidi neyi yitoñojoka yenu wanyi,+
Nawa njila jami jidi neyi njila jenu wanyi.
9 Muloña neyi chaleha mawulu kubadika iseki,
Ninjila jami dichijabadika njila jenu
Niyitoñojoka yami dichiyabadika yitoñojoka yenu.+
10 Neyi chanokaña nvula nisino* kufuma mwiwulu
Chakadi kufunta mwiwulu sampu yinazoweshi iseki, kulonda dimeneshi nikututwisha yuma,
Nakuleta mbutu kudi mukakukuwa niyakuda kudi mukakuda,
11 Dichakekala niizu dinafumi mukanwa kami.+
Hidakafunta kudi ami chakadi kwilahu chumaku,+
Ilaña dakela chejima chinnakukeña,*+
Nawa dakela chuma chejima chinnaditemesheli nami diili.
Mpidi nitupidi jakazañalala nakubula nyiñula kumesu enu,+
Nawa nyitondu yamwisaña yejima yaketa nkoshi.+
13 Chatela kumeni yiputa yanyiña, kwakamena mutondu wamunjunga,+
Nawa chatela kumeni kanyuñi, kwakamena yibuubu.
56 Yehova nahoshi nindi:
“Londelenuña wuñanji,+ nawa ilenuña yuma yaloña,
Muloña wamwinu wami keña winzi
Nikuloña kwami kwakamwekana.+
2 Muntu welaña mwenimu wudi namuzañalu
Nimwana kamuntu wakakelaña kuchumichi,
Wahembaña Sabata nawa wabulaña kuyijilola+
Nawa wubulaña kuzatisha chikasa chindi kukwata yuma yatama.
3 Ñiinza wadihanaña yomweni kudi Yehova+ watela kuhosha wanyi nindi,
‘Yehova wakañambula hadi antu jindi.’
Nawa ntuñu watela kuhosha wanyi nindi, ‘Tiyenu! Ami nidi mutondu wooma.’”
4 Muloña Yehova nahoshi nindi: “Kudi antuñu ahembaña masabata ami nawa elaña yuma yantiyishaña kuwaha nikukakela kuchitiyañenu chami,
5 Nakayinka kaposhi niijina mwitala dami nimukachi kampwembu jami,
Chuma chabadika anyana awamayala niawambanda.
Nakayinka ijina dahaya nyaaka,
Dakabula kujiya.
6 Hakwila añiinza adihanaña awenawu kudi Yehova kulonda amukalakeli,
Akeñi ijina daYehova+
Nikwikala ambuñindi,
Ejima ahembaña Sabata nawa abulaña kuyijilola
Niakakelaña kuchitiyañenu chami,
7 Niwena nakayileta kumpidi yami yajila+
Nawa nakayizañaleshela mukachi ketala dami dakulombela.
Nyilambu yawu yamukuma yakushita ninyilambu yawu yikwawu nakayiteja hakameña kami.
Muloña itala dami akaditena nawu itala dakulombelamu antu ejima.”+
8 Yehova Mwanta Wabadika, wunakupompesha aIsarela apalañenamu,+ nahoshi nindi:
“Nakapompesha antu amakwawu kudi yena kubombela hadi owu anapompi dehi.”+
9 Enu anyama ejima amwisaña, inzenu mudii,
Enu anyama ejima amwisaña mudi mwivunda.+
10 Anhembi jindi aputa mesu,+ kwosi niwumu wuneluki chuma chinakumwekanaku.+
Wejima wawu hiyatuwa amwena, abulaña kubola.+
Anakukumina dakwonashana nikukaamujoka; akeña kwatulu hohu.
11 Hiyatuwa afwa hakuda;
Hiyekutañaku.
Hiyatubiña abula kashinshi.+
Wejima wawu anadiyili iwu nimwindi, iwu nimwindi;
Wejima wakukumishaku hakachi kawu wafwilaña hohu kudihetesha yomweni munjila yawupwapoki nawa wahoshaña nindi:
12 “Inzenu, nayi nileti vinyu,
Dichi tunwenu nakusheta.+
Nawa ifuku dakumadiki dakekala neyi ifuku dalelu, ilaña dena dakasweja kuwaha!”
57 Muntu waloña najilumuki,
Ilaña kwosi wunashiku muchimaku.
Chakadi muntu hela wumu kwiluka nindi antu aloña anayisendi
Muloña wayihuñu.
2 Weñilaña mukuwunda.
Antu ejima endaña mukuloña, anookelaña hatudidi twawu.*
3 “Ilaña enu, inzenu kwakwihi,
Enu anyana kamukakuhoña wamumbanda,
Enu anyana kachivumbi nawa nyakalwalu:
4 Hinyi imunakuseha?
Hinyi imunakwasamina mutunwa twenu nikwidishila madimi?
Komana enu himudi anyana kakufumpa nshimbi,
Anyana kakutwamba,+
5 Owu atiyilaña wuvumbi munyitondu yamaneni,+
Mwishina damutondu wejima wawuwahi,+
Ajahilaña anyana muyinekineki,*+
Munyaji yamalolaku?
6 Malola asenena amuchinekineki* didu iseka deyi.+
Eña, diwu iwunatondi nachinjikijilu.
Nikwena dikuwahuñunwinaña nyilambu yavinyu nikuhana yawaana.+
Komana ami nateli kutiya kuwaha* nayumiyi?
8 Kunyima yachiisu nikuchipamba dikuwemika chinjikijilu chachanukishu cheyi.
Wanshiyili nawa wadivuulili;
Wakandukili hewulu nawa watohesheli kadidi keyi.
Nawa watiyañeni chitiyañenu nawu.
9 Wayili kuMeleki* namanji
Ninamanji amavulu evumba dadiwahi.
Watemesheli antemesha eyi kwakulehi nankashi,
Chakwila wakunkumukilili Mwijamu.*
10 Wunadikabishi hakulondela njila jeyi jajivulu,
Ilaña wahosheli wanyi neyi, ‘Kwosi chuma chakafumamuku!’
Wekalili nañovu cheñi.
Dichinaleteshi wubuli kuleka.*
11 Hinyi iwafwili mutentu nikutiya woma
Mwaka wutachiki kutwamba?+
Hiwañanukiliku.+
Kwosi chuma chiwashili muchimaku.+
Komana hinnamweni nzo-o nikudiwunjikaku?*+
Ilaña eyi kuntiya woma nehi.
13 Neyi wulomba wukwashu,
Ankishi jeyi iwadikuñulwila akakupulwisha wanyi.+
Wejima wawu akayilelula kudi mpepela,
Muuya hohu diwakayilelula,
Ilaña muntu waswamaña mudi ami wakaswana ituña
Nawa wakashakama hampidi yami yajila.+
14 Muntu wakahosha nindi, ‘Pulenu, pulenu mukwakwa! Loñeshenu njila!+
Fumishenu chuma chejima chakuhukesha munjila yawantu jami.’”
15 Muloña ichi dichinahoshiyi Wabadika chikupu,
“Nashakamaña mwiluña dahewulu nawa dajila,+
Nawa nashakamaña nawantu achikeka nawa adizoza mumuchima,*
Kulonda nikoleshi nyichima yawantu adizoza
Nikukolesha nyichima yawantu achikeka.+
16 Muloña ami nakayikaana haya nyaaka wanyi
Hela kutwalekahu kuhila;+
Muchima wamuntu keña azeyi muloña wanami,+
Niyileñaleña yonaña yinaleña.
17 Nahilili muloña wanshidi yindi yakufwila kuhetela muwupwapoki,+
Dichi namweteli, naswekeli kumesu ami nawa nahilili.
Ilaña watwalekelihu kwenda neyi mukakusekesha,+ nakulondela muchima windi.
19 Yehova nahoshi nindi, “Inakuleña nyikaabu yakunyivumbu.
Muntu wudi kwakulehi niwudi kwakwihi, akayinka kuwunda kwahaya nyaaka,+
Nawa nakamuuka.”
20 “Ilaña antu atama adi neyi kaluñalwiji katwalekañahu kubwankañila chakadi kuwunda,
Nawa menji aku atwalekañahu kuvundola yuma yamena mukaluñalwiji nimalowa.
21 Kwosi kuwunda kudi antu atamaku,”+ dichinahoshiyi Nzambi yami.
58 “Tambikaku nezu dañovu; bayi wulekaku!
Nyamunaku izu deyi neyi luseñu.
Bidikaku kudi antu jami kudikaña kwawu,+
Kudi amwitala daYakoba wubidiki nshidi jawu.
2 Ankeñakeñaña hefuku-hefuku,
Nawa afwilaña chikupu kwiluka njila jami,
Neyi kwiji himuza wakoñeleña yuma yaloña
Nawa neyi kwiji hiyakaaninihu wuñanji waNzambi yawuku.+
Añilaña nawu niyisompeli mwaloña,
Neyi kwiji anakufwila kuswina kwakwihi naNzambi:+
3 ‘Muloñadi chiwabulilaña kumona neyi tushakama chakadi kuda?+
Nawa muloñadi chiwabulilaña kushaku muchima neyi tunakudikabisha mulwetu?’*+
Muloña hefuku dimwashakamaña chakadi kuda, mwafwilaña yuma yakuditiyisha enu aweni kuwaha,*
Nawa mwakabishaña antu ayizatilaña nyidimu yakola.+
4 Chimwashakamaña chakadi kuda mwafumaña kubobola nimadombu,
Nawa mwadetaña nankonyi jakutama.
Kwila mushakama chakadi kuda neyi chimunakwila lelu nakukuhwelela nenu izu denu dikutiyakana mwiwulu nehi.
5 Komana kushakama chakadi kuda kunayileja nami mwileña kwatela kwikala ñana,
Neyi hiifuku dakudikabisha muntu yomweni,*
Dakunoñamika mutu windi neyi matahu amalehi,
Dakukaama hayisasa nimumawuti?
Komana chumichi dichimwatenaña nenu kushakama chakadi kuda nawa nenu ifuku dadiwahi kudi Yehova?
6 Inehi, iku dikushakama chakadi kuda kunayileja nami mwileña:
Kufumisha mpompa jakutama,
Kukasununa nyonji yampaanda,+
Kusubula muntu anakukabishawu,+
Nikukotola mpaanda yejima hakachi;
7 Hikwanzañana yakuda yeyi namuntu wudi nanzala,+
Kutambika kazweñi nawa wabula itala kwitala deyi,
Kuvwika muntu iwunamoni neyi wudi nawuvu,+
Nikubula kufutalela ntaña yeyi iwasemuka nindi.
8 Kuhiñahu, chejeji cheyi chakatoñeka neyi kumacha,+
Nawa akakuuka swayi-swayi.
Kuloña kweyi kwakatwamina kumbidi yeyi,
Nawa kulema kwaYehova dikwakakuhembaña hanyima yeyi.+
9 Kufumahu, wakatambika nawa Yehova wakaakula;
Wakalomba wukwashu, yena wakahosha nindi, ‘Yamonu!’
Neyi wakafumisha mpaanda mukachi keyi
Nawa wuleka kwinyeka nyinu yeyi nikuhosha kasawuntu,+
10 Neyi wuyinka antu anatiyi nzala yuma yiwakeña*+
Nawa wikutisha antu anakabakani,*
Chejeji cheyi chakatoñeka nimumwidima,
Nawa mwidima weyi wakekala neyi itena mwiwulu.+
11 Yehova wakakulombolaña mpinji yejima
Nawa wakakwikutisha nimumpata yoominina;+
Wakakolesha mafwaha eyi,
Nawa eyi wakekala neyi itempa dakutukumwina chiwahi,+
Neyi kaseloki kakweti menji abulaña kuuma.
12 Muloña waneyi, akatuñulula yuma yakisika yakushankulu,+
Nawa eyi wakawahisha yikuku yamakiñu akunyima.+
Akakutena nawu mukakuwahisha mpwembu jahumoka,+
Mukakuwahisha nyikwakwa kwakutuñila antu.
13 Neyi hamuloña waSabata wuleka* kufwila yuma yakuditiyisha eyi aweni kuwaha* hefuku dami dajila+
Nawa wutena Sabata neyi himuzañalu wasweja, ifuku dajila daYehova, ifuku datela kulemeshawu,+
Nawa wudilemesha idi ifuku chatela wufwileña yuma yakuditiyisha eyi aweni kuwaha nikuhosha mazu amukunkulwayi,
14 Wakazañalela chikupu mudi Yehova,
Nawa nakakukandamisha hayinañanaña yaheseki.+
Nakakukojeja kuda hawuswana wankakulula yeyi Yakoba,+
Muloña kanwa kaYehova dikanahoshi.”
59 Tiyenu! Chikasa chaYehova chachihi wanyi mwaka chikañanyi kwamwina,+
2 Inehi, yiluwa yenu enu aweni diyinayambuli kudi Nzambi yenu.+
Nshidi jenu dijinaleteshi ayisweki chamesu indi,
Nawa wakaanaña kuyitiya.+
3 Muloña makasa enu anatami namashi+
Nawa nyinu yenu yinatami nayiluwa.
Nyivumbu yenu yahoshaña makudi,+ nawa idimi denu danyinyitaña jabula kuloña.
4 Kwosi watambikaña kuloñaku,+
Nawa kwosi wayaña kuchota chanyiloña muwalalaku.
Akuhwelelaña muyuma yabula kwikalaku*+ nawa ahoshaña jamukunkulwayi.
Abaabaña kukala nakuvwala yuma yafwana.+
5 Atetaña mateta atupela twawulembi,
Nawa apombekaña wandanda wachimbalañenzi.+
Muntu wejima wukuda mateta awu wukufwa,
Nawa iteta dabalulañawu mwatetukaña kabandayuula.
6 Wandanda wawu hiwakekala chakuvwalaku,
Nawa hiyakadibuta yuma yatuñañawuku.+
Nyidimu yawu yafwana,
Nawa nyidimu yamadombu yidi mumakasa awu.+
7 Nyendu yawu yayaña lufuchi nakukoña yuma yatama,
Nawa anyakalaña kupwekesha mashi akadi muloña.+
Yitoñojoka yawu hiyitoñojoka yafwana;
Munjila jawu mwekala kujilumuka niyihuñu.+
8 Hiyeluka njila yakuwundaku,
Nawa munjila jawu mwosi wuñanji.+
Aheñeshaña nyikwakwa yawu;
Muntu wejima wadatañamu hakamona kuwundaku.+
9 Dichinaleteshi wuñanji kwikala kwakulehi nanetu,
Nawa kuloña kwatuwanaña wanyi.
Twatalilaña chejeji, ilaña talenu! kudi mwidima;
Twatalilaña kutoñeka, ilaña tunatwalekihu kwenda mwiyila.+
10 Twapapataña mbañu neyi amputamesu;
Twatwalekañahu kupapata neyi antu abula mesu.+
Twahukanaña mwaana mwiwulu neyi kwiji mukabwidibwidi;
Hadi antu akola etu tudi tuhu neyi antu afwa.
11 Wejima wetu twatwalekañahu kunyinza neyi abera
Nawa twadishishimonaña nakudila neyi tumbolu.
Twatalilaña wuñanji, ilaña kwosi;
Twatalilaña wamwinu, ilaña wudi kwakulehi nanetu.
Muloña kudikaña kwetu tudi naku;
Tweluka chachiwahi yiluwa yetu.+
13 Tunafumpi nshimbi nawa tunamukaani Yehova;
Tunamufutaleli Nzambi yetu.
Tunahoshi hamakabisha nihakudikaña;+
Tunabaabi makudi nawa tunanyinyiti mazu akutwamba munyichima yetu.+
14 Wuñanji wunafunti hanyima,+
Nawa kuloña kunemeni kwakulehi;+
Muloña chalala* chinahukani mulubanza lwamusumba,
Nawa chuma choloka chinakañanyi kwiñila.
16 Wamweni nindi kwadiña kwosi muntu,
Nawa wahayamini hakumona kwosi wunakwamwina,
Dichi chikasa chindi yomweni chaleteli wamwinu,*
Nawa kuloña kwindi dikwamukwashili.
18 Wakayifweta hayuma yineliwu:+
Akakudikaña nindi wakayizuwila, akankunyi nindi wakayibabesha.+
Nawa yituutu wakayifweta yuma yayitelela.
19 Kwahuminaña itena akatiya woma ijina daYehova
Nawa kwaselelaña itena kulema kwindi,
Muloña wakenza neyi kaloña kampupa,
Kanakwendeshawu kudi spiritu yaYehova.
20 Yehova nahoshi nindi, “Kudi Ziyona kwakenza Nkuuli,+
Owu amuchisaka chaYakoba aleka kufumpa nshimbi.”+
21 Yehova nahoshi nindi, “Ilaña ami, ichi dichitiyañenu chinnatiyañani nawu.”+ Yehova nahoshi nindi, “Spiritu yami yidi hadi eyi nimazu ami innashi mukanwa keyi, hiyakafuma mukanwa keyi, mukanwa kawanyaneyi* hela mukanwa kawejikulu eyiku,* kufuma yinu mpinji nihaya nyaaka.”
60 “Eyi mumbanda,+ nyamukaku, toñekaku chejeji, muloña chejeji cheyi chinenzi.
Kulema kwaYehova kunakutoñekeli.+
2 Muloña tiyaña! mwidima wakabuta iseki
Nawa mwidima wiyila bwi-i wakabuta nyuza;
Ilaña Yehova wakatoñekela hadi eyi,
Nawa kulema kwindi kwakamwekena hadi eyi.
4 Fumbulaku mesu eyi wutali kutubadi tweyi twejima
Ejima wawu anadipompeshi hamu; anakwinza kudi eyi.
Anyaneyi awamayala anatwalekihu kwinza kufuma kwakulehi,+
Nawa anyaneyi awambanda anayeleki munyima.+
5 Hanoyu mpinji wakamona nawa wakazañalala,+
Nawa muchima weyi wakatiya kuwaha nikuzañalala nankashi,
Muloña maheta amukaluñalwiji akayileta kudi eyi;
Maheta anyuza akenza kudi eyi.+
Ejima akuSheba, akenza;
Akasenda wuru nimanaña evumba dadiwahi.
Akabidika nsañu yakushimeka Yehova.+
7 Nyikanka yejima yanyikoku yakuKedari+ akayipompeshela kudi eyi.
Anyikoku ayizamba akuNebayoti+ akakukalakela.
8 Anyi awa anakuhita mwiwulu neyi mavu,
Neyi tupompa* tunakuya kuyikalaña yatu?
9 Muloña yituutu yakakuhwelela mudi ami;+
Mbopolu jakuTashishi jinatwaminiku,*
Kulonda jileti anyaneyi awamayala kufuma kwakulehi,+
Hamu nasiliva niwuru yawu,
Kwijina daYehova Nzambi yeyi nikudi Wajila waIsarela,
Muloña yena wakakulemesha.+
11 Yiisu yampwembu yeyi yakashala hohu yawashi;+
Hiyakayenzelahu namwaana hela nawufukuku,
Kulonda akakuleteli maheta anyuza,
Nawa anyanta jawu diwu akatachikilahu kwila mwenimu.+
12 Muloña muza wejima niwanta wejima wakabula kukukalakela wakajiya,
Nawa nyuza akayijilumuna chikupu.+
13 Kulema kwaLebanoni kwakenza kudi eyi,+
Mutondu wamunjunga, mutondu waashi* hamu niwasayipresi,+
Nakuwahisha iluña dami dajila;
Nakalemesha iluña dakudata nyendu yami.+
14 Anyana kawantu akukabishileña akenza nakudibuka kudi eyi;
Ejima anakukusupisha akadibuka kunyendu yeyi,
Nawa akakutena nawu musumba waYehova,
Ziyona yaWajila waIsarela.+
15 Chatela akushiyi chisayikila nikukuhela, chakadi muntu wakuhitamu,+
Nakakwilisha wakekali kaseloki kakudisambilamu haya nyaaka,
Chuma chakuzañalelamu mwakahita makiñu ejima.+
16 Nawa wakanwa mayeli anyuza,+
Wakaamwa kumayeli awanyanta;+
Nawa wakeluka chikupu neyi ami, Yehova, yami Chamwinu cheyi,
Nawa Mukañovu waYakoba diyi Nkuuli yeyi.+
17 Hadiña wuneñu nakasinsishahu wuru,
Nawa hadiña chikuñu nakasinsishahu siliva,
Hadiña mutondu, hakekala wuneñu,
Nawa hadiña malola, hakekala chikuñu;
Nawa nakatonda kuwunda kwikala mukulumpi weyi
Nikuloña kwikala mukakukwinka nyidimu.+
18 Madombu hiyakatiyakanahu cheñi mwituña deyi
Hela kukisika nikujilumuka muñinza jeyiku.+
Nawa mpwembu jeyi wakajitena neyi Wamwinu+ nawa yiisu yeyi wakayitena neyi Kushimeka.
19 Muloña eyi hiyakakutoñekelahu cheñi kudi itena nampinji yamwaanaku,
Nawa kakweji kakakutoñekelahu chejeji wanyi,
Muloña Yehova wakekala chejeji cheyi chahaya nyaaka,+
Nawa Nzambi yeyi wakekala lubanji lweyi.+
20 Itena deyi dakaselahu wanyi,
Hela kakweji keyi hikakafuwelahuku,
Muloña Yehova wakekala chejeji cheyi chahaya nyaaka,+
Nawa mafuku akudila kweyi akela amana dehi.+
21 Nawa antu jeyi ejima akekala aloña;
Akashakama mwituña haya nyaaka.
22 Kantesha kakekala ikombakaji
Nawa wanyanya wakekala muza wañovu.
Ami Yehova, yami nakachinyakesha hampinji yachu.”
61 Spiritu yaYehova Mwanta Wabadika yidi hadi ami,+
Muloña Yehova wanwayishili kulonda nishimuni nsañu yayiwahi kudi antu amwovu.+
Wantemesheli nakukasa nyichima yachikeka,
Nakubidika kudi ankoli nsañu yakuyisubula
Nikutonesha chikupu mesu awatuyili,*+
2 Nakubidika mwaaka waYehova wayuma yayiwahi
Niifuku dakutenda kwaNzambi yetu,+
Nakukundeja ejima anakudila,+
3 Nakukwasha antu anakumudila Ziyona,
Nakuyinka chibañula bayi mawutiku,
Manji akuzañalesha bayi kudilaku,
Chakuvwala chakuhameka bayi spiritu yakudihombaku.
4 Akatuñulula yuma yakushankulu yakisika dehi;
Akanyamuna maluña ashalili mahembi kunyaaka,+
Nawa akawahisha nyisumba yajilumukili,+
Maluña ashalili mahembi hamakiñu amavulu.+
5 “Antu iwabula kwiluka akenza nakubiña nyikanka yayimuna yeyi,
Nawa añiinza+ akekala andimi jeyi niakakukalakala anyivinyu.+
7 Chatela mutiyi nsonyi mwakekala namaseka ayedi,
Nawa chatela ekali asawuka akabidika namuzañalu muloña wamaseka awu.
Mwamweni, akekala namaseka ayedi mwituña dawu.+
Akekala namuzañalu wahaya nyaaka.+
Nakayinka wufwetu wawu wejima,
Nawa nakatiyañana nawu chitiyañenu chahaya nyaaka.+
10 Nakazañalela nankashi mudi Yehova.
Wumi wami wejima wakazañalela mudi Nzambi yami.+
Muloña nanvwiki yakuvwala yawamwinu;+
Nampombeki munkukumba* wakuloña,
Neyi kalemba chadipombekañayi chitambala neyi chakapristu,+
Nawa neyi kankaña chadiwahishañayi nayuma yindi yakudikudeka.
11 Neyi chameneshaña iseki yuma yamenañahu
Nawa neyi chatutwishaña itempa yuma yiyanatumbimu,
NiYehova Mwanta Wabadika
Dichakatutwishayi kuloña nikushimeka+ kumesu anyuza yejima.
62 Hamuloña waZiyona nakamwena wanyi,+
Nawa hamuloña waYerusalema nakadiwunjika wanyi
Sampu kuloña kwindi kunatoñeki neyi chejeji chatamuka+
Niwamwinu windi wunabutuki neyi chimunyi.+
Nawa akakutena nejina dadiha,+
Dakakutuumbawu kudi Yehova yomweni.
3 Wakekala chibañula chalubanji muchikasa chaYehova,
Chitambala chawanta muchikasa chaNzambi yeyi.
4 Hiyakakutenahu cheñi nawu mumbanda ashiyawu chisayikilaku,+
Nawa ituña deyi hiyakaditenahu cheñi nawu mahembiku.+
Ilaña akakutena nawu Mudi Yena Dimunazañalelaña,+
Nawa ituña deyi akaditena nawu Muntu Wasumbuka.
Muloña Yehova wakazañalela mudi eyi,
Nawa ituña deyi dakekala neyi muntu wasumbuka.
5 Muloña neyi mukwenzi chasumbulañayi mumbanda mujiki,*
Anyaneyi awamayala dichakakusumbulawu.
Neyi chazañalalañayi kalemba muloña wakankaña,
Nzambi yeyi dichakazañalalayi muloña waneyi.+
6 Eyi Yerusalema, nashi akakutalatala hampwembu jeyi.
Hiyatela kumwenahuku, atela kutwalekahu mwaana wejima niwufuku wejima.
Enu mwamutenaña Yehova,
Bayi munookaku,
7 Nawa bayi mumunookeshaku, sampu nakoleshi chikupu Yerusalema,
Eña, sampu namwilishi kwikala chuma chakushimeka hamaseki.”+
8 Yehova nasanyiki nachikasa chindi chachidiilu, nachikasa chindi chañovu nindi:
“Hinakahanahu cheñi mbutu yeyi kudi ayilumbu jeyi kwikala yakuda yawuku,
Nawa añiinza hiyakanwa vinyu yeyi yayiha yiwunakabakeniku.+
9 Ilaña antu anakuyikuñulula diwu akayida nawa akamushimeka Yehova;
Nawa antu anakuyikuñulula diwu akayinwina mumalubanza ami ajila.”+
10 Hitenu, hitenu muyiisu.
Yiloñeshelenu antu njila.+
Pulenu, pulenu mukwakwa weneni.
Fumishenumu malola.+
Yimikilenu antu chinjikijilu.*+
11 Tiyenu! Yehova nabidiki kudi insa jeseki nindi:
“Mulejenu mwana kaZiyona wamumbanda nenu,
‘Tiyaña! Wamwinu weyi wunakwinza.+
Tiyaña! Wufwetu windi wudi nawu,
Nawa wufwetu wafwetañayi wudi nawu.’”+
12 Akayitena nawu antu ajila, akuulawu kudi Yehova,+
Nawa eyi akakutena nawu Akeñakeñeliwu, Musumba Abula Kushiyawu Chisayikila.+
63 Hinyi iwu wunakwinza kufuma kuEdomi,+
Kufuma kuBozira+ iku navwali yakuvwala yawulombu watamuka,*
Iwu wunavwali yakuvwala yalubanji,
Wunakwenda nañovu jindi jasweja?
“Yami, Owu wunakuhosha mukuloña,
Wukweti ñovu jasweja jakwamwina.”
2 Wunavwalilidi yakuvwala yichinana,
Nawa muloñadi yakuvwala yeyi chiyinakumwekena neyi yamuntu wunakukamuna vinyu?+
3 “Nadatola muwukamwinu wavinyu nkawami.
Kwosi muntu hela wumu wadiña nanamiku.
Natwalekahu kuyidatola nakuhila kwami,
Nawa natwalekahu kuyichika nakuzuwa kwami.+
Mashi awu asampokela kuyakuvwala yami,
Nawa nakoweshi yakuvwala yami yejima.
4 Muloña ifuku dakutenda dindi mumuchima+ wami,
Nawa chaaka chawantu jami akuulewa chinashiki.
5 Natalatala, ilaña hikwadiña muntu wakukwashanaku;
Nahayama hakumona nami kwosi muntu wakwashanaku.
6 Nadatola antu ashiyashana nakuhila kwami,
Nayishetesha nakuzuwa kwami+
Nawa nahuñunwina mashi awu hamaseki.”
7 Nakashimuna nyidimu yaYehova yakukeña kwakashinshi,
Nyidimu yaYehova yatela kushimekewa,
Muloña wayuma yejima yinatwililiyi Yehova,+
Yuma yayivulu yayiwahi yinayililiyi amwitala daIsarela,
Kwesekeja naluwi lwindi nikukeña kwindi kwakashinshi kwabadika.
8 Muloña wahosheli nindi: “Chalala hiyantu jami, anyana akabula kufumpa kashinshi kawu.”*+
Dichi wekalili Nkuuli yawu.+
9 Mpinji yejima yahitileñawu muyihuñu chamukatileña kumuchima.+
Nawa ntemesha yindi yomweni* diyi wayamwinini.+
Wayikuulili muloña wakukeña kwindi niwushona,+
Nawa wayinyamwini nakuyisenda mwahitili mafuku ejima akushankulu.+
10 Ilaña adikañili+ nikuneñesha spiritu yindi yajila.+
11 Nawa anukili mafuku akushankulu,
Mafuku akambuñindi Mosi nawu:
“Indi Owu wayifumishili mukaluñalwiji+ nawatubiña amukanka wayimuna yindi wudi kudihi?+
Wudi kudihi Owu washili spiritu yindi yajila mudi yena,+
12 Owu welishili chikasa chindi chalema kuyila hamu nachikasa chaMosi chachidiilu,+
Owu waambwili menji hamesu awu+
Nakudituñila yomweni ijina dahaya nyaaka,+
13 Owu wayilishili ahiti mumenji ampupa,*
Chakwila endeli chakadi kukala,
Neyi kawalu kadi muchana?*
14 Neyi chelaña yimuna neyi yinayi muchana chachinekineki,
Spiritu yaYehova niyena yayinookesheli.”+
15 Talaku mwishina kulonda wumoni
Wutalili mwiluña deyi dahewulu dajila nawa dalema.*
Wunakummwekeshelaju wanyi.
16 Muloña yeyi Tata yetu;+
Hela chakwila Abarahama hanateli kutwilukaku
Nawa Isarela hanateli kutwanukaku,
Eyi Yehova, eyi yeyi Tata yetu.
Ijina deyi yeyi Nkuuli yetu wakufuma kushankulu.+
17 Eyi Yehova, muloñadi chiwatulekelaña* tusenukeña munjila jeyi?
Muloñadi chiwetejelaña* nyichima yetu kuchinchika, kulonda tubuleña kukutiya woma?+
Funtaku, muloña wawambuñeyi,
Nyichidi yawuswana weyi.+
18 Antu jeyi ajila ashakaminimu kampinji kantesha.
Akankunyi netu anadatoli mwiluña deyi dajila.+
19 Hadi mpinji yayilehi tunekali neyi antu iwabulahu dehi kuyuula,
Neyi antu abulawu dehi kutena nejina deyi.
64 Neyi wadi kutabula mawulu nakwinza hamaseki,
Kulonda mpidi jikanki muloña waneyi,
2 Neyi kesi chikakwatishaña nsonsu,
Nawa neyi kesi chikabwakatishaña menji,
Dichi ijina deyi adi kudiluka kudi akankunyi neyi,
Nawa nyuza yadi kuzaala hamesu eyi!
3 Chiwakoñeli yuma yakutiyisha woma chikupu yitwabulilihu nikukuhwelela,+
Wenjili hamaseki, nawa mpidi jakankili hamesu eyi.+
4 Kufuma kushankulu kwosi muntu wamutiyahu dehi hela wamuteñelekelahu dehi itu,
Hela wamumonahu dehi Nzambiku, chiña eyi hohu,
5 Wunabulakani nawantu atiyaña kuwaha kwila yuma yaloña,+
Antu akwanukaña nikulondela njila jeyi.
Tiyaña! Wahilili hampinji yitwatwalekelihu kuvulumuna,+
Twelili mwenimu hadi mpinji yayilehi.
Komana ichi dinu akutwamwina tahindi?
6 Nawa wejima wetu tunekali neyi muntu wamajilu,
Nawa nyidimu yetu yejima yakuloña yidi neyi kadihina kamumbanda wunayi kukakweji.+
Wejima wetu tunakulepa neyi ifu,
Nawa yiluwa yetu yakatulelula neyi mpepela.
7 Kwosi muntu wunakutambika hejina deyiku,
Kwosi hela wumu wafwilaña kukakela kudi eyiku,
Muloña eyi wunatusweki chamesu,+
8 Ilaña ichi, eyi Yehova, yeyi Tata yetu.+
9 Eyi Yehova,+ bayi wusweja kuzuwaku,
Nawa bayi wanuka yiluwa yetu haya nyaakaku.
Mwani tushinshiki, muloña wejima wetu tudi antu jeyi.
10 Nyisumba yeyi yajila yinabalumuki isaña.
Ziyona nabalumuki isaña,
Yerusalema nabalumuki mahembi.+
11 Itala* detu dajila nawa dalema,*
Mwakushimekeleleñawu ankakulula jetu,
Anadochi nakesi,+
Nawa yuma yejima yitwalemesheli yinakisiki.
12 Muloña wachumichi, komana wukutwalekahu kudiwunjika, eyi Yehova?
Wukutwalekahu kumwena nzo-o nakuleka atukabisheña nankashi?+
65 “Nadisololi kulonda ankeñakeñi kudi antu abulili kuñihula;
Nadisololi kulonda anwani kudi antu abulili kunkeñakeña.+
Nalejeli muza wabulileña kutambika hejina dami nami, ‘Yamonu, yamonu!’+
2 Mwaana wejima, nolweli makasa ami antu achinchika,+
Antu anakwenda munjila yatama,+
Anakulondela yitoñojoka yawu awenawu;+
3 Antu atwalekañahu nakunvulumuna hamesu ami,+
Alambwilaña mumatempa+ nikwochela hamatafwali nyilambu yakukakumuka wishi.
5 Ahoshaña nawu, ‘Shakamaku kwokwenoku; bayi winza kwakwihi nanamiku,
Muloña ami najila kubadika eyi.’*
Yumiyi hiwishi wudi mumazulu ami, kesi kanakubutuka mwaana wejima.
6 Tiyenu! Achisoneka kumesu ami;
Hinakadiwunjika hohuku,
Ilaña nakayifweta,+
Nakayifweta wufwetu wawu wejima*
7 Muloña wayiluwa yawu niyiluwa yawankakulula jawu,”+ dichinahoshiyi Yehova.
“Muloña anocheli hajimpidi nyilambu yakukakumuka wishi
Nawa anansawuli hatupidi,+
Nakasambila kuyipimina wufwetu wawu wejima.”*
8 Yehova nahoshi nindi:
“Neyi chinateli kuwanika vinyu yayiha muchizokofu chanyivinyu
Nawa muntu wumu ahosha nindi, ‘Bayi muchikisañanaku, muloña mudi chuma* chachiwahi,’
Dichinakela ninami muloña wawambuñami;
Hinakayikisañana wejima wawuku.+
9 Mudi Yakoba nakafumishamu mwana*
Nawa mudi Yuda nakafumishamu muntu wakuswana mpidi jami;+
Antu jami atondewa diwu akayiswana,
Nawa ambuñami akashakama kwenoku.+
10 Sharoni+ wakekala iluña dakudiila anyikoku
Nawa Chinekineki chaAkori+ chakekala iluña dakunookela añombi,
Dichinakayilila antu jami ankeñakeñaña.
11 Ilaña enu mudi hakachi kawantu amudiwulaña Yehova,+
Antu anakulalamena mpidi yami yajila,+
Antu amuloñeshelaña nzambi waKukooleka mesa,
Niantu amushilaña nzambi welukaña Mbidi vinyu yakubombashana mumakaapu.*
12 Dichi nakayifuukwila mpoku yakabali,+
Nawa wejima wenu mwakanoñama kulonda akayijahi,+
Muloña natambikili, ilaña enu mwetiyili wanyi,
Nahosheli, ilaña enu mwatiyilili wanyi;+
Mwatwalekelihu kukoña yuma yatama kumesu ami,
Nawa mwatondeli yuma yantiyishili kumuchima kutama.”+
13 Dichi, Yehova Mwanta Wabadika nahoshi nindi:
“Tiyenu! Ambuñami akada, ilaña enu mwakafwa nzala.+
Tiyenu! Ambuñami akanwa,+ ilaña enu mwakatiya mpwila.
Tiyenu! Ambuñami akazañalala,+ ilaña enu mwakatiya nsonyi.+
14 Tiyenu! Ambuñami akabula nyiñula muloña nyichima yawu yakazañalala,
Ilaña enu mwakadila muloña nyichima yenu yakakata
Nawa mwakadila makumbu muloña wayihuñu.
15 Mwakashiya ijina dakazatishawu antu jami atondewa kushiñana nachu,
Nawa Yehova Mwanta Wabadika wakayijaha wejima wenu,
Ilaña ambuñindi wakayitena nejina dacheñi;+
16 Kulonda muntu wakakeña nkisu hamaseki
Akamukiswila kudi Nzambi wachalala,*
Nawa muntu wakanyika hamaseki
17 Muloña tiyenu! Inakuleña mawulu amaha niiseki dadiha;+
Nawa yuma yakunyima hiyakayanukahu cheñiku,*
Nawa hiyakenzahu cheñi kumuchimaku.+
18 Dichi zañalalenu nikutiya kuwaha haya nyaaka nayuma yinnakuleña.
Muloña tiyenu! Inakuleña Yerusalema ekali chuma chakutiyisha kuwaha
Niantu jindi ekali chuma chakuzañalesha.+
19 Nawa nakatiya kuwaha muloña waYerusalema nikuzañalala muloña wawantu jami;+
Mudi yena himwakatiyakanahu cheñi makumbu hela nyaabu yayihuñuku.”+
20 “Munodu iluña himwakekalahu cheñi mukeki wakashakama hohu mafuku anteshaku,
Hela mukulumpi wakakañanya kushikija mafuku akuhanda kwindiku.
Muloña wejima wakafwa nayaaka 100 akamumona nawu nafwi nawansi,
Nawa mukanshidi akamushiña, hela chakwila wudi nayaaka 100.*
22 Hiyakatuña mushakama muntu wacheñiku,
Nawa hiyakadima ayida kudi acheñiku.
Muloña mafuku awantu jami akavula neyi mafuku amutondu,+
Nawa antu jami atondewa akadiluñisha chikupu nyidimu yamakasa awu.
23 Hiyakakabakana* chamukunkulwayiku,+
Nawa hiyakavwala anyana akamonaña yihuñuku,
Muloña hiyanyana* adi hakachi kanowu akiswilawu kudi Yehova,+
Niamuyisaka yawu adiwu nawu.+
24 Nawa henohu kanda atambiki, ami nakaakula;
Henohu achidi kuhosha, ami nakatiya.
25 Kañwidi namwana kamukoku akadiilaña hamu,
Mutupa wakadaña matahu oma neyi ñombi wachizamba,+
Nawa lunkuñu dilwakekala yakuda yakapela.
Hiyakakatishanaña hela kujilumuna kumpidi yami yejima yajilaku,”+ dichinahoshiyi Yehova.
66 Yehova nahoshi nindi:
“Mawulu hiitanda dami, nawa iseki hichitwamu hakudata nyendu yami.+
2 Yehova nahoshi nindi, “Chikasa chami ami aweni dichinaleñi yuma yejimiyi,+
Nawa yuma yejima dichiyenjili nakwikalaku.
3 Muntu wunakujaha chizamba chañombi wudi neyi muntu wunakujaha muntu.+
Muntu wunakulambula mukoku wudi neyi muntu wunakukotola nshiñu yakawa.+
Muntu wunakulambula mulambu wudi neyi muntu wunakulambula mashi angulu!*+
Muntu wunakuhana mulambu wachanukishu chamanaña evumba dadiwahi+ wudi neyi muntu wunakukiswila namazu akulumbisha.*+
Anatondihu njila jawu awenawu,
Nawa azañalelaña* muyuma yawuzondu.
4 Dichi nakawana njila jakuyibabeshelamu,+
Nawa nakayiletela yuma yachiinañawu.
Muloña chinatambikili, kwosi niwumu wetiyiliku;
Chinahosheli, kwosi watiyililiku.+
Atwalekelihu kukoña yuma yatama kumesu ami,
Nawa atondelihu kukoña yuma yantiyishili kumuchima kutama.”+
5 Tiyenu izu daYehova, enu mwazaalaña* izu dindi:
“Amanakwenu ayihela nawa ayitondolwelaña muloña wejina dami ahosheli nawu, ‘Yehova alemeshewi!’+
Ilaña Yena wakamwekana nawa wakayizañalesha enu,
Nawa wena diwu akatiyishawu nsonyi.”+
6 Mumusumba munakutiyakana ipumba, dinakufumina mutembeli!
Hiipumba daYehova wunakufweta ayilumbu jindi chuma chayitelela.
7 Henohu kanda atachiki kutiya nyisoñu, wasampulukili.+
Henohu nyisoñu yakuvwala kanda yimuwani, wavweli mwana weyala.
8 Hinyi watiyahu dehi chuma chamuchidiwu?
Hinyi wamonahu dehi yuma yamuchidiwu?
Komana ituña dinateli kuvwalika mwifuku dimu hohu?
Hela muza wunateli kuvwalika hampinji yimu?
Ilaña, Ziyona chatiyiliyi tuhu nyisoñu yakuvwala, wavweli anyanindi.
9 “Komana ami nateli kuleta mwana kwakwihi nakuvwalika ilaña nimukañesha kuvwalika?” dichinahoshiyi Yehova.
“Hela nateli kukojeja kuvwalika kutachika, ilaña nenzela njila?” dichinahoshiyi Nzambi yeyi.
10 Zañalelenu hamu naYerusalema nikutiyila hamu nindi kuwaha,+ enu ejima mwamukeña.+
Luñilenu chikupu hamu nindi, enu ejima munakumudila,
11 Muloña mwakaamwa nakwikuta chikupu kumayeli indi akukundeja,
Nawa mwakanwa chikupu nikuzañalela mukulema kwindi kwasweja.
12 Muloña Yehova nahoshi nindi:
Mwakaamwa nawa akayeleka munyima,
Nawa akayitombwesha hanyendu.
13 Neyi chakundejañayi mama yawantu mwanindi,
Dichi nukutwalekahu kuyikundeja;+
Nawa akayikundeja muloña waYerusalema.+
14 Mwakamona chumichi, nawa nyichima yenu yakazañalala,
Mafwaha enu akakula chiwahi neyi munyenvu.
15 “Muloña Yehova wakenza neyi kesi,+
Nawa makalu indi adi neyi mpepela yeneni,+
Kulonda akafweti iku nazuwi nankashi,
Kulonda akazuwili nanyizuzu yakesi.+
16 Muloña Yehova wakasompesha nakesi,
Mwamweni, nampoku yindi yakabali, wakasompesha antu ejima;
Nawa antu akajahayi Yehova akekala amavulu.
17 Yehova nahoshi nindi: “Antu anakudijilika nikuditookesha aweni kulonda eñili mumatempa*+ nakulondela owu wudi hakachi, owu anakuda mbiji yangulu*+ niyuma yawuzondu niinfwa,+ akajilumukila hamu wejima wawu. 18 Chineli neluka nyidimu yawu niyitoñojoka yawu, inakwinza nakupompesha antu akunyuza yejima nimadimi ejima, nawa akenza nakumona kulema kwami.”
19 “Nakemika chinjikijilu hakachi kawu, nawa antu amakwawu akapuluka nakayitemesha kunyuza, dikwila nawu kuTashishi,+ kuPuli nikuLudi,+ eluka kwasa wuta wamukunji, kuTubali nikuYavani+ ndo-o nikuyituutu yakwakulehi, owu abulahu dehi kutiya nsañu yami nikumona kulema kwami. Nawa akabidika kulema kwami mukachi kanyuza.+ 20 Akaleta amanakwenu ejima kufuma kunyuza+ yejima kulonda akekali chawaana chaYehova, akayiletela hatuwalu, mumakalu, mumatemba akubuta, hayingongavalu nihadi angameli atemuka, kumpidi yami yajila, Yerusalema, neyi chaletañawu aIsarela yawaana yawu muchipwepu chakadi majilu mwitala daYehova,” dichinahoshiyi Yehova.
21 “Nawa nakatondahu amakwawu akekali atupristu niaLevi,” dichinahoshiyi Yehova.
22 Yehova nahoshi nindi, “Neyi chikatwalekahu kumesu ami mawulu amaha niiseki dadiha+ jinnakuleña, dichikatwalekahu nianyanenu* niijina denu.”+
23 Yehova nahoshi nindi, “Kufuma kukakweji kakaha nakushika kukakweji kakaha nawa kufuma hasabata nakushika hasabata,
24 “Nawa akedika nakutala yibimbi yawantu adikañili nanami;
Muloña mavunyi akekala hanyijimba yawu akafwa wanyi,
Nawa kesi kakayocha kakajima wanyi,+
Nawa yakekala yawuzondu kudi antu ejima.”
Daya mukwila nawu, “Wamwinu waYehova.”
Hela “kuleja.”
Hela “Wumi wami.”
Hela “nshona.”
Hela “nvula yachishika yitooka.”
Hela “walwa watidiku.”
Hela “maseleka.”
Hela “anshona.”
Hela “Mbaka.”
Nyitondu nimatempa jatela jatalishili kukudifukula kudi ankishi.
Hela “kuleja.”
Hela “infwa yafwa hakuda.”
MuchiHeberu, “mankendi.”
MuchiHeberu, “mumesu indi alema.”
Hela “yakamona wumi wawu.”
MuchiHeberu, “akada nyikaabu yayuma yelañawu.”
MuchiHeberu, “iku anololi nshiñu (mudiwu).”
Hela “nyiya yehina.”
Hela “yakuvwala yamukachi.”
MuchiHeberu, “mankendi.”
Dikwila nawu, kusawuka kwakubula kusumbuka nikuvwala anyana.
MuchiHeberu, “tuji.”
Hela “kufumisha.”
Hela “nseela.”
Talenu Nsañu Jikwawu B14.
Talenu Nsañu Jikwawu B14.
Talenu Nsañu Jikwawu B14.
Iyi hiñoma yanyanya kwakudekawu tuyikuñu nawa neyi ayinyinkesha yavumaña neyi manchakayi.
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
Hela “wuñanji.”
Hela “kufuukula; kufumba.”
Hela “maseleka.”
Hela “kuleja.”
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
Hela “anakobimu dehi.”
Hela “nyenzi yanyitupa yawamayala.”
MuchiHeberu, “izu danowu aditambwilileña.”
MuchiHeberu, “anammweneshi.”
Hela “mwana.”
Hela hekwawu, “hiyatwesheli.”
Daya mukwila nawu, “Ashalahu Diwu Hohu Akafunta.”
Hela “mwakuhitila menji.”
Hela hekwawu, “tukamutiyishi woma.”
Hela “kulokola mpwembu jindi.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
Daya mukwila nawu, “Nzambi Wudi Nanetu.”
Hela “manteka.”
Hela “nyihoñi.”
Dikwila nawu, Yufurati.
Hela “manteka.”
MuchiHeberu, “nansonekeshu yakutuña kudi muntu.”
Hadaha daya mukwila nawu, “Kutemukila kuKupuupa, Kwinza Swayi kuKupuupa.”
MuchiHeberu, “nayili kwakwihi.”
Dikwila nawu, ñoda Isaya.
Shilowa wadiña mumpumpa wamenji.
Dikwila nawu, Yufurati.
Talenu Isa 7:14.
Hela “Dimanyekenu.”
Hela “kuleja.”
Hela “Nukumutalilaña chikupu.”
Hela “nfulumendi; chiyuulu chakalamba.”
Hela “Nfulumendi; Chiyuulu chakalamba.”
MuchiHeberu, “kufuma kunyima.”
Hela hekwawu, “mutayi wamukoma niteti.”
Hela “anshona.”
Hela “anshona.”
Hela “kulema.”
Antu akasawu mukaleya.
Hela “kubabesha.”
Hela “chizembi.”
Hela “mwenzi wamutupa weyala.”
Kapela wadifwana nanfwiji.
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
Hela “Nyuza yikamukeñakeña.”
Dikwila nawu, Babiloniya.
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
MuchiHeberu, “chifwiji.”
Hela hekwawu, “wakomisha.”
MuchiHeberu, “idimi.”
Dikwila nawu, Yufurati.
Hela hekwawu, “Waketamu.”
“Ya” hiijina daYehova muwihi.
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
MuchiHeberu, “kudi ami ajilikewa.”
MuchiHeberu, “nimaKesili adimu,” hadaha anakutena Oriyoni ninyikanka yatutumbwa twanyeñumukaku.
Hela hekwawu, “Nawa ampembi adi neyi andemoni.”
Hela “Wakayinookesha.”
Hela “akulumpi jawu anyidimu.”
Hela “mukulumpi wamudimu.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
MuchiHeberu, “ampembi ayizamba.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
Antu akasawu mukaleya.
MuchiHeberu, “itala.”
MuchiHeberu, “kufumba kunafumbiwu.”
Hela “chinadiloñeshi kweta.”
Hela “kapela kawulembi kakilukaña.”
Hela “Tembeli.”
Hela “nkuubu.”
Hela “Wumi windi.”
Hela “muhoñi.”
Hela “nyitayi yindi yidi nanyivinyu yichinana.”
Hela hekwawu, “Muloña ipumba danjita dinakunkumukili hanyikaabu yeyi yanooña nihayakuda yiwunañuli.”
Hela “yinachindiwu chiwahi neyi chachindañayi muntu eñijawu mudimu”; dikwila nawu, muyaaka yisatu yamukuma.
Hela “anyana kaIsarela awamayala.”
MuchiHeberu, “manji amujimba windi.”
Hela “anawulukumuni.”
Talenu Kulumbulula.
Hela “nzambi wakutwamba.”
Hela “Kumuza wakola chikupu wadatolaña.”
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
Hela hekwawu, “kutalila.”
Hela “kumuza wakola chikupu wadatolaña.”
Himutondu watumbileñawu kufuma kushankulu. Wanda wawu awuzatishileña kutuña yakuvwala.
Hela “wumi wawu wakadishona.”
Hela “Memfisi.”
Hela hekwawu, “mutayi wamukoma hela iteti.”
Hela “mukulumpi wamashidika.”
Hela “wukweti lubanji lwakomokañawu.”
Hadaha anakutena iluña daBabiloniya wakushankulu.
MuchiHeberu, “nkuma jami jinenzali yikatu.”
MuchiHeberu, “mwana weyala.”
Daya mukwila nawu, “Kumwena.” Idi hiijina daEdomi dawuprofwetu.
Hela “yinachindiwu chiwahi neyi chachindañayi muntu eñijawu mudimu”; dikwila nawu, muyaaka yisatu yamukuma.
Chakadi nikujina, anakutena Yerusalema.
Hela “mbaka.”
Iyi hinhoshelu yankinji, hadaha yakumwekeshelamu luwi niwushona.
Hela “akakwendela hatuwalu.”
Hela “naloñeshi.”
Hela “akakwendela hatuwalu.”
Hela “chuma chakuyikiña.”
Hela “chipañu.”
MuchiHeberu, “mwakushakama.”
Hela “wanta.”
Hela “kii.”
Hela “nyitombu.”
Dikwila nawu, kaloña kasaña muKaloña Nile.
MuchiHeberu, “ajiki.” Awa ajiki hiyambanda abula kukaamahu dehi neyala.
Hela hekwawu, “heluña hashikenaña jimbopolu.”
Iwu himumbanda wabula kukaamahu dehi neyala.
MuchiHeberu, “mafuku.”
Hela “iseki.”
Hela hekwawu, “kuuma.”
Hela “chachikulu.”
Hela hekwawu, “kuuma.”
Iyi hiñoma yanyanya kwakudekawu tuyikuñu nawa neyi ayinyinkesha yavumaña neyi manchakayi.
Hela “mbaka.”
Hela “anawulukumuni.”
Hela “kumujika.”
Hela “kumusela.”
Antu akasawu mukaleya.
MuchiHeberu, “kumesu awakulumpi jindi.”
Hela “Mbaka.”
MuchiHeberu, “kuminya.”
Hela “Wakafumishahu.”
“Ya” hiijina daYehova muwihi.
Hela “yesekana.”
MuchiHeberu, “chibimbi chami.”
Hela “dakavwala antu afwa dehi.”
Hela “kusawuka.”
Talenu Kulumbulula.
Atela anakutena Isarela, aha anamwesekeji netempa danyivunyu.
Talenu Kulumbulula.
Dikwila nawu, Yufurati.
Talenu Kulumbulula.
Hela “kudinka wanta; kudivwimba.”
Hadaha anakutalisha kumusumba weneni, Samariya.
Hela “kudinka wanta; kudivwimba.”
Hela “wakelisha spiritu yindi kwinza hadi ansompeshi.”
Hela “Mwonji wakupima nachu hamwonji wakupima nachu, mwonji wakupima nachu hamwonji wakupima nachu.”
Hela “Mwonji wakupima nachu hamwonji wakupima nachu, mwonji wakupima nachu hamwonji wakupima nachu.”
Hela hekwawu, “kumwekesha chimwenu.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
Hela “mwonji wakwolola nachu.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
Hela hekwawu “Neyi atiyishisha, akafwa mutentu waweni.”
Hela “iseki dejima.”
Himuchidi watidiku yakuminamu yadimineñawu muEjipitu kushankulu.
Hela “kufumba; kubabesha.”
Hela “Wafuukulaña.”
Hela “Nawa wukweti maana amawahi abadika chikupu.”
Hekwawu anakutena “Hewulu daKameña hakwochela nyilambu kudi Nzambi,” hadaha anakutalisha kudi Yerusalema.
MuchiHeberu, “añiinza.”
Hela “Ochimwaluwankana!”
MuchiHeberu, “mukakuzuwila.”
Dikwila nawu, kutiya nsonyi nikusawuka.
Hela “chakadi kwihula kanwa kami.”
MuchiHeberu, “mumpwembu yaFwaru.”
Hela “kapela kawulembi kakilukaña.”
Hela “kuleja.”
MuchiHeberu, “yakulambisha.”
Hela hekwawu, “ishima.”
Hela “kutwalekahu kutalila.”
Hela “amuhembelelaña chikupu.”
Hela “ankishi akweñununa.”
Hela hekwawu, “nawa mwakayitena nenu majilu.”
MuchiHeberu, “yatoha nawa yanuna nankashi.”
Hela “katuwa kanyisomu.”
Hela “Muuya.”
MuchiHeberu, “sefwa yayuma yamukunkulwayi.”
Hela “mwonji.”
Hela “yimwadijilikilaña.”
Iyi hiñoma yanyanya kwakudekawu tuyikuñu nawa neyi ayinyinkesha yavumaña neyi manchakayi.
Haniyi vasi “Tofeti” hiiluña dachifwikija dakwochelahu, dinakwimenaku kujilumuka.
Iyi sawufa yinateniwu haniyi vasi himalola abutukaña kesi.
Hela “Niakakwendela hatuwalu.”
Hela “mwenzi wamutupa weyala.”
Hela “kesi.”
Hela “kwila yuma munjila yabula kalemesha.”
Hela “wumi wamuntu wunafwi nzala.”
Hela “ñovu.”
Anakutena chilumbu.
Hela hekwawu, “dinoomi.”
Hela “swakala.”
Hela “maseleka.”
Hela “kaposhi kakiñewa.”
MuchiHeberu, “mankendi.”
Hela “Wakatoñojoka chikupu.”
MuchiHeberu, “dakunama.”
Hela “mwenimbu.”
Hela “jakashiwuka.”
Hela “Añombi ampata ayizamba.”
Chakadi nikujina, anakutena Bozira, musumba weneni waEdomi.
Iyi sawufa yinateniwu haniyi vasi himalola abutukaña kesi.
MuchiHeberu, “malola.”
Hela hekwawu, “ndemoni wudi neyi mpembi.”
MuchiHeberu, “nayanzañenidu namwonji wakupima nachu.”
Iwu himuchidi wankenu.
Hela “mukulumpi wawakaseya.”
Hela “chipañu.”
Hela “daSiriya.”
MuchiHeberu, “Tudikiswili enu ninami nawa mwinzi kudi ami.”
Hela “chipañu.”
Hela “chipañu.”
Hela “matuka.”
MuchiHeberu, “anenzi kuwina wevumu.”
MuchiHeberu, “spiritu mudi yena.”
MuchiHeberu, “wawuvuñulwili.”
Hela hekwawu, “hakachi.”
Iwu himumbanda wabula kukaamahu dehi neyala.
Hela “nyifwolu yaNile.”
MuchiHeberu, “chakwila.”
Hela “Kukasa.”
Hela “mwonji.”
Dikwila nawu, Hezekiya.
Hela “tembeli.”
MuchiHeberu, “kumafuku.”
Hadaha awa mankenka ayizatishileña kuchindilaku mpinji neyi chazatishañawu ikina dakwilukilaku mpinji neyi itena dinatooñeki.
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
“Ya” hiijina daYehova muwihi.
Hela hekwawu, “munkoloña.”
MuchiHeberu, “Ikalaku chami chakukwatilamu.”
Hela “yihuñu yawumi wami.”
Hela “wakeña wumi wami.”
Hela “Wunafumishi nshidi jami jejima kumesu eyi.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
MuchiHeberu, “wayizañaleleli.”
Hela “chipañu.”
Hela “chipañu.”
Hela “chipañu.”
Hela “chipañu.”
MuchiHeberu, “mafuku.”
Hela “wakabiña.”
Hela “Wakanona nachikasa chindi.”
Hikuleha kufuma kwidimbanu nakushika kukanyansa neyi chikasa chakusamanesha. Talenu Nsañu Jikwawu B14.
Hela hekwawu, “watiyishishahu.”
Hela “imata.”
Hela “hakutwesha kwikala nanchawa yayivuluku.”
Hela “chifwikija chakweñununa.”
Hela “chikelubula.”
Hela “anyuuli.”
Hela “kashinshi.”
Hela “ñovu yasweja.”
Hela “mwenenu nzo-o kumesu ami.”
Hela “kumusela.”
Dikwila nawu, nakumukalakela Yena.
MuchiHeberu, “lubutu.”
Dikwila nawu, wabula kukiñewa nawa wabula kulema.
Iwu himutondu weneni wakulaña nakushika kujimita 15. Wukweti mafu ovwaha amenji amatamba ninyitayi yatookoloka.
MuchiHeberu, “yatachi.”
Hela “kumusela.”
Hela “ayinlonda awanyuuli.”
Hela “hiyuma yabulaku.”
Hela “ankishi akweñununa.”
Hela “kuleja.”
Muntu akasawu mukaleya.
Hela “Hinenkañahu kulema kwami muntu wudi wejimaku.”
Hela “yikumu yakukaluñalwiji.”
Hela “ankishi akweñununa.”
Hela “kuleja.”
Hela “kuleja.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
Hekwawu anakutena yuma yakusambila yakamwekana kumbidi.
Hela “yilwilu yakudikaña.”
Hekwawu anakutena antañishi aNshimbi.
Hela “kufuma tuhu kukuvwalika.”
Daya mukwila nawu, “Woloka,” hinkumbu yaIsarela yakumulemesha nachu.
Hela “ituña dakadi menji.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
Dikwila nawu, ankishi.
Hela “chifwikija chakweñununa.”
Hela “ikunji dooma.”
Hela “wumi windi.”
Hela “atuprofwetu akutwamba.”
MuchiHeberu, “Nikasununi nkuma.”
MuchiHeberu, “Nakakumanyeka chikupu.”
Hela “Kufuma kumusela kushika kumujika.”
Hela “kutaadeka.”
Hela “wamuwumbili.”
Hela “Wunayiwumbi.”
Hela hekwawu, “Hela komana ndambu yinateli kuhosha nawu: ‘Chuma chiwunawumbi chidana kwakukwatila’?”
Hela “chumanyi chinakuleteli nyisoñu yakuvwala?”
Hela “maseleka.”
Hela hekwawu, “Akakuzata nyidimu yakola.”
Hela hekwawu, “akakulanda nakulandulula.”
Hela “macheni.”
Hela hekwawu, “dakadi chuma.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
MuchiHeberu, “Mbutu.”
Dikwila nawu, ankishi anashiwu hatunyama.
Hela “mawumi awu.”
MuchiHeberu, “amubandaminaña.”
MuchiHeberu, “yatachi.”
Hela “kumusela.”
Iwu himumbanda wabula kukaamahu dehi neyala.
Hela hekwawu, “Hela chakwila.”
Hela “Nawa hiwakayikañesha nawaña weyiku.”
Hela hekwawu, “ejima anzañanaña mawulu; Akakuhoña natutumbwa.”
Hela “wumi wawu.”
MuchiHeberu, “kwiluña dindi.”
Hela hekwawu, “munakanduki kufuma.”
MuchiHeberu, “yatachi.”
Hela “chifwikija chakweñununa.”
Hela “Nayishinshiki.” Hela hekwawu, “Nayitondi.”
Hela “Hinenkañahu kulema kwami muntu wudi wejimaku.”
Dikwila nawu, Kirusi.
Hela “mbutu.”
MuchiHeberu, “nichidi mwivumu.”
Hela “yawambuka.”
Hela “wuloku.”
Antu akasawu mukaleya.
Hela hekwawu, “hewulu datupidi.”
Muntu akasawu mukaleya.
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
MuchiHeberu, “hantulu.”
MuchiHeberu, “nyijimba yejima.”
Hela “idimi dadizishawu chiwahi.”
Hela hekwawu, “kukolesha.”
MuchiHeberu, “nezu.”
Hela “kudilwisha nanami.”
Hela “wayivweli nanyisoñu yakuvwala.”
MuchiHeberu, “Wakakundeja.”
Hela “ñovu.”
Hela “hiyakakwijiyishaku.”
Hela “kuleja.”
Hela hekwawu, “muzambu.”
Talenu Kulumbulula.
Hela “mumacheni.”
MuchiHeberu, “mankendi.”
Hela “lupasa.”
MuchiHeberu, “hanyitu yanyikwakwa yejima.”
Hela “Lupasa.”
Hela “alejeli wumi weyi.”
Hela “mesu namesu.”
Hela “kushinda.”
Hela “akaleka kuhosha.”
Hela hekwawu, “mutwatiyili?”
“Yena” yinateli kutalisha kudi muntu wunakutala hela kudi Nzambi.
Hela hekwawu, “Wadiña tuhu neyi muntu afutaleleleñawu kudi antu.”
Hela “kuchihandilu chindi chejima?”
Hela “Amujahili.”
MuchiHeberu, “nasamaheta.”
Hela “hazuñilihu ndombuku.”
Hela “Ilaña Yehova watiyili kuwaha.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
Hela “wakukabakana kwawumi windi.”
Hela “nkaaka yindi.”
Hela “nkaaka yeyi.”
MuchiHeberu, “anakatishiwu muspiritu.”
Hela “namalola akesi.”
Hela “mali amashi mumazulu.”
MuchiHeberu, “yamanji.”
Hela “wumi wenu wukutwalekahu.”
Hela “akuhwelelewa; ashindamenewa.”
Hela “chakufuma hamuchima.”
Hela “nvula yachishika yitooka.”
Hela “nkeñelu yami.”
Hela “chikatiyakesha ijina.”
Dikwila nawu, anafwi.
Dikwila nawu, mwijamu.
Hela “munyihoñi.”
Hela “amumuhoñi.”
Hela “Komana nateli kudikundeja.”
Hadaha anakutena kudifukula kudi ankishi.
Hela hekwawu, “kudi mwanta.”
Hela “Shelu,” dikwila nawu, ijamu dawantu ejima. Talenu Kulumbulula.
MuchiHeberu, “kuzeya.”
Hela “nikusweka nsañuku?”
MuchiHeberu, “adizoza muspiritu.”
Hela “mawumi etu.”
Hela “yakudizañalesha.”
Hela “wumi windi.”
Hela “yakeñaña wumi weyi.”
Hela “mawumi anakabakani.”
MuchiHeberu, “wufuntisha mwendu weyi hanyima.”
Hela “yakudizañalesha eyi aweni.”
MuchiHeberu, “dalema.”
Hela “yamukunkulwayi.”
Hela “kushinshika.”
Hela “kushinshika.”
MuchiHeberu, “nawa chumichi chatamini kumesu indi.”
Hela “chamwimikilili mushindu.”
Aka kahuma kadiña kakudikiña nachu mumpinji yanjita.
Hela “dakushinda.”
Hela “chakuvwala chakadi makasa.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
MuchiHeberu, “mbutu jambutu jeyiku.”
Hela “kuchejeji chakumacha eyi.”
MuchiHeberu, “mudi eyi.”
Hela “itala dami dalubanji.”
Hela “tunkudimba.”
Hela “neyi hakusambila.”
Hela “kuwaha.”
Iwu himutondu weneni wakulaña nakushika kujimita 15. Wukweti mafu ovwaha amenji amatamba ninyitayi yatookoloka.
Antu akasawu mukaleya.
Hela “amwekani lubanji.”
Hela “mumaheta.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
Hela “chakuvwala chakadi makasa.”
Iwu himumbanda wabula kukaamahu dehi neyala.
Hela “chishimi chachinjikijilu.”
Hela hekwawu, “yawulombu wuchinana nankashi.”
Hela “chañimikila mushindu.”
Hela “akabula kutwamba.”
Hela “kañelu wakumesu indi.”
Hela “mumanyiñi.”
Hela “muchinkalampata.”
Hela “dadiwahi.”
Hela “dalubanji.”
MuchiHeberu, “Jahilishaña yiidi yeyi yamukachi.”
Hela “chiwatukojejelaña.”
MuchiHeberu, “chiwelishilaña.”
Hela “amuhembelelaña nakudiwunjika.”
MuchiHeberu, “wunatusuñununi.”
MuchiHeberu, “nachikasa.”
Hela “Watuwumbili.”
Hela “Tembeli.”
Hela “lubanji.”
Hela hekwawu, “mumankunka akutalila.”
Hela “añulu.”
Hela “muzoñu.”
Hela hekwawu, “Muloña nakakuleja kujila kwami.”
MuchiHeberu, “muntulu jawu.”
MuchiHeberu, “muntulu jawu.”
MuchiHeberu, “nkisu.”
MuchiHeberu, “lubutu.”
Hela “mujimpasa.”
Hela “wakashinshi.” MuchiHeberu, “Ameni.”
Hela “wakashinshi.” MuchiHeberu, “Ameni.”
Hela “makabi.”
Hela “kuyanukaku.”
Hela hekwawu, “Nawa muntu wakakañanya kushikija yaaka 100 akamumona nawu washiñewa.”
Hela “Hiyakazata nañovu.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
Hela “wakamaña.”
Hela “añulu.”
Hela hekwawu, “muntu wunakushimeka nkishi.”
Hela “wumi wawu wazañalelaña.”
Hela “mwakamaña.”
Hela “ñovu.”
Dikwila nawu, matempa adimena azatishañawu mukudifukula kudi ankishi.
Hela “ñulu.”
MuchiHeberu, “mbutu.”
Hela “nakudifukula.”