Jun

Jopuonj onego oher jopuonjregi gadier kendo ginyis ni gidewogi. Dwarore ni wane jopuonjrewa kaka owetewa gi nyiminewa ma kinde ma biro. Ok bi bedo ma yotnegi ng’ado osiepe ma ne gin-go e piny kendo timo lokruok ma dwarore mondo giti ne Jehova. Japuonj molony biro temo matek mondo japuonjrene ong’ere gi jo mamoko e kanyakla ma nyalo konyo japuonjreno timo dongruok. Timo kamano biro konyo japuonjreno obed e kind jo Nyasaye, ma biro konye timo dongruok e weche Nyasaye kendo konye sama chunye onyosore. Dwaher ni japuonjre ka japuonjre one ni en bende en achiel kuom jo kanyakla ma wachamogo chiemb chuny kanyachiel. Wadwaro ni one hera ma wan-go e kindwa kaka Jokristo. Mano biro miyo obedne mayot ng’ado tudruok ma ni e kinde gi joma ok lam Jehova. (Nge. 13:20) Kata ka po ni osiepene machon ok dware, obedo gadier ni obiro yudo osiepe mogene e riwruok mar oganda Jehova.​—Mar. 10:29, 30; 1 Pet. 4:4. w20.10 17 ¶10-11

Bedo osiepe Yesu e ma miyo wabedo osiepe Jehova. Ang’o momiyo wawacho kamano? Ne ane weche moko ariyo. Mokwongo, Yesu nonyiso jopuonjrene niya: “Wuoro oherou, nikech usehera kendo useyie ni ne abiro tiyo e lo Nyasaye.” (Joh. 16:27) Nowacho bende niya: “Onge ng’at ma biro ir Wuora mak mana kokalo kuoma.” (Joh. 14:6) Temo bedo osiepe Jehova ka ok wan osiepe Yesu chalo gi temo donjo e ot moro ma ok wakalo e dhoot. Yesu notiyo gi ranyisi ma dwa chalo gi mano ka nowacho ni en e “dhood rombe.” (Joh. 10:7) Wach mar ariyo en ni Yesu nonyiso kido mag Wuon-gi e yo ma kare chuth. Nonyiso jopuonjrene niya: “Ng’at ma osenena, oseneno Wuoro bende.” (Joh. 14:9) Omiyo, achiel kuom yore madongo ma nyalo konyowa ng’eyo Jehova en puonjruok e wi ngima Yesu. Kaka wamedo puonjore e wi Yesu, e kaka wamedo here. To kaka wamedo hero Yesu, e kaka wamedo hero Jehova Wuon-gi. w20.04 21-22 ¶5-6

Dibed ni midekre oketi e otanda koso in e wheelchair? Koso chongeni osechako jony kata wengeni osechako neno ma mirimiri? Ka en kamano, be pod nyalore mondo iring e ng’wech gi joma pod tindo kendo ma ok tuore? Ee, nyalore! Nitie ji mang’eny ma hikgi oniang’ kendo ma midekre oketo ka gi ka, to pod gidhi nyime gi ng’wech mar ngima. Ok gitim mano gi tekregi giwegi. Kar mano, giyudo teko moa kuom Jehova kokalo kuom chokruoge, bed ni itudogi gi simu kata gineno vidio miketo e intanet mag chokruoge mosemaki. Bende, gilendo ne lakteche, joma rito jotuo, kod wedegi. Kik iyie mondo chuny monyosore kata nyawo moko ma in-go omoni dhi nyime ringo e ng’wej ngima. Jehova oheri malich nikech yieni kod sinani mari. Magi e kinde ma dwarore ni igen kuome moloyo kinde moro amora mosekalo, kendo ok obi jwang’i. (Zab. 9:10) Obiro medo sudo machiegni ahinya kodi. w20.04 29 ¶16-17

Gin weche mage ma inyalo wuoyoe gi ng’at mohero weche din? Tem manyo wich ma ok ubi ywarue. Dibed ni en bende oyie ni nitie Nyasaye achiel kende, oyie ni Yesu e ma nowaro dhano, kata ni gik maricho ma timore chiegni rumo? Ka po ni en kamano, lendne kitiyo gi Muma e yo ma biro miyo orwak wach maber. Ket e paro ni nitie joma ok oyiega gi puonj moko ma ipuonjogi e dindegi. Omiyo, kata bang’ ka iseng’eyo din ma ng’ato lemoe, tem mondo ing’e puonj ma oyiego. Owadwa moro ma jamisonari nowacho ni nitie joma wacho ni giyie kuom puonj mar Nyasaye ma Nyadidek, kata kamano, samoro jogo ok oyie ni Wuoro, Wuoyi, kod roho maler gin gimoro achiel. Omedo niya: “Ng’eyo mano konyaga lendonegi e yo ma ok wabi yware kodgi.” Omiyo, tem matek mondo ing’e puonj ma joma ilendonegi oyiego. Kitimo kamano, ibiro lendo kaka jaote Paulo ma ne obedo “gimoro amora ne ji mopogore opogore.”​—1 Kor. 9:19-22. w20.04 10 ¶9-10

Wanyalo rito kinde ma biro ka wan gi chir nikech Daniel gi Johana nyiso maler ni joma tiyo ne Jehova gi Yesu biro tony e kinde matekno. Daniel wacho ni joma biro tonygo gin joma ‘osendik nyinggi e bug Nyasaye.’ Ang’o ma wanyalo timo mondo ndik nyingwa e bugno? Nyaka wanyis ni wan gi yie kuom Yesu, ma en Nyarombo mar Nyasaye. (Joh. 1:29) Nyaka wachiwre ne Nyasaye mi batiswa. (1 Pet. 3:21) Bende, nyaka wanyis ni wariwo Pinyruodh Nyasaye lwedo kuom konyo jomamoko mondo ong’e Jehova. Mae e kinde monego wagen ahinya Jehova kod riwruok mar ogandane. Mae e kinde monego wariwie Pinyruodh Nyasaye lwedo chuth. Ka watimo kamano, ibiro reswa e kinde ma Pinyruodh Nyasaye biro kethoe ruoth ma nyandwat kod ruoth ma milambo. w20.05 16 ¶18-19

Adam gi Hawa nong’eyo nying Jehova maler, kendo ne ging’eyo nyaka adiera moko e wiye. Ne ging’eyo ni en e Jachuech ma ne osemiyogi ngima kod Paradiso ma ne gidakie, kendo ni en e ma ne oriwogi kaka dichwo gi dhako. (Cha. 1:26-28; 2:18) Kata kamano, be ne gidhi dhi nyime paro matut e wi gik ma Jehova nosetimonegi? Be ne gidhi dhi nyime hero Jehova? Dwoko ne onenore maler ka ne jasik Nyasaye otemogi. Satan notiyo gi thuol ka ne owuoyo gi Hawa. Nopenjo Hawa niya: “Be en adier ni Nyasaye nowacho ni kik ucham olemb yien duto manie puodho?” (Cha. 2:16, 17; 3:1) Penjono ne nigi miriambo moko minyalo pim gi sum. Nyasaye nowacho ni ne ginyalo chamo olemb yien duto ma ne ni e puodho, mak mana olemb yath achiel. (Cha. 2:9) Satan nomiyo onenre ka gima Nyasaye ne wuor. Nyalo bedo ni Hawa ne openjore niya: ‘Dibed ni nitie gima Nyasaye otuonowa?’ w20.06 3-4 ¶8-9

Jotich Jehova moko to oseweyo tiyone nikech Jokristo wetegi samoro nochwanyogi. Jaote Paulo nowacho ni nitie kinde ma “wach moro” nyalo makowa gi owadwa kata nyaminwa moro. Jakristo moro nyalo timonwa gimoro ma ok owinjore, kendo iwa nyalo wang’ ahinya kode. Ka ok watang’, wanyalo makone sadha, kendo mano nyalo miyo wachak bedo mabor gi Jokristo wetewa. Owadwa Pablo modak South America nohangne ni notimo richo moro, kendo mano nomiyo ogole e migawo ma notimo e kanyakla. Notimo nang’o? Pablo wacho niya: “Iya nowang’ matek, kendo mosmos naweyo dhi e chokruoge kod tij lendo.” Richo ma ng’ato notimo chon bende nyalo chando chunye ahinya ma chop kama onenore ka ng’at manono e wang’ Jehova. Kata ka po ni ng’atno noloko chunye gadier mi owene richono, pod onyalo winjo e chunye ni ok owinjore bedo e kind jotich Jehova. Iwinjoga nade sama owete gi nyimine kalo e chandruoge kaka mago? w20.06 19 ¶6-7

Nyaka wapuonjre fwenyo gik ma nyalo hinyowa, kae to watang’ kodgi. (Nge. 22:3; Hib. 5:14) Kuom ranyisi, dwarore ni wati gi rieko ahinya sama wayiero yore mag manyo mor. Programbe minyisoga e TV thothne oting’o mana chode lilo. Timbego ok mor Nyasaye, to gikone wan be gibiro hinyowa. Nikech mano, watang’ gi yore mag manyo mor ma nyalo ketho winjruokwa gi Jehova mosmos. (Efe. 5:5, 6) Bende, nyaka wafweny mapiyo hinyruok ma wanyalo yudo kokalo kuom weche mag miriambo ma joma ong’anjo moweyo adiera lando, nikech joma ong’anjogo nyalo wacho gik ma nyalo miyo wabed gi kiawa gi owetewa kod gik ma riwruok mar oganda Jehova timo. (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16) Miriambo ma kamago nyalo ketho yiewa. Nyaka watamre luwo miriambogo kata yie kodgi. Nikech ang’o? En nikech joma landogi gin “jo ma pachgi orochore kendo ma koro ok ong’eyo adiera.” Dwachgi maduong’ en kelo “piem e mbaka kod mino wach.” (1 Tim. 6:4, 5) Gidwaro ni wayie kuom weche ma gikethogo nying owetewa kendo wachak chich gi gik ma owetewa timo. w20.09 29 ¶13, 15

Dichwo gi dhako onego oherre kendo omire luor. (Efe. 5:33) Muma puonjowa ni wabed jochiwo kar dwaro ni wan e momiwa. (Tich 20:35) En kido mane ma biro konyo joma okendore mondo ginyisre hera kod luor? Bolruok! Bolruok osekonyo Jokristo mang’eny ma ni e kend mondo gibed ma mor gi kend margi. Kuom ranyisi, Steven wacho kama: “Ka utimo gik moko gi jaodi kaka team, ubiro nywako sama chandruok oneno. Kar paro gik ma keloni ber iwuon, ibiro paro gik ma nyalo kelonu ber ne un uduto.” Stephanie chi Steven to wacho kama: “Onge ng’ama diher dak gi ng’at mohero gwandruok, omiyo, sama wabedo gi chwanyruok moro, watemoga nono ni to ang’o mokele. Kae to walemo, watimo nonro, kendo wariwo paro e wi kaka wanyalo loso weche. Wakedo gi chandruok monenono, kar kedo e kindwa wawegi.” Joma okendore yudo ber mathoth ka ng’ato ka ng’ato kuomgi ok ting’re malo kata paro ni olong’o moloyo nyawadgi. w20.07 3-4 ¶5-6

Kik igen kuom tekreni iwuon kata nyalo ma in-go sama itiyo ne Jehova. Jaote Paulo ne osomo ahinya. Ne otiegore e tiend Gamaliel ma ne en achiel kuom jotend Jo-Yahudi ma ne omi luor ahinya. (Tich 5:34; 22:3) Nitie kinde ma Paulo ne en ng’at ma nidewo ahinya e kind Jo-Yahudi. (Tich 26:4) Kata kamano, Paulo ne ok ogeno tekrene owuon. Paulo ne oweyo gik ma ne miyo onenore ka ng’at malich e pinyni. (Fil. 3:8) Bedone Jakristo ne okelone chandruok mang’eny. Ogandane owuon nosin kode. (Tich 23:12-14) Jo-Rumi wetene ne ogoye mowite e jela. (Tich 16:19-24, 37) E wi mano, bedone dhano morem ne mone timo gik ma ne ogombo timo. (Rumi 7:21-25) To ne ok oyie mondo joma ne osin kodego kata nyawone owuon omone dhi nyime temo kar nyalone. Kar mano, ne obedo “mamor e nyawo.” Nikech ang’o? En nikech sama nowinjo konyap, e sama nowinjoe ka Nyasaye miye teko.​—2 Kor. 4:7; 12:10. w20.07 16 ¶7-8

E kindewagi e ma dwarore moloyo ni waket pachwa duto e tij yalo wach Pinyruoth. Yesu nowacho ni tijno ne dhi timore e okang’ malach bang’ thone. Bang’ chierne, ne omiyo jopuonjrene moko omako rech mang’eny e yor hono. Notiyo gi thuolono e nyisogi ni migawo ma nosemiyogi mar lupo, tiende ni, yalo wach maber, ne duong’ moloyo tich moro amora ma ne ginyalo timo. (Joh. 21:15-17) Kinde machuok ka Yesu pok nodok e polo, nonyiso jolupne ni tij yalo wach maber ma nosechako ne idhi tim nyaka kuonde maboyo mogik e tung’ piny. (Tich 1:6-8) Higni moko bang’e, Yesu nomiyo jaote Johana fweny ma nyiso gik ma ne dhi timore e “odiechieng Ruoth.” E fwenyno, Johana noneno ka malaika tayo tij yalo “wach maber ma nyaka chieng’” ne “ogendni duto, gi dhoudi duto, gi dhok duto, kod pinje duto.” (Fwe. 1:10; 14:6) Nenore maler ni Jehova dwaro ni wachiw neno e kindegi nyaka chop kama obiro wachoe ni tijno orumo. w20.09 9 ¶5

Nitie pek moko ma jood Ibrahim ne nigo. Sara chiege ne onge nyathi. Wachno nomayogi mor kuom higni mang’eny. Bang’e, Sara nomiyo Ibrahim jatichne ma Hagar mondo onyuolnego nyithindo. To ka ne Hagar omako ij Ishmael, ne ochako chayo Sara. Weche nomedo bedo matek mochopo kama Sara noriembo Hagar. (Cha. 16:1-6) Gikone, Sara ne omako ich mi onyuolo nyathi ma wuoyi mi Ibrahim ochake ni Isaka. Ibrahim ne ohero yawuote ariyogo duto, Ishmael kod Isaka. To nikech Ishmael ne jaro Isaka, Jehova nonyiso Ibrahim ni oriemb Ishmael gi Hagar. (Cha. 21:9-14) Bang’e, Jehova ne onyiso Ibrahim ni ochiw Isaka kaka misango. (Cha. 22:1, 2; Hib. 11:17-19) E tembego duto, Ibrahim ne nyaka gen ni Jehova ne dhi miyo dwache motudore gi yawuoyi ariyogo otimre. w20.08 4 ¶9-10

Parie mor ma joma ochier biro bedogo sama gisechako weyo kido maricho ma ne gin-go chon kendo dak ka luwore gi chike mag Jehova! Joma biro timo lokruogego biro yudo chier mar ngima, ma en thuolo mar dak nyaka chieng’ e Paradiso. To joma biro tamore luwo chike Jehova ibiro tieki mondo kik githag jowetegi e Paradiso. (Isa. 65:20; Joh. 5:28, 29) E bwo loch mar Pinyruoth, jotich Nyasaye duto biro neno adiera mar weche ma yudore e Ngeche 10:22 ma wacho niya: “Gueth mag Jehova e ma kelo ne ng’ato mwandu, kendo ok omedie lit.” Roho mar Jehova biro konyogi mi gimed bedo gi kido ma chal gi mag Kristo kendo gichop kama koro gionge gi richo moro amora. (Joh. 13:15-17; Efe. 4:23) Kaka odiechieng’ kodiechieng’ medo kalo, e kaka dendgi bende biro medo bedo gi teko. To mano kaka ngimano nobed ma mit!​—Ayub 33:25. w20.08 17 ¶11-12

Onego wang’e ni nitie moko kuom owetewa gi nyiminewa ma ok ni e kend ma oseng’ado ni gibiro siko ma ok gidonjo e kend. Moko kuomgi to diher donjo e kend, en mana ni pok giyudo ng’at ma owinjore kodgi. Moko bende ne niga e kend to joutegi notho. Bed ni gin e chal mane kata mane, be en gima kare mondo jomamoko e kanyakla openjgi gimomiyo ok gin e kend kata temo tudogi gi ng’ato? Ka po ni ok gikwayi mondo itim kamano, iparo ni ginyalo winjo nade e chunygi ka ibukori ichako achaka menyonegi? (1 Tim. 5:13) Owetewa gi nyiminewa ma pok odonjo e kend morga ahinya sama gineno ni wagenogi nikech kido mabeyo ma gin-go, to ok nikech pok gidonjo e kend. Kar nenonegi lit ka gima nitie gima giremo, ber mondo wamor kodgi nikech gimakore gi Jehova. Mano biro miyo kik giwinj e chunygi ka gima wanyisogi ni: ‘Ok wadwaru.’ (1 Kor. 12:21) Gibiro ng’eyo ni wamiyogi luor kendo wamor gi kama gimakonwa e kanyakla. w20.08 29 ¶10, 14

Kinde moko bang’e, Yesu nofwenyore ne jaote Paulo owuon. (1 Kor. 15:8) Paulo ma bende ne iluongo ni Saulo, ne ni e yo ka dhi Damaski sama nowinjo dwond Yesu ka wuoyo kode. Noyudo Yesu osechier, kendo nofwenyore ne Paulo ka en e polo. (Tich 9:3-5) Fweny ma ne Paulo onenono bende nonyiso gadier ni Yesu nochier. (Tich 26:12-15) Nitie joma ne nyalo gombo winjo gima ne Paulo wacho nikech ka pok ne Yesu ofwenyorene, ne osandoga Jokristo ahinya. Kata kamano, ka ne osebedo gadier ni nochier Yesu, notimo kinda mondo oland ne jomamoko adierano. Paulo nonano e chandruoge mang’eny sama nolando wach tho kod chier mar Yesu. Nochwade nyading’eny, notueye e jela, kendo meli be nokethorene e nam. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Paulo ne ni gadier chuth ni Yesu notho mochier, kendo noyie kata mana tho kolando wachno. Donge nono weche kaka mago miyo ibedo gadier ni Yesu nochier? Donge mano jiwo geno ma in-go kuom chier? w20.12 3 ¶8-10

Wanyalo penjore kama: ‘Be adhiga e chokruoge mag kanyakla ma ok abara?’ Sama wadhi e chokruoge ma riwruok mar oganda Jehova ochano, wayudo chiemb chuny ma duogo chunywa, kendo wayudo jip mowuok kuom owetewa gi nyiminewa. (Mat. 11:28) Penjo mamoko ma wanyalo penjore gin magi: ‘Be atimoga puonjruok ma mara awuon e yo makare? To ka in gi joot, kata idak gi joodu, be uketoga thuolo moro juma ka juma tenge mondo utim lamo mar joot? To kata ka po ni idak kendi, be iketoga thuolo moro tenge mondo ibed gi chenro mar puonjruok mana ka gima in gi joodu? E wi mago, be itimo duto minyalo mondo iyal wach maber kendo ipuonj ji ka ikonyogi mondo gibed jopuonjre Yesu?’ Ang’o momiyo onego wapenjre penjogo? En nikech Muma nyisowa ni Jehova nono pachwa kod chunywa. Omiyo, wan bende ber ka watimo kamano. (1 We. 28:9) Sama wafwenyo kuonde ma dwarore ni watimie lokruok, obed e gik ma wachano timo, paro ma wan-go, kata gik mamoko kaka kamago, onego wakwa Jehova okonywa watim lokruogego. Ma e sa monego waikre ne tembe ma wabiro romogo machiegni. w20.09 19 ¶19-20

Nitie kinde ma Yesu nogoyo ngeche moko ma ne nyiso gima ng’ato nyaka tim ka odwaro bedo japuonjrene. Nowuoyo e wi ng’at ma dwaro gero od gorofa, kod ruoth moro ma dwaro dhi kedo e lweny. Yesu nowacho ni ng’at ma dwaro gero gorofano nyaka ‘bed piny mondi kendo okwan nengo’ ka pok ochako gedo, kendo ni ruoth ma dwaro dhi e lwenyno nyaka ‘bed piny mondi mi ong’ad paro’ ka be en gi jolweny moromo dhi kedo e lweny. (Luka 14:27-32) E yo ma kamano, ng’at ma dwaro bedo japuonjre Yesu nyaka nonre malong’o ka be oikore luwe adier. Mano e gimomiyo dwarore ni wajiw jopuonjrewa ma timo dongruok mondo gitem ahinya gipuonjre juma ka juma. Nikech in e japuonj, dwarore ni iikri maber ne puonjruok ka puonjruok midhi tayo. Kae to par chal mar japuonjreni mondo ine kaka inyalo konye winjo sulano e yo mayot, kod kaka onyalo tiyo gi puonjgo e ngimane.​—Neh. 8:8; Nge. 15:28a. w20.10 7 ¶5; 8 ¶7

Yesu nochikowa moriere tir. Nowacho ni wapuonj ji gik ma nochikowa. Kata kamano, nitie gimoro ma wiwa ok onego owilgo e wi chikno. Yesu ne ok owacho ni: ‘Upuonjgi gik moko duto ma asechikou.’ Kar mano, nowacho ni: Upuonjgi “timo gik moko duto ma asechikou.” Mondo wakony jopuonjre mag Muma otim gik moko duto ma Yesu nochiko, ok onego wapuonjgi apuonja, to dwarore bende ni watagi. (Tich 8:31) “Timo” gima ochikwa tiende en luwo kaka ochikwa. Sama wapuonjo ng’ato Muma, wakonye ng’eyo gima Nyasaye dwaro ni watim. Kata kamano, onego watim mokalo mano. Nyaka wapuonjgi ng’eyo kaka ginyalo tiyo gi gik ma gisepuonjore e ngimagi. (Joh. 14:15; 1 Joh. 2:3) Kuom ranyisi, Wanyalo konyo jopuonjrewa ong’e kaka ginyalo tiyo gi puonj mag Muma sama gin e skul, e tich, kata e yoregi mag manyo mor. Sama wan gi jopuonjrewa, wanyalo kwayo Jehova e lamo mondo omigi rohone maler.​—Joh. 16:13. w20.11 2-3 ¶3-5

Jopuonjre Yesu ne oromo gi pek moko. Kuom ranyisi, ne gin-gi kopi manok mag Ndiko Maler ma ne ok nyal romogi giduto. Ne gionge bende gi buge mamoko ma ne nyalo konyogi nono Ndiko kaka ma wan-go e kindegi. Kae to jopuonjrego ne onego olend ne ji ma ne wacho dhok mopogore opogore. Kata obedo ni ne giromo gi pek kaka mago, jopuonjre ma jokindago ne otimo gima ne nenore ni ne ok dhi nyalore. Mana kuom higni manok kende, ne giseyalo wach maber ne “chuech duto manie bwo polo.” (Kol. 1:6, 23) E kindewagi, Jehova pod dhi nyime tayo joge kendo tegogi. To wang’eyo ni yo maduong’ie moloyo motiyogo e tayo joge en kokalo kuom Wachne mokudh gi roho maler. Kanyo wayudoe weche ma nondik e wi tij yalo ma ne Yesu timo kod chik ma nomiyo jopuonjrene ni gidhi nyime gi tich ma nosechakono. (Mat. 28:19, 20) Jehova ok buon ng’ato ang’ata, to mano e ma omiyo nowacho chon ni wach maber ne idhi land “ne ogendni duto, gi dhoudi duto, gi dhok duto, kod pinje duto.” (Fwe. 14:6, 7) Odwaro ni ji duto oyud wach maber mar Pinyruoth. w20.10 21 ¶6-8

Ruoth Daudi nohero “chik Jehova.” (Zab. 1:1-3) Nong’eyo ni Jehova resoga joma obolore kendo okwedoga josunga. Omiyo, noyie mondo chik Nyasaye orie pache. Nondiko kama: “Anapak Jehova, nikech en e ma ong’adona rieko. Kata mana gotieno, chunya rieya.” (Zab. 16:7) Ka wan joma obolore, wabiro weyo mondo Wach Nyasaye orie paro moro amora marach ma wan-go ka pok watimo gima waseng’ado timono. Wach Nyasaye biro chalonwa gi dwol ma nyisowa ni: “Ma e yo, luwe.” Obiro rieyowa sa asaya ma wachako timo gimoro ma nyalo miyo wawuog e yo ma dhi e ngima. (Isa. 30:21) Wabiro yudo ber mang’eny ka wawinjo dwond Jehova. (Isa. 48:17) Kuom ranyisi, wabiro geng’o wichkuot ma bedoega sama ng’at machielo rieyowa. Kendo wabiro sudo machiegni ahinya gi Jehova nikech onenowaga kaka nyithinde mohero.​—Hib. 12:7. w20.11 20 ¶6-7

Nenore ni Jo-Korintho moko bende ne nigi paro kaka mano. Bende, jomoko ne paro ni chier itiyogo mana kaka ranyisi, tiende ni, ng’ato ne bedo ng’ama otho nikech richo, kendo obedo mangima sama obedo Jakristo. Bed ni en wach mane ma ne nyalo miyo giyie gi paro ma kamago, kwedo puonj mar chier ne nyiso ni yiegi ne en kayiem nono. Ka di po ni Nyasaye ne ok ochiero Yesu, mano nyiso ni onge misango mar rawar ma nochiw kendo ni ji duto ne dhi siko ka gin joricho. Omiyo, joma ne kwedo wach chier ne onge gi geno moro amora. (1 Kor. 15:13-19; Hib. 9:12, 14) Jaote Paulo ne ni gadier chuth ni “Kristo osechier oa kuom jo motho.” Mano ne en chier makende nikech nopogore gi mar jomamoko ma bende ne ochier e piny ka, to bang’e noduogo otho. Paulo nowacho ni Yesu ne en “nyak mokwongo kuom jo mosenindo e tho.” En e ng’at ma nokwong chier e del mar roho kendo ma nokwongo dhi e polo.​—1 Kor. 15:20; Tich 26:23; 1 Pet. 3:18, 22. w20.12 5 ¶11-12

E kinde Jokristo mokwongo, bura matayo ma ne ni Jerusalem notiyo kanyachiel mondo gik moko otimre e yo mochanore kendo gi kue e kanyakla mar Nyasaye. (Tich 2:42) Kuom ranyisi, ka wach tero ji nyangu nokelo ywaruok e kanyakla e higa mar 49, bura matayo nonono wachno kitayogi gi roho maler. Ka kanyakla ne ok nyal bedo gi paro achiel e wi wachno, mano ne dhi thiro tij lendo. Kata obedo ni joote kod jodongo ma ne nono wachno ne gin Jo-Yahudi, ne ok giyie mondo chike ogandagi kata joma ne jiwo puonjno omi ging’ad wach marach. Kar mano, ne giluwo kaka Wach Nyasaye kod roho maler notayogi. (Tich 15:1, 2, 5-20, 28) Weche nobedo nade? Jehova noguedho paro ma ne ging’ado, kendo mano nomiyo kanyakla obedo gi kue kendo tiyo kanyachiel, to mano nomiyo tij yalo odhi nyime maber. (Tich 15:30, 31; 16:5) E kindewagi, riwruok mar oganda Jehova timo kinda mondo gine ni gik moko otim e yo mochanore kendo gi kue e kanyakla. w20.10 22-23 ¶11-12

Nitie migepe moko ma wagombo e tij Nyasaye ma samoro ok wanyal yudo nikech hikwa, midekre, kata weche mamoko. Nitie gima wanyalo puonjore kuom Ruoth Daudi e wachno. Nogombo ahinya gero ne Jehova hekalu, kata kamano, nonyise ni en ne ok odhi gero hekaluno. To pod noriwo lwedo ng’at ma ne Nyasaye oyiero mondo otim migawono. Nochiwo nyaka mwandune mang’eny mondo timgo tijno. To mano kaka noketonwa ranyisi maber! (2 Sa. 7:12, 13; 1 We. 29:3-5) Owadwa Hugues ma a France notuore mochopo kama koro ne ok onyal dhi nyime bedo jaduong’-kanyakla. Tuono nomone kata timo tije matindo tindo mag ot. Nondiko kama: “Mokwongo okwongo, wachno nonyoso chunya, kendo nanenora ka ng’at manono ahinya. To bang’ kinde, naneno gimomiyo ne ok onego aku ahinya nikech gik ma koro ne ok anyal timo, kendo nachako bedo ma mor kata obedo ni koro nanyalo timo matin ahinya e tij Jehova. Abiro dhi nyime kedo matek mana kaka Gideon gi joge 300 ma nokedo kata obedo ni ne giol!”​—Bura 8:4. w20.12 25 ¶14-15

E Injili ma jaote Johana nondiko, notiyo gi wach mar “hera” nyading’eny moloyo jondik Injili adek mamoko. Buge ma nondikogo jiwo kaka hera e monego ochik gimoro amora ma Jakristo timo. (1 Joh. 4:10, 11) Kata kamano, ne okawo kinde mondo Johana bende opuonjre nyiso hera. Ka ne Johana pod en rawera, ne ok onyisga hera kinde duto. Kuom ranyisi, kinde moro ka ne Yesu ni e wuoth gi jopuonjrene ka gidhi Jerusalem, ne gikalo Samaria. Jo gweng’ moro ma ni Samaria notamore rwakogi. Johana nokwayo Yesu mondo oluong mach koa e polo mondo owang’ jo gweng’no duto! (Luka 9:52-56) E kinde moro bende, jaote Johana kaachiel gi owadgi ma Jakobo nochuno min-gi mondo okwa Yesu omigi migepe madongo e Pinyruodhe. Mirima nomako joote mamoko bang’ fwenyo gima Jakobo gi Johana notimono. (Mat. 20:20, 21, 24) Kata obedo ni Johana notimo kethogo duto, Yesu pod nohere ahinya.​—Joh. 21:7 w21.01 8-9 ¶3-4.

Jehova timoga yiero ma kelo ne jomamoko ber. Kuom ranyisi, ne oyiero mondo omiwa ngima, ok ni mondo en e ma oyud ber, to mondo wan e ma wayud ber kendo wabed mamor. Ne ochiwo Wuode mondo otho ne richowa ma onge ng’ato ang’ata mochune. Notimo mano gi chuny achiel mondo wan e ma wayud ber. Yesu bende ne timoga yiero ma kinde mang’eny ne konyoga jomamoko. Kuom ranyisi, noyie tuonore thuolo mar yueyo mondo opuonj oganda ma nodhi ire. (Mar. 6:31-34) Wi ot maber ong’eyo ni achiel kuom gik ma ok yot ahinya timo en timo yiero ma biro konyo joode, kendo okawo migawono mapek ahinya. Otemo ahinya mondo kik omuomre kata timo yiero kaka en e ma odwaro. Kar mano, oyie mondo Jehova e motiege. (Nge. 2:6, 7) Kuom timo kamano, obiro siko ka oparoga gik ma nyalo konyo jomamoko to ok mana ma konye en owuon. (Fil. 2:4) Ka dichwo man gi joot otemo matek mondo oluw ranyisi mar Jehova gi Yesu, obiro tayo joode e yo maber. w21.02 7 ¶19-21

Kinde ma ne Ruoth Asa ne rawera, nobolore kendo nojachir. Kuom ranyisi, ka nokawo loch bang’ Abija wuon-gi, notimo kampen ma ratipo mar golo nyiseche ma nono e piny Juda. Bende “nonyiso Jo-Juda mondo omany Jehova Nyasach kweregi kendo mondo giluw chikene.” (2 We. 14:1-7) Kendo ka ne Zera Ja-Ethiopia omonjo Juda ka en gi jolweny 1,000,000, Asa nokwayo Jehova mondo okonye kowacho kama: “A Jehova, inyalo konyo ji bed ni ging’eny kata gionge teko. A Jehova Nyasachwa, konywa nikech in e ma wageno kuomi.” Wechego nyiso kaka Asa ne ni gadier ni Jehova ne nigi nyalo mar rese kaachiel gi joge. Ee, Asa nogeno Wuon-gi ma ni e polo, kendo ‘Jehova noloyo Jo-Ethiopiago.’ (2 We. 14:8-12) Onge kiawa ni kedo gi jolweny 1,000,000 ne ok en gima yot. To nikech Asa nogeno kuom Jehova, noloyo jolwenygo. w21.03 5 ¶12-13

Muma oting’o ranyisi mag joma ne onyiso hera matut kata obedo ni ne girem. Wane ane ranyisi mar Jonathan gi Daudi. Muma wacho kama: “Jonathan gi Daudi nochako bedo osiepe mati mata kendo Jonathan nohero Daudi mana kaka noherore owuon.” (1 Sa. 18:1) Nowal Daudi mondo obi obed ruoth bang’ Saulo. Bang’ mano, mirima nomako Saulo kendo notemo nego Daudi. Kata kamano, Jonathan ne ok oriwo wuon-gi lwedo e wi chenro ma ne en-go mar nego Daudi. Jonathan gi Daudi nosingore ni ne gidhi siko ka gin osiepe kendo sirore. (1 Sa. 20:42) Nitie gik ma ne nyalo miyo Jonathan gi Daudi kik bed osiepe. Kata kamano, ne ok giyie mondo gigo omon-gi bedo osiepe. Kuom ranyisi, Jonathan nohingo Daudi gi higni 30 kama. Jonathan ne nyalo neno Daudi mana ka nyathi ma ok nyal konye. Kata kamano, Jonathan ne ok ochayo Daudi e yo moro amora. w21.01 21-22 ¶6-7

Yesu nosingo ne jolupne ni ne gidhi bedo mamor gadier. Bende, nowacho ni jogo mohere ne nyaka rom gi tembe. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Wamor bedo jolup Kristo. Kata kamano, wawinjoga nade sama wang’eyo ni joodwa nyalo kwedowa, sirkal nyalo sandowa, kata ni jotich wetewa gi joskul wetewa nyalo thung’owa mondo watim gima wang’eyo ni Jehova osin-go? En adier ni weche kaka mago nyalo chando chunywa. Onge ng’ama bedoga mamor sama isande. Kata kamano, Wach Nyasaye to jiwowa ni wabed mamor kata bed ni isandowa. Kuom ranyisi, jaote Jakobo nondiko ni kar mondo wawe chandruoge ma waromogo onyos chunywa, onego gimi wabed mamor. (Jak. 1:2, 12) To Yesu bende nowacho ni wabed mamor sama isandowa. (Mat. 5:11) Jehova notelo ne Jakobo mondo ondik ne Jokristo mokwongo konyisogi puonj ma ne nyalo konyogi siko ka gimor kata bed ni ne gikalo e tembe. w21.02 26 ¶1-2; 27 ¶5

Moko kuom Jokristo ma nodak e kinde Timotheo ne ok kaw mapek thuolo makende ma ne gin-go mar tiyo kanyachiel gi Nyasaye. Jogo noriwo Dema, Fugelo, Hermogene, Humenayo, Aleksander, gi Fileto. (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 1:15; 2:16-18; 4:10) Nitie kinde ma joma wawuoyo kuomgigo duto ne gin agina Jokristo motegno, kata kamano, ne ok gidhi nyime rito gima nomigi. Ang’o ma Satan timoga mondo omi wawe kawo mapek migawo ma Jehova osemiyowa? Ne ane moko kuom yore motiyogo. Otiyo gi yore mag manyo mor kod gige fwambo gi keyo mondo ojiwgo timbe kod paro maricho mong’eyo ni ka waluwo to wabiro weyo makore motegno gi adiera. Bende, otemo tiyo gi aola mar mbese kod sand mondo obwogwa mi wawe lendo. E wi mago, otemo mondo oyondhwa kotiyo gi gik ma joma oweyo adiera wacho, ma ‘giluongo ni ng’eyo to chutho ok gin ng’eyo.’ Ka ok wasiko ka watang’, mosmos wanyalo weyo makore motegno gi adiera.​—1 Tim. 6:21. w20.09 27 ¶6-8

Be dibed ni osiepni moro migeno kata achiel kuom joodu osetimoni gimoro marach? Ka en kamano, ibiro yudo puonj ma nyalo konyi nyagori gi pekno kuom nono gima wuod Ruoth Daudi ma niluongo ni Absalom notimo. (2 Sa. 15:5-14, 31; 18:6-14) Ka in gi wechego e pachi, nyis Jehova kaka iwinjo e wi gima rach ma notimnino. (Zab. 6:6-8) Kae to tem ane paro kaka Daudi nowinjo sama gigi ne timorene. Nohero Absalom, kendo nogeno Ahithofel ahinya. Kata kamano, ji ariyo ma nohero ahinyago nondhoge. Ne gichwanye malit ahinya kendo ne gitemo nyaka nege. Daudi ne nyalo weyo geno osiepene mamoko koparo ni gin bende mita giseriwore gi Absalom. Daudi ne nyalo keto pache kuome owuon kendo temo ringo mondo odhi odag e piny machielo ka en kar kende. Kata, chunye ne nyalo nyosore mojogi. Kar mano, nokwayo Jehova mondo okonye, bende, noyie mondo osiepene okonye. Bang’ ng’ado paro e wi gima nonego otim, ne ok odigni kawo okang’ ma dwarore. Nomedo geno Jehova kendo geno osiepene. w21.03 15 ¶7-8; 17 ¶10-11