Septemba

Sama Petro ne tiyo gi weche ma Joel nokoro, notimo lokruok moro matin. (Tich 2:16, 17) Petro ne ok ochako kowacho ni, “bang’e” kaka Joel nowacho; kar mano, nochako kama: “To e ndalo mag giko,” ma nyiso ni nowuoyo kuom ndalo mag giko mar Jo-Yahudi ka pok Jo-Rumi omonjogi. E kindeno, ne idhi ol roho mar Nyasaye “kuom ji duto.” Mano nyiso ni kinde ne dhi kalo ka pok weche ma Joel nokoro otimore. Bang’ ka noseol ne Jokristo mokwongogo roho maler, ne gichako tij lendo ma ne dhi kwako piny duto. Chop higa mar 61 kama, ka ne jaote Paulo ndiko ne Jo-Kolosai, nowacho ni noseland wach maber “ne chuech duto manie bwo polo.” (Kol. 1:23) Kuom wacho ni “chuech duto,” Paulo ne wuoyo kuom kuonde duto ma ne ginyalo chopoe e kindeno. Roho maler mar Jehova osemiyo wach maber olandore e kindewagi “nyaka e tung’ piny”!​—Tich 13:47. w20.04 6-7 ¶15-16

Jehova ohero ng’ato ka ng’ato kuomwa moriwo nyaka rombo moro amora ma oseweyo kueth. (Mat. 18:12-14) Nyasaye nosingo ni ne odhi manyo rombene ma nolal, kendo konyogi mondo gichak gibed gi winjruok maber kode. Bende, nonyiso okenge ma nodhi kawo. Okengego e ma jakwath ma Ja-Israel ne kawoga sama nofwenyo ni rombo moro olal. (Eze. 34:12-16) Mokwongo, jakwath ne manyoga rombo molal kendo mano ne dwaro thuolo kod kinda mang’eny. Kae to koseyude, noduoko rombono e kueth. E wi mano, ka po ni jakwath nofwenyo ni rombono ohinyore kata odenyo, jakwadhno ne tueyo ne rombono kuonde mohinyorego, kae to oting’e, kendo opidhe. Jodong-kanyakla ma bende iluongo ni jokwath mag ‘kueth Nyasaye,’ onego okaw okenge ma chalo kamano sama gikonyo rombo moro amora moweyo kueth. (1 Pet. 5:2, 3) Jodongo manyoga joma kamago mondo giduokgi e kueth, kae to gikonyogiga loso winjruok gi Nyasaye kendo. w20.06 20 ¶10

Be Yesu ne owacho ni cham noseikore ne keyo nikech ne oparo ni ji mang’eny ne dhi bedo jolupne? Ooyo ngang’. Ndiko ne osenyiso maler ni mana joma nok kende e ma ne dhi keto yie kuome. (Joh. 12:37, 38) Bende, Yesu ne nigi nyalo mar ng’eyo gima ne ni e chuny ji. (Mat. 9:4) Kata obedo ni ne otemo ahinya chopo e chuny joma noketo yie kuome, pod nolendo ne ng’ato ang’ata. Donge mano nyiso ni ok onego wang’ad ne joma odak e alworawa bura, to moloyo nikech ok wanyal ng’eyo gima nie e chunygi? Kar mano, tem matek mondo ine ji ka joma nyalo bedo jopuonjre Yesu. Par gima Yesu nonyiso jopuonjrene. Puothe osechiek, kendo giromo keyo. Ji nyalo timo lokruok ma gibed jopuonjre Yesu. Jehova neno joma kamago kaka “gik mabeyo ahinya.” (Hag. 2:7) Ka po ni waneno ji kaka Jehova kod Yesu nenogi, wabiro gombo ng’eyo kaka ne gipon kod gik ma morogi. Ok wabi nenogi kaka welo, to wabiro nenogi kaka joma chieng’ moro nobed owetewa gi nyiminewa. w20.04 13 ¶18-19

Muma puonjo ni ka wadwaro ni wamor Jehova, nyaka wasik ka wahero Yesu. Achiel kuom gik ma wanyalo timo mondo wabed osiepe Yesu en ng’eye. Wanyalo ng’eyo Yesu maber ka wasomo bug Mathayo, Mariko, Luka, kod Johana. Sama wasomo bugego kendo paro matut kuom yo ma Yesu ne kechogo ji, hera ma waherego kod luor ma wamiye biro medore. Kuom ranyisi, kata obedo ni ne en Ruoth, ne oneno jopuonjrene kaka osiepene. Ne onyisogi nyaka pache kod kaka nonenogi. Ka ne giwinjo lit, Yesu bende ne winjo lit kodgi, ka ne giywak, en bende noywak kodgi. (Joh. 11:32-36) Kata mana joma ne kwedo Yesu nowacho ni osiepene ne gin joma ne rwako ote ma nolando. (Mat. 11:19) Sama watimo ne jomoko gik ma Yesu ne timo ne jopuonjrene, winjruok ma wan-go kodgi medo bedo motegno, wabedo ma mor, kendo wamedo hero Yesu ahinya. w20.04 22 ¶9-10

E higa mar 1870, Ingresa (Britain) e ma ne locho e wi pinje mang’eny moloyo piny moro amora, kendo en e ma ne en gi jolweny ma tekie mogik. Loch mar Ingresa e ma ne ipimo gi tung’ moro matin ma ne oloyo tunge moko adek, ma ne gin France, Spain, gi Netherlands. (Dan. 7:7, 8) Kendo Ingresa e ma ne chopo weche ma nokor e wi ruoth ma milambo nyaka e kinde Lweny Mokwongo mar Piny Ngima. E kindeno noyudo ka piny Amerka osebedo piny momewo moloyo pinje mamoko, kendo nochako mako osiep gi Ingresa. E kinde Lweny Mokwongo mar Piny Ngima, piny Amerka kod Ingresa nomakore ma gibedo gi jolweny matekie mogik. Higni moko machon, Ingresa ne locho e wi Amerka, kata kamano, sani to koro ne giriwore ma gibedo pinje ma nigi teko mogik e piny ma ngima, mochakgi ni Loch mar Ingresa gi Amerka (Anglo-American World Power). Mana kaka Daniel nokoro, ruodhni, tiende ni, Loch mar Ingresa gi Amerka, ne nigi “oganda lweny mang’eny mokalo.” E kinde mag giko ma wadakiegi, ruoth ma milambo osebedo ka en Loch mar Ingresa gi Amerka. w20.05 4 ¶7-8

Pi yudore e piny nikech bor ma ni e kind piny gi chieng’ oromo aroma e wang’e kak. Ka inyalo sud piny machiegni gi chieng’ kata mana matin, pi duto biro duono nikech liet mar chieng’. To ka ochore kata mabor matin gi chieng’, pi duto ma ni e piny biro lokore baraf. To nikech Jehova noketo piny kama owinjore, pi ma ni e piny nyalo siro ngima gik moko duto ma ni e piny. Chieng’ goyo pi ma ni e nam, aoche, kod kuonde mamoko ma pi yudoree, kae to pigego loso boche polo. Higa ka higa, pi ma losoga boche polo ng’eny ahinya mohingo pige ma yudore e nembe duto mag piny. Pigego bedoga e kor lwasi kuom ndalo apar kama ka pok gichue kaka koth kata pe. Bang’ ka gisechue, gimolga nyaka e nembe, kae to gilokore boche kendo. Yo ma pi lwororegono nyisowa ni Jehova en Nyasaye mariek kendo ma nigi teko.​—Ayub 36:27, 28. w20.05 22 ¶6

Yesu nojiwowa ni wadhi nyime kwayo Nyasaye rohone maler. (Luka 11:9, 13) Kokalo kuom rohone maler, Jehova miyowaga “teko mokalo ma pile.” (2 Kor. 4:7) Roho maler mar Nyasaye bende konyowa nano e tem moro amora ma wanyalo romogo. E wi mano, roho maler konyowaga timo migepe ma Nyasaye omiyowa, kendo medo bero nyalo ma wan-go. Sama wayudo nyak maber e tij Nyasaye, wanyalo bedo gadier ni roho maler e ma okonyowa, to ok tekowa wawegi. Wanyalo nyiso ni wamor gi roho maler kuom lemo ka wakwayo ni rohono okonywa fwenyo paro ma ok kare kata gombo maricho ma nyalo bedo e chunywa. (Zab. 139:23, 24) Ka wakwayo Jehova mondo okonywa timo mano, obiro miyowa rohone maler mondo okonywa e wechego. Kae to onego wakwa Jehova rohone maler mondo okonywa golo parogo kod gombogo. Ka watimo mano, wabiro nyiso ni waikore kwedo gimoro amora ma nyalo mono Jehova miyowa rohone maler.​—Efe. 4:30. w20.05 28-29 ¶10-12

Sama wakedo ne nying Jehova, waluwo ranyisi mar Kristo. Yesu nomiyo ji ong’eyo nying Wuon-gi kuom tiyo gi nyingno kendo puonjo ji ni Jehova en Nyasaye ma chalo nade. Kuom ranyisi, nokwedo Jo-Farisai ma ne miyo ji neno Jehova kaka Nyasaye ma kwiny, ma chuno ji tiyone, ma ok ni machiegni gi ji, kendo ma ok kech ji. Yesu to nokonyo ji neno ni Wuon-gi en Nyasaye ma dewo ji, ma hore, ma jahera, kendo ma weyo ne ji kethogi. Bende, kido mabeyo ma Yesu ne nigo nokonyo ji ng’eyo kido mabeyo ma Wuon-gi nigo. (Joh. 14:9) Mana kaka Yesu, wanyalo nyiso jomoko gik ma wang’eyo e wi Jehova, ka wapuonjogi mondo ging’e ni Jehova en Nyasaye ma jahera kendo ma ng’won. Sama watimo kamano, wakwedo miriambo ma ji osewacho e wi Jehova. Wapwodho nying Jehova sama wakonyo ji golo paro maricho ma gisebedogo kuome. Wechewa gi timbewa nyalo konyo ji ng’eyo ni Jehova en Nyasaye ma chalo nade. Wamiyo nying Nyasaye obed maler sama wakonyo ji golo paro maricho ma gin-go e wi nyingno.​—Ayub 27:5. w20.06 6 ¶17-18

Kuonde tudruok e intanet nyalo konyo ahinya e ng’eyo kaka joodwa kod osiepewa dhi. Kata kamano, be isefwenyo ni gik ma ji ndikoga e intanet kaachiel gi pichni kod vidio ma giketoga sungo mana kit ngimagi? Gichalo joma nyiso ji ni, “Neeuru kaka achamo ngima!” Jomoko bende ndikoga weche mochido kata ayany e bwo pichni maggi kata pichni ma jomamoko oketo. Jokristo ok onego otimre kamano. Muma jiwo Jokristo ni gibolre kendo gikech jowetegi. (1 Pet. 3:8) Ka po ni ijatiyo gi kuonde tudruok e intanet, penjri ane kama: ‘Be dibed ni weche ma andikoga kaachiel kod pichni gi vidio ma aketoga kuondego miyo jomamoko kawa kaka ng’at ma sungore? Dibed ni amiyo jomoko obed gi nyiego?’ Jokristo ok dwar ni ji onegi kamano. Giluwo puonj ma Muma chiwo e ndiko ma kawuono. Ka wabolore, wabiro pogore gi jopiny mopong’ gi sunga kendo ma gomboga ni ji omigi duong’.​—1 Joh. 2:16. w20.07 6 ¶14-15

Ka ne pok jaote Paulo obedo Jakristo, nokwiny kendo nosando jolup Yesu ahinya. (Tich 7:58) Yesu owuon e ma nogeng’o Paulo (ma kindeno niluongo ni Saulo) mondo kik odhi nyime sando kanyakla mar Jokristo. Yesu nowuoyo gi Paulo, mi odino wengene. Mondo ne Paulo nen kendo, ne nyaka omany kony mana kuom joma nojasando. Nobolore moyie mondo Anania okonye. (Tich 9:3-9, 17, 18) Bang’e, Paulo nobedo Jakristo motegno ahinya, kata kamano, wiye ne ok owil gi puonj ma Yesu nomiye e yo mochomo Damaski. Paulo nosiko kobolore, kendo noyie mondo Jokristo wetene okonye. Nowacho ni ne “gisetege ahinya.”​—Kol. 4:10, 11, weche moler piny. w20.07 18-19 ¶16-17

Kata obedo ni Jehova en Nyasaye ma nigi teko mar timo gik moko duto, pod opogo ne jomamoko tich mondo giti kode. Kuom ranyisi, oseketo Yesu mondo obed Ruoth e Pinyruodh Nyasaye, kendo oseyiero ji 144,000 mondo odhi oloch gi Yesu e polo. Jehova notiego Yesu ka pok nokete Ruoth kendo Jadolo Maduong’. (Hib. 5:8, 9) Bende, otiego joma biro locho gi Yesu, kendo bang’ miyogi migawono, ok oluwre kodgi ka gi ka, ka gima en gi kiawa ka be ginyalo migawono. Kar mano, en gadier chuth ni jogo biro timo dwache. (Fwe. 5:10) Ka koro Wuonwa ma ni e polo ma nigi teko duto e ma pod pogoga ne jomamoko migepe mondo gitim, donge wan to koro onego watim kamano moloyo! Kuom ranyisi, dibed ni in wi ot kata jaduong’-kanyakla? Luw ranyisi mar Jehova kuom pogo ne jomamoko migepe, kendo kik iluwri kodgi ka gi ka sama gitimo migepego. Sama iluwo ranyisi mar Jehova, tije midwaro ni otim biro dhi maber, kendo joma imiyo migepego biro yudo tiegruok kendo gibiro bedo gi chir mar timo momedore kinde ma biro.​—Isa. 41:10. w20.08 9 ¶5-6

Jehova dwaro ni wane nade rombene molal? Yesu noketonwa ranyisi kuom wachno. Nong’eyo ni Jehova ohero rombene ahinya, omiyo, notimo duto ma nonyalo mondo oduok ‘rombe ma nolal mag Israel’ e kueth. (Mat. 15:24) Bende, kaka jakwath maber, Yesu notimo duto ma nonyalo mondo kik olal rombo moro amora ma Jehova nomiye. (Joh. 6:39) Jaote Paulo nojiwo jodong-kanyakla ma ne ni Efeso mondo giluw ranyisi mar Yesu. Nonyisogi niya: “Nyaka ukony jo ma yom yom, kendo nyaka usik ka uparo weche Ruoth Yesu owuon ma nowacho kama: ‘Chiwo kelo mor mang’eny moloyo kawo.’” (Tich 20:17, 35) Ndikono nyiso maler ni jodong-kanyakla nigi ting’ makende mar rito rombe Jehova. Jaduong’-kanyakla moro miluongo ni Salvador ma wuok e piny Spain wacho niya: “Paro apara kaka Jehova dewoga rombene molal chwalaga mondo atim duto ma anyalo e konyo rombe molal. An gadier ni Jehova dwaro ni arit rombene e yo maber.” w20.06 23 ¶15-16

Jehova biro hore kodwa nyaka e giko loch Kristo mar higni aluf achiel, e ka wachop kama wan joma onge richo chuth. Sama pok kindeno ochopo, pod obiro dhi nyime weyonwa richowa. Kuom adier, wan gi gimomiyo onego waket pachwa kuom kido mabeyo ma jomamoko nigo kendo wahore kodgi. Yesu gi malaike ne mor ahinya ka ne ochue piny. Parie kaka gibiro mor ahinya sama gibiro neno ka piny opong’ gi joma onge richo, joma ohero Jehova, kendo ma tiyone! Parie kaka Jokristo mowal ma koro biro locho gi Kristo e polo biro bedo ma mor sama gineno kaka tich ma gitimo kelo ne dhano modak e piny ber mogundho! (Fwe. 4:4, 9-11; 5:9, 10) Parie bende kaka ngima biro chalo ka koro pi wang’ ma ne wachueroga nikech rem, tuoche, kuyo, kod tho koro olokore mor lilo! Sama warito guethgo duto, ng’ad e chunyi ni ibiro dhi nyime luwo ranyisi mar Jehova Wuonu ma jahera, ma riek, kendo ma hore. Kitimo kamano, ibiro siko kimor ma kata tembe olwori manade. (Jak. 1:2-4) To mano kaka wagoyo ne Jehova erokamano maduong’ kuom singo momiyowa niya: “Chier nobedie”!​—Tich 24:15. w20.08 19 ¶18-19

Muma en mich maber ahinya ma Nyasaye omiyowa. Wuonwa ma ni e polo notayo joma nondiko Muma nikech oherowa ahinya. Jehova tiyo gi Muma e miyowa dwoko mag penjo madongo ma wanyalo bedogo e ngima kaka: Ne waa kanye? Ang’o momiyo Nyasaye nochueyo dhano? To ngima biro chalo nade kinde ma biro? Jehova dwaro ni nyithinde duto ong’e dwoko mag penjogo. Mano e momiyo osetayo ji kuom higni mang’eny mondo gilok Muma e dhok mang’eny. Sani, Muma oduto kata bugene moko yudore e dhok mokalo 3,000! E histori duto mar dhano, Muma e buk ma oselok e dhok mang’eny moloyo buk moro amora. Wanyalo nyiso ni wagoyo erokamano kuom mich mar Muma ka wasome pile, waparo matut kuom gik ma wasomo, kendo temo matek mondo wati gi puonjge e ngimawa. E wi mano, wanyiso ni wagoyo ne Nyasaye erokamano kuom timo duto ma wanyalo mondo waland ote ma ni e i Muma ne ji mang’eny kaka nyalore.​—Zab. 1:1-3; Mat. 28:19, 20. w20.05 24-25 ¶15-16

Janabi Jeremia nomi migawo mar lendo e alwora ma lendoe ne tek. Nochopo kama chunye nonyosore mi ojok gi migape. To ne ok oweyo tijno. Nikech ang’o? “Wach Jehova” ne chalo gi mach ma wang’o chokene, kendo ne ok onyal geng’o wachno! (Jer. 20:9) Mano bende e gima timorenwa ka wapong’o chunywa gi pachwa gi Wach Nyasaye. Mano nyiso ni onego wapuonjre Wach Nyasaye pile kendo paro matut kuom gik ma wasomo. Timo kamano biro miyo morwa omedre, kendo wayud nyak momedore e tij lendo. (Jer. 15:16) Omiyo, sa asaya miwinjo ka chunyi onyosore, tem matek ikwa Jehova mapiyo mondo okonyi. Obiro konyi nyagori gi richo monyuoligo, nyawo magi, kata sama ituori. Obiro konyi mondo ibed gi paro makare kata ka ok iyudo migawo moro migombo. Bende, obiro konyi mondo isik kimor kata ka ilendo e alwora ma ji ok rwakie wach. E wi mago, ol ne Jehova weche duto ma chando chunyi. Obiro konyi nyagori maber sama chunyi onyosore. w20.12 27 ¶20-21

Nyiminewa mang’eny nenoga chokruogewa kaka thuolo mar bedo kanyachiel gi Jokristo wetegi. Omiyo, sama gibiro e chokruok onego warwakgi maber, wago kodgi mbaka, kendo watim gik ma nyiso ni wadewogi gadier. Mana kaka Yesu, wan bende wanyalo loso thuolo mar budho kanyachiel gi nyiminewa. (Luka 10:38-42) Wanyalo kata gwelogi e gago moro kata e nyasi moro matin ma waloso. Sama watimo kamano, onego watem ahinya mondo wawach weche ma jiwogi. (Rumi 1:11, 12) Jodong-kanyakla onego obed gi paro machal gi ma Yesu ne nigo. Yesu nong’eyo ni ng’at ma ok ni e kend nigi pek moko, kata kamano, nowacho ni donjo e kend kata bedo gi nyithindo ok e ma kel mor mosiko. (Luka 11:27, 28) Kar mano, tiyo ne Jehova e ma kelo mor mosiko. (Mat. 19:12) Kuom ji duto monego one nyiminewa ma Jokristo kaka minegi kod nyiminegi, jodong-kanyakla e ma onego obed namba achiel. Onego gimany thuolo mar goyo mbaka gi nyimine ka pok chokruok ochakore kod bang’ chokruok. w20.09 21-22 ¶7-9

E kinde Jo-Israel machon japur ne chuoyo kodhi e kinde ma koth chako chue, kae to okeyo bang’e ka cham osechiek. (Mar. 4:28) Donge ber ka wan bende wahore mana kaka japurno? Adiera en ni timo kamano ok yotga seche te. Dhano morem dwaroga neno nyak piyo-piyo bang’ ka gisechako timo gimoro. Kata kamano, ka wadwaro mondo puothwa onyag maber nyaka warite maber, wapure, wadoye, kendo olone pi. Tijwa mar loko ji obed jopuonjre Yesu bende dwaro kinda ma dhi nyime. Nyaloga kawo kinde malach ka pok wakonyo joma wapuonjo mondo gigol kido maricho ma gin-go e chunygi, kaka buono ji kod kido mamoko kaka mago. Horuok biro miyo chunywa kik nyosre sama waromo gi pek. To kata sama wayudo nyak maber, pod nyaka wadhi nyime hore. Ok dwachun japuonjre Muma mondo obed gi yie motegno piyo-piyo. Nitie kinde ma kata jopuonjre Yesu ne kawoga kinde malach ka pok giwinjo tiend gima ne opuonjogi. (Joh. 14:9) Wiwa kik wil gi wachni: Wan wapitho kendo waolo pi, to Nyasaye e ma miyo gidongo.​—1 Kor. 3:6. w20.09 11 ¶10-11

Waduto dwaher ni joma wapuonjo Muma otim dongruok mi gichop e batiso. Achiel kuom yore ma wanyalo konyogigo mondo gitim kamano en jiwogi mondo gibiga e chokruoge mag kanyakla. Jopuonjre ma biroga e chokruok mapiyo bang’ chako puonjruok timoga dongruok piyo. Jopuonj moko nyisoga jopuonjregi ayanga ni gik ma gipuonjorega gin mana nus mar gik monego ging’e, kendo ni ka gidwaro yudo nus modong’no, nyaka gibi e chokruok ma ok gibare. Som Jo-Hibrania 10:24, 25 gi japuonjreni, kendo ilerne ber mobiro yudo kobiro e chokruok. Pimne wach moro ma yande ipuonjori e chokruok, to itim kamano gi ilo. Mano nyalo jiwe moloyo mana gwele agwela ni obi. Gik ma japuonjre biro neno kata winjo e chokruokne mokwongo biro loyone gimoro amora moseganeno kuonde te mosegalemoe. (1 Kor. 14:24, 25) Bende, obiro romo gi ji mang’eny monyalo luwo ranyisigi, kendo ma nyalo medo konye mi ochop e batiso. w20.10 10-11 ¶14-15

Roho mar Nyasaye biro konyi mondo iti maber gi gik misomo kata mipuonjori e Muma. Kwa Jehova kaka jandik-zaburi moro nokwaye niya: “A Jehova, puonja yoreni. Abiro wuotho e adierani. Miya chuny achiel mondo aluor nyingi.” (Zab. 86:11) Kae to dhi nyime chamo chiemb chuny ma Jehova miyowa kokalo kuom Wachne kod riwruok mar ogandane. Dwachi maduong’ sama itimo mano ok en mana ng’eyo weche mang’eny kae to iweyo gi kanyo. Dwarore ni item matek mondo adiera omul chunyi kendo olok kit ngimani. Roho mar Jehova nyalo konyi timo mano. Bende, dwarore ni ijiw Jokristo weteni. (Hib. 10:24, 25) Nikech ang’o? En nikech gin oweteni gi nyimineni. Lem kikwayo Jehova rohone maler mondo okonyi chiwo paro mochwiny e chokruoge, kendo mondo itim maber sama in gi twak kata migawo moro e nyim kanyakla. Mago gin yore minyisogo Jehova gi Wuode ni ihero ‘rombegi.’ (Joh. 21:15-17) Winj dwond Japuonjni Maduong’ kuom chamo chiemb chuny modhuro momiyowa. w20.10 24-25 ¶15-17

Ang’o ma Yesu ne otimo e kinde ma chuny jootene ne onyosore kamano? Mapiyo bang’ chierne, Yesu nonyiso moko kuom jolupne niya: “Kik ubed gi luoro! Dhiuru unyis owetena [ni osechiera].” (Mat. 28:10a) Yesu ne ok ojok gi jootene. Kata obedo ni ne gijwang’e, pod noluongogi ni owetene. Yesu ne kechoga ji kendo weyonegi kethogi mana kaka Jehova timoga. (2 Ru. 13:23) Wan bende, wadewo ahinya jolendo mosedok chien moweyo tij lendo. Gin owetewa kod nyiminewa kendo waherogi ahinya! Pod waparo hera kod kinda ma ne gin-go e tij Nyasaye, kendo moko kuomgi samoro nosetiyo ne Nyasaye kuom higni mang’eny. (Hib. 6:10) Wagombo ahinya ni giduogi! (Luka 15:4-7) Omiyo, wanyalo jiwo joma odok chien mondo gibi e chokruok. Kendo sama gibiro e Od Romo, onego wakaw okang’ mokwongo mar rwakogi gi mor. w20.11 6 ¶14-17

Jakobo, Johana, kod min-gi nodhi kwayo Yesu migawo ma noonge gi ratiro mar chiwo. Mana gikanyono, Yesu nonyisogi ni Wuon-gi ma ni e polo e ma yiero joma bedo e bath Wuode korachwich kata koracham e Pinyruoth. (Mat. 20:20-23) Yesu nonyiso ni nong’eyo tong’ mare. Nong’eyo ni nitie gik ma Jehova kende e monego otim. (Joh. 12:49) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu? Wanyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom tiyo gi puonj ma yudore e ndiko ma kawuono. Kuom mano, sama ng’ato okwayowa ni wang’adne rieko e wach moro, ok onego wachune luwo yo moro kata nyise gimoro amora mokwongo biro e pachwa. Kar mano, onego wakonye ka watiyo gi Muma kata bugewa ma lero Muma. Ka watimo kamano, wanyiso ni wang’eyo tong’ marwa kendo wadwaro ni chike mag Jehova e mota joge.​—Fwe. 15:3, 4. w20.08 11-12 ¶14-15

Ka po ni ineno ni nitie wach moro ma osiepni ok dhiye maber, kendo diher rieye, gin weche mage monego iket e paro? Ka pok idhi ir osiepnino, penjri ane niya: ‘Dibed ni adwa bedo “ng’at makare mokalo tong’”?’ Ng’at makare mokalo tong’ ng’adoga ne jomoko bura kotiyo gi chikene to ok chike mag Jehova, kendo thothne ng’at ma kamano ok kechga jomoko. Bang’ nonori kitiyo gi penjono, kendo pod ineno ni ber rieyo osiepnino, tem mondo wach midwaro wuoyoe kodeno onenrene maler, kendo sama iwuoyo kode ti gi penjo e yor rieko mondo ikonye neno kama ok otimie maber. Tem matek mondo iti gi Muma sama iwuoyo kode, kendo kik wiyi wil ni tiji ok en mar ng’ado ne osiepnino bura, to en konye neno kaka Jehova neno wachno. (Rumi 14:10) Samoro amora mirieyo ng’ato, we mondo rieko ma ni e Wach Nyasaye otayi, kendo ikech jomoko kaka Yesu notimo. (Nge. 3:5; Mat. 12:20) Ang’o momiyo onego itim kamano? Nikech Jehova biro timonwa mana kaka watimo ne jomamoko.​—Jak. 2:13. w20.11 21 ¶13

Be diher ni ji ong’adni bura ka luwore gi kaka pien dendi chalo, suchi, kata kaka dendi rom? Ok diher mondo gima kamano otimreni. Wamor ni Jehova ok ng’adnwa bura ka luwore gi gik ma ji nyalo neno kuomwa. Kuom ranyisi, ka ne Samuel oneno yawuot Jesse, gima noneno kuomgi nopogore gi gima Jehova noneno. Noyudo Jehova osenyiso Samuel ni achiel kuom yawuot Jessego ne dhi bedo ruoth e Israel. Kata kamano, ne ok onyise ni en wuode mane. Ka ne Samuel oneno wuod Jesse maduong’ ma niluongo ni Eliab, nowacho niya: “Adier ng’at ma Jehova oyiero eri ochung’ e nyime.” E wang’ Samuel, Eliab ne chalo ng’ama oromo bedo ruoth. “To Jehova ne onyiso Samuel kama: ‘Kik ing’i kaka ochal kata ng’iyo borne, nimar asedage.’” Wachno puonjowa ang’o? Jehova nomedo niya: “Dhano neno mana gik ma oko, to Jehova neno nyaka chuny ng’ato? (1 Sa. 16:1, 6, 7) Watimo maber sama waluwo ranyisi mar Jehova e gik ma watimo ne owete gi nyiminewa. w20.04 14 ¶1; 15 ¶3

Chieng’ moro, Yesu ne wuotho e puoth shairi ma e ka ne ochako twi. (Joh. 4:3-6) Shairi ne ikayoga bang’ dweche ang’wen kama. Kata kamano, Yesu nowacho gimoro ma ne nyalo mako dho joma ne winje. Nowacho niya: “Ting’uru wang’u mondo une puothe, kaka gisechiek kendo giromo keyo.” (Joh. 4:35, 36) Ang’o ma Yesu ne temo wacho? Nenore ni Yesu ne wuoyo e wi choko ji, to ok cham. Ne ane gima ne oa timore. Kata obedo ni Jo-Samaria ne ok winjre gi Jo-Yahudi, Yesu ne oa lendo ne dhako ma Nya-Samaria kendo dhakono ne owinje! Bende, ka ne Yesu wuoyo e wi puothe ma ‘ne oseromo keyogo,’ noyudo dhako ma Nya-Samariano osedhi monyiso Jo-Samaria wetene weche ma Yesu noa nyise, kendo koro Jo-Samariago ne dhi ir Yesu mondo giwinj weche momedore. (Joh. 4:9, 39-42) Jasomo moro ma timo nonro e weche Muma nondiko kama: “Kinda ma jogo ne nigo . . . ne nyiso ni ne gichalo gi cham moromo keyo.” w20.04 8 ¶1-2

E chokruogewa, itiegowa mondo wabed molony e yalo kod puonjo. Kuom ranyisi, ipuonjowa kaka wanyalo tiyo maber gi Gik ma Watiyogo e Puonjo Ji Muma. Kuom mano, ikriga maber ne chokruoge mag kanyakla. Sama chokruok dhi nyime, chik iti adimba. Bang’ chokruok, tem ahinya mondo iti gi gik mipuonjori kuno. Kitimo kamano, ibiro bedo “jalweny maber mar Kristo Yesu.” (2 Tim. 2:3) Malaike tara gi tara ma nigi teko mang’eny bende konyowa. Par ane gik ma malaika achiel kende nyalo timo! (Isa. 37:36) Ka koro malaika achiel kende e ma ne nyalo nego jolweny 185,000 e otieno achiel, to nade malaike tara gi tara? Teko dhano kata teko ma jochiende nigo ok dipim gi teko ma Jehova nigo mar kedo kata matin. Jehova nigi teko mathoth. Omiyo, ka en kodwa, onge joma nyalo loyowa kata gibed mang’eny machalo nade. (Bura 6:16) Mano wach ma wan-go gadier! Par mano seche duto ma jatich wadu, jaskul wadu, kata watni moro ma ok Janeno, temo bwogi kata jari. Par ni ok in kendi e lwenyni, iluwo kaka Jehova tayi. w21.03 29 ¶13-14

Nyalo bedo ni jaote Paulo ne wacho weche ma yudore e Isaya 22:13 ma nyiso paro mobam ma Jo-Israel ne nigo. Kar sudo machiegni gi Nyasaye, ne gidich mana gi gik ma ne kelonegi mor giwegi. Paro ma Jo-Israelgo ne nigo ne en ni gicham achama ngima nikech ginyalo tho sa asaya, to mano e paro ma ji mathoth nigo e kindegi. Adiera ma wan-go ni Jehova biro chiero jo motho onego omi wayier maber osiepe ma wang’iyogo. Owete ma ne ni Korintho ne onego otang’ gi osiepe ma ne kwedo wach chier. Mano puonjowa gimoro e kindewagi: Onge ber moro amora ma wabiro yudo ka wamako osiep gi joma odich mana gi gik ma kelonegi mor gin giwegi. Ka wariwore gi joma kamago, ginyalo ketho timbewa mabeyo. Joma kamago nyalo miyo wachak timo gik ma Nyasaye osin-go. Mano e momiyo Paulo nosiemogi matek niya: “Pachu mondo ochiew e yo makare kendo weuru timo richo.”​—1 Kor. 15:33, 34. w20.12 9 ¶3, 5-6

Ndikono lero yo ma Jehova ochanogo joge e piny gi polo. Kata obedo ni omiyo jomamoko migepe mag bedo e wi jowetegi, doher ni giti gi migepegigo e yo maber. Jehova e wi gik moko duto. Kata obedo ni omiyo nyithinde migepe mag tayo jomamoko​—gibed malaike kata dhano​—giduto gichiwo dwoko kuome. (Rumi 14:10; Efe. 3:14, 15) Jehova omiyo Yesu migawo mar bedo wi kanyakla. Kata kamano, onono yo ma Yesu tayogo kanyakla. (1 Kor. 15:27) Bende, Jehova omiyo dichwo migawo mar bedo wi chiege gi nyithinde, kata kamano, Jehova gi Yesu diher ni dichwo ota joode e yo maber. Ere kaka dichwo nyalo puonjore bedo wi ot maber? Nyaka okwong ong’e gik ma Jehova dwaro ni otim. Bende, onego ong’e gimomiyo Jehova noketo chenro mar wich, to ahinya-ahinya, kaka onyalo luwo ranyisi mar Jehova gi Yesu sama otayo joode. Ang’o momiyo dwarore ahinya ni dichwo ong’e weche kaka mago? En nikech Jehova omiyo chwo teko mar tayo joodgi kendo doher ni giti gi tekono e yo maber.​—Luka 12:48b. w21.02 2 ¶1-3

Dwarore ni waluw ranyisi mar Jehova kuom ng’eyo gik monego wapar kod ma ok onego wapar. Kuom ranyisi, Jehova nigi nyalo maber mogik mar paro, kata kamano, sama waweyo richo kendo loko chunywa gadier, oweyonwaga richogo kendo oyiero mondo kik opargi kendo. (Zab. 25:7; 130:3, 4) Odwaro ni wan be watim kamano ne jowetewa sama gikwayo ng’wono kuom gik maricho ma gitimonwa. (Mat. 6:14; Luka 17:3, 4) Wanyalo nyiso ni wagoyo erokamano kuom yo makende mochuego obwongowa ka watiyo kode e miyo Nyasaye duong’. Jomoko oseyiero tiyo gi obwongogi e yo marach kuom keto giwegi chike ma tayo gik makare gi ma ok kare ma gitimo. To nikech Jehova e ma nochueyowa, ber ka kinde duto wang’eyo ni chikene ni malo ahinya moloyo chikewa. (Rumi 12:1, 2) Wabedoga gi kue sama waluwo chike Jehova. (Isa. 48:18) Bende, wadak ka wang’eyo gik ma Jehova Jachuechwa dwaro ni watim mondo wami chunye mor.​—Nge. 27:11. w20.05 23-24 ¶13-14

Ere kaka wanyalo nyiso Jokristo wetewa hera matut? Ka watimo kinda mondo wang’e Jokristo wetewa maber, biro bedonwa mayot mondo wanyisgi hera koa e chunywa. Ok onego wawe hikwa kata yo ma ne wapon-go omonwa nyiso hera. Par ni Jonathan nohingo Daudi gi higni 30 kama, to pod nohere ahinya. Donge in bende inyalo temo mondo imak osiep gi ng’at maduong’ni kata matinni? Kitimo kamano to ibiro nyiso ni ‘ihero ji duto ma ni e riwruok mar owete.’ (1 Pet. 2:17) Sama wanyiso Jokristo wetewa hera matut, be mano nyiso ni wabiro hero ji duto ma ni e kanyakla e yo ma romre? Ooyo, mano ok en gima nyalore. Nitie joma waheroga ahinya nikech nitie gik ma wachalie kodgi. Yesu noluongo jootene ni “osiepene,” kata kamano, Johana to nohero ahinya. (Joh. 13:23; 15:15; 20:2) Mano ok nyis ni koro Yesu ne timo ne Johana gik moko mabeyo moloyo jowetene.​—Mar. 10:35-40. w21.01 23 ¶12-13

Jaote Paulo noyalo ne joma ok Jo-Yahudi ma noyudo e chirogo e yo mopogore gi yo ma ne oyalonego Jo-Yahudi ma ne ni e sunagogi. Nonono adimba gik ma ne ni e alworano kod kit lamo margi. (Tich 17:23) Kae to, Paulo nowuoyo kodgi e wi Ndiko, kochako gi gik ma ne giwinjoree. Paulo noikore loko yo ma ne oyalogo. Ne onyiso joma ne ni Athene ni ote ma ne en-go ne oa kuom “Nyasaye ma Ok Ong’e” ma ne gisebedo ka gilamo. Kata obedo ni joma ne ok gin Jo-Yahudi ne ok ong’eyo Ndiko e yo maber, Paulo ne ok ong’ado ni jogo ne ok nyal bedo jopuonjre Yesu. Kar mano, nonenogi kaka cham ma ne oseikore ne keyo, kendo ne otimo lokruok e yo ma noyalogo mondo ochop e chunygi. Mana kaka Paulo, tem nono gik ma dhi nyime e alwora ma ilendoe. Tem rango gik ma nyalo konyi ng’eyo dinde ma joma ni e alworano lemoe. Dibed ni ng’at ma ilendone oketo picha moro e kor ode, e mtoke, e ndike, kata e apikone? Be nyinge, lepe, kata kit wuoyone nyalo fwenyoni din molemoe? w20.04 9-10 ¶7-8