Julai

Wadak e “kinde matek ahinya,” kendo ngima biro medo bedo matek sama pod warito mondo Jehova okel piny manyien mopong’ gi kue. (2 Tim. 3:1) Omiyo, nyalo bedo maber ka wapenjore kama: ‘Achomoga wang’a kuom ng’a sama an gi chandruok?’ Higni mang’eny mokalo, jandik-zaburi moro nowacho gimomiyo onego wachom wang’wa kuom Jehova mondo okonywa sama wan gi chandruok. (Zab. 123:1-4) Nowacho ni onego wachom wang’wa kuom Jehova mana kaka jatich chomo wang’e kuom ruodhe. Ang’o ma jandik-zaburino ne temo wacho? Jatich ok chomga wang’e kuom ruodhe mana sama odwaro chiemo kata arita maber kende, to ochomo wang’e kuom ruodhe kinde duto mondo ofweny gik ma ruodhe dwaro kae to okawo okang’ ma dwarore. E yo ma chalo kamano, nyaka wasom Wach Nyasaye pile mondo wang’e gima Nyasaye dwaro ni ng’ato ka ng’ato kuomwa otim, kae to waluw kaka otayowa. Mano e ka wanyalo bedo gadier ni Jehova biro konyowa sama wan gi chandruok. w18.07 12 ¶1-2

Yesu ne wuoyo e wi keto dhano thuolo ka igonyogi e tuech maduong’ kod sandruok ma osemakogi kuom higni mang’eny, ma en bedo “misumba richo.” (Joh. 8:34) Richo nyalo miyo watim gik ma wang’eyo ni rach, onyalo monowa timo gik ma wang’eyo maber ni owinjore watim kata weyo timo gik ma wan gi nyalo mar timo. Mano miyo wabedo wasumbini mag richo ma kelonwa mana lit, chandruok, rem, kod tho. (Rumi 6:23) Wabiro bedo thuolo gadier kosegol richo chuth, mana kaka Adam gi Hawa ne ni thuolo ka ne pok gitimo richo. Weche ma Yesu nowacho ni, “ka usiko e wachna” nyiso ni nitie gik ma nyaka ng’ato tim kata tong’ moko ma ok onego okal e ka Yesu kete thuolo gadier. (Joh. 8:31) Nikech wasechiwo ngimawa ne Nyasaye, mano nyiso ni wasekwerore wawegi kendo wayiero mar dak ka luwore gi puonj mag Yesu kaka jopuonjrene. (Mat. 16:24) Mana kaka Yesu nosingo, wabiro bedo thuolo gadier e kinde ma Jehova biro tiyo gi misango mar Yesu mondo okelnwa ber mosiko. w18.04 7 ¶14-16

Jehova kechoga jotichne kata mana sama jotichnego nigi paro ma ok ni kare. Mano e gima notimo ne janabi Jona. Jehova nooro Jona Nineve mondo odhi olandnegi kum ma ne dhi bironegi. Ka ne giloko chunygi, Jehova nong’wononegi. Kata kamano, wachno nochwanyo Jona. Muma wacho ni “iye nowang’” nikech weche ma nokoro e wi Jo-Nineve ne ok otimore. To e ma Jehova nohore gi Jona kendo nokonye rieyo pache. (Jona 3:10–4:11) Gikone, Jona nowinjo tiend puonj ma Jehova ne omiye, kendo Jehova notiyo kode e ndikonwa gik ma notimorego mondo wan bende wayud puonj. (Rumi 15:4) Yo ma Jehova nokonyogo joge miyo wabedo gadier chuth ni odewo jotichne. Ong’eyo lit kod chandruok ma ng’ato ka ng’ato kuomwa nigo. Ong’eyo gik ma waparo, kaka wawinjo e chunywa, kaachiel gi gik ma wanyalo timo kod ma ok wanyal. ‘Ok obi weyo mondo temwa mokalo ma wanyalo nanoe.’ (1 Kor. 10:13) Wechego jiwowa ndi! w19.03 15-16 ¶6-7

E Chike Musa, jodongo ne nigi ting’ mar konyo Jo-Israel e weche Nyasaye, ng’ado bura sama ng’ato ne otimo gima rach, kendo tieko ywaruok moko ma ne nyalo betie e kind jomoko. Ne ane ranyisi ma luwogi. Ka ne Ja-Israel onego ng’ato, ne ok ng’adne mana buch tho kanyo gi kanyo. Jodongo ne kwongo nono gik ma ne nyalo miyo ng’atno otim richo ma kamano ka pok ging’ado bura ni en bende owinjore onege. (Rap. 19:2-7, 11-13) E wi mano, jodongogo ne ng’ado bura e weche kaka tieko ywaruok e kind joma laro gimoro kata ywaruok ma ne nyalo betie e kind joma okendore. (Wuok 21:35; Rap. 22:13-19) Ka ne jodongogo ong’ado bura e yo makare ka konchiel Jo-Israel bende luwo chike mag Jehova, ji duto ne yudo ber, to mano ne miyo nying Jehova duong’. (Lawi 20:7, 8; Isa. 48:17, 18) Puonj ma wayudo en ni Jehova neno gimoro amora ma watimo e ngimawa. Odwaro ni waher jomamoko kendo watimnegi gik mowinjore. Bende, orango gik moko duto ma watimo kod ma wawacho kata bed ni watimogi kama opondo e utewa. w19.02 23 ¶16-18

Sama weche moko chando chunywa, tek ahinya mondo wabed ma muol. Wanyalo bedo mager ma wabol weche ma ok owinjore. Ka gima kamano osegatimoreni, ne ane gima inyalo puonjori kuom ranyisi mar Yesu. Ka ne odong’ dweche matin to otho, chunye nochandore ahinya. Nong’eyo ni ne idhi nege kendo ne idhi sande malit. (Joh. 3:14, 15; Gal. 3:13) Nosegawacho dweche moko motelo ni chunye ne chandore. (Luka 12:50) Ka ne odong’ mana ndalo matin to koro otho, Yesu nowacho kendo kama: “Chunya chandore.” Wanyalo fwenyo kaka nobolore kod kaka nowinjo Nyasaye e weche ma ne owacho kolemo. (Joh. 12:27, 28) Ka sa nochopo, Yesu ne onyiso chir ka ne oyie mondo wasik Nyasaye omake kendo onege e yo malit ahinya kendo ma kelo wich-kuot. Kata obedo ni chunye nochandore kendo nosande ahinya, Yesu notimo dwach Nyasaye gi muolo duto. Wanyalo wacho gadier ni Yesu e ng’at moseketo ranyisi maberie mogik mar bedo ng’at ma muol kata sama chunye ne chandore!​—Isa. 53:10. w19.02 11 ¶14-15

Nitie seche ma weche bedoga matek ma dwarore ni wabed gi chir e ka wadhi e chokruok ma ok wabare. Moko kuom owetewa gi nyiminewa ok bare ne chokruok kata obedo ni gikalo e kuyo mang’eny, chunygi onyosore, kata gituore. Jomoko bende dhi e chokruok kata obedo ni giyudo akwede mager kowuok kuom jodalagi kata sirkal. Par ane kaka ranyisi ma waketo jiwo owetewa gi nyiminewa motue e jela nikech makruokgi motegno gi Jehova. (Hib. 13:3) Sama giwinjo kaka wadhi nyime tiyo ne Jehova e bwo tembe, giyudo jip kendo mano miyo gimedo bedo gi yie kod chir, kendo gimedo makore gi Jehova. Ka ne otue Paulo e jela e piny Rumi, nobedo ma mor ahinya ka nowinjo ni Jokristo wetene pod nomakore gi Nyasaye. (Fil. 1:3-5, 12-14) Kinde machuok ka ne pok ogonye kata mapiyo bang’ ka nosegonye, nondiko barua ne Jo-Hibrania. E baruano, nojiwo Jokristogo ni kik gijwang’ chokruok mag lamo.​—Hib. 10:25. w19.01 28 ¶9

Satan dwaro ni wachal kode. Odwaro ni wan bende wakwed chike Jehova kendo waher mana gik ma morowa. Joma otemo keto machiegni kodwa gin joma oseduwo pachgi. Ogeno ni mosmos wabiro chako mako osiep gi jogo kata obedo ni wang’eyo maber ni osiepe maricho ketho timbe mabeyo. (1 Kor. 15:33) Yo machielo ma Satan tiyogo e temo duwo chunywa en chwalowa mondo wagen kuom pach dhano kar geno Jehova. (Kol. 2:8) Achiel kuom parogo en ni manyo mwandu e ma onego obed gima duong’. Joma rwako paro ma kamano gikone nyalo bedo jomwandu adier kata ooyo. Bed ni ginwang’o mwandu kata ooyo, pod ginyalo hinyore. Nikech ang’o? En nikech giketo pachgi ahinya e manyo pesa ma chop kama koro gijwang’o ngimagi, joodgi, kod osiep ma ni e kindgi gi Nyasaye. (1 Tim. 6:10) Wan wamor ahinya ni Jehova Nyasachwa ma e Wuoro mariek mogik konyowa mondo wabed gi paro mowinjore e wi pesa.​—Ekl. 7:12; Luka 12:15. w19.01 15 ¶6; 17 ¶9

Kata ka ne Yesu pok obiro e piny moketo ranyisi maber mar jiwo jomoko, jotich Nyasaye nong’eyo ni jiwo jomoko en gima dwarore. Ka ne jolweny mag Asuria dwaro monjo Jerusalem, Hezekia nochoko jotend lweny kaachiel gi joma nodak Jerusalem mojiwogi. “Mi oganda nogeno weche mag Hezekia” nikech wechego nojiwogi. (2 We. 32:6-8) Kata obedo ni Ayub ne dwaro hoch, nopuonjo osiepene moko adek manono kaka onego bed ni ijiwo ng’ato. Nonyisogi ni dine bed ni en e ma ohoyogi, ‘dotegogi gi weche me dhoge, kendo hoch mar wechene dohoyogi.’ (Ayub 16:1-5) Gikone, Jehova kaachiel gi Elihu nojiwo Ayub.​—Ayub 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10. w18.04 16 ¶6; 17 ¶8-9

Isaya nosewacho motelo kaka Jehova ne dhi miyo joge teko kowacho niya: ‘Jehova Nyasaye nobi ka ng’a man gi teko, mi bade nobed gi loch.’ (Isa. 40:10) Kinde mang’eny, Muma tiyo gi ‘bat’ e nyiso teko ma ng’ato nigo. Omiyo, sama ndikoni wacho ni ‘bad Jehova nobed gi loch,’ mano paronwa kaka Jehova en Ruoth ma nigi teko mang’eny. Notiyo gi tekone e siro jotichne machon kendo ritogi, kendo odhi nyime timo kamano ne jotichne mogeno kuome e kindegi. (Rap. 1:30, 31; Isa. 43:10) Jehova timonwa kaka nosingo niya: “Abiro tegi.” Otimo mano ahinya-ahinya sama jowasigu sandowa. E pinje moko, jowasikwa temoga chungo tijwa mar lendo kata goyo riwruogwa marfuk. To mano ok mi waparre mokalo tong’. Jehova omiyowa singo ma miyo wabedo gi teko kod chir. Owachonwa kama: “Onge gir lueny mothedh mar kedo kodi ma dinyal timo gi moro.”​—Isa. 54:17. w19.01 5-6 ¶12-13

Mopogore gi le, in gi riyo mar ng’eyo Jachuech kendo en e ma onyalo konyi loyo riyono. (Mat. 4:4) Ka iluwo gima Nyasaye wachoni, ibiro bedo gi rieko kod mor bende. Nyasaye konyi loyo riyono kokalo kuom Wachne kaachiel gi chiemb chuny modhuro mochiwo kokalo kuom “jatich mogen kendo mariek.” (Mat. 24:45) Imiyowa chiemo mopogore opogore kendo molos maber mondo ogerwa. (Isa. 65:13, 14) Chiemb chuny ma Nyasaye miyowa biro miyi rieko kod nyalo mar pogo weche. Mago gin kido ma nyalo konyi e yore mathoth. (Nge. 2:10-14) Kuom ranyisi, kidogo nyalo konyi mondo puonj mag miriambo kik chochi, moriwo nyaka puonj ma wacho ni onge Jachuech. Ginyalo konyi mondo kik wuondi ni pesa kod mwandu e gik ma miyo ng’ato bedo ma mor e ngima. Bende, ginyalo konyi mondo ikwed gombo maricho kod timbe ma nyalo keloni hinyruok. Omiyo, dhi nyime manyo rieko mar Nyasaye kod nyalo mar pogo weche kendo ikaw kidogo mapek. w18.12 20 ¶6-7

Be kinde nobedie ma hikwa noromre gi “ndalo mag yath”? Nitie yiende moko ma dakga higni alufe gi alufe. Mondo dhano odag kuom higni ma romo kamano, nyaka obed gi ngima maber. Ka dhano biro nyalo dak e ngima ma chal gi ma Isaya nokoro, to kare mano nyiso ni paradiso biro yudo kosechopo. To parie ni mano gima biro timore adier! Par ane gik ma singono nyisowa kuom kaka paradiso biro chalo: Nyasaye biro guedho piny duto. Onge le kata dhano mager ma biro hinyo ji. Muofni, momni, kod rong’onde biro chango. Ji biro gero utegi kendo gibiro pidho cham mang’eny. Dhano biro dak kuom higni mang’eny mohingo yien. Ee, Muma nyiso maler ni paradiso ma jaberno ni nyime kae. Kata kamano, jomoko nyalo wacho ni watemo kunyo weche ma nokorgo mokalo tong’. Ang’o momiyo in gadier ni paradiso biro bet e piny ka? Yesu nowacho gima miyo wabedo gadier chuth.​—Luka 23:43. w18.12 5 ¶13-15

Wan gi nyalo mar loko pachwa. To lokruok ma kamano nyalo mana betie ka luwore gi gik ma wan e ma wayie mondo odonj e pachwa kod ma wasiko ka waparo. Ka wasiko waketo pachwa mana kuom yore mag Jehova, wabiro medo fwenyo ni pach Jehova e ma ni kare. Mano biro miyo kinde duto wagomb keto pachwa oluwre gi pach Jehova. Kata kamano, ber ng’eyo ni mondo walok pachwa mondo owinjre gi pach Jehova, nyaka ‘wawe luwo kit ngima mar joma odak e ndaloni.’ Nyaka wawere gi paro ma ok winjre gi pach Nyasaye. Wanyalo tiyo gi ranyisi mar chiemo mondo walergo wachno. Ng’at ma dwaro ni ngimane omed bedo maber nyalo chamo chiemo ma konyo del. Kata kamano, timo kamano ok bi konye ka po ni e sechegogogo ochamo chiemo mowichore? E yo ma kamano, ok wabi yudo kony ka warwako pach Jehova to e sechegogogo watiyo gi paro mag pinyni ma odwanyore. w18.11 21 ¶14-15

Nyaka wang’ad e chunywa ni wabiro wuotho e adiera odiechieng’ kodiechieng’ kata ang’o ma timre. Tue adiera e nungoni kaka msip. E kinde ma ne indiko Muma, msip ma jalweny ne tueyo ne siro nungone kendo geng’o fuonnige ma iye mondo kik jasigu chwo. To mondo msibno ne rite maber, ne nyaka otueye moridore maber. Msip ma ombekni ne ok sir nungo jalweny kaka dwarore. To nade wan, adiera ma watueyo e nungowa kaka msip konyowa nade? Ka watueyo adiera motegno kaka msip e nungowa, adierano biro ritowa mondo watang’ gi puonj mag miriambo kendo obiro konyowa mondo watim yiero mabeyo. Sama waromo gi tem moro, adiera mag Muma biro konyowa mondo wamed chung’ motegno e timo gima kare. Mana kaka jalweny ok nyal dhi e lweny kata dichiel ka oonge msip, wan bende onego waram ni ok wabi mbeko kata golo msip mar adiera e nungowa. Onego watim duto ma wanyalo mondo wasik ka waride ti e nungowa kuom dak ka waluwo adiera e ngimawa. w18.11 12 ¶15

Ok wanyal ng’eyo adiera ma ni e Wach Nyasaye nyamonge. Nyaka waikre timo gimoro amora ma dwarore mondo wayud adiera. Mana kaka jandik bug Ngeche wacho, ka ‘waseng’iewo’ adiera, tiende ni ka waseyude, nyaka watang’ mondo kik ‘wause,’ tiende ni kik wawe adiera. Gima ichiwo nono be seche moko nyalo dwaro ni watine matek e ka wayude. Wach molok kowuok e dho Hibrania ni “ng’iew” e Ngeche 23:23 bende inyalo lok ni “yud.” Tiend wechego duto nyiso kinda ma ng’ato timo ma nyalo dwaro ni owil gire moro gi gimachielo ma nengone ni malo. Wanyalo tiyo gi ranyisi ma luwoni mondo wawinj tiend ng’iewo adiera. Wawach ni ogo milome ni nitie rabolo moko mipogo ji nono e chiro moro. Be rabologo biro chopo kama wantie kendgi? Ooyo. Nyaka watim kinda ma wadhi e chirono e ka wayud rabologo. Kata obedo ni ichiwogi nono, kinda dwarore e ka wayudgi. E yo machalo kamano, kata obedo ni onge pesa moro amora midwaro kuomwa mondo wang’iewgo adiera, nyaka watim kinda e ka wayud adiera. w18.11 4 ¶4-5

Noyudo Yesu nigi Petro, Jakobo, kod Johana e wi got moro. Ka ne gin kanyo, ne gineno fweny moro makende. Lela wang’ Yesu kod lepe ne orieny. Ranyisi moko ariyo ma chalo gi Musa kod Elija nochako wuoyo gi Yesu e wi thone kod chierne. (Luka 9:29-32) Kae to boche polo noumogi, kendo ne giwinjo dwol moro e i bochego, mana dwond Jehova owuon! Fwenyno nonyiso motelo kaka Yesu ne dhi bedo gi duong’ kod teko ka koro osekete obedo Ruoth e Pinyruodh Nyasaye. Onge kiawa ni fwenyno nojiwo Yesu kendo miye teko mar nano e sand kod tho ma nochome. Fwenyno nojiwo bende yie mar jopuonjre Yesu kendo notegogi ne tembe ma ne gidhi romogo kod tich maduong’ ma ne gidhi timo. Higni 30 bang’e, jaote Petro nowuoyo kuom fwenyno e yo ma nyiso ni pod nopare maber ahinya.​—2 Pet. 1:16-18. w19.03 10 ¶7-8

Achiel kuom yore ma Jokristo madier opogorego gi joma nie dinde mag miriambo en mane? Gin ‘giwachoga adiera.’ (Zek. 8:16, 17) Wabiro wacho adiera kinde duto kendo kuonde te, bed ni wan gi joma wakia, joma watiyogo, osiepewa, kata wedewa. To nade ka in rawera ma dwaro ni mbesene oyie kode? Tang’ kik idag e ngima mar wuondruok, tiende ni iwuondori ni iber sama in gi joodu kata Jokristo mamoko, to itimo gik mopogore ahinya sama in gi rowere ma jopiny kata sama itudori kodgi e intanet. Mano en wuondo wang’ jonyuolni, Jokristo weteni, kod Nyasaye bende. (Zab. 26:4, 5) Jehova ong’eyo sama ‘wamiye luor mana gi dhowa to chunywa bor ahinya kode.’ (Mar. 7:6) Nyalo bedo maber ka watimo kaka Muma nyisowa niya: “Kik chunyi gomb gik ma joricho timo, to bed kiluoro Jehova odiechieng’ duto.”​—Nge. 23:17, NW. w18.10 9 ¶14-15

Jotich Jehova duto e piny ngima gin joot achiel e yie kendo giherore ahinya. (1 Joh. 4:21) Ok ginyis hera e gik madongo mitimo dichiel ka dichiel, kar mano, ginyiso hera e weche mapile kaka wuoyo mang’won kendo kecho ji. Sama wakecho ji kendo wang’won kodgi, wabedo ‘nyithindo moher matimo kaka Nyasaye timo.’ (Efe. 5:1) Yesu noluwo ranyisi mar Wuon-gi e yo makare chuth. Yesu nowacho niya: “Biuru ira, un duto mujony kendo ma ting’ turou, to anamiu yueyo . . . , nimar adembora kendo chunya muol.” (Mat. 11:28, 29) Sama waluwo ranyisi mar Kristo kuom ‘dewo jochan,’ Wuonwa ma ni e polo bedo ma mor kodwa kendo wan bende wabedo ma mor. (Zab. 41:1, NW) Omiyo, wadhiuru nyime bedo mang’won gi jomamoko e ngimawa mar joot, e kanyakla, kod e tij lendo. w18.09 28 ¶1-2

Sama masira moro otimore, jotich Nyasaye yudoga thuolo mar tiyo kanyachiel gi Nyasaye e konyo owetegi ma oyudo masirano. Kuom ranyisi, gikowoga pesa ma owetego nyalo konyorego. (Joh. 13:34, 35; Tich 11:27-30) Bende, gikonyo e golo gik mokethore kendo gero udi manyien ne owetego. Nyaminwa Gabriela ma Nya-Poland ma ne ode okethore marach ka oula maduong’ noyweyo gweng’gi ne obedo ma mor ahinya ka ne owete oa e kanyakla mamoko ma ne ni machiegni mondo gikonye. Owacho kama: “Ok daher wuoyo ahinya e wi giga ma nokethore. Mago gin mana gige ringruok ma rumoga. Kar mano, ahero wuoyo kuom ber ma nayudo. Yo ma owete gi nyimine nokonyago nomedo jiwona ni bedo e kanyakla mar Jokristo en gima kende ahinya kendo ma kelo mor mogundho.” Ji mathoth mosekony bang’ masira wachoga ni gidong’ga ka gitegno moloyo kaka ne gin ka masirano pok notimore. To owete ma osetiyo kanyachiel gi Jehova e konyo Jokristo moyudo masira bende bedoga ma mor.​—Tich 20:35; 2 Kor. 9:6, 7. w18.08 26 ¶12

Mondo warit chunywa e yo maber, nyaka wang’e gik ma nyalo hinyowa kendo wakaw okang’ mapiyo mondo wageng’gi. Wach molok ni “ritri” paronwa tij jarit. E ndalo Ruoth Solomon, jorit ne chung’ga e ohingni mag pacho kendo ka ne gineno gimoro marach, ne gigoyo milome. Mano konyowa ng’eyo gima nyaka watim mondo Satan kik keth pachwa. E kinde machon, jorit pacho ne tiyoga kanyachiel gi joma ne rito rangeye. (2 Sa. 18:24-26) Ne nyaka gine ni rangeye olor maber sama jowasigu ne ni machiegni. (Neh. 7:1-3) Ka watiyo gi Muma e tiego nyalowa mar pogo ber gi rach, nyalono biro bedonwa kaka jarit ma goyonwa milome sama Satan dwaro duwo chunywa, pachwa, kod gombowa. Sama wawinjo milome ma kamano, onego wakaw okang’ mapiyo mondo wadin ne Satan. w19.01 17 ¶10-11

Gima onego jodongo ong’i kuom owete ma rowere ma nyalo bedo jodongo kata jokony-tich en ka be gitimo gik ma Ndiko wacho. (2 Tim. 3:16, 17) Ka jodongo obedo gi paro ma ok luwre gi Muma, mano nyalo miyo rowere mochwiny obudh ka pok gibedo jodongo kata jokony-tich. E piny moro, ne nitie jakony-tich moro ma ne omi migepe madongo e kanyakla. Kata obedo ni jodong-kanyaklagi ne neno ni nowinjore bedo jaduong’ ka luwore gi Ndiko, pod ne ok gipwodhe mondo obed jaduong’. Jodongo moko ma hikgi oniang’ noramo ni owadwano pod ne tin ahinya ma ok nyal kete jaduong’. Rach ahinya ni ne ok gidwar kete jaduong’ mana nikech kaka nonenore gi oko. Ripode mang’eny nyiso ni gima kamano timore e kanyakla mathoth e piny mangima. Donge dwarore ahinya ni waluw gima Ndiko wacho kar tiyo gi pachwa wawegi! Mano e ka wabiro luwo gima Yesu nowacho mondo kik wang’ad ne ji bura ka luwore mana gi kaka ginenore gi oko.​—Joh. 7:24. w18.08 12 ¶16-17

Nitie gimomiyo ok onego wake ne ji e-mail kata mesej ma pok wanono maber. Nitie pinje moko ma orido ne owetewa ngima e weche lamo. Moko be ogoyo tijwa marfuk. E pinje kaka mago, jowasikwa nyalo chako keyo weche mag miriambo mondo gimiwa luoro kata gimi kik wagenre. Kuom ranyisi, ne ane gima notimore kuma chon ne iluongoga ni Soviet Union. Polise ma ne ong’ere kaka KGB ne ochako keyo miriambo ka giwacho ni nitie owete moko mochwiny ma ne ndhogo jo Jehova. Ji mang’eny ma ne oyie gi miriambono gikone ne oweyo tiyo ne Jehova ma giwuok e riwruok mare. Ne lit ndi! Gima ber en ni thoth owetego bang’e noduogo e adiera; moko to nodhi chuth. Yiegi nokethore. (1 Tim. 1:19) Ang’o ma wanyalo timo mondo gima kamano kik yudwa? Kik ike weche mag miriambo kata weche ma ok in-go gadier. Kik ibed ng’ama iwuondo awuonda e yo mayot. Non weche duto ka pok iorogi ne ng’ato ang’ata. w18.08 4 ¶8

E dho Grik ma ne ondikgo kitepe machon, ne inyalo ket koma kamoro amora e dier sentens. Mano miyo wapenjore ni: Be dibed ni Yesu ne onyiso ng’atno ni, “Adier awachoni, kawuononi inibed koda e Paradiso”? Koso nonyise ni, “Adier awachoni kawuononi, inibed koda e Paradiso”? Ber ng’eyo ni noyudo Yesu osenyiso jolupne kama: “Wuod dhano nobed ei chuny lowo kuom odiechienge adek gi otieno adek.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34; Tich 10:39, 40) Kuom mano, Yesu gi jamahunduno ne ok odhi e Paradiso moro amora chieng’ ma ne githoe. Yesu ne ni e i Liel kuom odiechienge moko e ka bang’e Nyasaye nochiere. (Tich 2:31, 32) Jamahundu ma ne chiegni thono ne ok ong’eyo ni Yesu nosesingo ne jootene ma nomakore kode ni ne gidhi bet kode e Pinyruodh polo. (Luka 22:29) E wi mano, jamahunduno ne pok obatis. (Joh. 3:3-6, 12) Omiyo, gima Yesu nosingo ne en paradiso ma bang’e ne dhi betie e piny ka. w18.12 6 ¶17-18, 20-21

Mapiyo nono, Jo-Israel nochako lamo nyaroya! Kata bed ni ne gitimo richo ayanga, pachgi ne wuondogi ni ne ginyalo lamo alama sanamu, to komachielo bende gimakore gi Jehova. Gima iwuoro en ni Harun nowacho ni nyasino ne gitimo ne Jehova! Jehova nowinjo nade? Ne oneno ni jogo nondhoge. Nonyiso Musa ni jogo ‘nosedwanyore mi gia e yo ma nochikogie.’ ‘Mirimbe nobedo mager’ mi noparo mar tieko Jo-Israel duto. (Wuok 32:5-10) Kata kamano, Jehova nong’ado ni ok nodhi tieko Jo-Israel. (Wuok 32:14) Kata obedo ni Harun e ma noloso ne Jo-Israel nyaroyano, noloko chunye moriwore gi yawuot Lawi duto ma nonyiso ni gin kor Jehova. Ji alufe gi alufe ne otho nikech lamo nyaroya, to Jehova nosingo ni ne odhi guetho joma ne omakore kode.​—Wuok 32:26-29. w18.07 20 ¶13-16

Ji mang’eny lawore gi somo ma malo, ohelni madongo, thum, opira, kod gik ma kamago mana ni mondo dhano wetegi ong’egi. Wan to nitie ng’at ma dwaher ni ong’ewa maber moloyo. En e ng’at ma jaote Paulo nowuoyo kuome kowacho kama: “Nikech useng’eyo Nyasaye, kata inyalo wach ni, Nyasaye oseng’eyou, obet nade ni udok e gik ma nyap kendo manono ma gin gik ma chiko yore kod paro mag pinyni, ka udwaro tiyonegi kaka wasumbni kendo?” (Gal. 4:9) Parie ni Jaloch mar piny gi polo nyalo ng’eyowa! Oikore bedo osiepwa ma ong’eyowa maber. Jasomo moro nowacho ni tiend wachno en ni, wabedo “joma Nyasaye rango gi mor.” Jehova nochueyowa mondo wabed osiepene.​—Ekl. 12:13, 14. w18.07 8 ¶3-4

Mondo chike Nyasaye okonywa maber, nyaka waher chikego kendo waluwgi. (Amos 5:15) To ere kaka wanyalo timo mano? Gima duong’ en ni wapuonjre neno gik moko kaka Jehova nenogi. Wanyalo lero wachno ka watiyo gi ranyisini: Par ane ni nindo ok osebedo ka teri gotieno kaka dwarore. Ka idhi ir laktar, onyisi ni ilok chiemo ma ichamo, iriega dendi matin, kendo itim lokruoge moko e ngimani. Ka itemo tiyo gi parogo, ichako neno lokruok! Onge kiawa ni ibiro hero laktarno nikech okonyi ma ngimani obedo maber. E yo ma kamano, Jachuechwa omiyowa chike ma geng’onwa moko kuom hinyruok ma wanyalo yudo nikech richo, kendo gimiyo ngimawa bedo maber. Donge wayudo ber mathoth sama waluwo chike Nyasaye ma kwero wacho miriambo, hinyo jomoko, kuo, terruok, timbe gero, kod juok! (Nge. 6:16-19; Fwe. 21:8) Sama waneno kaka luwo chike Jehova konyowa, wachako here kaachiel gi chikenego. w18.06 17 ¶5-6

Nyalo bedo ni Pilato ne luor ni Yesu ne nyalo loko loch, to mano en gima ne chando chuny Pilato ahinya e kinde lochne duto. Yesu nodwoke niya: “Pinyruodha ok en mar pinyni.” (Joh. 18:36) Ne ok odhi donjore e weche siasa nikech Pinyruodhe ne dhi locho koa e polo. Nonyiso Pilato ni tich ma nokele e piny ne en ‘chiwo neno e wi adiera.’ (Joh. 18:37) Ka wang’eyo gadier migawo ma Nyasaye omiyowa mana kaka Yesu be nong’eyo gima nokele e piny ka, wabiro temo matek mondo kik wariw ywaruok mag siasa lwedo e yo moro amora, kata mana gi e i chunywa. To timo kamano ok yotga. Jarit-alwora moro wacho kama: “Joma ni e alworawa medo mana bedo gi wich matek. Ji tinde ohero ogandagi ahinya, kendo thothgi paro ni bedo e grube mag siasa biro miyo gibed gi ngima maber. Gima ber en ni owetewa gi nyiminewa to nigi kue e kindgi nikech giketo pachgi duto e lando wach maber mar Pinyruoth. Girito mondo Nyasaye e ma obi otiek gik maricho kod chandruoge mamoko ma ni e piny.” w18.06 4-5 ¶6-7

Mana buge adek kende e Ndiko mag Dho-Hibrania ma gin Weche mag Ndalo Mokwongo, Ayub, kod Zakaria e ma luongo malaikano ni Satan ma tiende ni “Jakwede.” Ang’o momiyo ne ok onyiswa weche mathoth e wi jasiguni ka ne Mesia pok obiro? Nenore ni Ndiko mag Dho-Hibrania ne ok owacho weche mathoth e wi Satan kod gik motimo nikech Jehova ne ok dwar miye duong’ ma ok owinjore. Gima duong’ momiyo Jehova ne oyie mondo ondik weche ma yudore e Ndiko mag Dho-Hibrania ne en ni mondo okony ji fwenyo Mesia kae to giluwe. (Luka 24:44; Gal. 3:24) Ka ne Mesia osebiro, Jehova notiyo kode kaachiel gi jopuonjrene mondo giel weche mathoth ma sani wang’eyo e wi Satan kod malaike ma noriwore kode. Mano en gima owinjore nikech Yesu gi Jokristo mowal ma biro konye locho e ma Jehova biro tiyogo mondo otiek Satan kod jolupne. (Rumi 16:20; Fwe. 17:14; 20:10) Par ni teko ma Jachien nigo nigi tong’. Jehova, Yesu, kaachiel gi malaike momakore kodgi ritowa kinde duto. Gibiro konyowa mondo wakwed jasikwa. w18.05 22-23 ¶2-4

Jehova kwanowa kaka jotichne mana ka wanyago olemo. (Mat. 13:23; 21:43) Omiyo, e ngero ma Yesu nogoyo e Johana 15:1-5, olemo ma Jakristo ka Jakristo nyaka nyag ok ochung’ ne jopuonjre mag Muma ma ng’ato osekonyo mobedo Jokristo. (Mat. 28:19) Ka ok kamano, Joneno ma jokinda ma pok oyudo thuolo mar konyo ng’ato mobedo Jakristo nikech gilendo e alwora ma ji ok rwakie wach, biro chalo gi bede mzabibu ma ok nyag olemo e ngero ma Yesu nogoyono. Kata kamano, paro kaka mano ok owinjore! Nikech ang’o? Nikech ok wanyal chuno ji mondo obed jopuonjre Yesu. Jehova en Nyasaye ma jahera omiyo ok onyal jwang’o jotichne mana nikech ok gitimo gima gionge gi nyalo mar timo. Gik moko duto ma Jehova onyisowa ni watim, gin gik ma wanyalo timo. (Rap. 30:11-14) Kare, en olemo mane ma nyaka wanyag? Nenore maler ni olemono ochung’ ne tich moro ma ng’ato ka ng’ato kuomwa nyalo timo. En tich maneno? En tij lando wach maber mar Pinyruodh Nyasaye.​—Mat. 24:14. w18.05 14 ¶8-9

Nitie jotend dinde mathoth e kindegi. Moko kuomgi iluongo gi nyinge kaka pasta, jodolo, jopuonj, jopolo, kod nyinge mamoko ma kamago. Mana kaka jotend dinde mag miriambo e kinde Jokristo mokwongo, jotend dinde mag miriambo ma kindegi bende ‘geng’o ji kik ng’e adiera’ ma ni e Wach Nyasaye kendo ‘ok giyie gi adiera mar Nyasaye, to giluwo miriambo.’ (Rumi 1:18, 25) Gipuonjo ji ni Nyasaye wang’o joricho e mach nyaka chieng’, ni chuny dhano ok tho, ni ka ng’ato otho to inyalo nyuole e yo moro machielo, kod paro mobam ni Nyasaye nyalo yie ayie gi kend ma ni e kind chwo gi chwo kata mon gi mon. Miriambo mag josiasa bende oselalo ji mang’eny. Achiel kuom miriambo madongo mogik ma gichiegni lando e piny mangima en ni “kuwe nitie kendo weche beyo!” Kata kamano, “kethruok ma apoya nobi kuomgi gikanyono.” Wabeduru motang’ mondo kik giwuondwa mi wachak neno ni gik moko ok richo ahinya e pinyni. Wan ‘wang’eyo maber ni odiechieng’ mar Jehova nobi mana kaka jakuo biro gotieno.’​—1 The. 5:1-4. w18.10 7-8 ¶6-8

Yesu Kristo tiyo gi owete ma gin Jokristo mowal kod jodongo manie kweth mar rombe ma moko mondo ojiw kendo oho Jokristo ma chunygi onyosore e kindewagi. To mano e kaka onego obed nikech jodongo ok gin “ruodhi” e wi yie mar jomamoko, to gin “jotich kanyachiel” mondo Jokristo wetegi obed mamor. (Isa. 32:1, 2; 2 Kor. 1:24) Jaote Paulo noketo ranyisi maber monego waluw. Nondiko ne Jokristo ma ne isando e Thesalonika konyisogi kama: “Nikech hera matut ma waherougo, ne wang’ado ni mondo wayalnu, ok mana wach maber mar Nyasaye kende, to bende wamiu nyaka ngimawa wawegi nikech ne waherou ahinya.” (1 The. 2:8) Nikech Paulo nong’eyo ni wacho awacha weche ma jiwo jomoko kende ok oromo, nonyiso jodongo ma Efeso weche ma ni e ndiko ma kawuono. w18.04 21 ¶6-8

Mondo wabed gi thuolo ma kamano kendo wane berne, nyaka ‘wayie kuom Jehova,’ tiende ni nyaka wabed gi winjruok maber kode. (2 Kor. 3:16) Jo-Israel ne ok ogeno winjruok ma ne gin-go gi Jehova e kinde ma ne gin e thim. Chunygi kod pachgi nogeng’ore mobedo matek, kendo ne gidwaro mana tiyo gi thuolo ma ne giyudo ka ne ogonygi e tuech e piny Misri mondo gichop mana gombogi mag ringruok. (Hib. 3:8-10) Thuolo ma wabedogo sama Jehova omiyowa rohone ber moloyo thuolo ma wanyalo yudo nikech ogonywa e tuech moro. Mopogore gi thuolo ma dhano nyalo miyo jowetegi, roho mar Jehova miyo ji bedo thuolo kuom tuech mar richo kod tho, to bende ogolo ng’ato kuom tuech mar din mar miriambo kod timbe ma galagala. (Rumi 6:23; 8:2) Donge mano thuolo maber ma waduto wagombo? Ng’ato nyalo yudo thuolo ma kamano bed ni otueye e jela kata ogeng’ne kamoro.​—Cha. 39:20-23. w18.04 9 ¶3-5