Julai

Bedo osiepe Yesu e ma biro miyo Jehova odwok lamo magwa. Mano oriwo timo gik mang’eny moloyo mana wacho ni, “E nying Yesu” e giko lamo magwa. Nyaka wang’e gimomiyo Jehova tiyo gi Yesu e dwoko lamowa. Yesu nonyiso jootene kama: “Gima ukwayo e nyinga, abiro timonu.” (Joh. 14:13) Kata obedo ni Jehova e ma winjo lamowa kendo miyowa gik ma wakwaye, osemiyo Yesu teko mar timonwa gigo. Kuom mano, ka pok Jehova odwoko lamowa, okwongo ong’iyo ka be watiyo gi weche ma Yesu nopuonjo. Kuom ranyisi, Yesu nowacho niya: “Kuweyo ne ji kethogi, Wuonu manie polo bende nowenu kethou; to ka ok uwe ne ji kethogi, Wuonu bende ok bi weyonu kethou.” (Mat. 6:14, 15) Kare dwarore ahinya ni watim ne jowetewa gik ma Jehova kod Yesu bende timonwa! w20.04 22 ¶6

Jaote Paulo nofwenyo gik ma ne moro joma ne oyalonegi, kendo nowuoyo kodgi e wi gigo. Kuom ranyisi, joma nowuoyogo ka en Lustra ne ok olony ahinya gi weche Ndiko; moko kuomgi to ne kia weche Ndiko chuth-chuth. Omiyo, Paulo nowuoyo kodgi e wi gik ma ne ging’eyo maber kaka nyak mogundho kod gik ma miyo chuny mor. Notiyo gi weche kod ranyisi ma jowinjone ne nyalo winjo e yo mayot. Ti gi rieko mondo ing’e gik ma ji ohero e alworau kae to ilok yo ma ilendogo ka luwore gi chal margi. Ere kaka inyalo ng’eyo gik ma nyalo moro ng’ato ka pok ichako wuoyo kode kata ka pok idonjo e ode? Tem ng’eyo gik ma dhi nyime e alworano. Samoro ng’atno ni e puodho, kata osomo buk moro, kata oloso ndike, kata otimo gima chielo. Donge inyalo chako wuoyo kode e wi gima iyude kotimono, ka nyalore? (Joh. 4:7) Bende, yo ma ng’ato orwakorego nyalo fwenyoni gimoro kuome, kaka piny ma oaye, tich motimo, kata kit tugo mohero. w20.04 11 ¶11-12

Parruok mag ngima osemiyo owete gi nyimine moko obedo ma luor-luor kata ma tang’-tang’ sama gin e kind ji. Kata obedo ni ok gin-ga thuolo kama ji ng’enyie, pod gitemo matek mondo gidhi e chokruoge mag kanyakla, mag alwora, kod madongo mag ndalo adek. Bende, kata obedo ni ok yotnegi wuoyo gi joma ok ging’eyo, pod gichukore ma gidhi e tij lendo. Ka po ni in e chal ma kamago, kik iluor! Ok in kendi. Nitie jong’wech weteni mang’eny ma bende nyagore gi weche ma chalo kamago. Ng’e ni Jehova mor ahinya gi kinda moro amora mitimo mondo itine gi chunyi duto. Bedo ni pok iol gi ng’wech nyiso ni Jehova guedhi kendo omiyi teko. (Fil. 4:6, 7) Ka po ni itimo duto minyalo e tij Jehova kata obedo ni in gi ng’ol moro kata parruok, bed gadier ni imoro chuny Jehova. Nitie Jokristo wetewa mang’eny ma gin joma ong’ol, moti, kod ma tuore, to pod ginyalo ringo nyaka e giko. (2 Kor. 4:16) Kuom adier, Jehova biro dhi nyime konyowa mondo waduto watiek ng’wech! w20.04 31 ¶20-21

Rieko mar Nyasaye nenore maler e yo ma ochueyogo piny. (Hib. 3:4) Piny kende e ma nigi nyalo mar siro ngima dhano. Nitie yore moko ma pinywani chaloe gi meli ma ni e nam maduong’. To bende nitie pogruok moko madongo e kind meli mopong’ gi ji kod pinywani. Kuom ranyisi, iparo ni joma ni e meli nyalo dak kuom kinde ma romo nade ka po ni onyisgi ni gimany giwegi muya ma giyueyo, chiembgi, pi ma gitiyogo, to e sechego bende ok oyienegi wito yugi oko mar melino? Jogo biro tho mana bang’ kinde machuok. To nade pinywani? Pinywa osiro ngima gik mopogore opogore tara gi tara. Oloso muya ma wayueyo, chiemo ma wachamo, kod pi ma watiyogo, kendo olosogi mang’eny ma ok rum. Kata obedo ni yugi kod chilo duto dong’ga mana e piny ka, piny pod osiko ka jaber kendo en kama owinjore dakie. Mano nyalore nade? Jehova nochueyo pinyni gi nyalo mar loko chilo ma ji, le, kod yiende golo mi gibed gik minyalo tigo e yo machielo kendo. w20.05 20 ¶3-4

Gima Satan ne temo nyiso Hawa en ni Nyasaye ne owuondogi. Ne oketho nying Jehova. Kanyo e ma Satan nobedoe Jachien, tiende ni jaketh nying. Hawa nowuond motimo kaka Satan ne dwaro. (1 Tim. 2:14) Nogeno Satan kar geno Jehova. Mano e ma nomiyo Hawa otimo yiero marach. Notamore goyiem winjo Jehova. Nochako chamo olemo ma Jehova nokwere ni kik ocham, kae to bang’e nomiyo Adam bende. (Cha. 3:6) Iparo ni Hawa ne onego odwok Satan nade? Par ane ka di ne odwoke kama: “Akiayi, an ang’eyo mana Jehova Wuonwa, ahere kendo agene. En kende e ma osemiyowa gik moko duto ma wan-go. Ere kaka inyalo wuoyo marach kuome kamano? Dhina kucha!” Donge Jehova di ne obedo ma mor ahinya winjo ka nyare ma Hawa wacho kamano? (Nge. 27:11) Kata kamano, Hawa ne ok ohero Jehova gadier; Adam bende ne ok ohero Jehova. Mano e momiyo ne ok ginyal kedo ne nying Nyasachgi sama jaketh nying ne temogi. w20.06 4 ¶10-11

Dwarore ni wapwo nyiminewa ahinya kuom duto ma gitimo e tij Jehova. Moko kuomgi konyo e tij gero ute mag lamo kendo ritogi maber, lendo e alwora miwachoe dhok mopogore opogore, kaachiel gi konyo tich e Bethel. Moko bende konyo kinde ma nitie masiche, moko loko bugewa e dhok mopogore opogore, moko gin jopainia, to moko gin jomisonari. E wi mano, nyiminewa mosekendi siro chwogi ahinya sama gitimo migepe mapek e kanyakla kod e riwruok mar oganda Jehova. Da bed ni mondegi ok osirogi, onge kaka chwogo nyalo bedonwa “kaka mich.” (Efe. 4:8) Jodongo mariek ong’eyo ni nyiminewa gin “oganda lweny maduong’” kendo giikore timo gimoro amora ma dwarore mondo gisir tij lando wach maber. Bende, jodongo ong’eyo ni nyimine motegno e yie nyalo konyo ahinya e jiwo nyimine ma tindo mondo ginyagre gi pek mopogore opogore ma giromogo. (Tito 2:3-5) Kuom adier, nitie gik mang’eny ma nyiso gimomiyo onego wagen nyiminewa kendo nyiso ni wamor kodgi! w20.09 23-24 ¶13-14

Wi Jehova ok wilga gi jotichne ma osedok chien moweyo tudore gi joge. Bende, wiye ok wil gi gik mabeyo ma ne gitimone. (Hib. 6:10) Janabi Isaya notiyo gi ranyisi moro e nyiso kaka Jehova dewo jotichne. Nowacho niya: “Obiro rito rombene mana kaka jakwath. Obiro choko nyirombe gi bade, kendo obiro ting’ogi e kore.” (Isa. 40:11) Jehova Jakwadhwa Maduong’ winjoga nade sama rombone moro oweyo kueth? Yesu nonyiso kaka Jehova winjoga ka nopenjo jopuonjrene niya: “Uneno nade? Ka ng’ato nigi rombe 100 kae to achiel kuomgi olal, donge obiro weyo rombe 99 mamoko e got mondo odhi omany achiel molalno? To ka oyude, obedo mamor gi rombono moloyo 99 ma ne ok olal.”​—Mat. 18:12, 13. w20.06 19-20 ¶8-9

En thuolo makende tiyo ne Jehova e migawo moro amora momiyowa. (Zab. 27:4; 84:10) Ka po ni owadwa moro dwaro chopo e migawo moro makende, mano ber malich. Kata kamano, sama osemiye migawo ma nodwarono, ok onego opar ni olong’o moloyo kaka ochal. (Luka 17:7-10) Dwarone maduong’ onego obed tiyo ne jomamoko. (2 Kor. 12:15) Muma oting’o ranyisi mag jomoko ma ne paro ni ne gilong’o moloyo kaka ne gichalo. Kalo tong’ nomiyo Diotrefe ‘oketore jatelo’ e kanyakla. (3 Joh. 9) Ng’ayi nomiyo Uzia ohedhore e migawo ma Jehova ne ok omiye. (2 We. 26:16-21) Gombo loch nomiyo Absalom oyondho oganda mondo ohere. (2 Sa. 15:2-6) Ranyisigo nyiso maler ni Jehova ok ohero joma manyo duong’. (Nge. 25:27) Josunga kod joma gombo duong’ yudoga mana masira.​—Nge. 16:18. w20.07 4 ¶7-8

Nitie joot moko ma osedar modhi e piny machielo nikech weche okethore e pinygi kata mondo gimany tich. Mano nyalo miyo nyithindgi odhi e skunde mipuonjogie kitiyo gi dhok miwacho e pinyno. Samoro jonyuolgi bende nyalo puonjore dhokno e ka inyalo ndikgi tich. To nade ka nitie kanyakla kata grup miwachoe dhok ma ne gipon-go? Joot kaka mago onego odhi e kanyakla mitiyoe gi dhok mane? Be onego giyier dhi e kanyakla miwachoe dhok ma ne gipon-go koso kanyakla miwachoe dhok mitiyogo e pinyno? Wi ot e ma nyaka yier kanyakla ma joode biro dhiye. To nikech mano ting’ mare, onego oyier gima biro kelo ne joode duto ber. Ok onego wacha yiero motimo. Bed ni otimo yiero mane kata mane, ting’ ma wan-go en rwake gi joode e kanyaklawa gi mor.​—Rumi 15:7. w20.08 30 ¶17-18.

Jehova ok miwa teko ka luwore gi tekrewa wawegi, sombwa, ogandawa, kata mwandu ma wan-go. Mago ok e gik ma Jehova rango. Thoth joma tiyo ne Jehova ‘ok gin jo mariek e yor ringruok, kata joteko, kata jo mowuok e anyuola ma nigi huma.’ (1 Kor. 1:26) Omiyo, ka po ni tekreni nok, sombi tin, ia e oganda ma onge gi huma, kata ionge gi mwandu, kik ipar ni rem ma kamago nyalo moni tiyo ne Jehova. Kar mano, ne remgo kaka gik ma miyi thuolo mar neno teko Jehova e ngimani. Kuom ranyisi, ka po ni iluoro joma jaro yieni, lam kikwayo Jehova mondo omiyi chir. (Efe. 6:19, 20) Ka po ni inyagori gi midekre kata ng’ol moro, kwa Jehova mondo omiyi teko mar dhi nyime timo tije. Sa asaya mineno kaka Jehova osekonyi, yieni biro medo bedo motegno. w20.07 16 ¶9

Mondo waket Pinyruoth obed mokwongo e ngimawa, nyaka waikre tuonore gik moko mondo wamor Nyasaye, mana kaka Ibrahim notimo. (Mar. 10:28-30; Hib. 11:8-10) Kik igen ni ngimani biro bedo ma onge chandruok moro amora sani. Kata mana jogo mochiwore tiyo ne Jehova kuom thuologi duto pod biro romo gi chandruoge moko. (Jak. 1:2; 1 Pet. 5:9) E kindewagi, wan gi gik mang’eny momiyo waketo pachwa kuom kinde ma biro. Gik ma timore e piny sani nyiso maler ni wadak e giko mar ndalo giko. Achiel kuom gueth ma wabiro yudo ka Pinyruoth koro locho en neno wedewa gi osiepewa ma nosetho. E kindeno, Jehova biro guedho Ibrahim nikech yiene kod horuokne kuom chiere kaachiel gi joode. Be inibedie mondo irwakgi? Mano biro nyalore mana ka in be itimo gik ma Ibrahim notimo, tiende ni, tuonruok gik moko mondo iyud thuolo mar tiyo ne Jehova, bedo gi yie motegno kata sama iromo gi chandruok, kendo horuok kirito Jehova.​—Mika 7:7. w20.08 5-6 ¶13-14; 7 ¶17

Wang’eyo ni kata ka jowasikwa onegowa, Jehova biro chierowa. Wan gadier chuth ni onge gimoro amora ma gitimonwa ma nyalo pogowa gi Jehova. (Rumi 8:35-39) To mano kaka Jehova nonyiso rieko maduong’ kuom miyowa geno mar chier! Kokalo kuom chier, Jehova biro mayo Satan achiel kuom gik madongo motiyogo e bwogo ji. Bende, geno mar chier miyo wabedo gi chir makende ma kata weche tek manade. Ka jowasik Jehova obwogi gi tho, be ibiro yie keto ngimani e lwet Jehova? Ere kaka inyalo ng’eyo ka mano e gima ibiro timo? Yo achiel en kuom penjori niya: ‘Be yiero matindo ma atimoga odiechieng’ kodiechieng’ nyiso ni ageno kuom Jehova?’ (Luka 16:10) ‘Be kit ngimana nyiso ni ageno kuom singo mar Jehova ni obiro miya gik ma achando ka aketo Pinyruodhe obed mokwongo?’ (Mat. 6:31-33) Ka idwoko penjogo duto ni ee, mano nyiso ni iikori ne tem moro amora minyalo romogo.​—Nge. 3:5, 6. w20.08 17-18 ¶15-16

Dwarore ni wabed molony e tiyo gi Wach Nyasaye. Achiel kuom kuonde ma wamedoe lony en chokruogewa. Kata kamano, mondo wabed gi lony mar puonjo jomamoko ma gine kaka adiera nyalo konyogi, nyaka wamakre gi chenro ma waseketo mar puonjore Muma wan wawegi. Dwarore ni wati gi Wach Nyasaye e tiego yiewa. Mano nyiso ni somo asoma Muma kende ok oromo. Dwarore ni wapar matut kuom gik ma wasomo kendo watim nonro e bugewa mondo wabed gadier ni wawinjo maber tiend gik ma wapuonjore kendo wati kodgi. (1 Tim. 4:13-15) Ka watimo kamano, wabiro tiyo maber gi Wach Nyasaye e puonjo jomamoko. E puonjo bende, somo asoma ne ji Muma ok oromo. Dwarore ni wakonygi mondo giwinj tiend gik ma wasomonegi kendo ging’e kaka ginyalo tiyo gi ndikogo e ngimagi. Ka wamakore motegno gi chenro ma waseketo mar puonjore Muma wan wawegi, wanyalo medo lony e yo ma watiyogo gi Wach Nyasaye e puonjo jomamoko.​—2 Tim. 3:16, 17. w20.09 28 ¶12

Ka waparo matut kaka Jehova konyowa e tij yalo wach maber, wabiro keto tijno obed motelo e ngimawa. Kuom ranyisi, Jehova miyowa chiemb chuny modhuro mogo e otas, ma dijitol, dwol momak miwinjo, vidio, kod mamoko ma yudore e intanet. Par ane: Websait marwa oting’o weche e dhok mokalo 1,000! (Mat. 24:45-47) Gimachielo ma nyalo konyowa keto pachwa e tij lendo en luwo ranyisi mar Yesu. Ne ok oyie mondo gimoro amora ochoche kata gale mondo owe chiwo neno e wi adiera. (Joh. 18:37) Ka ne Satan otemo miye “pinjeruodhi duto mag piny kod duong’ ma gin-go,” ne ok oyie; bende, ne otamore ni kik kete ruoth. (Mat. 4:8, 9; Joh. 6:15) Ne ok ogomb bedo gi mwandu, to bende akwede mager ne ok omone timo tich ma nokele. (Luka 9:58; Joh. 8:59) Sama waromo gi gik ma temo yiewa, pod wanyalo keto pachwa duto e tij lendo ka waparo siem ma Paulo nochiwo e ndiko ma kawuono. w20.09 9-10 ¶6-7

Wamor ahinya bedo gi nyimine ma jokinda e kanyakla! Gichiwoga paro mochwiny e chokruok kendo gilendoga gi kinda. Moko kuomgi bende konyoga e loso kuonde mokethore e Ute Romo, kendo ginyisoga ni gidewo Jokristo wetegi ahinya. Kata kamano, nitie pek moko ma giromogago. Kuom ranyisi, nitie nyimine ma rito jonyuolgi ma koro oseti, moko be joodgi kwedo, to moko be gin jonyuol man kendgi ma nyaka ked matek ahinya mondo girit nyithindgi. Ang’o momiyo onego wasir nyiminewa ma Jokristo? En nikech piny molworowa ochayo joma mon. E wi mano, Muma nyisowa achiel kachiel ni wasirgi. Kuom ranyisi, jaote Paulo nojiwo kanyakla ma ne ni Rumi ni girwak Fibi kendo ‘gikonye e wach moro amora ma nonyalo dwaro.’ (Rumi 16:1, 2) Paulo nopon e oganda ma nochayo mon. To ka koro nosebedo Jakristo, nochako luwo ranyisi mar Yesu kuom miyo mon luor kendo konyogi e yore ma dwarore. w20.09 20 ¶1-2

Mondo wakony jopuonjrewa mag Muma obed gi siso mar lando wach maber, wanyalo penjogi penjo kaka: “Ere kaka tiyo gi weche mipuonjori e Muma osemiyo ngimani obed maber moloyo? Be iparo ni jomoko bende onego owinj wach maberni? Ang’o ma inyalo timo mondo ikony joma kamago?” (Nge. 3:27; Mat. 9:37, 38) Par ni Yesu nochiko ni wapuonj jomamoko “timo gik moko duto” ma nochikowa. Onge kiawa ni mano oriwo chike ariyo madongo ma gin hero Nyasaye kod hero dhano wadwa, kendo chike ariyogo otudore gi tij yalo kod loko ji obed jopuonjre. (Mat. 22:37-39) Kido maduong’ ma chwalowaga mondo watim tij lendo en hera. En adier ni nitie jopuonjre moko ma nyalo bedo ma luor ka giparo apara ni gin bende onego gilendi. Wanyalo jiwo jopuonjrego ni Jehova biro konyogi loyo luoro moro amora ma ginyalo bedogo.​—Zab. 18:1-3; Nge. 29:25. w20.11 3 ¶6-8

Sama itimo ikruok ne japuonjreni, pare e lamo kendo ikwa Jehova omiye gik mochando. Kwa Jehova mondo okonyi ipuonj adiera mag Muma e yo ma biro mulo chuny japuonjreni. Ket e paro ni gimomiyo upuonjoru kode en ni idwaro konye timo dongruok mondo ochop e batiso. Dwarore bende ni japuonjre otudre gi Jehova pile. Onyalo timo mano nade? Mana kuom winjo gima Jehova wacho, kendo nyiso Jehova kaka en owuon owinjo e chunye. Onyalo winjo Jehova ka osomo Muma pile ka pile. (Jos. 1:8; Zab. 1:1-3) Onyalo wuoyo gi Jehova e lamo pile ka pile. Omiyo, lem koa e chunyi sama uchako puonjruok kendo itim kamano bende sama utieko puonjruok. Luong nying japuonjreni e lamo sama un kode kikwayo Jehova mondo okonye. Bende, lemne e lamo magi iwuon. Ka japuonjreni owinjo lamo magi, obiro neno gimomiyo dwarore ni en bende owuo gi Jehova koa e chunye, kotimo kamano e nying Yesu Kristo. (Mat. 6:9; Joh. 15:16) Temie paro kaka somo Muma pile (tiende ni, winjo Jehova) kod lamo (tiende ni, wuoyo gi Jehova) nyalo konyo japuonjreni sudo machiegni gi Jehova e okang’ miwuoro!​—Jak. 4:8. w20.10 8 ¶8; 9 ¶10-11

Mana kaka e kanyakla mar Jokristo mokwongo, riwruok mar oganda Jehova e kindegi timo matek mondo gine ni kanyakla osiko ka nigi kue kendo ochanore maber. (Tich 16:4, 5) Kuom ranyisi, ka po ni ichano limo kanyakla moro e pinyu kata e piny machielo to Puonjruok mar Ohinga mar Jarito dhi yudi kuno, inyalo bedo gadier ni idhi yudo ka itayo puonjruok e yo ming’eyo kendo isomo sula ming’eyo. Ok ibi bedo gi luoro moro amora ni ikia gima onego itim. En ang’o ma nyalo miyo winjruok ma kamano obedie ma ok mana roho maler mar Nyasaye? (Zef. 3:9) En ang’o ma inyalo timo? Penjri ane kama: ‘Be akonyo e miyo kue gi winjruok obed e kanyakla? Be aluwo kaka joma tayowa chikowa? Be jomamoko nyalo gena, to ahinya-ahinya ka an gi migepe mag tayo gik moko e kanyakla? Be atimoga gik moko e wang’ sa, akonyo ji, kendo aikora timo gik ma kelo ne jomamoko ber?’ (Jak. 3:17) Ka ifwenyo ni onego itim lokruok moko, kwa Jehova rohone maler mondo okonyi. Kaka imedo yie mondo roho otayi kendo olok kiti, e kaka Jokristo weteni bende biro medo heri kendo geni. w20.10 23 ¶12-13

Wach Nyasaye nyalo bedonwa kaka kio. (Jak. 1:23-25) Ng’enywa wajong’iyorega e kio ka pok wawuok e ot gokinyi. Timo kamano konyowaga loso kuonde moko e dendwa ka pok waromo gi jomamoko. E yo ma kamano, sama wasomo Muma pile ka pile, wabiro neno yore ma wanyalo lokogo pachwa kod chunywa. Thothwa oseneno kaka somo ndiko modiechieng’ e seche mag okinyi ka pok giwuok ot konyoga ahinya. Giweyoga mondo gik ma gisomogo ochik pachgi. Kae to odiechieng’ ma ngima gimanyo yore ma ginyalo tiyogo gi puonj ma ne giyudo e Wach Nyasaye. E wi mano, dwarore ni wamany thuolo pile mar somo Muma kendo paro matut kuom gik ma wasomo. Wachni nyalo nenore ka gima tin ahinya, kata kamano, mano en achiel kuom weche madongo ma nyalo konyowa mondo wasik e yo madiny ma dhi e ngima. Wanyalo pimo wach Nyasaye gi masin mar X-ray ma nyalo konyowa neno gik ma ok wanyal neno gi wang’wa. Kata kamano, ka po ni wadwaro ni weche odhinwa maber, nyaka wabolre kendo waluw puonj ma ni e Wach Nyasaye kod joma Nyasaye tiyogo e rieyowa. w20.11 18 ¶3; 20 ¶8

Kata obedo ni Jokristo mokwongo ne isando ahinya, nitie bende kinde ma ne gibedoga gi kue. Ne gitiyoga nade gi kinde ma kamago? Ne giyalo wach maber ma ok giwe. Bug Tich Joote wacho ni, “ne gimedo wuotho ka giluoro Jehova.” Ne gidhi nyime yalo wach maber, to mano nomiyo ‘kwan mar jopuonjre osiko ka medore.’ Jehova noguedho kinda ma ne gitimo e yalo wach maber e kinde mag kuego. (Tich 9:26-31) Jokristo mokwongo notiyo gi thuolo moro amora moneno e yalo wach maber. Kuom ranyisi, ka ne jaote Paulo ofwenyo ni ne nitie thuolo malach mar lendo e Efeso, ne okawo okang’ mar dhi yalo wach maber kuno, kendo nokonyo ji mang’eny e taondno mobedo jopuonjre Yesu. (1 Kor. 16:8, 9) Jopuonjre Yesu nomedo kinda e lando “wach maber mar Jehova.” (Tich 15:30-35) En ber mane ma nobetie? Ndiko ma kawuono leronwa. w20.09 16 ¶6-8

Ka ne Adam otimo richo, nokelo chandruok kuome owuon kendo ne nyikwaye bende. Wachandore nyaka chil kawuono nikech Adam nodagi winjo Nyasaye. Kata kamano, Nyasaye nochiero wuode, kendo mano miyowa geno mar kinde ma biro. “Jo motho bende ibiro chier kokalo kuom ng’ato achiel,” ma en Yesu. Jaote Paulo medo lero kama: “Mana kaka kuom Adam dhano duto tho, e kaka bende kuom Kristo dhano duto biro bedo mangima.” (1 Kor. 15:21, 22) Ang’o ma ne Paulo temo wacho ka nondiko ni kokalo “kuom Adam dhano duto tho”? Paulo ne wuoyo e wi nyikwa Adam ma noyudo richo kod tho koa kuom Adam. (Rumi 5:12) Adam ok en achiel kuom joma ibiro chier ma bed mangima. Misango ma Kristo nochiwo ne ok nyal waro Adam nikech ne en ng’at makare ma notamore winjo Nyasaye goyiem. Gima notimore ne Adamno e ma biro timore ne joma “Wuod dhano” biro ng’adonegi bura ni gin “diek,” tiende ni, gibiro yudo “kethruok mochwere.”​—Mat. 25:31-33, 46; Hib. 5:9. w20.12 5 ¶13-14

Ka po ni ok wanyal yudo migawo moro, to watem ane paro kuom ranyisi mar malaike momakore gi Jehova. E kinde loch mar Ruoth Ahab, Jehova nokwayo malaike mondo ochiw paro kuom yo ma ne gidhi wuondogo ruoth marachno. Malaike mopogore opogore nochiwo pachgi. Kata kamano, Jehova norwako paro mar malaika achiel kende, kendo nonyise ni parono ne dhi tiyo maber. (1 Ru. 22:19-22) Be malaike mamoko ne owinjo marach, ka samoro giwacho e chunygi ni, ‘Mano kaka waketho muchwa kayiem’? Onge gimoro amora ma nyiso ni ne gibedo gi paro ma kamano. Malaike obolore ahinya, kendo gidwaro ni Jehova e moyud pak. (Bura 13:16-18; Fwe. 19:10) Ket pachi kinde duto kuom migawo makende ma waduto wan-go mar bedo joma iluongo gi nying Nyasaye kendo lando Pinyruodhe. Nyasaye ok kwanwa kaka joma kare mana nikech migawo moro ma wan-go. Sama wabolore kendo wang’eyo ni nitie gik ma wanyalo timo gi ma ok wanyal, Jehova kod Jokristo wetewa herowa ahinya. Omiyo, kwa Jehova mondo okonyi ibed gi kido ariyogo. Par matut kuom jotich Nyasaye machon miwuoye e Muma ma nonyiso kidogo. Chiwri konyo oweteni gi nyimineni e yo moro amora minyalo.​—1 Pet. 5:5. w20.12 26 ¶16-17

Ogudu mar warruok en geno majaber ma Jehova omiyowa, ma en ni, obiro tiekonwa tho kendo guedho jogo duto ma timo dwache. (1 The. 5:8; 1 Tim. 4:10; Tito 1:1, 2) Geno ma wan-go rito pachwa. Genono miyo waketo pachwa kuom gik moko duto ma Nyasaye osingonwa, kendo okonyowa bedo gi paro mowinjore e wi chandruoge ma waromogo. Warwako oguduno kuom siko ka waparo mana gik motudore gi pach Nyasaye. Kuom ranyisi, ok wagen kuom mwandu mag pinyni, kar mano, wageno kuom Nyasaye. (Zab. 26:2; 104:34; 1 Tim. 6:17) Ligangla mar roho maler en Muma ma en Wach Nyasaye. Liganglano nigi teko mar chwoyo chuny dhano nyaka iye mogol miriambo duto kendo gonyo ng’ato e tuech mag dinde mag miriambo kod timbe maricho. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 3:16, 17; Hib. 4:12) Wapuonjore tiyo gi liganglano e yo maber kokalo kuom puonjruok Muma kod tiegruok ma riwruok mar oganda Jehova miyowa.​—2 Tim. 2:15. w21.03 27 ¶4; 29 ¶10-11

Kata sama jaote Johana ne ni e tuech nikech yalo wach e wi Yesu, pod nonyiso ni nohero jomamoko. Kuom ranyisi, nondiko weche ma noneno e fweny kendo oro wechego ne kanyakla mopogore opogore mondo onyisgi ‘gik ma nyaka ne timre e kinde ma nokayo.’ (Fwe. 1:1) Nenore ni bang’ ka nosegonye moa e chula mar Patmo e ka nondiko bug Injili mar Johana ma wuoyo kuom ngima Yesu kod tije mar lendo. Bende, nondiko barupe moko adek mondo ojiw owetene gi nyiminene kendo oho chunygi. Inyalo luwo ranyisi maber ma Johana noketo kuom nyiso ni ihero dhano weteni ka luwore gi yo mitiyogo gi ngimani. Piny Satanni dwaro ni iti gi thuoloni kod tekoni duto e loso pesa mang’eny, kata e loso nyingi mondo ibed ng’at ma rahuma. Kata kamano, Jokristo madier e piny mangima timo duto ma ginyalo mondo giland wach maber, kendo gikonyo jomamoko mondo osud machiegni gi Jehova. w21.01 10 ¶9-10

Jonathan ne nyalo neno ne Daudi nyiego. Nikech ne en wuod Saulo, nonyalo ramo ni en e ma nyaka obed ruoth bang’ wuon-gi. (1 Sa. 20:31) Kata kamano, Jonathan nobolore kendo noluwo kaka Jehova nochiko. Noriwo Daudi lwedo gi chunye duto kaka ruoth ma Jehova nosewalo. Kendo nomakore gi Daudi kata obedo ni mano ne omiyo wuon-gi obedo gi mirima kode. (1 Sa. 20:32-34) Jonathan nohero Daudi mana kaka owadgi, omiyo, ne ok onene kaka jasike. Jonathan nolony e bayo asere kendo ne en jalweny ma jachir. En kaachiel gi Saulo wuon-gi ne ging’ere kaka ‘jong’wech moloyo otenga’ kendo “ne gin roteke moloyo sibuoche.” (2 Sa. 1:22, 23) Weche kaka mago ne nyalo miyo Jonathan osungre kendo ochak nenore kaka ng’at malich ahinya. Bende, Jonathan ne ok ohero piem kendo ne ok en janyiego. Kar mano, Jonathan ne mor gi chir ma Daudi nonyiso kendo nomor gi yo ma nogenogo Jehova. Par ni Jonathan nochako hero Daudi gi hera matut bang’ Daudi nego Goliath. w21.01 21 ¶6; 22 ¶8-9

Jokristo duto ni e bwo Yesu Kristo ma en Ruoth makare. Kata kamano, sama okend dhako, koro obedo e bwo chwore ma ok en ng’at makare. Mano nyalo kelo pek moko. Omiyo, ber ka nyaminwa openjore penjo ma luwogi, sama onono owadwa ma dwaro kende: ‘Gin ang’o ma nyiso ni owadwani biro bedo wi ot maber? Be tiyo ne Jehova e gima duong’ e ngimane? Ka ok en kamano, ang’o momiyo aparo ni obiro konyo e tego winjruokwa gi Jehova bang’ ka wasekendore?’ Ber bende ka nyaminwano openjore penjogi: ‘Gin kido mage ma an-go ma biro konyo kend marwa? Be ahoraga kendo ajachiwo? Be an gi winjruok motegno gi Jehova?’ (Ekl. 4:9, 12) Yiero ma dhako timo ka pok okende, nyalo konyo ahinya ka po ni odwaro ni kend margi odhi maber. Nyiminewa mathoth oseketo ranyisi maber ahinya kodok korka bolruok ne chwogi. Kendo wapwoyogi ahinya. w21.02 8 ¶1-2

E higni ma sanigi, jolendo mang’eny osebedo ka keto chenro mar puonjore dhok ma wendo mondo gidhi e kanyakla mamoko ma jolendo dwaroree ahinya. Gitimo yiero ma kamano mondo gisir tij Pinyruoth e okang’ momedore. Kata obedo ni higni mang’eny nyalo kalo ka pok gilony gi dhok mitiyogo e kanyakla ma gidhiyego, pod gikonyo kama duong’ ahinya. Ranyisi maber ma giketo kod lony ma gin-go miyo kanyakla medo gurore motegno. Wamor kodgi ahinya nikech chuny mar chiwruok ma ginyiso! Jodong-kanyakla ok onego ong’ad ni owadwa moro ok nyal bedo jaduong’ kata jakony-tich mana nikech ok olony e dhok mitiyogo e kanyakla. Gima jodongo onego ong’i sama gidwaro pwodho owadwa ne migawo en gik ma Ndiko wacho, to ok ka be olony kata ok olony e dhok mitiyogo e kanyakla.​—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9. w20.08 30 ¶15-16

Ji mang’eny paroga ni ginyalo mana bedo mamor ka gin gi ngima maber, pesa mang’eny, kendo ka gidak gi kuwe. Mor ma ne Jakobo wuoyoe en achiel kuom kido mag roho ma wanyalo bedogo kata bed ni wadak e ngima machalo nade. (Gal. 5:22) Jakristo bedo mamor kata moil, kong’eyo ni omoro Jehova, kendo oluwo ranyisi mar Yesu. (Luka 6:22, 23; Kol. 1:10, 11) Mor ma wan-go e chunywa inyalo pim gi otambi ma liel e tach chimni. Yamo kata nyidho ok nyal miyo osim. Wan bende wanyalo dhi nyime bedo mamor kata bed ni waromo gi tembe. Kaka jowasikwa medo timo matek mondo gisimwa, e kaka mor ma ni e chunywa medo liel. Tembe ma waromogo nikech yiewa, miyo wabedo gadier ni wan e Jokristo madier. (Mat. 10:22; 24:9; Joh. 15:20) Mano e momiyo Jakobo nondiko weche ma yudore e ndiko ma kawuononi. w21.02 28 ¶6

Sama isomo ndiko moko e Muma ma nyiso gimomiyo dwarore ni ibed gi chuny mokuwe kendo geno kuom Jehova, tem mako ndikogo e wiyi. Gima nyalo konyi mako ndikogo en somogi gi dwol ma winjore, ndikogi piny, kendo nonogi kinde ka kinde. Jehova nonyiso Joshua mondo osom bug Chik gi dwol mapiny odiechieng’ gotieno e ka nonyalo bedo gi rieko. Weche ma nodhi somo e bug Chikno ne dhi konye bende loyo luoro mora amora sama notayo jotich Nyasaye. (Jos. 1:8, 9) Weche ma yudore e Wach Nyasaye nyalo miyo wabed gi chuny mokuwe kata sama waromo gi chandruoge ma nyalo miyowa parruok kod luoro. (Zab. 27:1-3; Nge. 3:25, 26) Sama wan e chokruok, wayudoga jip kokalo kuom twege migolo, paro ma owete gi nyimine chiwo, kachiel gi mbaka ma wanyalo goyo gi owetewa kod nyiminewa. (Hib. 10:24, 25) Bende, wanyalo yudo jip ahinya sama wanyiso owete gi nyimine ma wageno e kanyakla gik ma chando chunywa. w21.01 6 ¶15-16

Ka ne obatisi, ninyiso ni in gi yie motegno kuom Jehova kendo nigeno kuome. Nikech Jehova nogeni, nomiyi thuolo mar bedo e kind joge ma lame. Gima koro onego itim en dhi nyime geno kuom Jehova. Nyalo bedoni mayot geno kuom Jehova sama idwa timo yiero moko madongo. To nade yiero mamoko? Dwarore ahinya ni idhi nyime geno kuom Jehova sama itimo yiero moro amora, gibed yiero motudore gi weche mag manyo mor, tich mibiro timo, kod kaka ibiro tiyo gi ngimani. Kik igen kuom riekoni iwuon. Kar mano, many puonj mag Muma motudore gi yiero midwa timo kae to iti gi puonjgo. (Nge. 3:5, 6) Kitimo kamano, to ibiro miyo Jehova obed mamor kodi kendo jomamoko e kanyakla bende biro geni. Adiera en ni nitie gik moko ma pod ibiro timoga e yo ma ok kare nikech in dhano morem mana kaka waduto warem. To mano ok onego omoni timo duto minyalo e tij Jehova. w21.03 6 ¶14-15

Dibed ni joodu kwedi kendo tami tiyo ne Jehova? Koso dibed ni idak e piny ma tij Joneno mag Jehova ogoye marfuk kata moketie chike moko ma monogi lamo ka gin thuolo? Ka en kamano, somo ndiko ma luwogi nyalo jiwi: 2 Timotheo 1:12-16 kod 4:6-11, 17-22. Jaote Paulo nondiko weche ma yudore e ndikogi ka en e jela. Ka pok isomo ndikogo, nyis Jehova chandruokni, kendo wachne kaka chandruogno miyo iwinjo e chunyi. Wachne achiel kachiel gima chandino. Kwa Jehova mondo okonyi fwenyo puonj minyalo yudo sama isomo tembe ma noyudo Paulogo. Timo kamano biro konyi mondo in bende ine gima inyalo timo sama iromo gi tembe kaka mago. Jehova noseganyiso Paulo ni ne idhi sande nikech bedo Jakristo. (Tich 21:11-13) Ere kaka Jehova nokonyo Paulo? Nodwoko lamo mar Paulo, kendo nomiye teko kaka kinde ne medo kalo. Nonyis Paulo bende ni nodhi yudo pok ma nosebedo kotiyone gi kinda. Jehova bende ne otiyo gi osiepe Paulo ma nomakore kode mondo omiye kony ma ne dwarore. w21.03 17-18 ¶14-15, 19