Bug Muma Namba 29​—Joel

Jandiko: Joel

Ne Ondike: Juda

Ne Otiek Ndike: Chiegni 820 K.N.P. (?)

DET bonyo mang’eny fuyo e wi piny ka ketho. Mach manie nyimgi koda ligek mach maluwo bang’gi tieko chuth gik ma bonyogo weyo chien. Kech ni kamoro amora. Wang’ chieng’ lokore mudho to dwe lokore remo nikech odiechieng’no maduong’ mar Jehova, kendo makelo luoro osekayo machiegni. Jehova chiko ni mondo ogol pand keyo oko, kendo ochok ogendini mondo okethgi. Kata kamano, nitie jomoko ma ‘noresi.’ (Joel 2:32) Nono gik ma Joel koro, ma gin gik madongo kendo ma mako dhok, en gima moro chunywa ndi, kendo konyowa ahinya.

² Kar chak bugni wacho ni, “wach Jehova ma nobiro ni Joel wuod Pethuel.” Muma ok nyiswa weche mokalo mano e wi Joel owuon. Ote mag weche mokor ema bugni jiwo, to ok jandik bugni. Iwacho ni tiend nying’ “Joel” (E dho-Hibrania, Yoh·ʼelʹ) en ni, “Jehova En Nyasaye.” Bedo ni Joel wuoyo kuom Jerusalem ka ng’at modak kuno, kendo kaka owuoyo adimba e wi hekalu koda tije matindo mapile mag hekalu nyalo nyiso ni ne ondiko bugeni ka en Jerusalem kata Juda.​—Joel 1:1, 9, 13, 14; 2:1, 15, 16, 32.

³ En karang’o ma ne ondikie bug Joel? Ok nyal wachi ratiro higa ma ne ondikie bugni. Josomo chiwo higini mopogore opogore chakre ka higa 800 pok ochopo, nyaka chiegni higa 400 Ka Ndalowa Podi. Bedo ni bug Joel wuoyo kuom keth ma Jehova ne okethogo ogendini e paw Jehoshafat, nyiso ni chal ma Joel ne ondiko weche mokorgo kinde moro bang’ locho maduong’ ma Jehova ne obedogo kane okonyo Ruoth Jehoshafat mar Juda, kendo mano ne en bang’ Jehoshafat bedo ruoth e higa 936 Ka Ndalowa Podi. (Joel 3:2, 12; 2 Weche 20:22-26) Nenre ni janabi Amos ne otiyo gi weche mayudore e bug Joel. To kare mano nyalo nyiso ni weche ma Joel ne okoro ne ondiki kapok ondik mag Amos, jal ma ne ochako tije mar janabi e kind higa mar 829 kod 804 Ka Ndalowa Podi. (Joel 3:16; Amos 1:2) Gima bende nyalo nyiso ni ne ondike chon kamano nyalo nenre kuom ng’iyo kama ochanie bugno ei ndiko mag dho-Hibrania, tiende ni e kind Hosea kod Amos. Kuom mano, higa mar 820 Ka Ndalowa podi, ema dibed ni e higa ma iketo ni Joel ne okoroe wechego.

⁴ Gima nyiso ni bugni en adier en ni, Ndiko mag Dho-Grik mag Jokristo wuoyo kuom bugni kendo tiyo gi weche mayudore e iye. E odiechieng’ mar Pentekost, Petro ne owuoyo kuom “janabi Joel,” kendo ne otiyo gi achiel kuom weche ma Joel ne okoro. Paulo bende ne onwoyo mana wechego ma Joel ne okoro, mi onyiso kaka ne gichopo kuom Jo-Yahudi koda joma ok Jo-Yahudi. (Joel 2:28-32; Tich 2:16-21; Rumi 10:13) Weche ma Joel ne okoro kuom ogendini man machiegni bende ne ochopo duto. Nebukadnezzar ne olworo dala maduong’ mar Turo, to bang’e Aleksanda Maduong’ ema ne oketho dala mar chulano. Filistia bende ne olal nono. Edom ne obedo kama lela nono. (Joel 3:4, 19) Jo-Yahudi ne ok oketo kiawa kuom adiera mar bug Joel, kendo ne giketo bugno namba ariyo kuom buge ma jomoko thoro luongo ni jonabi matindo.

⁵ Yo ma Joel ndikogo en yo maler kendo manyiso kaka owinjo ei chunye. Onwoyo weche moko kojiwogi, kendo otiyo gi ranyisi ma nenre maler. Iluongo det bonyo ni oganda, ji, kendo ni oganda lweny. Lekegi chalo gi mag sibuoche, kitgi chalo gi ambuoche, kendo koko ma gigoyo chalo gi mar geche mag lweny manie kedo. Buk mar Interpreter’s Bible ndiko pach josomo mag geng’o kethruok ma bonyo nyalo kelo, kowacho ni: “Yo ma Joel wuoyogo kuom kethruok ma bonyo kelo en adiera chuth ma onge buk moro amora maloyo mar Joel e lero wachno.”a Chik iti koro iwinji kaka Joel koro wach kuom odiechieng’no mar Jehova makelo luoro.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

¹² Josomo moko osebedo kawacho ni Joel en janabi ma koro weche mag masira. Kata kamano, kaluwore gi oganda mar Nyasaye wuon, Joel nenre kaka jal malando weche mabeyo miwuoro mag warruok. Jaote Paulo jiwo wachni e Jo Rumi 10:13, kowacho ni: “Nikech ‘ng’ato ka ng’ato ma luongo nying Ruoth [Jehova NW], norese.’ ” (Joel 2:32) Wach ma Joel ne okorono ne ochopo kare e odiechieng’ Pentekost higa 33 E Ndalowa. E odiechieng’no, roho mar Nyasaye ne omiyo Petro olero ni, bedo ni jopuonjre Kristo ne opong’ gi roho mar Nyasaye ne en gima nyiso ni weche ma Joel ne okorogo ne ochopo. (Tich 2:1-21; Joel 2:28, 29, 32) Petro ne ojiwo ahinya tiend weche ma Joel ne okorogi niya: “Kendo ng’ato ka ng’ato ma luongo nying Ruoth [“Jehova,” NW], norese.”​—Tich 2:21, 39, 40.

¹³ Nitie weche machalre ahinya manyalo nenore e wi masira mar det bonyo ma Joel wuoyoe koda masira ma ne okor e Fweny sula mar 9. Kae bende wang’ chieng’ bedo moimore. Det bonyo chalo gi ambuoche moikore ne kedo, giwuo kaka geche, kendo gin gi leke machalo gi mag sibuoche. (Joel 2:4, 5, 10; 1:6; Fwe. 9:2, 7-9) Wach ma Joel koro e Joel 2:31, manyiso ni wang’ chieng’ lokore mudho, iwuoyo kuome e yo machalre e Isaiah 13:9, 10 kod Fweny 6:12-17, kendo e Mathayo 24:29, 30, kama Yesu nyisoe ni weche mokorgo ne dhi timore e kinde mag biro mar Wuod dhano gi teko kod duong’. Weche manie Joel 2:11 mawacho ni, “ndalo mar Jehova duong’ kendo lik mokadho,” ema chal ni iwuoyoe e Malaki 4:5. Weche mamoko machal gi mago mawuoyo e wi ‘ndalo mar mudho kendo matiptip’ bende yudore e Joel 2:2 kod Zefania 1:14, 15.

¹⁴ Weche mikoro e bug Fweny wuoyo kuom “chieng’ maduong’no” mar mirimb Nyasaye. (Fwe. 6:17) Weche ma Joel koro bende wuoyo kuom kindeno, konyiso ni kinde ma “ndalo mar Jehova” nobi kuom ogendini, jogo ma geno kuome ka gimanyo rit kod warruok, ‘noresi.’ “Jehova nobed kar buok ni ogandane.” Ngima maber machal gi ma ne ni e Eden nobedie kendo: “Mi nobedi e ndalono, ni gode noton divai mamit, kendo chak nomol e thuche, kendo aore duto mag Juda nomol; kendo thidhiya nowuogi e od Jehova.” Kowuoyo kuom singo mabeyogi ma nochak obedie kendo, Joel bende ting’o loch mar Jehova Nyasaye malo, kendo kaluwore gi ng’wono maduong’ mar Nyasaye okwayo jogo ma chunygi tir kama: “Lokreuru ni Jehova Nyasachu: nikech ong’won mokecho ahinya, motero mos mar timo mirima, ogundho gi miwafu.” Jogo duto maketo chunygi kuom kwayono mowuok kuom Nyasaye noka gweth mosiko.​—Joel 2:1, 32; 3:16, 18; 2:13.

[Weche moler piny]