Agost

Osiepe Yesu kende e ma biro yudo ber ma misangone kelo. Yesu nowacho ni ne odhi “chiwo ngimane nikech osiepene.” (Joh. 15:13) Joma notiyo ne Jehova chon ka ne pok Yesu obiro e piny biro puonjore e wi Yesu mondo gin be gihere. Ji kaka mago ibiro chier, kendo gin bende biro dwarore ni gibed osiepe Yesu e ka giyud ngima ma nyaka chieng’. (Joh. 17:3; Tich 24:15; Hib. 11:8-12, 24-26, 31) Wamor tiyo kanyachiel gi Yesu e tij lendo kod puonjo ji wach maber mar Pinyruoth. Ka ne Yesu ni e piny, nopuonjo ji. To nyaka nodog e polo, osebedo wi kanyakla, kendo odhi nyime tayo tij lendo gi puonjo. Omor ahinya gi kinda ma watimo mondo wakony ji ong’eye kendo ong’e Wuon-gi. Kuom adier, wanyalo yudo nyak e tij lendo gi puonjo mana ka Jehova gi Yesu okonyowa.​—Joh. 15:4, 5. w20.04 22 ¶7-8

Jo-Israel machon ne luongoga pinyruoth ma ne locho yo nyandwat mar pinygi ni “ruoth ma nyandwat,” to ma ne locho yo milambo ne giluongo ni “ruoth ma milambo.” (Dan. 10:14) Oganda Israel masie e ma ne iluongo ni jo Nyasaye e kinde machon. Kata kamano, chakre Pentekost 33, Jehova osenyiso maler ni jopuonjre Yesu e ma koro gin joge. Omiyo, weche mokor e Daniel sula mar 11, ok wuo kuom oganda Israel masie, to giwuoyo kuom jolup Yesu. (Tich 2:1-4; Rumi 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Ruodhi kod sirkende mochung’ ne ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo osebedo ka lokore kinde ka kinde. Kata kamano, weche ma nokor ni ruodhigo ne dhi timo to pok olokore. Mokwongo, ne gidhi locho e pinje ma jotich Nyasaye ng’enyie, ka samoro gisandogi. Mar ariyo, yo ma gidhi sandogo jotich Nyasaye ne dhi nyiso ni ok gihero Jehova Nyasaye madier. Mar adek, ruodhi ariyogo ne dhi yware ka gilaro loch. w20.05 3 ¶3-4

Jehova nyalo bedo gimoro amora modwaro mondo ochop dwache. Jehova nyalo tiyo bende gi jotichne morem e yo moro amora modwaro mondo ochop dwache. (Isa. 64:8) Kuom adier, onge gimoro amora ma nyalo geng’o Jehova chopo dwache. (Isa. 46:10, 11) Wanyalo nyiso ni wagoyo erokamano ne Wuonwa ma ni e polo kuom paro matut e wi gik ma osetimo kod gik ma osekonyowa timo. Kuom ranyisi, sama waparo matut kuom gik miwuoro ma nochueyo, mano biro chwalowa mondo wamed miye luor. (Zab. 8:3, 4) Mano bende e gima timore sama waparo matut kuom gik ma Jehova osekonyowa timo mondo wachop dwache. Nying Jehova owinjore omi luor! Nyingno oting’o kido mag Jehova, gik ma osetimo, kod gik ma obiro timo.​—Zab. 89:7, 8. w20.06 9-10 ¶6-7

Muya mar oxygen e ma gik mangima duto yueyo, moriwo nyaka dhano. Oseyudore ni gik mangima duto ywayo muya mar oxygen ma nyalo romo bilion mang’eny ahinya e higa, kae to gigolo muya miluongo ni carbon dioxide. Muya mar oxygen ng’eny ahinya e piny ma gik mangima ok nyal tieke, to muya mar carbon dioxide bende nitie e okang’ ma ok onyal hinyo gik mangima. En kamano nikech Jehova nochueyo yiende kod gik mamoko mopogore opogore ma twi e lowo​—moko tindo to moko dongo​—mondo giywa muya mar carbon dioxide kae to gigolo muya mar oxygen. Yo ma muya mar oxygen losoregono miyo wabedo gadier gi ndiko ma kawuono. Ang’o ma wanyalo timo mondo wamed goyo erokamano ne Jehova kuom yo maber molosogo piny kod gik ma ni e iye? (Zab. 115:16) Yo achiel en paro matut kuom gik ma Jehova ochueyo. Mano biro chwalowa mondo wago ne Jehova erokamano pile ka pile kuom gik mabeyo mosetimonwa. Bende, wagoyo erokamano sama watemo matek mondo warit ler kuonde ma wadakie. w20.05 22 ¶5, 7

Jehova osebedo ka hore, kotiyo gi rieko, kendo ong’adoga bura makare sama orieyo weche ma Satan nochocho. Bende, osenyiso e yore mang’eny ni en e Wuon teko duto. E wi mago, herane nenore e gik moko duto motimo. (1 Joh. 4:8) Jehova osebedo ka timo duto monyalo mondo opwodh nyinge. Satan pod ketho nying Jehova e kindegi. Osemiyo ji obedo gi kiawa e wi teko Nyasaye, yo mong’adogo bura, riekone, kod herane. Kuom ranyisi, Satan osetemo wuondo ji ni Jehova ok en Jachuech. To kata ka ji oyie ni Nyasaye nitie, pod Satan miyo gineno ni Nyasaye orido ne ji chik ahinya. Bende, opuonjoga ji ni Jehova en Nyasaye ma kwiny ma wang’oga ji e mach. Sama ji oyie gi miriambo kaka mago, yot ahinya mondo gikwed loch mar Jehova. Satan pod biro dhi nyime temo yondhi mondo in bende iyie gi miriambo ma osewacho kokethogo nying Nyasaye, nyaka chop kama ibiro tieke chuth. Be ibiro yiene? w20.06 5 ¶13-15

Pod wabiro bedo gi owete gi nyimine ma ok olony e dhok mitiyogo e kanyakla ma gintieree. Samoro nyalo bedonegi matek chano weche e dhokno mi winjre maler. Kata kamano, ka ok waketo pachwa ahinya kuom yo ma giwachogo dhokno, wabiro neno kaka gihero Jehova kendo gitiyone gi chunygi duto. Sama waneno kido mabeyo kaka mago kuomgi, wabiro medo genogi kendo herogi. Ok wabi wachonegi ni, ‘Ok wadwaru’ mana nikech ok gilony e dhok ma wawacho. (1 Kor. 12:21) Jehova osemiyowa thuolo makende mar bedo e kanyaklane. Bed ni wan chwo kata mon, wan e kend kata ooyo, watindo kata wadongo, walony e dhok moro kata wakia dhokno chuth, waduto wan gi nengo maduong’ e wang’ Jehova kod Jokristo wetewa. (Rumi 12:4, 5; Kol. 3:10) Weuru wadhi nyime manyo yore ma wanyalo jiwogo jowetewa kod wan wawegi mondo wasik ka wageno karwa e kanyakla mar Jehova. w20.08 31 ¶20-22

Jaote Paulo ne ok ong’ado ni joma ne ni Athene ne ok nyal bedo jopuonjre mana nikech dalagino nopong’ gi sanamu, timbe mag terruok, kod riekni mag dhano; bende, ne ok oweyo yalonegi wach mana nikech ne gijare. Ka ne Paulo pok obedo Jakristo, ne en ‘ja achaya, jasand ji, kendo ne okwiny.’ (1 Tim. 1:13) Mana kaka Yesu noneno ni Paulo ne nyalo bedo japuonjrene, e kaka Paulo bende ne oneno ni joma ne ni Athene ne nyalo bedo jopuonjre Yesu. To mano e gima notimore. (Tich 9:13-15) E kinde Jokristo mokwongo, ji ma kit ngimagi nopogore opogore nolokore mobedo jopuonjre Yesu. Ka ne Paulo ondiko ne Jokristo ma ne ni Korintho e piny Grik, nowacho ni moko kuomgi chon ne gin jokuoge kendo ne gitimo timbe mag anjawo. Kae to nomedo kama: “To koro oselwoku maler.” (1 Kor. 6:9-11) Be ninyalo neno joma kamago ka joma nyalo timo lokruok ma gibed jopuonjre Yesu? w20.04 12 ¶15-16

Jodong-kanyakla ok onego orikni ng’ado ni Jakristo moro osebam mana nikech en gi kiawa ka be tiyo ne Jehova nigi ber moro amora. Kar mano, onego gitem nono gimomiyo rombono wuoyo kata timo gik moko e yo ma nyiso ni en gi kiawa. Bang’ ka jodongo osenono wachno, e ka koro ginyalo jiwe ka gitiyo gi ndiko mowinjore. Janabi Elija noringo ka Jezebel ne dwaro nege. (1 Ru. 19:1-3) Noparo ni tich ma nosetiyo ne Jehova ne en kayiem, kendo nochopo kama nogombo tho. (1 Ru. 19:10) Jehova ne ok odhawo ne Elija, kar mano, Jehova nokonye bedo gadier ni ne ok en kende, kendo ni nodhi miye teko mar timo migepe ma pod ne dwarore ni otim. Jehova nochiko ite sama Elija ne nyise gik ma ne chande, kae to nomiye migawo manyien. (1 Ru. 19:11-16, 18) Mano puonjowa ang’o? Waduto​—to ahinya-ahinya jodong-kanyakla​—onego wabed mang’won gi rombe mag Jehova. Jodong-kanyakla onego ochik itgi ne Jakristo moro amora ma nyisogi gik ma chande, bed ni ng’atno iye owang’, kata oparo ni onge ng’wono moro amora ma Jehova osenyise. Kae to gibiro konye bedo gadier ni Jehova ohere ahinya. w20.06 22 ¶13-14

Jehova dwaro ni wabed ma mor sama wan gi joodwa kod osiepewa. (Zab. 133:1) Yesu ne nigi osiepe mabeyo. (Joh. 15:15) Muma wuoyo kuom ber ma betie sama wan gi osiepe madier. (Nge. 18:24) Bende, onyisowa ni ok ber ka wapogore gi jowetewa. (Nge. 18:1) Ji mang’eny nenoga ni kuonde mitudruokie e intanet konyogi yudo osiepe mang’eny, kendo ok giwinj ni gin kendgi ahinya. Kata kamano, dwarore ni watang’ ahinya sama watiyo gi kuonde tudruok e intanet. Jotim nonro osefwenyo ni joma tiyoga gi seche mang’eny e ng’iyo pichni ma ji oketo e intanet kod gik ma ji ndiko kuondego, thothne okuyoga kendo gibedoga gi parruok mang’eny. Mano en nikech ang’o? Achiel kuom gik ma nyalo miyo mano otimre en ni ji ketoga e intanet pichni ma giyiero maber ma nyiso kaka ngimagi dhi, osiepegi, kod kuonde mabeyo ma gisebayoe. Ng’at ma ng’iyo gik ma kamago nyalo pimore gi joma oketo gigo mi ochak chayore. w20.07 5-6 ¶12-13

Gaset mar The Watchtower ma Oktoba 1, 1988 nowacho kama: “Jodongo onego ong’e ni Kristo nyalo tiyo gi roho maler e tayo jaduong’ moro amora e kindgi mondo oparnegi puonj moro e Muma ma nyalo tayogi e wach moro mapek ma gidwaro ng’ado. (Tich 15:7-15) Onge jaduong’ ma nigi roho mang’eny moloyo jowetene.” Jaduong’ momiyo jodongo wetene luor temoga mondo kinde mang’eny kik owuo mokwongo sama ginono wach moro e romo mar jodongo. Ok otem chiko mbaka, kata ramo ni gima osewacho e ma nyaka tigo. Kar mano, ochiwo pache gi muolo kod bolruok. Ochiko ite maber sama jodongo wetene chiwo paro. To maduong’ moloyo, otemo mondo oti gi puonj ma ni e Ndiko sama ochiwo pache, kendo oluwo weche mowuok kuom “jatich mogen kendo mariek.” (Mat. 24:45-47) Sama jodongo wuoyo e romo margi e yor hera kendo ka gimiyore luor, roho mar Nyasaye bet kodgi kendo tayogi mondo ging’ad paro makare.​—Jak. 3:17, 18. w20.08 27 ¶5-6

Jowasik jaote Paulo ne nigi teko moloye. Kinde ka kinde, ne gichiko mondo ogoye kata tueye e jela. Osiepe Paulo bende nolokore mi gichako timone gik maricho. Kata mana jomoko e i kanyakla ne ok ohere! (2 Kor. 12:11; Fil. 3:18) Kata kamano, Paulo noloyo jogo duto ma ne kwede. E yo mane? Nodhi nyime yalo kata obedo ni nikwede. Nodhi nyime makore gi Jokristo wetene kata mana sama ne ok gitim gik moko e yo ma nodwaro. To maduong’ moloyo, nodhi nyime makore gi Nyasaye nyaka e tho. (2 Tim. 4:8) Gima nokonye nyagore gi chandruogego duto ne en geno kuom Jehova, to ok tekrene owuon. Be dibed ni iyanyi kata isandi? Gomboni maduong’ en dhi nyime temo rwako Wach Nyasaye e pachgi kod chunygi. Mondo itim mano maber, dwarore ni iti gi Muma e dwoko penjo ma ji nigo, imi joma sandi luor, kendo itim gik mabeyo ne ji duto, moriwo nyaka jowasiki.​—Mat. 5:44; 1 Pet. 3:15-17. w20.07 17-18 ¶14-15

Be wanyalo wacho ka wan gadier ni Jehova obolore? Ee, to mano e gima Daudi bende nowacho e ndiko ma kawuono. (Zab. 18:35) Nyalo bedo ni sama Daudi ne wacho wechego, noparo odiechieng’ ma janabi Samuel nodhi odgi mondo owale obi obed ruodh Israel bang’e. Kata obedo ni Daudi e ma ne en chogo kuom yawuoyi aboro, en e ma Jehova noyiere mondo obi okaw kar Ruoth Saulo. (1 Sa. 16:1, 10-13) Onge kiawa ni Daudi noyie gi weche ma jandik-zaburi moro nowacho e wi Jehova niya: “Okulore mondo orang polo gi piny. Oting’o ng’at ma sandore malo kogole e lowo. Ee, ogolo jachan e buch lowo, mondo okete obed e kind ruodhi.” (Zab. 113:6-8) Jehova osenyiso ni obolore ka luwore gi gik motimoga ne jotichne ma gin agina dhano morem. Oyie mondo walame kendo onenowa kaka osiepene. (Zab. 25:14) Jehova e ma nokawo okang’ mokwongo mar loso osiep gi dhano ka nochiwo Wuode mondo otho ne richowa. To mano kaka okechowa kendo ong’won kodwa! w20.08 8 ¶1-3

Jehova oseketo odiechieng’ sie kod sa mobiro kethoe piny marachni. (Mat. 24:36) Ok obi rikni timo mano ka pok kindeno ochopo. Ogombo chiero jomotho, kata kamano, pod ohore. (Ayub 14:14, 15) Orito nyaka kinde mowinjore ochopi e ka ochier jomotho. (Joh. 5:28) Nitie gik mang’eny momiyo onego wabed ma mor gi horuok mar Jehova. Par ane: Nikech Jehova hore, ji mang’eny, moriwo nyaka wan, waseyudo thuolo mar ‘loko chuywa waa e richo.’ Jehova dwaro ni ji mang’eny kaka nyalore oyud thuolo mar dak nyaka chieng’. Omiyo, wanyisuru ni wamor gi horuokne. E yo mane? Kuom timo kinda e manyo joma ‘chunygi ni kare ne ngima mochwere’ kendo konyogi mondo giher Jehova kendo gitine. (Tich 13:48) Mano biro miyo gin be giyud ber ma waseyudo nikech horuok mar Jehova. w20.08 18 ¶17

Gik ma japuonjre puonjore ok onego ochop mana e pache kende, to onego gichop e chunye bende. Nikech ang’o? En nikech chunywa, moriwo nyaka gombowa, e ma chwalowaga mondo watim gik moko. Kata obedo ni Yesu ne en japuonj molony ma nong’eyo mako pach ji, ji ne luwe nikech nochopo e chunygi bende. (Luka 24:15, 27, 32) Dwarore ni japuonjre one Jehova kaka Nyasaye ma nitie adier monyalo sudo machiegni ire, kendo onene kaka Wuon-gi, Nyasache, kendo Osiepne. (Zab. 25:5) Sama upuonjoru, tem mondo kido mag Jehova onere ayanga. (Wuok 34:5, 6; 1 Pet. 5:6, 7) Bed ni uwuoyo e wach mane, tem jiwo gik ma nyiso ni Jehova en Nyasaye ma chalo nade. Kony japuonjre fwenyo kido mag Jehova kaka hera, ng’wono, kod kech. Yesu nowacho ni “chik maduong’ie moloyo kendo mokwongo” en ni ‘waher Jehova Nyasachwa.’ (Mat. 22:37, 38) Tem ahinya mondo hera ma kamano ogurre e chuny japuonjreni. w20.10 10 ¶12

Yesu nomiyo mon duto luor. (Joh. 4:27) Kata kamano, Yesu nochiwo luor makende ahinya ne mon ma ne timo dwach Wuon-gi. Nonenogi kaka nyiminene, kendo nokwanogi kanyachiel gi chwo ma nokawo kaka joodgi, nikech ne gitimo dwach Nyasaye. (Mat. 12:50) Bende, Yesu ne en osiepgi ahinya. Par ane osiep ma ne ni e kinde gi Maria kod Maritha ma ne gin nyimine ma pok okendi. (Luka 10:38-42) Weche ma Yesu ne nyisogi kod gik ma notimonegi ne miyo giwinjo ka gin thuolo ahinya sama ne gin kode. Maria ne ok oluor kata mana bedo e tiend Yesu kaka jopuonjre ne timoga. Ka ne Maritha ok mor gi gima Maria notimono, ne ok oluor nyiso Yesu pache achiel kachiel. E budhono, Yesu nomiyo mon ariyogo duto puonj maduong’ ahinya. Nonyiso ni nodewo nyiminego kaachiel gi Lazaro owadgi kuom limogi kinde ka kinde. (Joh. 12:1-3) Mano e momiyo ka ne Lazaro tuo, Maria gi Maritha nong’eyo ni Yesu e ma ne nyalo konyogi.​—Joh. 11:3, 5. w20.09 20 ¶3; 21 ¶6

Jopuonjre Yesu ne geno ni Pinyruoth “ne dhi fwenyore” e kindego mondo ogolgi e bwo loch mar Jo-Rumi. Wan bende warito ahinya kinde ma Pinyruodh Nyasaye biro golo gik maricho e pinyni mi okelonwa piny manyien kama tim makare e ma biro pong’ie. (2 Pet. 3:13) Kata kamano, sama warito mondo kinde sie ma Jehova oketo ochopi, pod nyaka wahore. Jehova nomiyo Noa thuolo moromo mondo oger yie, kendo ‘oyal wach makare.’ (2 Pet. 2:5; 1 Pet. 3:20) Jehova nochiko ite kohore ahinya sama ne Ibrahim penje penjo mang’eny e wi wach ma noseng’ado mar dhi ketho joricho e Sodom gi Gomora. (Cha. 18:20-33) Kuom higni modhuro, Jehova nohore gi oganda mar Israel ma ne siko chwanye sa ka sa. (Neh. 9:30, 31) E kindewagi bende waneno kaka Jehova hore ahinya komiyo ji mang’eny thuolo mondo gichop “kama gilokoe chunygi gia e richo.” (2 Pet. 3:9; Joh. 6:44; 1 Tim. 2:3, 4) Ranyisi mar Jehova jiwowa mondo wan bende wahore sama wadhi nyime yalo kod puonjo. w20.09 10 ¶8-9

E kinde ma Jehova biro chiero ji, obiro dwokonegi paro kod kido ma ne gin-go ka ne pok githo. Par ane tiend wachno. Jehova oheri e okang’ malach ma wiye ok nyal wil gi gik miparo, kaka iwinjo e chunyi, gik miwacho, kod mitimo. Omiyo, ka ochieri, obiro dwokoni pachi, kiti, kod timbeni duto. Ruoth Daudi nong’eyo kaka Jehova ong’eyo ng’ato ka ng’ato kuomwa. (Zab. 139:1-4) Ng’eyo ni Jehova ong’eyowa maber jiwowa nade? Ok onego waluor sama waparo kaka Jehova ong’eyowa. Nikech ang’o? Par ni Jehova dewowa ahinya. Oneno ng’ato ka ng’ato kuomwa kaka ng’at makende. Odich gi gik moko te ma timore e ngimawa. To mano kaka wachno hoyowa! Onge sa moro amora monego wapar ni wan kendwa. Seche duto Jehova ni e bathwa komanyo yore ma dokonywago.​—2 We. 16:9. w20.08 17 ¶13-14

Jehova mor ahinya gi puonjo joge. Doher ni jotichne ong’eye, ohere, kendo odag nyaka chieng’ kaka nyithinde. Mago duto ok di nyalre ka ok opuonjowa. (Joh. 17:3) Jehova notiyo gi kanyakla mar Jokristo mokwongo e puonjo joge kendo tiegogi. (Kol. 1:9, 10) Roho maler ma e “jakony” ma Yesu nosingo, nokonyo ahinya e wachno. (Joh. 14:16) Rohono nokonyo jopuonjre winjo tiend weche ma ni e Wach Nyasaye, kendo noparonegi gik mang’eny ma Yesu nopuonjo kendo timo, ma bang’e nondik e buge mag Injili. Mano notego yie mar Jokristo mokwongogo kod hera ma ne giherogo Nyasaye, Wuode, kod Jokristo wetegi. Jehova nosewacho chon ni “e ndalo mag giko,” ji moa e ogendni duto ne dhi dhi e gode maler mondo opuonjgi yorene. (Isa. 2:2, 3) Waneno maler kaka mano timore e kindewagi. w20.10 24 ¶14-15

En ang’o ma nyalo miyo ng’ato kik rwak siem sama osiepne rieye? En sunga. Josunga oheroga winjo “weche ma moro mana itgi.” Kendo ok gidwaga “winjo adiera.” (2 Tim. 4:3, 4) Pachgi wuondogiga ni gin joma lich ahinya, kendo ni giriek moloyo jomamoko. Kata kamano, jaote Paulo nondiko niya: “Ka ng’ato paro ni en gimoro to kare ok en gimoro, owuondo pache owuon.” (Gal. 6:3) Ruoth Solomon to noketo wachno maler ka nondiko niya: “Nyathi modhier to riek oloyo ruoth moti kendo mofuwo, ma yande winjo siem to koro ok otim kamano.” (Ekl. 4:13) Ne ane gima Petro notimo ka ne jaote Paulo omiye siem e nyim ji. (Gal. 2:11-14) Petro ne nyalo bedo gi ich wang’ kendo mako ne Paulo sadha koparo yo ma Paulo nochiwogo siemno, kod kaka nomiyego e nyim jomoko. Kata kamano, Petro ne en jal mariek. Ne orwako siemno, kendo ne ok omako ne Paulo sadha. Higni moko bang’e, Petro noluongo Paulo ni, “owadwa ma wahero.”​—2 Pet. 3:15. w20.11 21 ¶9, 11-12

Ang’o maduong’ ma biro konyo japuonjre Muma timo dongruok? En biro e chokruogewa. Gik ma obiro winjo e chokruoge biro medo konye ng’eyo Nyasaye maber, tego yiene, kendo konye mondo omed hero Nyasaye. (Tich 15:30-32) Bende, jalendo moro nyalo nyiso japuonjreno kaka hera ma ne oherogo Jehova nochwale mondo oluw chikene. (2 Kor. 7:1; Fil. 4:13) Ka jopuonjre mag Muma oseng’eyo jolendo mopogore opogore mosechung’ motegno, ranyisi mag jolendogo biro konyogi luwo chik mar Kristo mar hero Nyasaye kod dhano wetegi. (Joh. 13:35; 1 Tim. 4:12) Japuonjre mar Muma nyalo neno kaka jolendo mamoko nyagore gi pek ma samoro en be en-go, kendo ranyisi mag jolendogo nyalo konye neno ni en bende onyalo timo lokruoge ma dwarore mondo obed japuonjre Kristo. (Rap. 30:11) Ng’ato ka ng’ato e kanyakla nyalo konyo japuonjre Muma e yore mopogore opogore mondo otim dongruok.​—Mat. 5:16. w20.11 5 ¶10-12

Samoro jaote Paulo ne wuoyo e wi kedo gi le aching’ mana kaka ne itimo e pewe mag Efeso. (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23) Kata, nyalo bedo ni nowuoyo e wi Jo-Yahudi kod jomamoko ma ne nigi kido ma chal gi mag “ondiegi.” (Tich 19:26-34; 1 Kor. 16:9) Kata bed ni Paulo noromo gi chandruoge malich ma chalo nade, pod nosiko komor nikech geno ma ne en-go mar kinde ma biro. (1 Kor. 15:30, 31; 2 Kor. 4:16-18) Wadak e kinde matek ahinya. Moko kuom owetewa oseyudo hinyruok nikech timbe mag mahundu. Moko kuomgi to odak kuonde ma lweny ng’enyie kendo mano miyogi luoro ahinya. Moko kuomgi bende odak e pinje ma sirkal ogoyoe tijwa marfuk kata kuonde ma sirkal oketo chike moko matek ma monogi lamo Jehova ka gin thuolo. Kata kamano, pod gitiyo ne Jehova kata ka po ni mano nyalo miyo otuegi e jela kata oneggi. Owete gi nyimine modak e pinje kaka mago ketonwa ranyisi maber ahinya mar nano. Ging’eyo maber ni kata ka githo e kindegi, Jehova osingonegi ngima maber e kinde ma biro. w20.12 9 ¶3-4

Be chunyi oseganyosore nikech alwora ma ulendoe onge gi nyak kata ji ok yudre mayot e utegi? Ka en kamano, ang’o ma nyalo konyi mondo isik kimor kata imed bedo ma mor? Dwarore ni wabed gi paro makare e wi tijwa mar lendo. Mano oriwo timo ang’o? Ket pachi e lando nying Nyasaye kod Pinyruodhe. Yesu nowacho maler ni mana ji matin kende e ma ne dhi nwang’o yo madiny ma dhi e ngima. (Mat. 7:13, 14) Sama wan e tij lendo, wabedo gi thuolo makende mar tiyo kanyachiel gi Jehova, Yesu, kod malaike. (Mat. 28:19, 20; Fwe. 14:6, 7) Jehova ywayoga joma oikore rwako wach maber. (Joh. 6:44) Omiyo, ka ng’ato ok orwako wach ma walando, samoro pod onyalo rwako wachno chieng’ machielo. Nyaminwa moro miluongo ni Deborah wacho kama: “Chuny monyosore en achiel kuom ligengni ma Satan nyalo tiyogo e dwoko kindawa chien.” Kata kamano, onge ligangla moro amora ma Satan nigo ma nyalo loyo teko mar Jehova Nyasaye. w20.12 26-27 ¶18-19, ¶21

Nitie owete gi nyimine momakore gi Jehova ma tiyo gi thuologi mang’eny e tije mag andika mondo giyud kaka ginyalo konyore kaachiel gi joutegi. To pod gitemoga matek mondo giriw riwruok mar oganda Nyasaye lwedo kar ma ginyalo. Kuom ranyisi, moko osechiwore mondo gikony e kinde masiche, moko konyoga e tije mag gero utewa mag lamo, kendo ng’ato ka ng’ato nigi thuolo mar golo chiwo misirogo tij piny ngima. Gitimoga mago duto nikech gihero Nyasaye kod dhano wetegi. E juma ka juma, wanyisoga ni wahero jowetewa kuom dhi e chokruoge mag kanyakla kendo chiwo paro e chokruok. Kata obedo ni seche moko wanyaloga ol ahinya, ok wabarega ne chokruok. Kata obedo ni seche moko wanyaloga bedo maluor, pod wachiwoga paro e chokruoge. Kendo kata obedo ni wan gi chandruoge kod pek moko, pod watemoga matek mondo wajiw jowetewa ka pok chokruok ochakore kod bang’ chokruok. (Hib. 10:24, 25) To mano kaka wamor gi kinda ma Jokristo wetewa timo! w21.01 10 ¶11

Jong’ayi ok ohero pwoyo jomamoko. Kar mano, gidwaro ni gin e ma ji opakgi. Gihero pimore gi jomoko kendo piem kodgi. Kar tiego jomamoko kendo pogonegi migepe, yot mondo giwach ni, “Kidwaro ni gimoro otimre e yo maber,” tiende ni e yo ma moro jong’ayigo, “to nyaka itime mana iwuon.” Kinde mang’eny, jang’ayi ohero hedhore kendo iye lit. Ka po ni wafwenyo ni ng’ayi ochako twi e chunywa, onego walam Jehova gi kinda mondo okonywa ‘wami pachwa obed manyien’ ka pok kido marachno ogurore matek e chunywa. (Rumi 12:2) To mano kaka wamor gi ranyisi ma Jehova oseketonwa! (Zab. 18:35) Obolore e yo monenogo jotichne, kendo dwaher luwo ranyisi mare. E wi mano, dwaher luwo ranyisi mar jotich Jehova machon ma nong’eyo tong’ margi sama ne giwuotho gi Jehova. Kinde duto, wamiuru Jehova duong’ kod pak mowinjore yudo.​—Fwe. 4:11. w20.08 13 ¶19-20

Kend en mich maber ma Nyasaye omiyo dhano, en mana ni dhano gin joricho. (1 Joh. 1:8) Mano e momiyo Muma nyiso joma okendore ni gibiro romo gi pek moko ma Muma luongo ni “masira e ringregi.” Jehova dwaro ni chwo ma Jokristo omi joodgi chiemb chuny, gige ringruok, kendo ging’e kaka giwinjo e chunygi. (1 Tim. 5:8) Kata kamano, dwarore ni nyimine ma osekendi omany thuolo moro pile ka pile mar somo Wach Nyasaye kendo paro matut kuom gik ma gisomogo, kaachiel gi lamo Jehova koa e chunygi. Timo kamano ok yot. Mon odichga ahinya. Kata kamano, manyo thuolo mar timo gigo dwarore ahinya. Nikech ang’o? Nikech Jehova dwaro ni ng’ato ka ng’ato kuomwa obed gi winjruok maber kode. (Tich 17:27) Adiera en ni, dwarore ni dhako otim kinda ahinya mondo obolre ne chwore morem. Kata kamano, obiro yudo ka yot chopo migawo ma Jehova omiyeno, ka ong’eyo gimomiyo Ndiko dwaro ni obolre ne chwore, kendo oyie gi wachno. w21.02 9 ¶3, 6-7

Tembe inyalo pim gi mach mithedhogo chuma. Sama orew chuma e mach kae to okueye, omedo bedo motegno moloyo. E yo ma chalo kamano, sama wanano e tembe yiewa medo bedo motegno. Mano e momiyo Jakobo nondiko niya: “Weuru mondo kido mar sinani ochop tichne chuth, eka ubed moromo chutho kendo malong’o e weche duto.” (Jak. 1:4) Sama waneno ka tembe ma wakaloe medo tego yiewa, mano miyo wanano e bwo tembego ka wamor. E barua ma Jakobo nondikono, nowacho bende gik ma nyalo mayowa mor ma wan-go. Achiel kuom gik ma nyalo mayowa mor en ka ok wang’eyo gima onego watim. Sama wakalo e bwo tem, dwarore ni wagen Jehova chuth mondo okonywa timo yiero ma biro more, ma biro konyo owetewa gi nyiminewa, kendo ma biro miyo wadhi nyime makore gi Jehova. (Jer. 10:23) Dwarore ni wabed gi rieko mondo okonywa ng’eyo gima wanyalo timo kata ma wanyalo wacho sama ikwedowa. Chunywa nyalo nyosore ka po ni wakia gima dwatim e chal ma kamano, kendo mano nyalo lalo mor ma wan-go. w21.02 28 ¶7-9

Jehova oseketonwa ranyisi maber e wachno. Hera ma oherowago tut ma onge gimoro amora ma nyalo pogowa kode. (Rumi 8:38, 39) E dho Grik, “hera matut” en wach ma itiyogo sama iwuoyo kuom ng’at ma timo kinda mang’eny mondo onyis jomoko hera. Nitie sama nyalo dwarore ni watim kinda ahinya mondo waher Jakristo wadwa moro. Sama jomoko ochwanyowa dwarore ni wadhi nyime ‘nano e hera ka watimo matek mondo warit winjruok achiel ma roho miyowa e kuwe ma tueyowa kanyachiel.’ (Efe. 4:1-3) Ok wabi siko ka wang’iyo mana nyawo Jokristo wetewa, kar mano, wabiro temo nenogi mana kaka Jehova nenogi. (1 Sa. 16:7; Zab. 130:3) Ok yotga nyiso Jokristo wetewa hera matut kinde duto, to moloyo ka wang’eyo nyawogi. Nenore ni gima kamano notimore ne Jokristo moko e kinde mokwongo, kuom ranyisi, Yuodia gi Suntuke. Jaote Paulo nosayogi “mondo gibed gi paro achiel kuom Ruoth.”​—Fil. 4:2, 3. w21.01 22-23 ¶10-11

Un owete ma pod tindo, ng’euru ni owetewa gi nyiminewa ma hikgi ng’eny mor kodu ahinya sama utiyo ne Jehova kanyachiel kodgi! (Zef. 3:9) Gimor ahinya gi kinda mutimo, kod ilo ma un-go sama utiyo gi tekou e migepe momiu. Kuom adier, giherou ahinya. Un owete ma pod tindo, ng’euru ni Jehova oherou kendo ogenou ahinya. Nowacho chon ni e ndalo mag gikogi, rowere mang’eny ne dhi chiworene. (Zab. 110:1-3) Ong’eyo ni uhere kendo ni duher timo duto munyalo e tije. Kuom mano, bed ng’ama hore kendo ihori gi Jokristo weteni bende. Sama iketho e wach moro, rwak tiegruok kod siem momiyi kendo inene kaka yo ma Jehova konyigo. (Hib. 12:6) Tim kinda e migawo moro amora momiyi. To moloyo duto, e gimoro amora mitimo, tim gik ma biro miyo Wuonu ma ni e polo obed mamor kodi.​—Nge. 27:11. w21.03 7 ¶17-18

Nitie gik mang’eny ma nyalo nyoso chunywa. Moko nyalo bedo ma mulo ringrewa achiel kachiel, to moko gin ma waromogo. Gigo oriwo richo monyuolwago, nyawowa, tuoche, migepe ma wagombo e tij Jehova to pok wayudo, kod lendo e alwora ma ji ok rwakie wach. Yot ahinya mondo wabed gi paro ma ok kare e wi richo monyuolwago kod nyawowa. Paro ma kamano nyalo miyo wapar ni Jehova ok bi yienwa donjo e piny manyien, to mano nyalo hinyowa. Muma nyisowa ni dhano duto mosedak e pinyni “osetimo richo,” mak mana Yesu Kristo kende. (Rumi 3:23) Kata kamano, Jehova ok sik ka manyo ketho kuomwa kata paro ni ok dwakier e yo moro amora. Kar mano, en Wuonwa moherowa ma gombo mana konyowa. Bende, ohore. Oneno kaka wakedo matek gi nyawowa kod paro moko ma ok kare ma wan-go kuomwa, kendo oikore konyowa.​—Rumi 7:18, 19. w20.12 22 ¶1-3

Waduto wan e wuoth moro. Wuodhno en ma terowa nyaka e piny manyien kama Jehova Nyasach hera nobednwae jaloch. Odiechieng’ kodiechieng’ watemoga matek mondo kik wawe yo ma dhi e ngimano. Kata kamano, Yesu nowacho ni yorno diny kendo nitie sama onyalo bedo matek wuothoe. (Mat. 7:13, 14) Wan dhano morem, kendo seche moko wanyalo po ka waweyo yorno. (Gal. 6:1) Ka wadwaro siko e yo ma diny kendo ma terowa e ngima, nyaka waikre loko pachwa, chunywa, kod timbewa. Jaote Paulo jiwowa ni ‘wayie mondo oriewa.’ Nitie pek moro ma waromogago sama watemo nono pachwa kod kaka waneno gik moko. Chunywa otimo wuond mang’eny, to mano nyalo miyo seche moko obednwa matek ng’eyo okang’ monego wakaw. (Jer. 17:9) Yot ahinya mondo wachak luwo “paro mag miriambo.” (Jak. 1:22) Kuom mano, dwarore ni wati gi Wach Nyasaye sama wanonore. Muma fwenyonwaga kitwa, tiende ni, “paro kod dwaro” ma ni e chunywa.​—Hib. 4:12, 13. w20.11 18 ¶1-3

Sama wabolore kendo wang’eyo tong’ marwa, wabiro bedo joma mor. Ang’o momiyo wawacho kamano? Ka wang’eyo tong’ marwa, wabiro goyo erokamano kuom kony moro amora ma jomoko omiyowa. Kuom ranyisi, par ane kinde moro ka ne Yesu ochango ji apar ma jodhoho. Ng’ato achiel kuomgi e ma noduogo mogoyo ne Yesu erokamano kuom change e tuo ma ne osetamo wang’eno. Ng’atno nobolore moduoko ne Jehova erokamano kuom change, kendo nopako Nyasaye nikech wachno. (Luka 17:11-19) Joma obolore kendo mong’eyo tong’ margi kinde mang’eny niga gi winjruok maber gi jomamoko, kendo gin-ga gi osiepe mosiko. Nikech ang’o? Nikech ging’eyo ni jowetegi nigi kido mabeyo, kendo gigenogi. Joma obolore kendo mong’eyo tong’ margi, bedoga ma mor sama jowetegi timo migepe momigi e yo maber, kendo gipwoyogiga gadier. w20.08 12 ¶17-18