Oktoba

Wach Nyasaye e ma chiko gimoro amora ma wapuonjo kod gik ma wayiego. To e ma pod ji mathoth kwedowa nikech gineno ni yo ma walamogo ok olichore, kendo ni gik ma wapuonjo opogore ahinya gi gik ma de giher winjo. Ang’o ma wanyalo timo mondo kik wachwanyre ma yiewa dog chien? Jaote Paulo nonyiso Jokristo ma nodak Rumi niya: “Ng’ato bedo gi yie bang’ kosewinjo wach. Bende, wach miwinjono en wach Kristo.” (Rumi 10:17) Omiyo, wanyalo mana gero yiewa kuom puonjruok Muma, to ok kuom timo nyasi mag din ma ok winjre gi Muma, kata bed ni nyasigo moro ji ma rom nade. Nyaka wabed gi yie motegno motenore kuom puonj madier, nikech “ka ng’ato onge gi yie, ok onyal moro Nyasaye e yo malong’o.” (Hib. 11:1, 6) Kuom mano, ok ochuno ni wane ranyisi moro malich moa e polo e ka wabed gadier ni waseyudo adiera. Nono ndiko adimba oromo tego yiewa kendo konyowa golo kiawa moro amora ma wanyalo bedogo ni ma e adiera. w21.05 4-5 ¶11-12

Jaote Paulo noromo gi chandruoge mang’eny. Ka ne jowasike ogoye, ochiele gi kite, kendo otueye e jela, ne dwarore ni Jehova okonye moloyo kinde moro amora. (2 Kor. 11:23-25) Nitie kinde ma Paulo nowacho ayanga ni en bende ne okedo gi paro moko ma ne nyoso chunye. (Rumi 7:18, 19, 24) Bende, nonyagore gi ‘kudho moro ma ne chuoyo ringrene’ ma nosayo Nyasaye ahinya mondo ogolne. (2 Kor. 12:7, 8) Jehova nomiyo Paulo teko mondo odhi nyime tiyone kata obedo ni noromo gi chandruoge mang’eny. Tem ane paro moko kuom gik ma Paulo notimo. Ka ne otueye e ode e piny Rumi, nolando wach maber gi chir kata mana e nyim joloch. Bende, nolendo ne askeche mang’eny mag ruoth, kendo nolendo bende ne joma nodhi lime. (Tich 28:30, 31; Fil. 1:13) Mago e kinde ma Nyasaye notayo Paulo mondo ondik barupe ne Jokristo wetene, kendo barupego pod konyowa nyaka e kindegi. w21.05 21 ¶4-5

Sunga nomiyo Uzia ruodh Juda otamore winjo siem, motimo gima ne ok onego otim. Uzia ne en ng’at ma ji nogeno ahinya. Weche nosebedo ka dhine maber e lwenje ma nokedoe, e tije mar gedo, kod e pur. “Nyasaye madier noguedhe.” (2 We. 26:3-7, 10) Kata kamano, Muma wacho kama: “Ka nobedo gi teko, nobedo gi sunga kendo mano nomiyo opodho.” Jehova nosegolo chik ni jodolo kende e ma nonego owang’ ubani e hekalu. Ruoth Uzia to nohedhore modhi owang’o ubani e hekalu. Jehova ne ok mor gi wachno, omiyo, nogoyo Uzia gi tuo mar dhoho. Kendo Uzia nosiko ka en jadhoho nyaka e thone. (2 We. 26:16-21) Be wan bende sunga nyalo makowa ma watim richo kaka Uzia notimo? Mano nyalore ka po ni waparo ni wabeyo moloyo jomamoko. Kinde duto waparuru ni nyalo kata migawo moro amora ma wanyalo bedogo e kanyakla gin gik moa kuom Jehova. (1 Kor. 4:7) Ka wabedo josunga, Jehova ok bi tiyo kodwa e migepene. w21.06 16 ¶7-8

Yesu nong’eyo ni kinde moko jopuonjrene ne ok dhi bedo gi nyak e tij lendo. Kuom adier, ok wang’eyo ni gin ji adi ma nokwongo winjo jopuonjrego mobedo jopuonjre Yesu. Gima nonego omor jopuonjrego en ng’eyo ni Jehova ne mor gi kinda ma ne gitimo to ok nyak ma ne giyudo. Ka wanano e tijwa mar lendo, wabiro yudo ngima mochwere. Sama watimo duto ma wanyalo mondo wachuo kodhi mag adiera e chuny ji, mano nyiso ni ‘wachuoyo kuom roho,’ tiende ni, wamiyo roho maler mar Nyasaye thuolo mar tiyo e ngimawa, tek mana ni “ok waol.” Jehova osingo ni wabiro yudo ngima mochwere, bed ni wakonyo ng’ato ochopo e batiso kata ooyo.—Gal. 6:7-9. w21.10 26 ¶8-9

Nitie chieng’ ma Yesu kod jolupne nool bang’ tiyo matek ka giyalo wach maber. Ne gigombo ni gidhi kamoro giyueye, kata kamano, oganda moro maduong’ nofwenyo kuma ne gidhiyeno. Nikech Yesu nokechogi, nochako puonjogi “gik mang’eny.” (Mar. 6:34) Nochukore ahinya mondo opuonj ji odiechieng’no. Ang’o momiyo notimo kamano? Yesu noketore e chal mar ogandano. Noneno kaka ogandano ne chandore kod kaka ne dwarore ni omigi geno, kendo noyie konyogi. Kamano e kaka ji chalo sani. Ginyalo nenore gi oko ka joma mor, to mano ok e adiera mar wach. Gichalo gi rombe ma bayo abaya molal, ma onge gi jakwath ma di tagi. Paulo nowacho ni joma kamago onge gi Nyasaye kendo gionge geno. (Efe. 2:12) Ka waketo e paro kaka joma ni e alworawa dwarore ni ong’e Nyasaye, hera ma waherogigo kod ng’wono ma wanyisogi biro chwalowa mondo wakonygi. To yo maber mwanyalo konyogigo en yie puonjogi Muma. w21.07 5 ¶8

Ng’at ma paro ni oloyo jomamoko nigi sunga kendo oherore owuon. Ng’at ma nigi ich-lit ok gomb agomba gima ng’at machielo nigo kae to oweyo gi kanyo, kar mano, odwaro maye gima en-gono. Omiyo, ng’ama iye lit gi nyawadgi ochayo nyawadgino. Paro ni wabeyo moloyo jomamoko kod bedo gi ich-lit chalo gi kudni ma chamo i yien. Kata obedo ni yienno nyalo nenore gi oko ni otegno maber, gikone obiro lwar piny. E yo ma kamano, ng’at ma paro ni ober moloyo jowetene kendo ma ni gi ich-lit nyalo tiyo ne Jehova kuom kinde. Kata kamano, gikone obiro lwar. (Nge. 16:18) Obiro weyo tiyo ne Jehova, obiro hinyore, kendo obiro hinyo jomamoko bende. Achiel kuom gik ma nyalo konyowa kwedo chuny mar paro ni wabeyo moloyo jomamoko en luwo siem ma Paulo nochiwo niya: “Kik utim gimoro mondo upiem kata kuparo ni ubeyo moloyo jomamoko, to bolreuru ka ukwano ni jomamoko oloyou gi ber.”—Fil. 2:3. w21.07 15-16 ¶6-8

Jomoko paro ni Jokristo madier onego obed ni nyalo dwoko penjo moro amora, kata mana penjo ma dwokogi ok yudre e Muma. Be mano en gima nyalore? Wane ane ranyisi mar jaote Paulo. Nojiwo Jokristo wetene ni gibed “gadier kuom weche duto” to e ma pod en bende noyie ni nitie gik moko ma ne ok ong’eyo. (1 The. 5:21) Paulo nomedo jiwo wechego kowacho kama: “Wan gi ng’eyo morem,” kendo “waneno gik moko e yo ma mirimiri kokalo kuom kio mar chuma.” (1 Kor. 13:9, 12) Paulo ne ok ong’eyo gik moko duto, to wan bende ok wanyal ng’eyo gik moko duto. Kata kamano, Paulo nong’eyo adiera madongo e wi Nyasaye. Gik ma nong’eyogo nokonye bedo gadier ni noseyudo adiera. Achiel kuom gik ma nyalo miyo wabed gadier chuth ni waseyudo adiera, en pimo ranyisi ma Yesu noketo ne Jokristo mondo oluw e yo monego gilamgo Nyasaye, kod gik ma Joneno mag Jehova timo e kindegi. w21.10 18-19 ¶2-4

Un Jokristo ma hikgi oniang’, unyalo konyo jomamoko, bed ni utiyo ne Nyasaye gi thuolou duto kata ooyo. Ere kaka unyalo timo mano? Bed mamor gi migawo ma in-go sani, ket chenro manyien mar gik ma diher timo, kae to iket pachi kuom gik minyalo timo to ok kuom gik ma ok inyal timo. Ruoth Daudi ne gombo gero ne Jehova ot. Kata kamano, ka ne Jehova onyise ni migawono ne idhi mi Solomon wuode, Daudi noyie gi paro ma Jehova noseng’adono kendo noriwo chenrono lwedo gi chunye duto. (1 We. 17:4; 22:5) Daudi ne ok oneno ni koro en e ma nowinjore gi migawono nikech Solomon wuode ne en ‘wuoyi ma pod tin kendo mokia gik mang’eny.’ (1 We. 29:1) Daudi nong’eyo ni tij gedono ne nyalo dhi maber mana ka Jehova oguedho tijno, to ok nikech hik ng’ato kata lony mare. Mana kaka Daudi, e kindegi bende, joma hikgi oseniang’ dhi nyime tiyo ne Jehova gi kinda kata obedo ni migepegi nyalo lokore. Bende, ging’eyo ni Jehova biro guedho joma tindo ma timo tije ma yande gitimoga. w21.09 9 ¶4; 10 ¶5, 8

Bedo gi okenge ma dwaher kawo e ngimawa miyo ok wadag adaga ni wadak. Kata kamano, sama waketo okenge kaka mago dwarore ni wang’e nyalowa wawegi kod chal marwa ma ok wapimore gi jomamoko. Ka waketo okang’ mohewowa mi otamowa chopo, chunywa biro nyosore to mano nyalo hinyowa kayiem nono. (Luka 14:28) Nikech in jatich Jehova, oneni kaka ng’at makende ahinya e kind joge kendo onge ng’ama chielo ma dopimigo. Ne ok oywayi ire nikech iber moloyo jomamoko. Kar mano, noywayi ire nikech nong’iyo chunyi moneno ka in ng’at mobolore kendo minyalo puonji ma luw yorene. Bed gadier ni omor ahinya sama oneno kitimo duto minyalo mondo itine. Sinani mitimo kod yo mimakorigo kode, nyiso maler ni in gi “chuny malong’o kendo maber.” (Luka 8:15) Kuom mano, dhi nyime timo duto ma in iwuon inyalo e tij Jehova. Kitimo kamano, ibiro dhi nyime bedo mamor gi dongruokni iwuon e weche Nyasaye.—Gal. 6:4. w21.07 23 ¶15; 25 ¶20

Dwarore ni wahore kendo wanan sama warito kinde ma tim moro marach mitimonwa norumie. Kuom ranyisi, sama jodongo ofwenyo ni nitie Jakristo moro e kanyakla motimo richo moro maduong’, gilamoga ka gikwayo “rieko moa malo” mondo Jehova okonygi loso wachno e yo maber. (Jak. 3:17) Dwarogi maduong’ en konyo Jakristo motimo richono “mondo oa e yore marach” ka mano nyalore. (Jak. 5:19, 20) Bende, jodongo dwaroga timo duto ma ginyalo mondo girit kanyakla kendo giho chuny joma nyalo bedo ni richono ohinyo e yo moro. (2 Kor. 1:3, 4) Kendo sama jodongo oyudo wach ni Jakristo moro otimo richo moro maduong’, ginonoga weche duto motudore gi wachno, to mano nyalo kawo kinde. Kae to, gilemoga kendo nono adimba puonj ma Muma chiwo mondo gichiw kum mowinjore gi kethono. (Jer. 30:11) Jodongo ok dwarga rikni e ng’ado bura. Sama gitimo kaka Jehova dwaro, jo kanyakla duto yudoga ber. w21.08 10-11 ¶12-13

Nikech kech nomako piny Israel, Naomi, chwore, kaachiel gi yawuotgi ariyo, nodar modhi odak Moab. Bang’ kinde ka ne gin kuno, chwor Naomi notho. Yawuote ariyogo nokendo, kata kamano, gima lit en ni gin bende ne githo. (Ruth 1:3-5) Wechego nonyoso chuny Naomi ahinya. Chunye nonyosore mochako paro ni Jehova e ma ne kedo kode. Ne ane weche ma nowacho e wi Jehova: “Lwet Jehova oseweya.” “Ng’at Manyalo Duto osetimona malit ahinya.” Nomedo bende wacho kama: “Jehova Nyasaye Manyalo Duto osetimona malit.” (Ruth 1:13, 20, 21) Jehova ong’eyo ni “sand nyalo miyo ng’at mariek otimre ka janeko.” (Ekl. 7:7) Nochwalo Ruth mondo onyis Naomi hera mosiko. Ruth nokonyo Naomi kohore, mondo oduog chunye kendo one ni Jehova pok nojwang’e. w21.11 9 ¶9-10; 10 ¶13

Be bedo ni koro waketo pachwa e migawo ma wan-go sani, nyiso ni koro ok onego wapar kuom yore mamoko ma wanyalo tiyonego Jehova e okang’ momedore? Ok en kamano kata matin! Wanyalo bedo gi chenro ma dwaher chopo e tij Nyasaye kaka medo lonywa e tij yalo kod puonjo, kaachiel gi konyo owete gi nyimine. Weche biro dhinwa maber ka waketo pachwa kuom konyo jomamoko kar keto pachwa kuomwa wawegi. (Nge. 11:2; Tich 20:35) Gin chenro mage minyalo bedogo ma diher chopo? Kwa Jehova mondo okonyi fwenyo gik minyalo timo e kinde mabiro. (Nge. 16:3) Be inyalo bedo gi chenro mar bedo painia makonyo, painia mapile, tiyo e Bethel, kata konyo e tij gero ute mag lamo? Koso inyalo puonjori dhok machielo mondo idhi ikony tij yalo wach maber e piny machielo kata e alwora miwachoe dhokno? w21.08 23 ¶14-15

Hera mosiko en kido ma Jehova okawo mapek ahinya. (Hos. 6:6) Kokalo kuom janabi Mika, Jehova jiwowa ni wabed gi hera madier, tiende ni hera mosiko. (Mika 6:8, weche moler piny) Ka pok watimo kamano, dwarore ni wang’e ni hera mosiko tiende en ang’o. “Hera mosiko” en wach ma yudore nyadi 230 kama e Muma mar Loko mar Piny Manyien. Wachno tiende en ang’o? Ka luwore gi “Tiend Weche,” “itiyo kode kiwuoyo kuom hera ma chopo gimoro, ma makore motegno gi ng’ato ma kata ang’o ma timre. Kinde mang’eny itiyo kode kiwuoyo kuom hera ma Nyasaye nyiso dhano, to seche moko kiwuoyo kuom hera manie kind dhano.” (Ne “Hera mosiko” e bwo wich ma wacho ni, “Tiend Weche Moko ma Yudore e Muma” e Loko mar Piny Manyien.) Jehova e ma oseketonwa ranyisi maberie mogik e nyiso kidono. Kare mano e momiyo Ruoth Daudi nowacho kama: “A Jehova, herani mosiko chopo e polo, . . . A Nyasaye, to mano kaka herani mosiko ber! ” (Zab. 36:5, 7) To nade wan? Be wamor gi hera mosiko mar Jehova? w21.11 2 ¶1-2; 3 ¶4

Jotich Jehova oriwo Yesu Kristo ma “en jal makayo kuom chuech duto,” kaachiel gi malaike mang’eny ahinya. (Kol. 1:15; Zab. 103:20) Ka ne Yesu ni e piny ka, nonyiso maler ni jotich Jehova nyalo luongo Jehova ni Wuon-gi. Chieng’ moro ka ne Yesu wuoyo gi jopuonjrene noluongo Jehova ni “Wuora kendo Wuonu.” (Joh. 20:17) Kendo sama wachiwo ngimawa ne Jehova mi obatiswa, wabedo e kind owete gi nyimine manie riwruok makende. (Mar. 10:29, 30) Jehova en Wuoro ma jahera. Yesu dwaro ni wane Jehova kaka en owuon onene, tiende ni, kaka janyuol ma jahera ma yot wuoyogo, to ok kaka jatelo ma ketonwa mana chike kendo ma ok ng’won. Nochako lamono gi wechegi: “Wuonwa.” Yesu ne nyalo yiero nyisowa ni sama walemo waluong Jehova mana ni “Nyasaye Manyalo Duto,” “Jachuech,” kata “Ruoth mochwere,” ma gin nyinge makare mipakogo Jehova e Muma. (Cha. 49:25; Isa. 40:28; 1 Tim. 1:17) Kar mano, Yesu nonyisowa ni waluong Jehova ni “Wuonwa.” w21.09 20 ¶1, 3

Ruoth Manase notamore winjo siem ma Jehova nomiye kokalo kuom jonabine. Gikone, ‘Jehova noweyo mondo jotend lweny mag ruodh Asuria oked gi pinyruodh Juda, kendo ne gimako Manase gi olowu kendo ne gitueye gi nyororo mar mula mi gitere Babulon.’ Ka ne Manase ni e tuech e piny Babulon, nyalo bedo ni noparo matut kuom gik maricho ma nosebedo kotimo. “Nodhi nyime bolore ahinya e nyim Nyasach kwerene.” To ok mano kende. ‘Ne osayo Jehova Nyasache mondo okonye.’ Kendo nodhi nyime ‘kwayo Jehova e lamo.’ (2 We. 33:10-12) Bang’ kinde Jehova nodwoko lamo mag Manase. Weche ma Manase nowacho e lamo nomiyo Jehova obedo gadier ni noseloko chunye. Jehova nowinjo kwayo mag Manase mong’wonone, kendo nodwoke e loch. Manase notimo gik moko duto ma nonyalo mondo onyis ni noseloko chunye gadier. w21.10 4 ¶10-11

Akula gi Priskila jaode ne nyaka we alwora ma ne ging’iyogo, gimany ot manyien, kendo gichak ohandgi mar loso hembe e alwora manyien. E alwora manyien ma ne gidhiye Korintho, Akula gi Priskila noriwore gi owete gi nyimine ma ne ni kuno e tiyo ne Jehova, kendo ne gitiyo kanyachiel gi Paulo e jiwo Jokristo wetegi. Bang’e, ne gidhi e taonde mamoko ma jolendo ne dwaroree ahinya. (Tich 18:18-21; Rumi 16:3-5) To mano kaka ne gidak ka gin gi mor kod kuwe! E kindegi, jo mokendore nyalo luwo ranyisi mar Priskila gi Akula kuom keto Pinyruoth obed mokwongo e ngimagi. Kinde maber monego dichwo gi dhako ma dwa kendore owuo e wi gik ma gichano timo e tij Jehova, en kinde kisera. Ka jo mokendore obedo gi chenro mar tiyo ne Jehova kendo gitemo chopo chenrogo kanyachiel, gibiro bedo gi thuolo mathoth mar neno kaka Jehova konyogi.—Ekl. 4:12. w21.11 16-17 ¶11-12

Nenore maler, ni onego wakaw mapek chik ma wacho ni wami jonyuolwa luor. Onego wapar ni weche ma yudore e Tim Jo-Lawi 19:3 ma chikowa ni wami wuonwa gi minwa luor nondik bang’ wechegi: “Nyaka ubed jo maler nikech an Jehova Nyasachu aler.” (Lawi 19:2) Ka luwore gi chik ma Jehova omiyowa ni wami jonyuolwa luor, dwarore ni wapenjre kama: ‘Be atimoga kamano?’ Ka ifwenyo ni samoro chon ne ok imiga jonyuolni luor kaka dwarore, in gi thuolo mar miyogi luor sani. Kata obedo ni ok inyal loko gik ma ne osetimore chon, gie sani inyalo timo duto minyalo mondo ikony jonyuolni. Samoro inyalo chano mondo ibedga kodgi kuom thuolo momedore. Kata, inyalo chano kaka inyalo konyogi e yor ringruok, hoyogi, jiwogi, kendo konyogi siko machiegni gi Nyasaye. Ka watimo kamano, to wanyiso ni waluwo chik manie Tim Jo-Lawi 19:3. w21.12 4-5 ¶10-12

Ruoth Daudi notimo richo moko madongo. Kuom ranyisi, noterore gi Bathsheba, kendo nogolo chik mondo oneg chwore. (2 Sa. 11:2-4, 14, 15, 24) Mano nomiyo Daudi okelo chandruok ne en owuon, joode, kaachiel gi mondene mamoko. (2 Sa. 12:10, 11) Kinde moro bende, Daudi noweyo geno kuom Jehova mi ogolo chik mondo okwan chwo mag Israel. To mano gima Jehova ne ok ochike mondo otim. Ang’o ma ne wachno okelo? Jo-Israel ma dirom 70,000 notho nikech tuo malich! (2 Sa. 24:1-4, 10-15) Be inyalo ng’ado ni Daudi ne ok owinjore yudo ng’wono mar Jehova? Jehova to ne ok ong’ado kamano. Noketo pache e gik mabeyo ma Daudi nosebedo ka timo, kendo noneno ni Daudi noseloko chunye gadier. Mano nomiyo Jehova oweyone richonego. Jehova nong’eyo ni Daudi nohere ahinya kendo notemoga ahinya mondo otim gik makare. Donge imor ng’eyo ni Jehova Nyasachwa ng’iyoga mana gik mabeyo ma watimo?—1 Ru. 9:4; 1 We. 29:10, 17. w21.12 19 ¶11-13

Yesu nokecho joma ne nigi ng’ol. Par ane weche ma Yesu nonyiso Johana Jabatiso kokalo kuom jopuonjrene. Nonyise kama: “Muofni koro neno, pudhe wuotho, jodhoho bedo maler, jo ma itgi odino winjo, [kendo] jo motho ichiero.” Ji duto ma noneno honni ma Yesu notimogo, “nopako Nyasaye.” (Luka 7:20-22) Jokristo diher mondo giluw ranyisi mar Yesu e kecho joma nigi ng’ol. Omiyo, wanyiso joma kamago ng’wono kendo wahore kodgi. En adier ni Jehova ok omiyowa teko mar timo honni kaka nomiyo Yesu. Kata kamano, wan gi thuolo makende mar konyo muofni masie kod joma muofni e yor chuny mondo ging’e wach maber e wi paradiso mabiro, kama dhano nobedie gi ngima maber kod winjruok maber chuth gi Nyasaye. (Luka 4:18) Wach maberno osemiyo ji mang’eny pako Nyasaye. w21.12 9 ¶5

Jakobo notiyo gi Ndiko e siro gima nowacho. Notiyo gi Wach Nyasaye e konyo joma nondikonegi mondo ging’e ni kinde duto Jehova guedho joma omakore kode mana kaka notimo ne Ayub. Puonjno nodonjo maber ma ok otiyo gi weche madongo dongo ma tek winjo. Kuom puonjo e yo ma kamano, nomiyo Jehova duong’, to ok en owuon. Puonj: Ti gi weche ma winjo yot sama ipuonjo, kendo isir wechego gi Wach Nyasaye. Sama wapuonjo jomamoko, ok onego watem nyisogi kaka wang’eyo gik mang’eny, kar mano, onego wakonygi neno gik mang’eny ma Jehova ong’eyo kod kaka odewogi. (Rumi 11:33) Gima nyalo konyowa timo mano en tiyo gi Ndiko e siro weche ma wapuonjo. Kuom ranyisi, kar nyiso japuonjre gima wan wawegi di ne watimo di ne bed ni wan e chal margi, onego wakonygi ng’eyo kaka ginyalo paro matut kuom ranyisi manie Muma mondo gin giwegi gifweny gima Jehova diher ni gitim. Mano biro miyo giti gi gik ma gipuonjore, ok nikech gidwaro morowa, to nikech gidwaro moro Jehova. w22.01 10-11 ¶9-10

Nyasaye ok kwerwa mana ni kik watim ne jowetewa gik maricho, to doher ni watim mokalo mano. Jakristo ma dwaro moro Nyasaye nyaka her jowetene kaka oherore owuon. Ne ane kaka Yesu nojiwo chik ma yudore e Tim Jo-Lawi 19:18. Ja-Farisai moro nopenjo Yesu kama: “En chik mane maduong’ie moloyo e Chik duto?” Yesu nodwoke ni “chik maduong’ie moloyo kendo mokwongo” en chik ma dwaro ni waher Jehova gi chunywa duto, ngimawa duto, kod pachwa duto. Kae to Yesu nowacho weche ma yudore e Tim Jo-Lawi 19:18, kowacho kama: “Chik mar ariyo ma chal kode e ma: ‘Nyaka iher wadu kaka iherori iwuon.’” (Mat. 22:35-40) Nitie yore mang’eny ma wanyalo nyisogo ni wahero jowetewa. Achiel kuom yorego en tiyo gi puonj ma yudore e Tim Jo-Lawi 19:18. Ndikono wacho kama: “Kik ichul kuor kendo kik imak sadha gi nyawadu.” w21.12 10-11 ¶11-13

Yesu norieyo bade moreso jaote Petro. Nenore maler ni Petro ne nyalo dhi nyime wuotho e wi pi ma nosetugorego mana ka noketo pache kuom Yesu. To ka Petro nong’iyo yamo magerno, nobedo gi luoro kod kiawa, mochako nimo. (Mat. 14:24-31) Wanyalo puonjore weche moko e wi ranyisi mar Petro. Ka ne Petro owuok e yie mochako wuotho e wi pi, ne ok opar ni gimoro amora ne nyalo gale mochak nimo. Nogombo ni owuoth awuotha e wi pi nyaka ochop ir Yesu. Kata kamano, kar keto pache kuom Yesu, noketo pache kuom yamo mager ma noneno. En adier ni ok wanyal wuotho e wi pi, kata kamano, waromoga gi gik ma temo yiewa. Ka waweyo keto pachwa kuom Jehova kod singo mage, wanyalo chako nimo e yor ranyisi, tiende ni, yiewa nyalo chako dok chien mosmos. Kata warom mana gi tem maduong’ ma chalo nade, onego kinde duto waket pachwa kuom Jehova kod nyalo ma en-go mar konyowa. w21.12 17 ¶6-7

Lamo, puonjruok, kod paro matut kuom gik ma wapuonjore gin yore ma walamogo Jehova. Sama walemo, wawuoyoga gi Wuonwa manie polo moherowa ahinya. Sama wasomo Muma, wayudoga “rieko ming’eyogo Nyasaye” ma e Wuon rieko duto. (Nge. 2:1-5) Sama waparo matut e wi gik ma wapuonjore e wi Jehova, wayudo thuolo mar puonjore e wi kite kaachiel gi dwache ne chuechne moriwo nyaka dhano. Mano e yo maberie mogik minyalo tiyogo gi thuoloni. To ere kaka wanyalo timo mano? Ka nyalore, many kamoro mokue. Par ane ranyisi mar Yesu. Ka pok nochako tije mar yalo e piny ka, nodhi e thim kendo nobedo kuno kuom ndalo 40. (Luka 4:1, 2) Nikech kanyo nokue, Yesu ne nyalo lamo Jehova kendo paro matut kuom dwach Wuon-gi. Onge kiawa ni timo kamano noiko Yesu ne tembe ma nodhi romogo nyime. w22.01 27-28 ¶7-8

Jaduong’-kanyakla kata Jakristo machielo motegno nyalo nyisowa wach moro ma ok wadhiyee maber. Ka po ni ng’ato odewowa morieyowa kotiyo gi Muma, dwarore ni waluw puonj momiyowano. Kiwacho awacha adier, nitie kinde ma ok yotnwaga yie sama ng’at machielo rieyowa achiel kachiel. Wanyalo kata chwanyore. Nikech ang’o? Kata obedo ni wang’eyo ni wan joricho, nitie seche ma ok yotnwaga rwako siem sama ng’ato onyisowa achiel kachiel gimoro ma dwarore ni watimie lokruok. (Ekl. 7:9) Wanyalo kata chako badhore e wi wachno. Wanyalo chako penjore ka dibed ni ng’at momiyowa siemno nigi wach moro kodwa, kata wanyalo neno ni yo mochiwogo siemno ok ber. Wanyalo kata chako jaro ng’at momiyowa siemno ka wapenjore penjo kaka: ‘Ng’ano momiye ratiro mar rieya? Donge en bende orem kaka an?’ Kendo ka ok wadwar siemno, wanyalo tamore tiyo gi puonj ma omiyowano, kata manyo ng’at machielo ma waparo ni nyalo miyowa siem e yo ma dwaher. w22.02 8-9 ¶2-4

Samoro wabiro romo gi pek moko e piny manyien ma biro temo geno ma wan-go kuom yo ma Jehova timogo gik moko. Kuom ranyisi, par ane gima notimore ne Jo-Israel mana machuok ka ne gisewuok Misri. Moko kuomgi nochako ng’ur nikech ne gichako paro chiemo ma ne giweyo Misri kendo ne gichayo manna ma Jehova nomiyogi. (Kwan 11:4-6; 21:5) Be wanyalo biro bedo gi paro ma chal kamano bang’ masira maduong’? Ok wang’eyo ni ibiro nyiswa ni watim tich mane bang’ Har–Magedon e kinde ma wabiro loso pinyni mosmos mondo obed paradiso. Nenore ni tich biro bedo mang’eny, kendo mokwongo kwongo, ngima samoro ok bi bedo mayot. Dibed ni wabiro ng’ur nikech gik ma Jehova biro miyowa e kindeno? Gimoro achiel ma wan-go gadier en ma: Ka po ni wamorga gi gik ma Jehova miyowa e kindegi, to biro bedonwa mayot bedo mamor gi gik mobiro miyowa e kindego. w22.02 7 ¶18-19

Weche motigo e Zekaria 8:23 ni “Ja-Yahudi” kod “kodu” duto wuoyo kuom Jokristo mowal ma pod ni e piny ka. (Rumi 2:28, 29) “Ji apar moa e ogendni ma wacho dhok mopogore opogore” ochung’ ne rombe mamoko. Gimako “riak law” Jokristo mowal, tiende ni giriwore kodgi motegno e lamo madier. Kamano bende, mondo weche ma nokor e Ezekiel 37:15-19, 24, 25 ochop kare, Jehova osemiyo Jokristo mowal kod rombe mamoko oti kanyachiel kendo makore motegno ahinya. Weche ma nokorgo wuoyo kuom ludhe moko ariyo. Jokristo ma nigi geno mar dhi e polo e ma ipimo gi luth “mar Juda” (ma e dhoot ma ruodhi mag Jo-Israel ne wuokiega), to jogo man gi geno mar dak e piny e ma ipimo gi “ludh Efraim.” Jehova ne dhi riwo ludhe ariyogo mondo obed “luth achiel.” Mano nyiso ni giduto gitiyo ka gimakore kanyachiel e bwo ruoth achiel ma en Yesu Kristo.—Joh. 10:16. w22.01 22 ¶9-10

Yesu nowuoyo e wi joma ne chiwo mich ne jochan, ka e sechego bende ne gidwaro ni ji one gik ma gichiwogo. Kata obedo ni konyo jochan en gima ber, Jehova to ne ok mor kodgi. (Mat. 6:2-4) Wanyalo nyiso kido mar ber ka watimo gik makare gi chuny maler, to ok ni mondo wayud duong’ kata opakwa. Kuom mano, inyalo penjori ane kama: ‘Bang’ ka aseng’eyo gima ber monego atim, be atimoga gino? En ang’o ma chwalaga mondo atim gik mabeyo?’ Jehova Nyasachwa ohero joma oikore kawo okang’ mondo gitim gima owinjore, kendo rohone maler tiyo mana kuom joma kamago. (Cha. 1:2) Omiyo, ka wadwaro bedo gi olembego, nyaka watim gik ma biro konyowa bedo kodgi. Kuom ranyisi, Jakobo nondiko kama: “Yie ma onge gi tim . . . otho.” (Jak. 2:26) Mano nyiso ni ka wadwaro bedo gi olembe duto ma roho nyago, nyaka watim gik ma biro konyowa nyagogi. Sa asaya ma wanyiso olembego e ngimawa, wanyiso ayanga ni roho maler mar Nyasaye tiyo kuomwa. w22.03 11-12 ¶14-16

Nyalo bedo ni walamo Jehova gi kinda kendo watimo ne jomamoko gik mabeyo. Kata kamano, jaote Petro nojiwo wach moro maduong’ ma Jokristo onego otim. Ka ne pok jaote Petro ojiwowa ni mondo wabed gi timbe maler, nowacho kama: “Ikuru pachu maber ne tich.” (1 Pet. 1:13) Mano ne en tich maneno? Petro nowacho ni owete Kristo mowal ‘ne dhi lando kuonde maboyo ber mogundho mag Jalno ma noluongogi.’ (1 Pet. 2:9) Jokristo modak e kindewagi nigi thuolo mar tiyo tich maduong’ ma kelo ne ji ber moloyo tich moro amora. To mano kaka wan gi thuolo makende mar bedo jo maler ma lendo kendo ma puonjo gi kinda! (Mar. 13:10) Sama watimo kamano, wanyiso ni wahero Nyasaye kod jowetewa, kendo wanyiso ni wadwaro “bedo jo maler” e timbewa duto. w21.12 13 ¶18

Jaote Paulo ne ketoga pache kuom kido mabeyo ma owete gi nyimine ne nigo. Nong’eyo pogruok ma nitie e kind nyawo kod bedo ng’at marach. Nohero Jokristo wetene kendo noketo pache kuom kido mabeyo ma ne gin-go. Sama ne gitimo kinda mondo gitim gik makare, nomanyoga yore ma nonyalo konyogigo, kar ng’ado ni jogo ne timo kamano ka gin gi paro ma ok owinjore. Par ane kaka Paulo nokonyo nyimine moko ariyo ma ne ni e kanyakla ma Filipi. (Fil. 4:1-3) Nenore ni Yuodia gi Suntuke ne nigi ywaruok moro e kindgi. Paulo ne ok obedo mager kodgi kata ng’adonegi bura ang’aya. Kar mano, noketo pache kuom kido mabeyo ma ne gin-go. Nyimine ariyogo nosetiyo ne Jehova kuom kinde malach. Paulo nong’eyo ni Jehova noherogi. Paro maber ma Paulo ne nigo kuom nyiminego nochwale mondo ojiwgi gilos kuwe e kindgi. Nikech Paulo noketo pache kuom kido mabeyo ma jomamoko ne nigo, nosiko komor kendo osiep ma ne ni e kinde gi jomamoko bende nomedo bedo motegno. w22.03 30 ¶16-18

Kuwe ma Jehova miyowa hoyoga chunywa kod pachwa. Ne ane kaka nyaminwa moro miluongo ni Luz noneno wachno gi wang’e. Owacho kama: “Ne ajawinjoga ka piny ochama ahinya. Kinde moko ka ne ajawinjoga kamano, naparoga ni Jehova ok ohera. To sa asaya ma achakoga bedo gi paro ma kamago, anyisoga Jehova kaka awinjo. Lamo miyaga teko mar chiko pacha.” Mana kaka Luz nowacho, wan bende lamo nyalo miyo wabed gi chuny mokue. (Fil. 4:6, 7) Wang’eyo ni Jehova gi Yesu biro konyowa sama walalo osiepwa kata watwa moro e tho. Ijiwowa ni wadhi nyime lendo kod puonjo ka wakecho ji nikech Jehova kod Yesu osenyiso kidono. Bende, wayudo hoch kuom ng’eyo ni Jehova kod Wuode ong’eyo kaka wawinjo e chunywa kendo ni gibiro konyowa nano. Warito gi siso chieng’ ma Jehova biro ‘yweyo pi wengewa duto’!—Fwe. 21:4. w22.01 16 ¶7; 19 ¶19-20

Yesu nowuoyo e wi rangeye ariyo ma tero ji e yore ariyo mopogore, yo ‘malach’ kod yo “madiny.” (Mat. 7:14) Onge yo mar adek. Wan e ma nyaka wayier yo ma wabiro wuothoe. Mano en yiero maduong’ ahinya ma nyaka watim, nikech yo achiel kende e ma nyalo terowa e ngima ma nyaka chieng’. Ji mang’eny ni e yo ‘malach’ nikech oyot wuothoe. Gima lit en ni thoth ji oyiero luwo yorno mana nikech ji mang’eny luwe. Ok ging’eyo ni Satan Jachien e ma jiwo ji mondo odonj e yorno, kendo ni yorno terogi mana e kethruok. (1 Kor. 6:9, 10; 1 Joh. 5:19) Yesu nowacho ni yo malach opogore gi yo madiny, kendo ni ji manok e ma nwang’o yo madiny. Mano en nikech ang’o? Par ni e wes mar 15, Yesu nonyiso jolupne ni gitang’ gi jonabi mag miriambo.—Mat. 7:15. w21.12 22-23 ¶3-5