Julai

Jehova e moketo chenro mar golo joricho e kanyakla. Timo kamano konyo ji duto moriwo nyaka jarichono. Nitie jomoko ma nyalo wuoyo marach e yo mong’adgo bura. Kata kamano, ng’e ni joma kamago ketoga pachgi mana kuom bura mong’adno, kar keto pachgi kuom richo ma ng’atno notimo. Adiera makende en ni ok wang’eyo weche duto. Kuom mano, gen jodongo kod bura ma ging’ado ka in gadier ni ne gitimo duto ma dwarore mondo giluw puonj mag Muma sama ne ging’ado burano “e nying Jehova.” (2 We. 19:6) Kiriwo lwedo bura ma jodongo ong’ado mar golo achiel kuom joodu e kanyakla, inyalo konyo ng’atno mondo oduog ir Jehova. Elizabeth wacho kama: “Ne ok yotnwa weyo tudruok gi wuodwa. Kata kamano, ka noduogo ir Jehova, wuodwano nowacho gi dhoge owuon ni nowinjore ogole e kanyakla. Nomor gi gik ma nopuonjore kokalo kuom kum ma nomiyeno.” w21.09 28-29 ¶11-12

Par ane e wi chi liel modhierno. Onge kiawa ni samoro nogombo ni omi Jehova chiwo momedore. Kata kamano, notimo ma nonyalo; nomiyo Jehova chiwo maberie mogik. Kendo Yesu nong’eyo ni chiwoneno nomoro Wuon-gi ma ni e polo. Ma e puonj maduong’ mwayudo: Jehova mor ka wamiye chiwo maberie moloyo, tiende ni, chiwo ma wagolo gi chunywa duto. (Mat. 22:37; Kol. 3:23) Jehova mor ka watimo duto ma wanyalo! Wanyalo tiyo gi puonjno sama watiyo gi tekowa kod thuolowa mondo wati ne Jehova, kuom ranyisi dhi e tij lendo kod chiwo paro e chokruoge. Ere kaka wanyalo tiyo gi puonj ma wayudo e wi chi liel ma ne Yesu owuoyoe? Par ane ng’at ma ing’eyo ma inyalo jiwo gi wechegi mondo ikonye neno ni kata kinda matin motimo moro Jehova. Nyalo bedo ni ing’eyo nyaminwa moro ma sani oti ma chunye chandore kendo neno ni en ng’ama nono kendo ma ngimane kod tekone ok nyal miyo oti tij lendo kaka notimoga chon. w21.04 6 ¶17, 19-20

Jehova ong’eyo kinde mowinjore mobiro kethoe piny marachni. Horuokne osemiyo ochok oganda mang’ongo ma sani kwan-gi romo milionde modhuro, ma lame kendo pake. Giduto gimor nikech Jehova osehore kendo nano, momiyo onyuolgi, gipuonjore e wiye, ma gichiwo ngimagi mondo gitine. Sama Jehova biro guedho ji tara gi tara ma biro nano nyaka giko, biro nenore ayanga ni horuokne ne en gima ber! Kata obedo ni Satan osemiyo chuny Jehova lit kendo osekelo chandruoge mang’eny, pod iluongo Jehova ni “Nyasaye mamor.” (1 Tim. 1:11) Wan bende wanyalo siko ka wamor sama wahore ka warito Jehova opwodh nyinge, omi loch mare duong’, otiek richo duto, kendo otiek chandruoge duto ma yudowa e kindegi. Wang’aduru e chunywa ni wabiro dhi nyime nano ka wang’eyo ni Wuonwa manie polo bende nano. w21.07 13 ¶18-19

Ji mang’eny e kinde ma Yesu ne ni e piny ka notamore keto yie kuome. Ne ginene mana kaka wuod fundi bao moro modhier, ma nowuok mana Nazareth, taon moro matin ma ne ji ochayo. Kata mana Nathaniel ma bang’e nobedo japuonjre Yesu, nokwongo openjo kama: “Be nitie gima ber ma nyalo wuok Nazareth? ” Kata, nyalo bedo ni noparo weche ma nokor e Mika 5:2 ni ne idhi nyuol Mesia Bethlehem to ok Nazareth. Janabi Isaya nokoro ni wasik Yesu ne ok dhi nono ‘anyuola ma Mesia ne dhi wuokie.’ (Isa. 53:8) Di ne jogo okaw thuolo mar nono weche duto ma nokor e wi Mesia e yo matut, di ne gifwenyo ni Yesu ne onyuol Bethlehem, kendo ni ne owuok e anyuola mar Ruoth Daudi. (Luka 2:4-7) Omiyo, mana kaka nokor e Mika 5:2, Yesu ne onyuol Bethlehem. To kare ang’o ma ne chando jogo? Ne girikni ng’ado bura. Ne ok ginono weche duto motudore gi Mesia. To mano nomiyo gichwanyore ma gikwedo Yesu. w21.05 2-3 ¶4-6

Muma oting’o ranyisi mag joma noyie rwako siem, kod ber ma ne giyudo nikech timo kamano. Ne ane ranyisi mar Ayub. Kata obedo ni ne en ng’at ma noluoro Nyasaye, nong’eyo ni ne en jaricho. Ka ne chandruoge moko madongo oyude, nowacho weche moko ma ok beyo. Mano nomiyo oyudo siem achiel kachiel ma nowuok kuom Elihu kod Jehova. Ayub notimo nang’o? Nowacho niya: “Asewuoyo e wi weche ma . . . ok ang’eyo tiendgi. . . . Amuonyo weche duto ma asewacho, omiyo, aseyie ni ajaricho, kendo amienora gi lowo kod buru.” (Ayub 42:3-6, 12-17) Nonyiso ni nobolore ka noyie rwako siem ma Elihu nomiye kata obedo ni Elihu ne tinne. (Ayub 32:6, 7) Wan bende bolruok biro konyowa rwako siem kata sama waneno ni ne ok wawinjore yudo siemno, kata ni ng’at momiyowa siemno tinnwa. To kuom adier, donge waduto wagombo timo dongruok mondo wadhi nyime nyago olemo mag roho sama walendo kendo puonjo ji? w22.02 11 ¶8; 12 ¶12

Ji duto e kanyakla nigi ting’ mar neno ni kanyakla obedo kama ji oheroree kendo mopong’ gi kuwe ma onge ng’ato ang’ata ma winjo ni en onge ng’ama dewe. Gik mwatimo kendo mwawacho konyo kama duong’ ahinya! Ang’o minyalo timo mondo joma onge wedegi e adiera owinj ni gin bende gin jo kanyakla kendo ohergi? Kaw okang’ mokwongo mar mako osiep kodgi. Dwarore ni warwak joma nyien e kanyakla gi mor sama gibiro e chokruok. (Rumi 15:7) Kata kamano, mosogi amosa kende ok oromo. Dwaher ni kaka kinde medo kalo e kaka wamed bedo osiepegi motegno. Kuom mano, tem ahinya mondo ibed mamor gi joma nyien e kanyakla kendo inyis ni idewogi gadier. Tem ng’eyo gik ma gikale, to kik ipenj penjo moko ma nyalo kuodo wigi. Nikech moko kuomgi samoro ok bi nyisi piyo-piyo gik ma chandogi, bed motang’ ahinya mondo kik ithung’gi gi wach. Kar mano, ti atiya gi penjo e yo mariek kendo ichiknegi iti kihori. Kuom ranyisi, inyalo penjogi mondo gilernie kaka ne gichako ng’eyo adiera. w21.06 11 ¶13-14

To mano kaka wageno ahinya thuolo makende ma wan-go mar tiyo ne Jehova ka wan “kueth achiel e bwo jakwath achiel”! Bug Riwruok ma Timo Dwach Jehova, e ite mar 165, wacho kama: “Nikech winjruogno en gima long’o, in gi ting’ mar neno ni irite maber.” Bugno dhi nyime wacho ni “kinde duto watemo neno owete gi nyiminewa kaka Jehova nenogi.” Jehova nenowa waduto kaka ‘jo matindo’ mogeno ahinya. Be kamano e kaka wan bende waneno owetewa gi nyiminewa? Jehova nenoga gik moko duto ma itimo ne oweteni gi nyimineni kendo okawo wachno mapek. (Mat. 10:42) Wahero Jokristo wetewa. Mano e momiyo ok wanyal “keto e nyim owadwa moro gima kelone chwanyruok kata gima miyo okier.” (Rumi 14:13) Wanenoga ni owetewa gi nyiminewa beyo moloyowa, kendo wadwaro ni wawenegi kethogi koa e chunywa. Wang’aduru ni ok wabi yie mondo jomamoko ochwanywa. Kar mano wabiro dhi nyime luwo “gik ma loso kuwe kod gik ma gerowa waduto.”—Rumi 14:19. w21.06 24 ¶16-17

Ka wapuonjore adimba kendo watiyo gi puonj ma wayudo e Wach Nyasaye kaachiel gi riwruok mare, mosmos wabiro bedo gi kido kaka mag Kristo. Bende, wabiro medo ng’eyo Nyasaye e yo maber. E ngero moro, Yesu nowacho ni wach Pinyruoth ma walando inyalo pim gi kodhi matin ma dongoga mosmos e chuny joma kare. Nowacho kama: “Kodhigo twi kendo gidongo mi gibed maboyo, to kaka mano timore [japur] ok ong’eyo. Lowo e ma nyagogi mos mos, mokwongo gigolo ite, kae to tiang’, eka bang’e cham moyo.” (Mar. 4:27, 28) Yesu ne temo wacho ni mana kaka kodhi twiga mosmos, e kaka ng’at morwako wach Pinyruoth bende biro kawo kinde mondo otim dongruok e weche Nyasaye mosmos. Kuom ranyisi, sama jopuonjrewa mag Muma medo sudo machiegni gi Jehova, wanyalo neno lokruoge mabeyo ma gitimo e ngimagi. (Efe. 4:22-24) Kata kamano, nyaka wang’e ni Jehova e ma miyoga kodhi mopidhi e chuny ji otwi. w21.08 8-9 ¶4-5

Ndiko ma kawuono leronwa gima nyalo konyowa yudo mor. Ng’at mamor “gi gik ma wang’e neno” goyoga erokamano ne gik ma en-go kod chal ma entie. Mopogore gi mano, ng’ama gombo gik ma oongego siko ka paro mana gik ma ok onyal yudo. Mano puonjowa ang’o? Ka wadwaro bedo mamor, onego waket pachwa mana kuom gik ma wan-go kod gik ma wanyalo yudo. Be en gima nyalore mondo ng’ato obed mamor gi gima en-go? Ji mang’eny neno ni mano ok nyalre nikech giparo ni ng’ato nyalo bedo mamor mana koyudo gik manyien. Kata kamano, adiera en ni wanyalo bedo mamor gi gik ma wan-go sani. Ere kaka mano nyalore? Mondo wayud dwoko mar penjono, non ngero ma ne Yesu ogoyo mar talanta ma yudore e Mathayo 25:14-30 kendo iket pachi kuom gima ngerono puonjowa e wi kaka wanyalo bedo mamor gi gik ma wan-go. w21.08 21 ¶5-6

Jehova dewo ahinya “jogo ma chunygi onyosore kendo ma chandore.” Waduto wanyalo jiwo owetewa gi nyiminewa, bed ni wan jodong-kanyakla kata ooyo. Achiel kuom yore ma wanyalo timogo mano en timo gik ma konyogi ng’eyo ni wakechogi gadier. Jehova dwaro ni wakonygi ng’eyo ni oherogi nikech gin rombene. (Nge. 19:17) Yo machielo ma wanyalo konyogo owetewa gi nyiminewa en bedo jo mobolore kendo moyie dwokore piny kata obedo ni wan gi nyalo moko makende. Ok dwaher ting’ore malo e okang’ ma keto jomoko e tem mar bedo gi nyiego kodwa. Kar mano, dwaher dhi nyime tiyo gi nyalo ma wan-go kod lonywa e jiwo jomamoko. (1 Pet. 4:10, 11) Yo ma Yesu ne timonego jolupne gik moko nyalo puonjowa gik mang’eny e yo ma wan be onego watimnego jowetewa. Kata obedo ni onge ng’at ma ninyalo pim kode ma nosegadak e pinyni, pod ‘nodembore kendo chunye ne muol.’ (Mat. 11:28-30) Sama nopuonjo, notiyoga gi weche mayot kod ranyisi ma ji nong’eyo mondo ochop e chuny joma noyie winje.—Luka 10:21. w21.07 23 ¶11-12

Kaw okang’ mokwongo mar wuoyo gi Jokristo ma hikgi oniang’. En adier ni samoro sani koro wengegi osechako dinore, ok ginyal wuotho piyo-piyo, kendo giwuoyo mos, kata kamano, pod gitegno e chunygi, kendo giseloso “nying maber” gi Jehova. (Ekl. 7:1) Par gimomiyo Jehova pod ogenogi. Dhi nyime miyogi luor, kendo ibed kaka Elisha. Odiechieng’ mogik ma ne gin gi Elija, noramo ni ne ok odhi weyo Elija. Nowacho ne Elija nyadidek niya: “Ok abi weyi.” (2 Ru. 2:2, 4, 6) Nyis ni idewo joma hikgi oniang’ kuom wuoyo kodgi e yo mang’won. (Nge. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Penjgi penjo kaka ma luwogi: “Ka ne pod itin, en ang’o ma nomiyo ibedo gadier ni niseyudo adiera?” “Ere kaka gik miseneno e ngimani osemiyo isudo machiegni gi Jehova?” “En ang’o mosekonyi siko ka imor e tij Jehova?” (1 Tim. 6:6-8) Kae to chik iti malong’o sama gileroni wechego. w21.09 5 ¶14; 7 ¶15

Sama itimo duto minyalo mondo irit chik ma ne Yesu omiyowa mar lando wach maber kendo loko ji obed jopuonjrene, inyiso ni ihero Nyasaye. (1 Joh. 5:3) Par ane wachni: Hera miherogo Jehova e ma osemiyo idhiga lendo ot ka ot. Be chikno ne yotni luwo? Samoro ne ok en kamano. Chieng’ ma ne ihango lendo ot ka ot, be niwinjo kiluor? En adier ni samoro niluor! Kata kamano, ning’eyo ni ma e tich ma Yesu dwaro ni mondo itim, kendo niyie luwo chikno. Bende, nyalo bedo ni kaka kinde ne medo kalo e kaka tij lendo ne medo mori. To nade tayo jopuonjre mag Muma? Be iwinjoga kiluor puonjo ji Muma? Samoro en kamano. Kata kamano, kikwayo Jehova mondo omiyi chir mar tayo jopuonjre, obiro konyi bedo gi siso mar loko ji obed jopuonjre Yesu. w21.07 3 ¶7

E ndalo machon, ne iketonega wasumbni alama ma ne nyiso ni ruodhgi en ng’a. Kamano bende, e kindewagi ji dwaro ni ng’ato obed gi alama mar ranyisi e lela wang’e kata e lwete, ma nyiso ni oriwo ng’a lwedo. Gidwaro ni ng’ato ka ng’ato onyis e pache kod e timbene ni en misumba mar ng’a, kendo ni oriwo lwedo sirkal mane kata buch siasa mane. Be wabiro yie bedo gi alama mar ranyisino kendo chako riwo lwedo siasa mag pinyni? Joma tamorega alamano romoga gi chandruoge kod pek moko ma nyalo hinyogi. Bug Fweny wacho ni: “Kik ng’ato ang’ata ong’iep kata ous, mak mana ng’at moseketne alamano.” (Fwe. 13:17) Kata kamano, jotich Nyasaye ong’eyo gima Nyasaye biro timo ne joma nigi alamano kaka inyisowa e Fweny 14:9, 10. Kuom mano, kar mondo gibed gi alamano, gin gi alama machielo e lwetgi mondik ni, “An mar Jehova.” (Isa. 44:5) Magi e kinde monego wanyisie ni wamakore motegno gi Jehova. Mano e ma biro miyo Jehova owach ni wan joge! w21.09 18 ¶15-16

Ka wayie mondo jomamoko okonywa, mano biro miyo watim mathoth e tijwa mar lendo. Jaote Paulo nonyiso Timotheo yorege mag lendo kod puonjo, kendo nojiwo Timotheo mondo en be okony jomamoko. (1 Kor. 4:17) Mana kaka Timotheo, wan be lony ma jolendo mamoko nigo nyalo konyowa. Bende, onego wakwa Jehova mondo okonywa. Sa asaya ma in e tij lendo, lem kikwayo Jehova mondo okonyi kendo otayi. Onge ng’ato ang’ata kuomwa ma nyalo dhi maber e tij lendo ka Jehova ok okonye gi rohone maler. (Zab. 127:1; Luka 11:13) Sama iwuoyo gi Jehova e lamo, nyise achiel kachiel gimidwaro. Kuom ranyisi, inyalo kwaye mondo okonyi yudo ng’at ma gombo ng’eye kendo moikore winjo wach maber. Onego wapuonjre Wach Nyasaye bende gi kinda. Wach Nyasaye jiwowa ni ‘wang’e gadier dwaro maber mar Nyasaye, dwaro mowinjore, kendo malong’o chuth e wang’e.’ (Rumi 12:2) Kaka wamedo bedo gadier gi weche ma wang’eyo e wi Nyasaye, e kaka wabiro medo bedo gi ilo kod kinda sama walerogi ne jomamoko. w21.05 18 ¶14-16

Nade ka po ni isetimo kinda mathoth ahinya kendo isebedo kilemo ne japuonjre Muma to ok otim dongruok moro amora kendo chuno ni nyaka iwe puonjori kode? To nade ka in iwuon pok ibedo gi japuonjre motimo dongruok mochopo e batiso? Be chunyi onego ochandre kiparo ni samoro Jehova pok oguedho kindani e tij lendo? Jehova neno kindawa kod yo ma wananogo. Jehova neno tich ma watimone ni dhi maber ka watimo tijno gi kinda kod hera bed ni ji orwako wach kata ooyo. Paulo nondiko kama: “Nyasaye ok en ng’at ma ok kare ma wiye diwil gi gik ma usetimo kod hera ma usenyiso ne nyinge ka ukonyo jo maler kendo dhi nyime tiyonegi.” (Hib. 6:10) Jehova paro kindawa kod herawa kata obedo ni seche moko ok wakonyo ng’ato ma ochopo e batiso. Kuom mano, weche ma ne Paulo owacho ma yudore e ndiko ma kawuono nyalo konyi ahinya. w21.10 25 ¶4-6

Hera ma Yesu ne nigo kod ng’wonone ne nenore maler e yo ma notudorego gi jopuonjrene. Nong’eyo ni nyalogi kod chalgi nopogore opogore. Omiyo, ne ok ginyal timo migepe e yo machal kata lendo e okang’ ma romre. To e ma pod nomor gi kinda ma ng’ato ka ng’ato kuomgi ne timo. Paro ma Yesu ne nigo kuomgino nenore maler e ngero ma nogoyo mar talanta. E ngerono, ruoth nomiyo misumba ka misumba talanta mopogore opogore “kaluwore gi nyalone.” Achiel kuom wasumbni ariyo ma ne riek noyudo ohala mang’eny e wi talantane moloyo nyawadgi. To e ma ruodhgi pod nopwoyogi giduto kotiyo gi weche machal niya: “Itimo maber, in misumba maber kendo mogen! ” (Mat. 25:14-23) Wan bende Yesu ng’won kodwa kendo oherowa. Ong’eyo ni nyalowa kod chalwa opogore opogore kendo omor sama watimo duto ma wanyalo. Mano e paro ma wan be onego wabedgo kuom jowetewa. w21.07 23 ¶12-14

Nitie kinde ma Ruoth Daudi ne ok kechga ji. Kuom ranyisi, ka ne Nabal, ng’at ma ne ofuwo oyanyo Daudi kendo otamore miyo jo Daudi chiemo, mirima nomako Daudi mi nong’ado ni nodhi nego Nabal kod chwo duto ma ne nie ode. Kata kamano, Abigail chi Nabal nokawo okang’ mapiyo mogeng’o Daudi mondo kik chuer remo kayiem. (1 Sa. 25:9-22, 32-35) Par ni ka ne Daudi oweyo mondo mirimbe ochike, nong’ado ni ne odhi nego Nabal kod chwo duto ma nodak e ode. Bende, higni moko bang’e, Daudi nowacho ni jamwandu ma nomayo jadhier rombone nowinjore gi tho. Samoro, wanyalo wuoro ni to nobedo nade ni Daudi ma nohero ji nong’ado kum mager ahinya ne jamwanduno. Par ane weche ma ne timore e kindego. Noyudo chuny Daudi chande ahinya nikech richo ma nosetimo. Kumo ng’ato gi mirima nyalo nyiso ni winjruok mar ng’at ma chiwo kumno nigo gi Jehova ok ber. w21.10 12 ¶17-18; 13 ¶20

Ndiko ma kawuono konyowa neno ni wanyalo bedo maler kaka Jehova ma en Nyasaye maler. Adier, dwarore ni wabed maler e timbewa duto. Wanyalo paro ni mano ok nyalre nikech onyuolwa e richo. Jaote Petro noketho nyading’eny; kata kamano, ranyisine konyowa ng’eyo ni wanyalo “bedo maler.” Ji mang’eny paroga ni ng’at maler en ng’at ma ok nyierga, ma ok morga, ma seche te orwakoga lep din, kendo ma ongino seche te. Kata kamano, mano ok en adier. Jehova Nyasachwa maler en “Nyasaye mamor.” (1 Tim. 1:11) Muma wacho ni joma tiyo ne Jehova bende gin “jo mamor.” (Zab. 144:15) Yesu nokwedo joma rwako lewni mopogore gi jomamoko kendo ma timo gik makare mana ni mondo ji onegi. (Mat. 6:1; Mar. 12:38) Jokristo madier ong’eyo tiend bedo maler nikech ging’eyo gima Muma wacho. Wan gadier ni Nyasachwa ma jahera ok di nyiswa ni watim gima ok wanyal. w21.12 2 ¶1, 3

Kuom gik mabeyo duto ma Jehova osemiyi, samoro mich maduong’ie mogik kuomgi en thuolo ma in-go mar tiyone. Wanyiso ni wahero Jehova kuom ‘luwo chikene.’ (1 Joh. 5:3) Achiel kuom chike ma Jehova osemiyowa en ni walok ji obed jopuonjre Yesu ka wabatisogi, mana kaka Yesu nowacho. (Mat. 28:19) Bende, Yesu nochikowa ni waherre. (Joh. 13:35) Jehova biro rwako ng’ato ang’ata moyie luwo chikene e ode. (Zab. 15:1, 2) Hera e kido maduong’ie mogik mar Nyasaye. (1 Joh. 4:8) Jehova ne onyiso ni oherowa kata ka ne pok wang’eye. (1 Joh. 4:9, 10) Waluwo ranyisine sama wahero jomamoko. (Efe. 5:1) Achiel kuom yore ma wanyalo nyisogo ni wahero jomamoko en puonjogi e wi Jehova sama pod oweyonwa thuolo mar timo kamano. (Mat. 9:36-38) Mano miyo joma wapuonjogo bedo gi geno ni chieng’ moro ginyalo bedo nyithind Nyasaye. w21.08 5-6 ¶13-14

Hera matut ma Yesu noherogo Jehova e ma nomiyo otuonore gik mamoko mondo otim gik ma moro Wuon-gi, kendo mondo oreswa. (Joh. 14:31) Yesu nonyiso okang’ ma noherogo dhano e yo ma nodakgo ka ne en e piny kae. Kinde duto nonyiso ni ohero dhano kendo nong’won kodgi kata e kinde ma jomoko kuomgi ne kwede. Achiel kuom yore madongo ma Yesu nonyisogo ni ohero dhano en kuom puonjogi wach Pinyruodh Nyasaye. (Luka 4:43, 44) Yesu nonyiso bende ni nohero Nyasaye ahinya kod dhano ka noyie sandore malit monege e lwet joricho. Mano noyawo ne dhano duto thuolo mar yudo ngima ma nyaka chieng’. Ne wachiwore ne Jehova mobatiswa nikech wahere. Omiyo, mana kaka Yesu, wanyiso ni wahero Jehova ka watimo ne jomamoko gik mabeyo. Jaote Johana nondiko kama: “Ng’at ma ok ohero owadgi moseneno gi wang’e ok nyal hero Nyasaye ma pok oneno.”—1 Joh. 4:20. w22.03 10 ¶8-9

Kata obedo ni wahero sudo machiegni gi Jehova, timo kamano ok yotga kinde duto. Wadichga ahinya, to mano nyalo miyo obednwa matek keto thuolo mar timo gik motudre gi lamo. Tije andika, rito joodwa, kaachiel gi gik mamoko mochuno, nyalo mayowa thuolo mag lamo, puonjruok, kod paro matut. Nitie gimoro machielo ma bende ka ok watang’go to nyalo mayowa thuolo. Wanyalo po ka gik mamoko ma ok richo omayowa thuolo monego watigo e sudo machiegni gi Jehova. Kuom ranyisi, par ane wach yueyo kod budho. Waduto waheroga manyo thuolo mag yueyo kendo budho mos. Kata kamano, ka ok watang’, thuolo ma watiyogo e yueyo nyalo mayowa thuolo mar timo gik ma nyalo konyowa sudo machiegni gi Jehova. Onego wang’e ni yueyo kata budho ok e gima duong’ ahinya e ngimawa.—Nge. 25:27; 1 Tim. 4:8. w22.01 26 ¶2-3

Ka ne Jehova onyiso Jo-Israel mondo giher jowetegi, ne ok owacho ni gitim kamano mana ne ogandagi kende. Ne dwarore ni giher jodak ma ne ni e kindgi. To mano e gima Tim Jo-Lawi 19:33, 34 wacho. Nonego gidag kodgi mana kaka Jo-Israel wetegi, kendo nonego gihergi kaka giherore giwegi. Kuom ranyisi, nonego giyie ne jodak ohul e puothegi mana kaka noyie ne Jo-Israel modhier bende hulo. (Lawi 19:9, 10) Jokristo ma kindewagi be onego oti gi puonjno. (Luka 10:30-37) E yo mane? Nitie ji mathoth modar oa e pinjegi, ma moko kuomgi samoro odak machiegni kodi. Dwarore ni wami joma kamago luor, bed ni gin chwo, mon, kata nyithindo. w21.12 12 ¶16

Kaka wamedo geno kuom Jehova mondo otawa sani, e kaka wabiro medo bedo gi chir ni obiro resowa e kinde mabiro. Kuom ranyisi, dwarorega ni wabed gi yie motegno ahinya kendo wagen kuom Jehova sama wadhi kwayo jatendwa rusa mar dhi e chokruok mar alwora kata chokruok maduong’, kata sama wakwaye mondo oloknwa chenro mar tich mondo wabed gi thuolo mar dhi e chokruogewa ma ok wabare kendo lendo juma ka juma. To nade ka jatendwa odagi miyowa rusa kendo oriembowa e tich? Be wan gi yie ni Jehova ok bi weyowa kata jwang’owa, kendo ni kinde duto obiro miyowa gik ma wachando? (Hib. 13:5) Owete gi nyimine mang’eny ma tiyo ne Jehova kuom thuologi duto oseneno gik mang’eny e ngimagi ma miyo gibedo gadier ni Jehova nokonyogi sama ne gidwaree moloyo. Kuom adier, Jehova ok jwang’ga joge. Ka Jehova ni kodwa, ok wabi luoro gimoro amora ma biro timore e kinde mabiro. Nyasachwa ok bi jwang’owa ngang’, tek mana ni waketo dwache obedo mokwongo e ngimawa. w22.01 7 ¶16-17

Ang’o ma nyalo temo okang’ ma wagenogo jodongo? Par ane ka ng’at mogol e kanyakla en watwa kata osiepwa machiegni. Wanyalo chako paro ni jodongo ne ok onono weche duto, kata ni ne ok ging’ado bura e yo ma Jehova di nong’adogo burano. Ang’o ma nyalo konyowa riwo lwedo bura ma jodongo ong’ado e wi wachno? Onego wang’e ni golo ng’ato e kanyakla en chenro ma Jehova e moketo, kendo ni en chenro ma konyo kanyakla. Bende, chenrono nyalo konyo ng’at motimo richo. Ka po ni owe jaricho motamore loko chunye e kanyakla, onyalo miyo jomoko bende ochak timo richo. (Gal. 5:9) E wi mano, samoro ok obi neno pek mar richo motimono, kendo nyalo bedone matek loko pache kod timbene mondo olos winjruokne gi Jehova kendo. (Ekl. 8:11) Wanyalo bedo gadier ni ka pok jodongo ong’ado ni igolo ng’ato e kanyakla, ginonoga wachno matut. w22.02 5 ¶13-14

Horuok kod ng’wono gin kido ma dwarore ahinya, to moloyo ka po ni ng’at mirieyo okwongo otamore rwako siem mimiye kowuok e Muma. Jaduong’-kanyakla onego otem matek mondo iye kik wang’ ka po ni Jakristo moro otamore rwako siem kata riech momiye. Kuom mano, sama jaduong’no lemo ka en kende, onyalo kwayo Jehova mondo okony ng’at ma norieyo mondo one gimomiyo irieye, kendo mondo oti gi puonj ma nomiyego. Samoro nyalo dwarore ni Jakristo ma ne irieyono okaw thuolone mondo opar matut weche ma nonyise. Ka jaduong’-kanyakla ohore kendo obedo mang’won, mano nyalo konyo ng’at mirieyono mondo kik ket pache e yo mirieyego, to kar mano, oket pache kuom puonj ma imiye. To mana kaka pile, kinde duto ber ka jodongo orieyo ng’ato ka gitiyo gi Muma. Ok wadwar mana ni warie ng’ato e yo mowinjore kende, to wadwaro bende ni chuny ng’at ma warieyono ‘obed mamor.’—Nge. 27:9. w22.02 18 ¶17; 19 ¶19

Sama wakwayo Jehova mondo omiwa teko mar nyagore gi chandruok kata nyawo moro, wanyalo chako neno ka gima Jehova okawo kinde malach ka pok odwoko lamowa. Ang’o momiyo Jehova nyaloga kawo kinde ka pok odwoko lamowa moko? Onenoga lamo magwa kaka achiel kuom gik ma nyiso ni wan gi yie kuome. (Hib. 11:6) Bende, Jehova bedoga mamor ahinya sama oneno ka watimo kinda mondo wadag ka luwore gi gik ma wakwaye e lamo, kendo ka watimo dwache. (1 Joh. 3:22) Omiyo, sama wakwayo Jehova mondo okonywa loyo tim moro marach kata nyawo moro, nyalo dwarore ni wahore kendo watim duto ma wanyalo mondo wawe timno. Yesu nonyiso ni nitie lamo moko ma nyalo kawo kinde ka pok odwoki. Nojiwowa niya: “Sikuru ka ukwayo, to nomiu; sikuru ka umanyo, to unuyudi; sikuru ka udwong’o, to noyawnu; nikech ng’at ma kwayo imiyo, to ng’at ma manyo yudo, kendo ng’at ma dwong’o ibiro yawne.”—Mat. 7:7, 8. w21.08 8 ¶1; 10 ¶9-10

Mondo imed tego yie mari kuom Jachuech, nyaka idhi nyime puonjori Wach Nyasaye gi kinda. (Jos. 1:8) Parie gik ma ne Muma osingo ma notimore, kod kaka buge manie Muma otudore maber. Kitimo kamano, ibiro medo tego yie mari ni nitie Jachuech ma jahera ma nochueyowa kendo ma nomiyowa Muma. (2 Tim. 3:14; 2 Pet. 1:21) Sama ipuonjori Wach Nyasaye, tem neno kaka ochiwo puonj ma konyo. Kuom ranyisi, higni mang’eny mokalo, Muma nochiwo siem ni hero pesa nyalo kelo hinyruok kod “lit mang’eny.” (1 Tim. 6:9, 10; Nge. 28:20; Mat. 6:24) To mano kaka siem ma Muma chiwo e wi hero pesa owinjore ndi! Be inyalo paro puonj mamoko ma Muma chiwo ma osekonyi ahinya? Kaka wamedo luwo puonj mag Muma, e kaka wabiro medo geno rieko ma Jachuechwa ma jahera nigo. (Jak. 1:5) To mano biro miyo wadag e ngima mopong’ gi mor.—Isa. 48:17, 18. w21.08 17-18 ¶12-13

Ka po ni hiki medo sudo, bed gadier ni Jehova paro gik moko duto ma ne isetimo e kinde mokalo. Isebedo kilendo gi kinda. Isebedo kinano e tembe madongo ma moko gin ma nyoso chuny ahinya. Isebedo kikedo ne adiera, itimo migepe mopogore opogore e riwruok mar oganda Jehova, kendo itiego jomamoko. Isetimo duto minyalo mondo idhi riat gi riwruok mar oganda Jehova mosebedo ka ringo matek. Isesiro jomamoko mosebedo ka tiyo ne Jehova gi thuologi duto e yore makende, kendo isejiwogi. Jehova oheri matek nikech imakori kode. Osingo ni “ok obi jwang’o joge momakore kode”! (Zab. 37:28) Bende, owacho ne joma hikgi oniang’ kama: “Kata ka yie wiu otimo lwar, pod anating’u ating’a.” (Isa. 46:4) Kuom mano, kik ipar ni nikech koro hiki medo bedo moniang’, onge kama imako e riwruok mar oganda Jehova. Imako kama duong’ ahinya! w21.09 3 ¶4

Jehova kechoga ji nikech riekone mokalo apima. Muma wacho ni “rieko moa malo” opong’ “gi ng’wono kod olembe mabeyo.” (Jak. 3:17) Mana kaka janyuol ma jahera, Jehova ong’eyo ni kechne keloga ber ne nyithinde. (Isa. 49:15) Kata obedo ni dhano gin joricho, gin gi geno mar kinde ma biro nikech Jehova kechogi ahinya. Omiyo, rieko mar Jehova mokalo apima miyoga okecho dhano ka thuolo nitie mar timo kamano. Kata kamano, Jehova ong’eyo ni nitie kinde ma ok onyal kechoe ji. Kuom mano, riekone miyoga ok okech dhano ka po ni timo kamano dhi miyo oyie gi gik maricho ma gitimo. Wawach ni Jakristo moro ochako timo richo goyiem. En okang’ mane ma onego wakaw? Paulo nondiko ni wawe “bedo kanyachiel” gi Jakristono. (1 Kor. 5:11) Joricho modagi loko chunygi gadier igologa e kanyakla. Okang’ mar golo jaricho modagi loko chunye e kanyakla ritoga owete gi nyimine momakore gi Jehova, kendo onyisoga ni yore mag Jehova ler. w21.10 9-10 ¶7-8

Walamo Jehova kuom golo chiwo ma siro tij Pinyruoth. Jehova nochiko Jo-Israel ni kik gidhi e nyime gi lwetgi nono. (Rap. 16:16) Nonego gikel mich ka luwore gi nyalogi. Kuom timo kamano, ne ginyiso ni gimor gi gik mabeyo duto ma Jehova nosetimonegi. Ere kaka wanyalo nyiso ni wahero Jehova kendo ni wagoyone erokamano kuom gik mabeyo duto mosemiyowa ma konyowa rito winjruokwa kode? Achiel kuom yore ma watimogo kamano en golo chiwo mar pesa ma siro tije mag kanyaklawa kod tij piny ngima ka luwore gi nyalowa. Jaote Paulo nowacho kama: “Ka chuny moikore nitie mokwongo, mano bedo gima owinjore moloyo, ka ng’ato chiwo kaluwore gi gima en-go, to ok kaluwore gi gima oongego.” (2 Kor. 8:4, 12) Jehova mor ahinya gi chiwo ma wagolo koa e chunywa kata bed ni otin ma romo nade.—Mar. 12:42-44. w22.03 24 ¶13

Jodongo ok nyal golo chandruoge duto ma jo Nyasaye romogo e kindegi. Kata kamano, Jehova dwaro ni jodongo otim duto ma ginyalo mondo gijiw rombene kendo giritgi. Ere kaka jodongo modich nyalo konyo owete gi nyimine? Luw ranyisi mar jaote Paulo. Paulo nomanyo yore ma nonyalo pwoyogo Jokristo wetene kendo jiwogi. Jodong-kanyakla luwo ranyisi maber ma Paulo noketo kuom dembo rombe mag Jehova. (1 The. 2:7) Paulo nonyiso Jokristo wetene ni noherogi kendo ni Jehova bende noherogi. (2 Kor. 2:4; Efe. 2:4, 5) Paulo ne neno owetene gi nyiminene kaka osiepene kendo nokawoga thuolone mondo obed kodgi. Nonyiso ni nogenogi kuom nyisogi gik ma ne chando chunye kod nyawoge. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Kata kamano, Paulo ne ok oketo pache duto e chandruogene owuon. Kar mano, nomanyo yore ma nonyalo konyogo jowetene. w22.03 28 ¶9-10