Bug Muma Namba 36​—Zefania

Jandiko: Zefania

Ne Ondike: Juda

Ne Otiek Ndike: Kapok 648 K.N.P.

E HIGINI mokwongo mag loch Ruoth Josia mar Juda (659-629 Ka Ndalowa Podi), e kinde ma lamo mar Baal ne nya ahinya kendo “jodolo” mag nyiseche mawelo ne telo ne ji e lamo ma ok lerni, nyaka bed ni jo Jerusalem ne obwok nikech ote ma janabi Zefania ne lando. Kata obedo ni Zefania nyalo bedo ni ne en koth anyuola Ruoth Hezekia ma koth jo karuoth mar Juda, Zefania ne okwedo ahinya chal mar ogandano. (Zef. 1:1, 4) Otene ne en mawuoyo kuom masira. Oganda Nyasaye ne osebedo joma ok luw chik, omiyo Jehova kende ema ne nyalo duokogi e lamo maler kendo gwedhogi mondo omi gibed “nying’ gi pak e kind ogendini duto mag piny.” (3:20) Zefania ne onyiso ni mana ka Nyasaye ochiwo ritruok eka inyalo pand ng’ato “e ndalo mar mirimb Jehova.” (2:3) Mano kaka nyinge mar Tsephan·yahʹ (e dho-Hibrania) en nying’ mowinjore ndi, tiend nying’no en ni, “Jehova Osepando (Kano Kaka Mwandu)”!

² Kinda mar Zefania ne onyago ber. Ruoth Josia ma ne okawo kom-ruoth ka en jahigini aboro, ne ochako “pwodho Juda gi Jerusalem” e higa mar apar gariyo mar lochne. Ne ogolo lamo mar miriambo, mi ouro “od Jehova,” ma kendo ochako oduoko nyasi mar Pasaka. (2 Weche sula mag 34, 35) Kata kamano, lokruok ma Ruoth Josia ne okelo ne obetie mana kuom kinde matin, nimar yawuote adek gi nyakware achiel ma nolocho bang’ Josia, “notimo marach e nyim wang’ Jehova.” (2 Weche 36:1-12) Magi duto ne chopo weche ma Zefania ne okoro ni: “Anakum jodongo, kod yawuot ruodhi kod jogo, . . . mapong’o od ruodhgi gi tim machach kod wuondruok.”​—Zef. 1:8, 9.

³ Kaluwore gi weche monyis malo kanyo, nenre ni “wach Jehova . . . nobiro ni Zefania” kinde moro kapok ochopo higa 648 Ka Ndalowa Podi, ma e higa mar 12 mar loch Josia. Weche mokwongo mag bugno nyiso ni Zefania ne nie Juda, to yo monyisogo ni ong’eyo maber gwenge koda kit ngima manie Jerusalem, bende nyiso ratiro ni ne odak Juda. Ote manie bugni chopo gik moko ariyo, okelo luoro kendo ohoyo chuny bende. Thoth weche manie iye wuoyo kuom odiechieng’no mar Jehova, odiechieng’ luoro ma okayo machiegni, to bende okoro ni Jehova biro duoko joge mabolore, ma ‘geno nying’ Jehova’ kuom adier.​—1:1, 7-18; 3:12.

⁴ Kwedo bugni moting’o weche mokor ni ok en adier, ok yot. Ne oketh Jerusalem e higa 607 Ka Ndalowa Podi, higini mokalo 40 bang’ Zefania koro wachno. Wan gi weche ma josomo osendiko kuom wachni, to ok mano kende, Muma wuon oting’o weche manyiso ni kethruokno ne otimore e wang’e chuth mana kaka Zefania ne okoro. Kinde matin bang’ kethruok mar Jerusalem, Jeremia ne ondiko bug Yuagruok, kondiko gik malich ma ne oneno e kinde ma wechego pod ne liw e pache. Pimo kuonde mopogore opogore mag bugni gi bug Yuagruok, nyiso ni kuom adier ote mar Zefania owuok “kuom much Nyasaye.” Zefania chiwo siem kuom gimomiyo dwarore ji olok chunygi ‘ka pok mirima mager mar Jehova ochopnu,’ Jeremia to wuoyo kuom gima osetimore kowacho ni, ‘Jehova nodhawo matek kane iye owang’.’ (Zef. 2:2; Yuag. 4:11) Zefania koro ni Jehova, ‘nokel dhier kuom ji, ma giniwuothi kaka muofini . . . Mi nool rembgi oko ka buru.’ (Zef. 1:17) Jeremia wuoyo kuom wachni kaka gima ne otimore adier: ‘Gibayo ka muofini e yore, gimienore gi remo.”​—Yuag. 4:14; pim bende Zefania 1:13​—Yuagruok 5:2; Zefania 2:8, 10​—Yuagruok 1:9, 16 kod 3:61.

⁵ Weche ma osendiki kuom gik ma ne otimore chon, bende wuoyo kuom kethruok mar ogendini ma ne lamo nyiseche manono, Jo-Moab kod Jo-Ammon kaachiel gi Jo-Assuria, moriwo nyaka dalagi maduong’ mar Nineve, mana kaka Zefania ne osekoro kotelne gi Nyasaye. Mana kaka janabi Nahum ne okoro kethruok mar Nineve (Nahu. 1:1; 2:10), e kaka Zefania bende ne olando ni Jehova ne dhi timo “Nineve mana dera, motwo kaka kar thim.” (Zef. 2:13) Kethruokni ne otimore kare chuth, ma, chiegni higini 200 bang’e, jasomo miluongo ni Herodotus nondiko e wi Tigris kowacho kama: “Aorano ema dala mar Nineve ne ochungoe chon.”a E higa 150 kama E Ndalowa, jandiko moro ma Ja-Grik miluongo ni Lucian ne ondiko kama: “Dalano ok nyal nwang’ kare sani.”b Buk mar The New Westminster Dictionary of the Bible (1970), ite mar 669, wacho ni jolweny ma nokedo gi Nineve “ne oyudo kony nikech pi aora Tigris nomedore apoya mogoyo kama lach e ohinga mar dalano piny, mi dalano nodong’ ma onge gima ogeng’e. . . . Kethruokno ne otimore chuth nimar e kinde mag Jo-Grik gi Jo-Rumi, Nineve nobedo mana kaka sigana. To ema kuom kindeno duto, bath dalano ne odong’ koimore e bwo yugi.” E ite mar 627, bugno nyiso ni Moab bende ne okethi mana kaka ne okor: “Nebukadnezzar ne oloyo Jo-Moab.” Jasomo miluongo ni Josephus bende ndiko ni Ammon bende ne olo.c Gikone, Jo-Moab kaachiel gi Jo-Ammon duto kargi ne orumo chuth kaka oganda.

⁶ Jo-Yahudi osebedo ka keto bug Zefania kaka buk mowinjore bedo e oboke moting’o nyinge mag Ndiko mowuok kuom much Nyasaye. Wechege mokor e nying’ Jehova osechopo e yo manenre maler, kendo mano nyiso ni Jehova wacho adier.

GIMOMIYO BUGNI KONYO

¹⁰ Ruoth Josia ne owinjo siem mar ote Zefania, mi ne okonyore ahinya. Ne ochako kampen maduong’ mar kelo lokruok korka wach lamo. Mani bende ne omiyo onwang’ bug Chik, bugno ne oyudo oselal e kinde ma od Jehova ne ojwang’ mokethore. Chuny Josia ne okuyo ahinya bang’ winjo kisomone ei bugni weche ma ne dhi timore nikech ketho chik, bugno ne oting’o weche ma janeno machielo ma en Musa ne ondiko, kendo ne gijiwo weche ma Zefania ne osebedo ka koro kuom kindego duto. Josia koro ne obolore e nyim Nyasaye, mi Jehova ne osingone ni wach kethruok mokorno ne ok dhi timore e ndalone. (Rapar sula mag 28-30; 2 Ruo. 22:8-20) Pinyno ne otony ne masira! To mana kuom kinde manok nimar yawuot Josia ne otamore luwo ranyisi maber ma ne oketo. Kata kamano, winjo kendo keto chunygi kuom “wach Jehova ma nobiro ni Zefania” ne okonyo Josia gi joge ahinya.​—Zef. 1:1.

¹¹ E Twak mare mong’ere ahinya ma ne ogolo e Got, Kristo Yesu ma en janabi maduong’ moloyo, ne onyiso ni Zefania ne en janabi madier mar Nyasaye kane owacho weche machal gi puonj ma Zefania ne ochiwo e sula 2:3 mawacho ni: “Dwaruru Jehova, un jo mamuol duto mag piny, . . . Dwaruru gi modhi kare, dwaruru muolo.” Yesu ne ochiwo siem kama: “Dwaruru mokwongo pinyruodhe, gi wachne makare.” (Math. 6:33) Jogo madwaro Pinyruodh Nyasaye mokwongo, nyaka ritore kik gibed gi chuny modhil ma Zefania ne osiemo kane owuoyo kuom “jogo modok chien moweyo luwo Jehova; gi jogo mak odwaro Jehova, kendo penje wach” kendo “mawacho e chunygi ni, Jehova ok notim maber, kendo ok notim marach. ” (Zef. 1:6, 12) E barua ma ne ondiko ne Jo-Hibrania, Paulo bende wuoyo kuom odiechieng’ mabiro mar bura, kendo osiemogi mondo kik gidog chien. Omedo wacho kama: “To ok wan kuom jogo ma dok chien kendo lal, to wan kuom jogo man kod yie ma giresogo chunygi.” (Hibr. 10:30, 37-39) Sama janabino wacho ni: “Miti dipandu e ndalo mar mirimb Jehova,” ok owuo kuom joma dok chien kata jogo ma onge gi chuny mar erokamano, to owuoyo kanyo kuom jogo ma manyo Jehova gi kinda kod muolo kendo ka gin gi yie. Ang’o momiyo owacho ni “miti”? En nikech yudo warruok mogik noluwore gi kit ngima mar ng’ato owuon. (Math. 24:13) Wachno bende paronwa ni ok wanyal kawo ng’wono mar Nyasaye ka tugo. Weche ma Zefania ne okoro nyiso ma onge kiawa ni odiechieng’no nobi e yo ma apoya miwuoro ne jogo ma ok obedo ka rito.​—Zef. 2:3; 1:14, 15; 3:8.

¹² Kuom mano, bugni oting’o ote mar kethruok ne jogo matimo richo e nyim Jehova, to bende ochiwo geno maber mag gweth ne jogo ma loko chunygi ka ‘gidwaro Jehova.’ Jogi endi ma loko chunygi nyalo yudo jip nimar Zefania wacho ni, “ruodh Israel, mana Jehova, ni e dieri.” Magi ok gin kinde mar Sayun bedo maluor kata miyo lwetegi onyosore kuom tich. En kinde monego gigenie kuom Jehova. “Ng’a maratego ma noresi: noil kuomi gi mor, enoyuwe mos kuom herane, enomor kuomi kower.” Mano mor manadi ne jogo bende ‘madwaro pinyruodhe mokwongo’ ka gigeno rit mare mar hera kod gweth mochwere!​—3:15-17.

[Weche moler piny]