Bug Muma Namba 26​—Ezekiel

Jandiko: Ezekiel

Ne Ondike: Babulon

Ne Otiek Ndike: Chiegni 591 K.N.P.

Kinde ma Iwuoyoe: 613–Chiegni 591 K.N.P.

E HIGA mar 617 Ka Ndalowa Podi, Jehoiakin ruodh Juda ne oweyo Jerusalem e lwet Nebukadnezzar, mi Nebukadnezzar ne okawo joma olony duto mag Juda kaachiel gi mwandu mag od Jehova kod mag od ruoth ma otero Babulon. Jogo ma ne oter e twech ne oriwo jood ruoth kaachiel gi jotelo ma karuoth; chwo ma roteke; jo molony e tij lwedo koda jo molony e tij gedo; kaachiel gi Ezekiel wuod jadolo miluongo ni Buzi. (2 Ruo. 24:11-17; Ezek. 1:1-3) Jo-Israel ma ne itero e twech ne owuotho ka gin gi chuny ma ool ma gitieko wuoth ka gijony ahinya, ma giweyo pinygi motimo gode, aoche, kod hohni ka gibiro e piny motimo pawe. Koro ne gidak e bath aora Chebar e bwo loch maduong’, ka olworgi gi ji ma timbegi yoreyore kendo ma ok lam Nyasaye madier. Nebukadnezzar ne oyie ne Jo-Israel bedo gi utegi giwegi, bedo gi jotich, kendo loko ohala. (Ezek. 8:1; Yere. 29:5-7; Ezra 2:65) Ka gitiyo matek, ne ginyalo bedo gi mwandu mang’eny. Be ne gidhi donjo e obadho mar luwo yore din mar Jo-Babulon kod kitgi mar manyo mwandu? Be podi ne gibiro dhi nyime gi ng’anjo ne Jehova? Be ne gidhi yie ni twechgi en kum moa kuom Jehova? Oganda Nyasaye ne dhi romo gi tembe manyien e piny ma ne otwegieno.

² E higinigi mag tungini ka kethruok mar Jerusalem ne podi, Jehova owuon ne ok oweyo bedo gi janabi kendo ne ok oweyo Jo-Israel ma onge janabi. Jeremia ne en janabi e Jerusalem, Daniel ne en janabi e od ruoth e Babulon, kendo Ezekiel ne en janabi ne Jo-Yahudi ma ne oter Babulon e twech. Ezekiel ne en jadolo kendo janabi mana kaka Jeremia, to bang’e Zekaria bende ne nigi migepe ariyogo. (Ezek. 1:3) Ei bugno mangima, Ezekiel iluongo ndalo moloyo nyadi 90 ni “wuod dhano.” Mano en gima ber ng’eyo seche ma ng’ato puonjore bug Ezekiel, nikech Yesu bende iluongo ni “Wuod dhano” chiegni nyadi 80 e Ndiko mag Dho-Grik mag Jokristo. (Ezek. 2:1; Math. 8:20) Nying’ Ezekiel (e dho-Hibrania, Yechez·qeʼlʹ) tiende en “Nyasaye Jiwo.” Jehova ne omiyo Ezekiel ote mar bedo janabi e higa mar 613 Ka Ndalowa Podi, ma ne en higa mar abich mar twech Jehoiakin. Wasomo ni podi ne en janabi e higa mar 27 bang’ twech Jo-Israel manyiso ni ne gin higini 22 bang’ bedone janabi. (Ezek. 1:1, 2; 29:17) Ne okendo, kata kamano chiege ne otho e kinde ma ne Nebukadnezzar ochako lworo Jerusalem mogik. (24:2, 18) Odiechieng’ ma ne Ezekiel othoe gi kaka ne otho ok ong’ere.

³ Bedo ni kuom adier Ezekiel ema nondiko buk moluong gi nyinge, kendo ni en gima ratiro keto bugno e kwan mag Ndiko mag Muma en gima ok nyal ketoe kiawa. Ne oket bugno e oboke moting’o nyinge buge maler e ndalo Ezra, kendo bugno yudore e oboke ma ochanie nyinge buge maler mag kinde Jokristo mokwongo, moloyo to e oboke mar jasomo ma ne iluongo ni Origen. Adiera mar bugno nenore kuom kaka otiyo gi ranyisi machalre ahinya gi ma oti godo e buge mag Yeremia koda Fweny.​—Ezek. 24:2-12​—Yere. 1:13-15; Ezek. 23:1-49​—Yere. 3:6-11; Ezek. 18:2-4​—Yere. 31:29, 30; Ezek. 1:5, 10​—Fwe. 4:6, 7; Ezek. 5:17​—Fwe. 6:8; Ezek. 9:4​—Fwe. 7:3; Ezek. 2:9; 3:1​—Fwe. 10:2, 8-10; Ezek. 23:22, 25, 26​—Fwe. 17:16; 18:8; Ezek. 27:30, 36​—Fwe. 18:9, 17-19; Ezek. 37:27​—Fwe. 21:3; Ezek. 48:30-34​—Fwe. 21:12, 13; Ezek. 47:1, 7, 12​—Fwe. 22:1, 2.

⁴ Wach machielo manyiso ni bugno en adier en kaka weche ma ne Ezekiel okoro e wi ogendini ma ne ni machiegni kod Israel, kaka Turo, Misri, kod Edom ne ochopo. Kuom ranyisi, Ezekiel ne okoro ni Turo ne ibiro ketho, to wach ma ne okorono ne ochopo e okang’ matin kane Nebukadnezzar okawo dalano bang’ lwore kuom higini 13. (Ezek. 26:2-21) Lweny ma ne otimoreno ne ok oketho Turo chuth. Kata kamano, bura ma ne Jehova ong’ado ne Turo ne en ni, ne onego okethe chuth. Jehova ne okoro kokalo kuom Ezekiel niya: “Anachwer kuome lope duto mondo odong’ luanda manono. . . . Giniwit e nam kite gi yien gi lowo ma ungo.” (26:4, 12) Wechegi ne ochopo duto higini 250 bang’e kane Aleksanda Maduong’ odhi kedo gi Turo, dala ma ne nie chula. Oganda lweny mag Aleksanda ne ochoko kite kod rudno ma ne omuk koa e dala ma ne ni oko mar chula mi giwito kitego e nam ma oloso ndara maromo nus mail mondo otudgi gi dala ma ne nie chula. Bang’e, jolwenygo ne otiyo gi rieko mamalo ka gilworo dalano ma giidho ohinga ma borne ne romo fut 150 ma gimako dalano e higa mar 332 Ka Ndalowa Podi. Ji gana mang’eny ne onegi, kendo mamoko mang’eny ne ong’iew kaka wasumbini. Mana kaka Ezekiel bende ne osekoro, Turo ne obedo ‘lwanda ma nono; kar moyo tonde mag marimba mimako godo rech.’ (26:14)a Loka machielo mar Piny Manosingi, Jo-Edom ma timgi ne orochore bende ne okethi, mana kaka Ezekiel ne okoro. (25:12, 13; 35:2-9)b Kendo, kuom adier, weche ma ne Ezekiel okoro kuom keth mar Jerusalem kod duoko Jo-Israel e pinygi, bende ne otimore ratiro mana kaka ne okorgi.​—17:12-21; 36:7-14.

⁵ E kinde ma ne Ezekiel ochako tiyo kaka janabi, ne okoro weche mag kum ma ne nyaka yud Jerusalem ma nong’anjo moweyo Nyasaye kendo ne osiemo jogo ma ne ni e twech kuom lamo kido. (14:1-8; 17:12-21) Jo-Yahudi ma ne ni e twech ne ok nyis gadier ni gitimo lokruok e chunygi. Jotendgi ne hinyo biro ir Ezekiel mondo gipenje wach, to ne ok giluw ote mowuok kuom Jehova ma ne Ezekiel nyisogi. Ne gidhi nyime gi timbegi mag lamo kido kod manyo mwandu. Lalo hekalu margi, dalagi maler, kod anyuolagi mar joka ruoth ne okelo negi kibaji maduong’ ahinya, to mano ne ochiewo mana jo matin kende, mi gibolore kendo loko chunygi.​—Zab. 137:1-9.

⁶ Weche ma ne Ezekiel okoro bang’e ne chiwo geno mar duoko Jo-Israel e pinygi. Wechego bende ne chiwo siem ne ogendini ma ne olworo Juda kuom bedogi mamor nikech lwar mar Juda. Wich kuot ma ne dhi mako ogendinigo kod duoko Jo-Israel e pinygi, ne dhi miyo nying’ Jehova duong’ e wang’gi. E yo machuok, wach maduong’ ma ne omiyo oter Jo-Israel e twech kendo oduokgi ne en ni mondo: ‘Jo od Israel kod ogendini ong’e ni an e Jehova.’ (Ezek. 39:7, 22) Bug Ezekiel mangima jiwo ni nying’ Jehova obed maler nikech onwoyo wechegi ndalo mokalo 60: “Unung’e [kata gining’e] ni an e Jehova.”​—6:7, footnote, NW.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

²⁹ Weche mokor, fweny, kod singo ma Jehova ne omiyo Ezekiel, duto ne onyis Jo-Yahudi ma ne ni e twech ma ok opandgi kata wach achiel. Kata obedo ni ng’eny ji ne jaro ka wuoyo marach kuom janabino, jo moko ne obedo gi yie kuom gima ne owacho. Jogi ne oyudo gweth ahinya. Singo mag duoko Jo-Israel e pinygi ne ojiwogi. Mopogore gi ogendini mamoko ma bende ne oyudo oter e twech, Jo-Israel ne orito kitgi kaka oganda, kendo e higa mar 537 Ka Ndalowa Podi, Jehova ne oduoko moko kuomgi mana kaka ne osesingo. (Ezek. 28:25, 26; 39:21-28; Ezra 2:1; 3:1) Ne gichako gigero od Jehova kendo, mi giduoko lamo mar adier.

³⁰ Puonj manie bug Ezekiel bende konyowa ahinya e kindegi. Ng’anjo kuom lamo madier kod lamo kido, koriwore gi ng’anjo weyo Jehova owuon kelo mana mirimb Jehova. (Ezek. 6:1-7; 12:2-4, 11-16) Ng’ato ka ng’ato biro kawo ting’ne owuon kuom richone, to jalo ma olokre ma oweyo luwo yo marach Jehova biro weyone richone. Jal ma timo kamano biro yudo ng’wono kendo obiro dhi nyime gi bedo mangima. (18:20-22) Jotich Nyasaye nyaka bed jorit ma nano e tijgi kaka Ezekiel, kata mana ka gin gi migepe ma ok yot negi timo, kata ka giromo gi jaro kod ayany. Ok onego wawe joricho mondo otho ma ok ochiw negi siem, ka rembgi ni e wiwa. (3:17; 33:1-9) Jokwath ma rito oganda Nyasaye nigi ting’ ma ok onego okaw mayot mar rito kweth.​—34:2-10.

³¹ Gima nenore ahinya kuom bug Ezekiel en weche mokor mawuoyo kuom Mesia. Iwuoyo kuome kaka ‘jalno ma wuon-go’ ma owinjore ne kom-ruoth mar Daudi kendo jal ma nyaka mi komno. Kuonde ariyo, iwuoyo kuom Mesia kaka “jatichna Daudi,” kendo kaka “jakwath,” kod “ruodhgi.” (21:27; 34:23, 24; 37:24, 25) To nikech Daudi ne oyudo osetho chon e kinde mokalo, Ezekiel ne wuoyo kuom Jalo ma ne dhi bedo Wuod Daudi kendo Ruoth. (Zab. 110:1; Math. 22:42-45) Ezekiel bende mana kaka Isaya, wuoyo kuom thuok kata luith ma ne idhi pidho ma Jehova ne biro miyo oting’re malo.​—Ezek. 17:22-24; Isa. 11:1-3.

³² En gima ber pimo fweny ma Ezekiel ne oneno kod weche manie bug Fweny mawuoyo kuom “Jerusalem, dala maler.” (Fwe. 21:10) Nitie pogruok manenore; kuom ranyisi, hekalu ma ne Ezekiel oneno e fweny ni kar kende, kendo en e yor masawa mar dala, to e bug Fweny, Jehova owuon e hekalu mar dala. To kata kamano, buge ariyogo nigi weche machalre kuom aora mar pi ngima mamol ma nigi yien manyago olembe dwe ka dwe kod oboke mag thieth, kendo duong’ mar Jehova ni kanyo. Fwenygo duto konyo e ng’eyo maber migawo ma Jehova nigo kaka ruoth kod chenro moketo mondo jogo ma tiyone tich maler oyud warruok.​—Ezek. 43:4, 5​—Fwe. 21:11; Ezek. 47:1, 8, 9, 12​—Fwe. 22:1-3.

³³ Bug Ezekiel jiwo ahinya ni Jehova ler. Bugno nyiso maler ni keto nying’ Jehova mondo obed maler en gima duong’ maloyo gik moko duto. “‘Kendo anami nyinga maduong’ bedo nying’ maler, . . . mi ogendini gining’e ni an ie Jehova,’ Ruoth Nyasaye owacho.” Mana kaka wach mokorno nyiso, obiro miyo nyinge mondo obed maler ka oketho jogo duto ma chido kata ketho nyingno, moriwo nyaka Gog mar Magog. Joma riek gin jogo duto ma sani miyo nying’ Jehova bedo maler e ngimagi ka gitimo gigo modwaro mondo omi oyie gi lamogi. Jogi biro yudo thieth kod ngima mochwere e aora mamol kowuok e hekalu mar Jehova. Dalano lich kendo ber miwuoro, dala miluongo ni “Jehova ni kanyo”!​—Ezek. 36:23; 38:16; 48:35.

[Weche moler piny]