Mei

Ka Yesu ne pod en rawera, noyiero miyo jonyuolne luor. ne ok otamore timo kaka jonyuolne ne chike, kendo ne ok omino kodgi wach koparo ni oriek moloyogi. Bende, onge kiawa ni nokawo ting’ ma ne en-go kaka wuoyi makayo. Notiyo matek mondo opuonjre tich ma ne wuon-gi ma nopidhe tiyo mondo okonygo joodgi. Nyalo bedo ni jonyuol Yesu nonyise kaka nonyuole e yor hono kaachiel gi gima jotich Nyasaye moko nowacho e wi ngimane. (Luka 2:8-19, 25-38) To mago kende ne ok orome. Nodhi nyime puonjore Ndiko owuon. Wang’eyo nade ni Yesu ne en japuonjre maber mar Wach Nyasaye? En nikech ka ne pod en rawera, jopuonj ma ne ni Jerusalem ne “siko ka wuoro riekone mar ng’eyo tiend weche kod kaka ne odwoko.” (Luka 2:46, 47) Kendo ka en mana jahigni 12, nofwenyo kokalo kuom Ndiko ni Jehova en Wuon-gi.​—Luka 2:42, 43, 49. w20.10 29-30 ¶13-14

Bedo gi yie e wi chier mar Yesu en mise mar geno ma wang-go ni jomamoko be ibiro chier. Ka ne jaote Paulo ochako wuoyo e wi chier e ndiko mar 1 Jo-Korintho sula mar 15, noketo ayanga adiera moko adek. Adierago gin (1) “Kristo ne otho ne richowa.” (2) “Ne oyike.” (3) “Ne ochiere e odiechieng’ mar adek mana kaka Ndiko nokoro.” (1 Kor. 15:3, 4) Ere kaka tho mar Yesu, yikne, kod chierne mulo ngimawa? Janabi Isaya nokoro ni Mesia ne idhi ‘neg mi gole e piny jo mangima’ kendo ni ne idhi ‘yike kanyachiel gi joricho.’ Kata kamano, gimachielo ne dhi timore. Isaya nomedo wacho ni Mesia ne dhi ‘ting’o richo mag ji mang’eny.’ Yesu notimo mano kokalo kuom misango mar rawar. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rumi 5:8) Omiyo, tho mar Yesu, yikne, kod chierne miyo wabedo gadier chuth ni inyalo ketwa thuolo kuom richo kod tho, kendo ni wabiro romo gi jowa ma ne osetho. w20.12 2-3 ¶4-6; 5 ¶11

Kinde mang’eny jaote Paulo ne lendoga e sunagoke mag Jo-Yahudi. Kuom ranyisi, ka ne en e sunagogi ma Thesalonika, Muma wacho niya: “Kuom sabato adek, ne owuoyo kodgi kuom weche manie Ndiko.” (Tich 17:1, 2) Nenore ni Paulo ne nigi chir ahinya ka ne en e sunagogi. Ne opon kaka Ja-Yahudi. (Tich 26:4, 5) Paulo nong’eyo kit ngima Jo-Yahudi maber, omiyo, ne onyalo yalonegi gi chir. (Fil. 3: 5) Bang’ ka Paulo noseringo oa Thesalonika nikech sand, nodhi Beria, kae to odhi Athene. Ka ne en Athene, “nodonjo e sunagogi mochako wuoyo gi Jo-Yahudi kod jomamoko ma ne lamo Nyasaye.” (Tich 17:17) Kata kamano, ka ne oyalo e chiro, nofwenyo ni joma ne winje koro ne opogore. Moko kuomgi ne gin joma osomo kaachiel gi joma ne a e ogendni mamoko ma ne neno weche ma ne opuonjo kaka ‘puonj manyien.’ Ne ginyise niya: “Ikelonwa puonj moko ma pok ne wawinjo, dwaher ng’eyo tiendgi.”​—Tich 17:18-20. w20.04 9 ¶5-6

Kik chunyi nyosre sama ikedo gi nyawo moro. Ng’e ni, nikech waduto watimo richo, ok de kwanwa kaka joma kare e wang’ Jehova ka ok en kuom ng’wono mar Jehova kokalo kuom misango mar Wuode. (Efe. 1:7; 1 Joh. 4:10) Kendo sama chunywa onyosore, wanyalo wuoyo gi Jokristo wetewa mondo ojiwwa! Ginyalo chikonwa itgi sama wawuoyo kodgi, kendo ginyalo nyisowa weche ma hoyo chunywa. (Nge. 12:25; 1 The. 5:14) Nyaminwa Joy ma a Nigeria ma chunye oseganyosore ahinya, wacho kama: “Akia kaka ngimana de tinde chalo ka di ne bed ni aonge gi Jokristo wetena mogena! Yo ma gisekonyago nyisa ni Jehova dwokoga lamona. Asepuonjora kuomgi kaka anyalo jiwo jomoko ma chunygi onyosore.” Kata kamano, ber ng’eyo ni owetewa gi nyiminewa ok bi ng’eyo kinde duto ma chunywa onyosore. Kuom mano, nyalo dwarore ni wan e ma wapim ne Jakristo wadwa moro motegno weche ma chando chunywa. w20.12 23-24 ¶7-8

Thothne, ka wadwaro mako osiep gi ng’ato, gima wakwongoga timo en kawo kinde mondo wago mbaka kode. Kaka wamedo goyo mbaka e wi weche mopogore opogore, e kaka wamedo ng’iyo kode, to mano miyo wabedo osiepe. Kata kamano, mako osiep gi Yesu to bet opogore matin. Achiel kuom gik momiyo wawacho kamano en ni, pok wanenoga Yesu wang’ gi wang’. Thoth Jokristo mokwongo bende ne ok oneno Yesu wang’ gi wang’. To e ma jaote Petro nondikonegi niya: “Kata obedo ni ne ok unene, to uhere. Kata obedo ni wang’u ok nene gie sani, pod uyie kuome.” (1 Pet. 1:8) Mano nyiso ni nyalore mondo wabed osiepe Yesu kata obedo ni pok wanene gi wang’wa. Bende, ok wanyal wuoyo gi Yesu achiel kachiel. En adier ni wateroga lamowa ir Jehova kokalo kuom nying Yesu; kata kamano, mano ok nyis ni en e ma wawuoyo kode. Yesu owuon ok dwar ni walame. Nikech ang’o? En nikech Jehova kende e monego walam. (Mat. 4:10) Kata kamano, pod wanyalo timo gik ma nyiso ni wahero Yesu. w20.04 20 ¶1-3

Nitie pek mang’eny ma jong’wech ma Jo-Grik ne nyaka nyagrego, kuom ranyisi, jony kata winjo rem e dendgi. Kata kamano, tiegruok ma sa ka sa kod tekogi giwegi ne konyogi. Wan be wachalo kodgi nikech itiegowa pile pile mondo wang’e kaka wanyalo ringo e ng’wej ngima. Kata kamano, nitie gima waloyogigo. Wan tekowa a kuom Jehova ma e Wuon teko duto. Ka wageno kuome, osingonwa ni obiro tiegowa, to ok mana mano kende; obiro tegowa be! Jaote Paulo ne romoga gi pek mang’eny. Nitie joma ne yanye kendo sande. Mopogore gi mago, ne en gi ‘kudho moro ma ne chuoyo ringrene.’ (2 Kor. 12:7) Ne ok oneno pek ma ne okaloego kaka gik ma ne nyalo mone dhi nyime tiyo ne Jehova; kar mano, nonenogi kaka thuolo mar nyiso ni ogeno kuom Jehova. (2 Kor. 12:9, 10) Neno gik moko e yo ma kamano nomiyo Jehova okonye nyagore gi tembenego. w20.04 29 ¶13-14

Mich machielo ma ok wanyal neno gi wang’ en thuolo makende ma wan-go mar ‘tiyo kanyachiel’ gi Jehova, Yesu, kod malaike. (2 Kor. 6:1) Watiyoga kanyachiel kodgi sa moro amora ma wadhi e tij lendo. Jaote Paulo nowacho ni en kaachiel gi joma tiyo tijno ne gin “jotich ma tiyo kanyachiel gi Nyasaye.” (1 Kor. 3:9) Bende, sama walendo watiyo kanyachiel gi Yesu. Donge inyalo paro gima Yesu nonyiso jolupne bang’ ka nosechikogi ni ‘gidhi gilok ji obed jopuonjrene’? Nonyisogi niya: “An kodu.” (Mat. 28:19, 20) To nade malaike? Wamor ahinya ni gin e ma gitayowaga sama walando “wach maber . . . ne jo modak e piny”! (Fwe. 14:6) Thuolo ma wan-go mar tiyo kanyachiel gi Jehova, Yesu, kod malaike osekonyowa timo ang’o? Sama wachwoyo kodhi mag Pinyruoth, kodhi moko lwarga e chuny joma oikore rwako wach, kendo kodhigo dongoga. (Mat. 13:18, 23) Ng’ano ma miyoga kodhigo dongo? Yesu lero wachno e ndiko ma kawuono. w20.05 30 ¶14-15

Kend mang’eny osekethore. Kata mana joot ma odak e ot achiel nyalo bedo ma onge gi hera e kindgi. Jal moro ma ng’adoga ne ji rieko e weche mag kend wacho kama: “Kompyuta, tablede, simbe, kaachiel kod tuke mag vidio osepogo ji e udi. Wuone, mine, kaachiel kod nyithindgi tiyo gi gigo kuom thuologi mang’eny. Omiyo, kata obedo ni gidak e ot achiel, gichalo mana welo.” Ok dwaher mondo ochikwa gi kit piny ma onge herani. Onego wanyis Jokristo wetewa hera matut kaka hera ma ni e kind joot. (Rumi 12:10) Tiend hera matut en ang’o? Wechego itiyogo kiwuoyo kuom osiep ma ni e kind joot. Hera ma kamano e ma onego wanyis owete gi nyiminewa ma wan-go e yie. Hera ma kamano biro konyowa rito kuwe ma en kido ma dwarore ahinya ne Jokristo madier.​—Mika 2:12. w21.01 20 ¶1-2

Jotugo ma ni e achiel nyalo locho mayot moloyo jotugo ma ok winjre. Ka po ni pachi, gomboni, kod chunyi ma iye oriwore kanyachiel e tiyo ne Jehova, inyalo pim chunyi gi jotugo ma ni e achiel. Ket e paro ni Satan gombo ahinya pogo chunyi. Odwaro ni pachi, gomboni, kod chunyi ma iye, oked gi chike mag Jehova. Kata kamano, dwarore ni iti ne Jehova gi chunyi duto. (Mat. 22:36-38) Kik iyie ne Satan opog chunyi! Lem kikwayo Jehova kaka Daudi nokwayo niya: “Riw chunya obed achiel mondo aluor nyingi.” Ng’ad e chunyi ni ibiro timo gik ma luwore gi lamono. Odiechieng’ kodiechieng’, ng’ad e chunyi ni yiero moro amora mitimo​—gibed matindo kata madongo​—biro nyiso ni imiyo nying Jehova maler luor. Kitimo kamano, to ibiro nyiso gadier ni in Janenone. (Nge. 27:11) Kendo waduto wabiro wacho mana kaka janabi Mika nowacho niya: “Wanawuoth e nying Jehova Nyasachwa nyaka chieng’.”​—Mika 4:5. w20.06 13 ¶17-18

Monj mogik ma ruoth ma nyandwat biro monjogo jo Nyasaye koriwore gi sirkende mamoko mag piny, biro tugo mirimb Nyasaye Manyalo Duto, to mano e ma biro kelo lweny mar Har–Magedon. (Fwe. 16:14, 16) E Har–Magedon, ibiro tiek ruoth ma nyandwat kaachiel gi pinje duto ma biro riwore kode (Gog mar Magog), kendo “onge ng’ama nokonye.” (Dan. 11:45) Wes ma luwo e weche Daniel nyisowa weche momedore e wi kaka ibiro keth ruoth ma nyandwat kod pinje moriwore kode, kaachiel gi kaka ibiro reswa. (Dan. 12:1) Weche ma ni e ndikono tiendgi ang’o? Mikael en nying machielo miluongogo Ruoth Yesu Kristo. Osebedo ‘kochung’ kokonyo’ jo Nyasaye chakre higa mar 1914 ka ne Pinyruoth ochako locho e polo. Machiegnini, ‘obiro chung’,’ kata kawo okang’ mar ketho jowasik Nyasaye e lweny mar Har–Magedon. Lwenyno e ma Daniel luongo ni “kinde chandruok marach ma pok nobedoe nyaka ne ogendni chakre.”​—Fwe. 6:2; 7:14. w20.05 15-16 ¶15-17

Josef ne onge gi teko mar chiko gik ma ne timore e ngimane ka ne en misumba, kod ka notueye e jela. Ang’o ma nokonye bedo gi paro mowinjore? Ne oketo chunye duto kuom tich ma nomiye mondo otim, kar keto pache kuom gik ma koro ne ok onyal timo. Josef noketo dwach Jehova mokwongo e ngimane. Mano nomiyo Jehova oguedho gimoro amora ma Josef notimo. (Cha. 39:21-23) Gik ma Josef nokaloe paronwa ni wadak e piny marach, kendo ni ji biro timonwa gik ma ok kare. Kata mana Jakristo wadwa nyalo chwanyowa. Kata kamano, ka waneno Jehova kaka Lwandawa kendo Ohingawa, chunywa ok bi nyosore ma chop kama waweyo tiyone. (Zab. 62:6, 7; 1 Pet. 5:10) Par bende ni Josef ne en mana jahigni 17 kama, ka ne Jehova ochako tiyo kode e yo makende. Mano nyiso ni Jehova ogeno ahinya rowere ma tiyone. E kindegi, wan gi rowere mathoth minyalo pim gi Josef. Gin gi yie kuom Jehova. Moko kuomgi osetue e jela nikech makruokgi motegno gi Nyasaye.​—Zab. 110:3. w20.12 16 ¶3; 17 ¶5, 7

Jaote Petro gi Johana ne mor ka ne isandogi nikech luwo Yesu kendo puonjo ji gik ma Yesu ne ochiko. (Tich 4:18-21; 5:27-29, 41, 42) Ne gichayo wich-kuot. Gikone, gik mabeyo ma Jokristo mokwongogo ne otimo ne dhano wetegi ne ng’eny kopim gi gik ma joma ne kwedogi notimo ne dhano. Kuom ranyisi, Jehova ne otayo moko kuom Jokristogo e ndiko buge moko e Muma ma osekonyo ji tara gi tara kendo miyogi geno madier. Kendo Pinyruoth ma Jokristogo ne lando, sani koro osechungi kendo machiegnini obiro locho e wi piny duto. (Mat. 24:14) Sirkand Rumi ma ne osando Jokristogo kuom higni mang’eny ne opodho mi kare olal nono, to Jokristo ma nochung’ motegno e sandgo sani gin ruodhi e polo. Bende, joma ne sandogigo ne otho, to kata ka po ni ibiro chiergi, gibiro bedo e bwo loch mar Pinyruoth ma ne ok gidwar winjo wachneno.​—Fwe. 5:10. w20.07 15 ¶4

Ibrahim ne nigi yie motegno kuom singo mag Nyasaye e okang’ ma nochalo mana ng’ama ne neno Ng’at Mowir, kata Mesia, ma ne dhi bedo Ruoth e Pinyruodh Nyasaye. Mano e momiyo Yesu nonyiso Jo-Yahudi moko ma ndalone niya: “Ibrahim wuonu ne nigi mor maduong’ kogeno neno ndalona, kendo nonenogo, mi nobedo mamor.” (Joh. 8:56) Kuom adier, Ibrahim nong’eyo ni nyikwaye ne dhi bedo e Pinyruoth ma Jehova oloso, kendo noikore rito kinde ma Jehova ne dhi chopoe singono. Ibrahim nonyiso nade ni ne orito dala kata Pinyruoth ma Nyasaye e moloso? Mokwongo, Ibrahim ne ok oriwo lwedo pinyruoth moro amora e piny ka. Ne osiko kodar adara, ne ok omanyo kamoro mogero dalane mondo odagie, kendo ne ok oriwo ruoth moro amora lwedo. E wi mago, Ibrahim ne ok otemo loso pinyruodhe owuon. Kar mano, ne osiko kowinjo Jehova kendo korito neno kaka singo mag Jehova chopo. Kuom timo kamano, Ibrahim nonyiso yie makende ahinya kuom Jehova. w20.08 3 ¶4-5

Jehova osingo ni e bwo loch Kristo, onge ng’ato ang’ata ma biro wacho ni: “Atuo.” (Isa. 33:24) Kuom mano, joma ibiro chier ibiro mi del ma onge tuoche kata ng’ol moro amora. Kata kamano, ok bi golnegi richo mana gikanyono. Ka po ni ogolnegi richo, ginyalo ruenyo wedegi gi osiepegi. Nenore ni dhano duto ibiro golnegi richo mosmos e kinde loch Kristo mar higni aluf achiel. Yesu biro dwoko ne Wuon-gi Pinyruoth mana bang’ higni aluf achielgo. Mano biro yudo ka Pinyruoth osetieko tije duto, moriwo nyaka golo ne dhano duto richo. (1 Kor. 15:24-28; Fwe. 20:1-3) Parie mor mibiro bedogo sama umosoru gi watni kata osiepni moro moa chier. Be mor ma kamano biro miyo inyier koso iil ma pi wang’i chuer achuera? Be ibiro muoch gi wende mipakogo Jehova? Gima wang’eyo gadier en ni chier biro miyo imed hero Wuonu ma ni e polo ma dewowa kaachiel gi Wuode ma noyie thonwa mondo wayud ngima. w20.08 16-17 ¶9-10

Jaote Paulo ne ojiwo Jokristo mondo gipar ka ginyalo tiyo ne Jehova ma ok gidonjo e kend. (1 Kor. 7:8, 9) Kuom adier, Paulo ne ok ochayo joma ok ni e kend. Mano e momiyo noyiero Timotheo mondo otim migepe makende kata obedo ni ne oonge dhako. (Fil. 2:19-22) Kuom mano, nyalo bedo marach ahinya ka waparo ni owadwa moro owinjore gi migawo moro kata ni ok owinjorego mana nikech osekendo kata pok okendo. (1 Kor. 7:32-35, 38) Yesu gi Paulo ne ok opuonjo ni Jokristo nyaka donj e kend kata ni nyaka gisik ma ok gidonjo e kend. Kare dwawach ang’o e wi donjo e kend kata weyo timo kamano? Mnara wa Mlinzi ma Oktoba 1, 2012 noketo wachno maler kama: “Kuom adier, donjo e kend kata weyo ma ok idonjo e kend, duto gin mich mowuok kuom Nyasaye. . . . Jehova ok nega joma ok ni e kend ka joma nigi wich-kuot kata kuyo.” Wachno onego ojiwwa mondo wachiw luor ne owete gi nyimine ma ok ni e kend. w20.08 28 ¶8-9

Nitie pinje moko ma ji rwakoga wach maber gi ilo. Chaloga mana ka gima mano e ma gisebedo ka girito! E pinje moko to ji ok odich ahinya gi weche Nyasaye kata Muma. In to alworau chalo nade? Bed ni ji rwako wach maber kata ooyo, Jehova pod dwaro ni wadhi nyime yalo wach maber nyaka chop kinde ma obiro wachoe ni oromo. E kinde ma Jehova oseketo, tij yalo wach maber biro rumo kendo “giko nobi.” (Mat. 24:14) Yesu nowacho gik ma ne dhi nyiso ni wadak e ndalo mag giko, kendo gin gik ma ne nyalo chocho jolupne ma giwe keto pachgi e tij yalo wach maber. Nonyiso jopuonjrene ni ‘gisik ka gineno.’ (Mat. 24:42) E ndalowagi, nitie gik mang’eny ma nyalo chochowa mana kaka notimore ne joma nodak e ndalo mag Noa. (Mat. 24:37-39; 2 Pet. 2:5) Omiyo, dwaher keto tich ma Jehova omiyowa e ma obed tich motelo e ngimawa. w20.09 8 ¶1-2, 4

Satan nigi “mirima mager,” kendo nyaka waket e pachwa kinde duto ni onyalo monjowa sa asaya. (Fwe. 12:12) Machiegnini, waduto wabiro romo gi tembe ma biro nyiso okang’ ma wamakorego gi Jehova. Kiny-kiny kae, “masira maduong’ nobedie ma pok ne otimore a chakruok piny nyaka sani.” (Mat. 24:21) E kindego, kata mana joodwa nyalo lokore kodwa, kendo tijwa bende inyalo go marfuk. (Mat. 10:35, 36) Mana kaka Ruoth Asa, be wabiro geno kuom Jehova mondo en e mokonywa kendo oritwa? (2 We. 14:11) Jehova osebedo ka ikowa ne gik ma wabiro romogo e nyimwa kae. Osebedo kotayo “jatich mogen kendo mariek,” mondo omiwa chiemb chuny e kinde mowinjore mondo wasik ka wagurore motegno e lamo madier. (Mat. 24:45) Kata kamano, mondo wabed gi yie motegno kuom Jehova, nitie gik ma wan bende nyaka watim.​—Hib. 10:38, 39. w20.09 18 ¶16-18

Jehova nyalo tiyo gi rohone maler mondo joma ni e loch ochop dwache. Dhano nyalo baro ohula mondo pi odhi kama gidwaro. E yo ma kamano bende, Jehova nyalo tiyo gi roho mare mondo olok pach joloch gitim dwache. Sama gima kamano otimore, joma ni e lochgo ng’adoga paro ma konyo jotich Nyasaye. (Pim gi Ezra 7:21, 25, 26.) Ang’o ma wanyalo timo? Wanyalo lemo “ne ruodhi gi jotelo duto” sama gin gi ting’ mar ng’ado wach moro ma mulo ngima owetewa kod tijwa mar lendo. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Mana kaka Jokristo ma kinde mokwongo, walemoga ne owetewa gi nyiminewa ma ni e od tuech.​—Tich 12:5; Hib. 13:3. w20.11 15 ¶13-14

En adier ni chunyi bedoga ma mor ahinya sama ineno ka ibatiso japuonjre ma in e ma ipuonjo Muma! (1 The. 2:19, 20) Wanyalo wacho ni jopuonjre manyien ma obatisi gin kaka ‘barupe mag pwoch,’ ok mana ne joma opuonjore kodgi kende, to ne kanyakla mangima. (2 Kor. 3:1-3) En gima morowa ahinya ni kuom higni ang’wen, wasebedo ka watayo puonjruok mag Muma ma dirom 10,000,000 dwe ka dwe e piny mangima. Kendo kuom higni ang’wen-go, osebed kibatis ji mokalo 280,000 higa ka higa mondo gibed Joneno mag Jehova kendo jopuonjre Yesu Kristo. Kata kamano, ere kaka wanyalo konyo jopuonjre mag Muma modhurogo mondo gichop e batiso? E kindegi ma Jehova pod ohore komiyo ji mang’eny thuolo mondo gibed jopuonjre Yesu, wadwaro timo duto ma wanyalo mondo wakony jopuonjrego ochop e batiso mapiyo kaka nyalore. Ndalo modong’ nok!​—1 Kor. 7:29a; 1 Pet. 4:7. w20.10 6 ¶1-2

Ruoth Saulo ne ok otimo gik ma Jehova nochike ni otim. Ka ne janabi Samuel odhi ire monyise ni ne ok otimo kaka nochike, Saulo ne ok oyie gi kethone. Kar mano, notemo wacho ni kethoneno ne ok duong’ ahinya, kendo ni jomamoko e ma nomiyo oketho chik Jehova. (1 Sa. 15:13-24) Saulo nosegatimo ketho ma kamano kinde moro. (1 Sa. 13:10-14) Gima lit en ni noweyo mondo chunye opong’ gi sunga. Ne ok orieyo pache. Omiyo, Jehova ne okume, kendo ne oketo ng’at machielo mondo okaw kare. Ok dwaher luwo ranyisi mar Saulo, kuom mano, ber ka ng’ato ka ng’ato openjore penjogi: ‘Sama asomo Wach Nyasaye, be atemoga badhora mondo kik aluw kaka ochika? Dibed ni seche moko aparoga ni richo moro ok duong’ ahinya? Dibed ni aketoga kethoga kuom jomoko?’ Ka po ni wadwoko ni ee e achiel kuom penjogo, to kara dwarore ni walok pachwa kod chunywa. Ka ok watimo lokruok wanyalo po ka wabedo josunga to mano biro miyo waketh osiep ma wan-go gi Jehova. w20.11 20 ¶4-5

Un rowere, yier ng’ama ubiro tiyone. Nyaka ipuonjri iwuon mondo ing’e Jehova, dwache, kod kaka ngimani otudore gi timo dwache. (Rumi 12:2) Timo kamano biro konyi timo yiero moro maduong’ e ngimani, ma en tiyo ne Jehova. (Jos. 24:15) Ka ibedo gi chenro mar somo kendo puonjori Muma pile, hera ma iherogo Jehova kod yieni biro medo bedo motegno. Yier keto dwach Jehova obed mokwongo e ngimani. Piny Satan jiwo ji ni ka gitiyo gi nyalogi e timo gigegi giwegi, to mano biro miyo gibed ma mor. Adiera en ni, joma kedo mondo obed gi mwandu mag piny chwowore giwegi “kuonde duto gi lit mang’eny.” (1 Tim. 6:9, 10) To ka iyie winjo Jehova kendo iyiero keto dwache obed mokwongo e ngimani, yoreni duto biro dhi maber, kendo ibiro bedo “gi rieko.”​—Jos. 1:8. w20.10 30-31 ¶17-18

E kinde Jokristo mokwongo, weche ma Yesu ne lando ne miyo ji duto geno. Nochiko jolupne mondo odhi nyime gi tich ma nosechakono, mondo obed ranyisi ne ji “nyaka kuonde maboyo mogik e tung’ piny.” (Tich 1:8) En adier ni ne ok ginyal tiyo tijno gi tekogi giwegi. Ne gidwaro ‘jakony,’ tiende ni roho maler ma Yesu nosingonegi. (Joh. 14:26; Zek. 4:6) Jolup Yesu noyudo roho maler chieng’ Pentekost ma higa 33. Ka ikonyogi gi roho maler, ne gichako yalo wach maber ma ok odeko, kendo matin nono, ji alufe gi alufe norwako wach. (Tich 2:41; 4:4) Ka ne ochak kwedgi, jopuonjrego ne ok obedo maluor, to ne gigeno kuom Nyasaye mondo okonygi. Ne gilemo kama: ‘Mi jotichni nyalo mar dhi nyime hulo wachni gi chir duto.’ Bang’ mano, ne opong’gi gi roho maler kendo ne gidhi nyime ‘hulo wach Nyasaye gi chir.’​—Tich 4:18-20, 29, 31. w20.10 21 ¶4-5

Ang’o ma nyalo miyo wabed gadier ni Jehova nochiero Yesu? Nitie ji mang’eny ma noneno Yesu bang’ chierne. (1 Kor. 15:5-7) Ng’at mokwongo ma jaote Paulo wacho ni noneno Yesu en Petro, ma bende ne iluongo ni Kefa. Nitie grup mar jopuonjre moko ma bende nowacho ni Petro noneno Yesu gadier. (Luka 24:33, 34) E wi mano, “ji Apar Gariyoka,” tiende ni joote Yesu, bende ne onene bang’ chierne. Bang’e, Kristo ne “ofwenyore ne owete mokalo 500 ma nochokore kamoro achiel,” samoro e romo moro makende ma ne gibedogo Galili miwuoyoe e Mathayo 28:16-20. Bende, Yesu “nofwenyore ne Jakobo,” ma nyalo bedo ni ne en owadgi. (Joh. 7:5) Bang’ neno Yesu kosechier, Jakobo koro noketo yie kuome. Gimiwuoro en ni chiegni higa mar 55 kama ka ne Paulo ndiko baruani, thoth joma ne oneno Yesu kosechier ne pod ngima, omiyo, ng’ato ang’ata ma ne nyalo bedo gi kiawa e wi wachno ne nyalo penjo joma ne pod ngimago. w20.12 3 ¶5, 7-8

Sama watuore, to moloyo ka wang’eyo ni en tuo ma ok dhi chango, wanyalo chako bedo gi paro ma ok kare. Omiyo, kwa Jehova mondo okonyi. Kata obedo ni ok obi changowa e yor hono e kindegi, pod ohoyowaga kendo omiyowa teko mar nano. (Zab. 94:19) Kuom ranyisi, onyalo chwalo chuny Jakristo moro mondo obi okonywa e tije mag ot. Bende, onyalo chwalo owetewa mondo olemnwa sama gibiro nenowa. Kata, onyalo miyo wapar ndiko moro ma nyalo hoyowa, samoro ndiko ma wuoyo kuom geno ma wan-go mar dak e piny manyien ma onge richo, tuoche, kod rem. (Rumi 15:4) Kata kamano, chunywa nyalo nyosore nikech koro ok watim mathoth e tij lendo. Nyaminwa moro miluongo ni Laurel notiyo gi masin ma konye yueyo kuom higni 37 te! Kansa ne miyega rem ahinya, noyang’e nyading’eny, kendo pien dende be nokethore marach. To mago duto ne ok omone lendo. Nolendoga ne nas kod jomamoko ma ne dhiga rite e ode kendo nokonyo ji 17 mopuonjore adiera ma ni e Muma! w20.12 24 ¶9; 25 ¶12

Jaote Paulo ne dwaro kony. E higa mar 56 kama, jomoko noywaye nyaka oko mar hekalu ma ne ni Jerusalem kendo temo nege. Kinyne ka ne oter Paulo e nyim Sanhedrin, joma ne kwede ne chiegni kidhe matindo tindo. (Tich 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Gie kindeno, nyaka bed ni Paulo ne parore ni to obiro sandore kamano nyaka karang’o. En kony mane ma Paulo noyudo? E otieno ma ne omake Paulono, Ruoth Yesu nowachone niya: “Bed gi chir! Nimar mana kaka isebedo kichiwo neno kuoma e okang’ mong’ith Jerusalem, e kaka ibiro chiwo neno Rumi bende.” (Tich 23:11) To mano kaka noyudo jip e kinde mowinjore ndi! Yesu nopwoyo Paulo kuom neno ma ne ochiwo Jerusalem. Kendo nosingo ne Paulo ni obiro chopo Rumi mi omed chiwo neno kuno bende. Bang’ yudo singono, Paulo nowinjo ka koro oonge luoro moro amora mana ka nyathi man but wuon mare. w20.11 12 ¶1, 3; 13 ¶4

Geno ma wan-go mar Pinyruoth chalo “kaka nanga mar meli mosiro ngimawa.” Okonyowaga chung’ motegno sama wakalo e chandruoge kata sama wan-gi parruok. Par matut kuom singo mag Jehova ma kinde ma biro kama gik ma miyowa luoro ok nobedie kendo. (Isa. 65:17) Temie paro ka in e piny kama chandruoge kod achiedh nade ok nochak obedie kendo. (Mika 4:4) Teg geno mari kuom wuoyo gi jomoko e wi piny manyien. Tim duto minyalo mondo iland wach maber kendo ilok ji obed jopuonjre. Kitimo kamano, to ibiro bedo “gadier chuth kuom genono nyaka giko.” (Hib. 6:11) Kaka pinyni medo sudo e gikone, wabiro bedo gi chandruoge mang’eny ahinya ma nyalo miyowa parruok. Wanyalo nyagore gi chandruoge ma waromogo ka wan gi chuny mokuwe mana ka wageno kuom Jehova, to ok kuom tekowa wawegi. Weuru wanyis kokalo kuom timbewa ni wayie kuom singo mar Jehova ma wacho ni: “Kugeno kuoma kendo kuhoru mos, to unuyud teko.”​—Isa. 30:15. w21.01 7 ¶17-18

Ne ane kaka Jakobo 5:11 tudo hera matut ma Jehova nigo gi kido machielo ma miyo wasudo machiegni kode ma en ng’wono. (Wuok 34:6) Achiel kuom yore ma Jehova nyisogo ni ong’won kodwa en kuom weyonwa kethowa. (Zab. 51:1) Muma nyiso ni kido mar ng’wono oriwo gik mang’eny to ok mana weyo ne ng’ato kethoge. Ng’wono en winjo ne ng’ato lit, kendo en kido ma chwalowa mondo wakony ng’at ma chandore. Jehova osenyiso kaka ogombo konyowa kendo kechowa moloyo kaka miyo nyalo kecho nyathine. (Isa. 49:15) Sama wachandore, ng’wono mar Jehova chwalega mondo okonywa. (Zab. 37:39; 1 Kor. 10:13) Wanyalo nyiso owetewa gi nyiminewa ng’wono kuom weyonegi kethogi kendo weyo ma ok wamakonegi sadha sama gichwanyowa. (Efe. 4:32) Kata kamano, yo maduong’ie moloyo ma wanyalo nyisogo Jokristo wetewa ng’wono, en konyogi sama gin e chandruok. Ka watimo kamano, wanyiso ni waluwo ranyisi maberie moloyo mar Jehova Nyasach hera.​—Efe. 5:1. w21.01 21 ¶5

Dichwo ma wi ot onego obed gi tong’ mowinjore. Ok onego osik wiye ahinya e tije mag yuto mi chop kama ok omi joode chiemb chuny, kendo ok otim gik ma nyiso ni odewogi. Bende, onego otieg joode. Sama Jehova tiegowa kendo rieyowa, otimo mano ka dwache maduong’ en konyowa. (Hib. 12:7-9) Yesu noluwo ranyisi mar Jehova kuom tiego jolupne. (Joh. 15:14, 15) Ne ok oluor rieyogi, kata kamano, notimo kamano e yo mang’won. (Mat. 20:24-28) Ong’eyo ni wan dhano morem kendo wanyaloga kier. (Mat. 26:41) Wi ot ma luwo ranyisi mar Jehova gi Yesu ong’eyo ni chiege gi nyithinde gin joma orem. Ok obed gi “mirima mager” kodgi. (Kol. 3:19) Kar mano, otiyo gi puonj ma ni e Jo-Galatia 6:1 kendo otemo ahinya mondo orie joode gi “chuny mamuol,” kong’eyo ni en bende orem. Mana kaka Yesu, ong’eyo ni yo maber moloyo mar puonjo jomoko en ketonegi ranyisi maber. w21.02 6-7 ¶16-18

Kokalo kuom misango mar rawar, Jehova nong’iewo ji duto ma ni e kanyakla kod ng’ato ang’ata ma ne dhi keto yie kuom misangono. (Mar. 10:45; Tich 20:28; 1 Kor. 15:21, 22) Omiyo, en gima owinjore ni Jehova noyiero Yesu, jal ma nochiwo ngimane kaka rawar, mondo e ma obed wi kanyakla. Mano e momiyo Yesu e ma nigi ting’ mar keto chike ma tayo ng’ato ka ng’ato, ma tayo joot, kendo ma tayo kanyakla duto. (Gal. 6:2) Kata kamano, Yesu ok ketga mana chike ma tayowa kende, to opidhowaga kendo ohero ng’ato ka ng’ato kuomwa. (Efe. 5:29) Nyimine nyiso ni gimiyo Kristo luor kuom luwo kaka chwo ma Kristo oketo tayogi. Owete nyisoga ni ging’eyo gimomiyo Jehova noketo chenro mar wich sama gimiyo nyimine luor. Ka ji duto e kanyakla ong’eyo gimomiyo Jehova noketo chenro mar wich, kendo gimiyo chenrono luor, kanyakla biro bedo gi kuwe. To maduong’ie moloyo, wabiro chiwo pak ne Wuonwa ma jahera ma ni e polo Jehova. w21.02 18-19 ¶14-17

E kinde ma ne Daudi pod ringo Saulo, nitie chieng’ moro ma en kaachiel gi chwo ma ne ni kode ne giwuok mondo gidhi e lweny, to ne giweyo joutegi chien. Sama ne giongeno, jowasigu nomonjo miechgi mokawo joutegi. Ne yot mondo Daudi opar ni lony ma ne en-go e lweny ne nyalo konye dhi kedo gi joma ne omako joutegigo. Daudi ne ok otimo kamano. Kar mano, nokwayo Jehova mondo onyise gima nonego otim. Daudi nopenjo Jehova kama: “Alaw jo ma ne omonjowagi?” Jehova nokone ni otim kamano, bende, nokone ni weche ne dhi dhine maber. (1 Sa. 30:7-10) Ang’o minyalo puonjori kuom wachno? Kwa jomamoko mondo okonyi ng’ado rieko ka pok itimo yiero madongo. Kuom ranyisi, ka in rawera, inyalo wuoyo gi jonyuolni. Bende, inyalo wuoyo gi jodongo ma nigi lony. Jehova ogeno jodongogo ahinya, to in bende inyalo genogi. Jehova nenogi kaka “mich” momiyo kanyakla. (Efe. 4:8) Kiluwo ranyisi margi kendo itiyo gi paro mabeyo ma gichiwo, ibiro dhi maber. w21.03 4-5 ¶10-11

Yesu nowacho ni ka ok watiyo gi gik ma wapuonjore, wachalo gi ng’at ma nogero ode e kwoyo. Notiyo matek, kata kamano, tijeno nodhi nono. Nikech ang’o? En nikech koth nochue gi yamo mager mogoyo odeno, moruombore piny. (Mat. 7:24-27) Kamano bende, ka ok watiyo gi puonj ma wayudo, wabiro chalo mana ka joma otimo tich ma nono. Sama waromo gi tembe kod sand, ok wabi chung’ motegno. Komachielo bende, ka wapuonjore kendo tiyo gi puonjgo e ngimawa, wabiro timo yiero mabeyo, wabiro bedo gi kuwe, kendo yiewa biro bedo motegno. (Isa. 48:17, 18) Mondo wasik ka wan gi tim matir sama wan e bwo tembe, dwarore ni wagen kuom Jehova e lamo kendo bedo gi chenro maber mar puonjruok Muma pile ka pile. Kendo kinde duto, onego wapar ni gima duong’ ma wanyalo timo en miyo Jehova duong’. Wanyalo bedo gadier ni Jehova ok bi jwang’owa kendo ni onge gimoro amora ma nyalo pogowa gi herane.​—Hib. 13:5, 6. w21.03 15 ¶6; 18 ¶20