Novemba

Jehova sirowa e yore mang’eny. Onyalo konyi bedo gi chir sama iromo gi ng’at ma kwedo wach ma ilando. Bende, onyalo konyi paro ndiko mowinjore isom ne ng’at moyie winjo wach milando, kendo onyalo miyi teko mar dhi nyime lendo kata mana e alwora ma ji ok rwakie wach. (Jer. 20:7-9) Yo machielo ma Jehova osenyisowago berne en tiegowa ne tij lendo. E chokruogewa ma kor juma, wajaneno yore ma wanyalo chako wuoyogo gi ji, kendo ijiwowaga mondo wati kodgi sama walendo. Mokwongo okwongo, wanyalo bedo maluor tiyo gi yo moro manyien e lendo, to sama watemo tiyo gi yorno, wayudoga nyak mang’eny. Bende, e chokruogewa mag kanyakla kod chokruogewa madongo, ojajiwwa ni watem tiyo gi yore manyien mag lendo ma ne pok watiyogago. Mano nyalo dwaro ni wawere gi yore ma wasebedo ka watiyogo. To sama watimo kamano, Jehova guedhowaga ahinya. w21.08 27 ¶5-6

E barua ma jaote Paulo nondiko ne Jo-Korintho, nomiyogi siem motegno. Bang’ ndiko baruano, nooro Tito irgi. To mano kaka nomor ka nofwenyo ni Jokristogo norwako siem ma nomiyogino! (2 Kor. 7:6, 7) Jodong-kanyakla nyalo luwo ranyisi mar Paulo kuom manyo thuolo mar bedo gi Jokristo wetegi. Achiel kuom yore ma ginyalo timogo kamano en chopo chon e chokruok kendo goyo mbaka gi Jokristo wetegi ka gijiwogi. Kinde mang’eny, goyo mbaka gi Jakristo wadwa kata mana kuom dakika machuok nyalo jiwe ahinya. (Rumi 1:12) Jaduong’ moro amora ma dwaro luwo ranyisi mar Paulo bende biro jiwo Jokristo wetene kotiyo gi Wach Nyasaye kendo konyogi neno ni Nyasaye oherogi ahinya. Obiro manyo thuolo mar pwoyogi. Sama dwarore ni jaduong’-kanyakla orie ng’ato, ber kotiyo gi Wach Nyasaye. Bende, dwarore ni owuo moriere, oti gi weche mang’won, kendo oket e paro kaka ng’at morieyono dhi rwako wechego.—Gal. 6:1. w22.03 28-29 ¶11-12

E kindegi, Jehova miyoga joge “teko mokalo ma pile” mondo gidhi nyime tiyone ma ok giweyo. Achiel kuom yore motegowago en lamo. Jaote Paulo nojiwowa e Jo-Efeso 6:18 ni wadhi nyime lamo “kinde duto.” Ka watimo kamano, to Nyasaye biro miyowa teko. Nitie seche ma chunywa nyalo nyosore ahinya, kata nyalo bedo ni wakia gima wadwaro kwayo Jehova e lamo. Jehova dwaro ni wawuo kode kata sama ok wang’eyo kaka wanyalo nyise chandruoge ma wan-go e chunywa. (Rumi 8:26, 27) Yo machielo motegowago en kokalo kuom Muma. Jaote Paulo nong’eyo ni weche manie Ndiko ne nyalo miye teko kod hoch. Wan be dwarore ni wagen wechego mondo gihowa kendo gimiwa teko. (Rumi 15:4) Sama wasomo Wach Nyasaye kendo paro matut kuom gik ma wasomo, Jehova nyalo miyowa rohone maler mondo okonywa neno kaka wanyalo tiyo gi weche ma wasomogo e ngimawa.—Hib. 4:12. w21.05 22 ¶8-10

Wageno ahinya tijwa mar puonjo ji, kata obedo ni nitie chandruoge moko mwanyalo romogo ma nyalo monowa timo tijno kaka dwaher. Chal marwa nyalo monowa puonjo ji e okang’ ma dwaher. Kuom ranyisi, jolendo moko nigi midekre kata hikgi be koro oseniang’. Dibed ni in achiel kuom jolendo ma kamago? Ka en kamano, par ni wasefwenyo ni wanyalo tayo jopuonjre ma timo dongruok ka watiyo gi simu kata yore mamoko mag tudruok. Mano miyo inyalo chako puonjruok gi ng’ato kendo tayo puonjruogno mana ka in e odi. To nitie ber moro machielo bende. Nitie joma diher puonjore Muma, kata kamano, ok giyudrega sama owetewa kata nyiminewa odhi lendo e utegi. Samoro joma kamago nyalo yudorega gokinyi ahinya kata gotieno. Donge inyalo temo puonjo joma kamago Muma e seche ma giyudoreno? Yesu nopuonjo Nikodemo gotieno nikech mago e seche ma Nikodemo noyiero.—Joh. 3:1, 2. w21.07 5 ¶10-11

Jopuonjre mag Johana Jabatiso ne wuoro ahinya gimomiyo jopuonjre mag Yesu ne ok tue chiemo. Yesu noleronegi ni ne onge tiende timo kamano ka ne pod ongima. (Mat. 9:14-17) Kata kamano, Jo-Farisai kod jomamoko ma ne kwedo Yesu, ne okwede nikech ne ok oluw kueche kod timbegi. Mirima nomakogi ka ne Yesu ochango ji odiechieng Sabato. (Mar. 3:1-6; Joh. 9:16) Konchiel ne giwacho ni gimiyo odiechieng Sabato luor, to komachielo ne ok gine rach moro amora timo ohala e hekalu. Igi nowang’ ahinya ka ne Yesu okwedo timno. (Mat. 21:12, 13, 15) Nitie bende joma mirima nomako ka ne Yesu yalo e sunagogi moro ma ne ni Nazareth. Yesu notiyo gi ranyisi moro mar Jo-Israel e nyiso kaka ne gin joma igi lach kendo ma onge yie. (Luka 4:16, 25-30) Ji mang’eny nokwedo Yesu nikech ne ok otim gik ma ne gidwaro ni otim.—Mat. 11:16-19. w21.05 5-6 ¶13-14

Achiel kuom yore ma Jehova miyowago siem e wi sunga kod ich-lach en kuom jiwowa mondo wanon masira ma noyudo jotichne ma nonyiso kido marichogo. Sama iwuoyoga e wi ich-lach, Satan Jachien e ma biroga e pachwa. Nyaka bed ni Satan ne nigi migepe mang’eny ka ne en malaika maber. Kata kamano, nogombo migepe momedore. Nodwaro ni en bende olame, to Jehova kende e ma onego olam. Satan dwaro ni mondo wachal kode. Mano e momiyo otemo ni mondo wane ni gik ma wan-go ok oromowa. Nochako timo kamano e kinde ma nowuoyo gi Hawa. Jehova nomiyo Adam gi Hawa ‘yien duto ma ne nie puodho’ mondo gicham olembgi, mak mana yien achiel kende. (Cha. 2:16) Kata kamano, Satan nowuondo Hawa mondo opar ni nonego gicham olemb yien ma nokwergi. Gik ma ne Hawa nigo ne ok orome kendo nodwaro gik momedore. To mano nokelone ang’o? Nodonjo e richo, kendo gikone notho.—Cha. 3:6, 19. w21.06 14 ¶2-3; 17 ¶9

Nyasaye ne dwaro ni Adam gi Hawa onyuolre, gipong’ piny, kendo girit piny ma nomiyogi mondo gidagie. Ka di ne Adam gi Hawa owinjo Jehova, gin kaachiel gi nyithindgi ne gidhi siko ka gin jood Jehova nyaka chieng’. Adam gi Hawa ne nigi migawo maduong’ ahinya e kinde ma ne pod gin e od Jehova. Ka luwore gi Zaburi 8:5, Daudi nowacho kama, kowuoyo e wi dhano ma en chuech mar Jehova: “Ne ikete obedo matin ne malaike, ne isidhone osimbo mar duong’ gi luor.” En adier ni Jehova ne ok omiyo dhano teko, rieko, kod nyalo ma romre gi malaike. (Zab. 103:20) Kata kamano, pod nochueyo dhano e yo ma ok opogore ahinya gi malaike. Gima lit en ni Adam gi Hawa notamore winjo Jehova mi giweyo bedo e ode. Gima ne gitimono osekelo chandruoge mang’eny ne nyithindgi. Kata kamano, dwach Jehova to pok olokore. Odwaro ni dhano ma winje obed nyithinde nyaka chieng’. w21.08 2-3 ¶2-4

E kindewagi, jotich Jehova mang’eny romoga gi akwede. Kuom ranyisi, moko kuomwa odak e pinje ma tijwa ogoye marfuk, kendo inyalo makgi mi tergi e “nyim jotelo gi ruodhi” mondo gichiwnegi neno. (Mat. 10:17, 18) Jotich Jehova moko to yudoga akwede e yo mopogore. Gidak e pinje ma oyienegi lamo Jehova ka gin thuolo, kata kamano, giyudoga akwede mowuok kuom wedegi kod joodgi ma oramo ni nyaka to gitamgi dhi nyime tiyo ne Jehova. (Mat. 10:32-36) Kinde mang’eny ka jo akwedego ofwenyo ni kinda ma gitimo mar kwedo Jonenogo gin kayiem nono, giweyoga kwedogi. Nitie kata mana joma ne kwedoga Joneno ahinya, to sani gin Joneno ma jokinda. Sama iromo gi akwede, kik iwe tiyo ne Jehova. Bed gi chir. In gi Jehova, kendo in gi roho maler ma en tekone, omiyo, onge gimoro amora monego omiyi luoro! w22.03 16 ¶8

Muma wacho ni Jehova osin gi “wang’ mopong’ gi sunga, lep mariambo, kod lwedo machuero remb jo ma onge ketho.” (Nge. 6:16, 17) Bende, “osin gi jo mohero timbe gero kod jowuond.” (Zab. 5:6) Jehova osin ahinya gi timbe kaka mago, to mano e momiyo noketho joma richo ma nodak e ndalo mag Noa nikech ne gipong’o piny gi timbe gero. (Cha. 6:13) Bende, kokalo kuom janabi Malaki, Jehova nowacho ni osin gi joma ndhogo mondegi kuom ketho kend kodgi. Jehova ok oyie mondo joma kamago olame, kendo obiro kumogi. (Mal. 2:13-16; Hib. 13:4) Jehova dwaro ni ‘wasin gi gik maricho.’ (Rumi 12:9) Wach motigo kanyo ni ‘sin’ tiende en tamruok gimoro gi chunyi duto. Omiyo, paro apara ni wadwaro timo gimoro ma Jehova owacho ni rach onego ochandwa. w22.03 4-5 ¶11-12

Machiegnini, Wuonwa manie polo biro kelonwa gueth mang’eny kokalo kuom Pinyruoth mare. Joma hore ka rito Jehova biro yudo gueth mang’eny e kindegi kod e kinde mabiro e piny manyien. Ka jotich Nyasaye osedonjo e piny manyien, parruok kod achiedh-nade ma giromogo e pinyni biro bedo gik manene. Timbe ma ok kare kod rem ok bi betie kata matin. (Fwe. 21:4) Ok bi chuno ni wahore ka warito gimoro nikech wabiro bedo gi gimoro amora ma wadwaro. (Zab. 72:16; Isa. 54:13) To mago doko gueth! E kindegi, Jehova tiegowa mondo wabi wadag e bwo lochne kuom konyowa loyo timbewa maricho kendo nyago kido mabeyo ma more. Kik ijog kendo kik iwe tiyo ne Jehova. Gik mabeyo pod ni nyime! Sama pod warito kinde mabeyo man nyimego, wadhiuru nyime bedo mamor kendo hore ka warito Jehova mondo okaw okang’ mana kaka osesingonwa! w21.08 13 ¶17-19

Mapiyo bang’ ka Jokristo ma ne ni Judea noyudo barua ma jaote Paulo nooronegi, ne nyaka gidar ma giwe utegi, ohelnigi, kod wedegi ma ne ok gin Jokristo, mondo ‘giring ka gidhi e gode.’ (Mat. 24:16) Sama mano ne timore, ne dwarore ahinya ni gikony jowetegi. Joma nosechako tiyo gi puonj ma Paulo nochiwono ne dhi yudo ka yotnegi ng’iyo gi ngima manyienno. Kinde moko owetewa gi nyiminewa ok bi nyisowa gik ma gichando, omiyo, bed ng’at ma chopo ire yot. Onge kiawa ni ing’eyo owete gi nyimine moko e kanyaklau ma kinde duto oikorega konyo jowetegi. Gikonyowaga gi chuny maler ma ok gimi wapar kata matin ni wachandogi. Wan gadier ni giikore konyowa kinde duto kendo wan bende dwaher luwo ranyisi margi! w22.02 23-24 ¶13-15

E higni machiegnigi, oseriw kanyakla moko, kendo mano osemiyo oter moko kuom kanyaklago e alwora machielo. Ka di po ni okwawa mondo wadhi e kanyakla machielo, samoro nyalo bedonwa matek weyo osiepewa ma wang’iyogo kod joodwa. Be Jehova oronega jodongo wach achiel kachiel konyisogi kanyakla ma jalendo moro onego odhiye? Ooyo. Ng’eyo wachno nyalo miyo samoro obednwa matek luwo kaka gichikowa. Kata kamano, Jehova ogeno ni jodongo biro timo yiero makare e weche kaka mago, kendo wan bende onego wagen-gi. Ang’o momiyo dwarore ni wariw lwedo paro ma jodongo ong’ado kata sama ging’ado paro e yo ma ok wamorgo? Ka watimo kamano, wakonyo e rito winjruok kod kuwe manie kanyakla. Kanyakla dhiga maber sama ji duto oriwo lwedo paro ma buch jodongo ong’ado. (Hib. 13:17) To maduong’ moloyo, sama wariwo lwedo joma Jehova oketo mondo oritwa, wanyiso ni wageno Jehova.—Tich 20:28. w22.02 4-5 ¶9-10

Ka po ni in owadwa mosebatisi, inyalo timo kinda mondo imed lony e golo twege kod puonjo. Ang’o momiyo mano dwarore? En nikech kiketo “chunyi kuom” yo misomogo, kaka igolo twege, kod rang’iny mipuonjogo, ibiro konyo jowinjoni ahinya. (1 Tim. 4:15) Tem bedo gi chenro kaka mar puonjori weche manie brosua mar Ket Chunyi Kuom Somo kod Puonjo kendo iti gi gik mipuonjorigo. Non moro ka moro kuom wechego kendo itim tiegruok ka in pacho, kae to iti gi wechego sama itimo migawo mari e kanyakla. Kwa jatieg jogol-twak kata jodong-kanyakla molony e puonjo mondo gikonyi gi paro moko. (1 Tim. 5:17) Kik iket pachi mana kuom kaka inyalo tiyo gi lony moro, to ket pachi e yo minyalo konyogo jowinjo magi mondo obed gi yie motegno kendo jiwogi mondo gikaw okang’ moro ma dwarore. Kitimo kamano, ibiro bedo mamor kaachiel gi joma winji bende. w21.08 24 ¶17

Ka wakwano ni jomamoko oloyowa gi ber, ok wabi piem kodgi sama gin gi nyalo kata lony moko ma wan waongego. Kar mano, wabiro bedo mamor kodgi, to ahinya-ahinya ka gitiyo gi nyalogigo e pako Jehova. Mano biro miyo kuwe kod winjruok bedo e kanyakla. Wanyalo kedo gi ich-lit kuom ng’eyo ni nitie gik ma wanyalo kod ma ok wanyal. Ka watimo kamano, ok wabi temo nyiso ni walony moloyo jomamoko. Kar mano, wabiro manyo yore ma wanyalo puonjorego kuom joma nigi lony moloyowa. Kuom ranyisi, ka owadwa moro gologa twege mag ji duto mong’ith ahinya, wanyalo penje kaka otimoga ikruok ne twegego. Ka nyaminwa moro en jatedo mang’ula, wanyalo kwaye mondo okonywa gi paro moko ma nyalo miyo wan be wang’e tedo chiemo mamit. w21.07 16 ¶8-9

E bug Kwan, wasomo e wi Ja-Israel moro ma Jehova nong’adone buch tho nikech nomodo yien chieng’ Sabato. E bug Samuel mar ariyo, wasomo ni higni moko bang’e, Jehova nong’wono ne Ruoth Daudi kata obedo ni noterore gi chi ng’ato kendo noneko. (Kwan 15:32, 35; 2 Sa. 12:9, 13) Wanyalo penjore kama: ‘Ang’o momiyo Jehova nong’wono ne Daudi kata obedo ni noneko kendo noterore gi chi ng’ato, to komachielo nong’ado ne Ja-Israelno buch tho e richo ma ne nenore ka gima tin? ’ Nitie sama Muma ok nyiswaga weche duto e wi wach moro ma notimore. Kuom ranyisi, wang’eyo ni Daudi noloko chunye gadier bang’ ka nosetimo richo. (Zab. 51:2-4) To nade Ja-Israel ma noketho chik Sabato? Be chunye nochande nikech richo ma notimono? Dibed ni noseketho chike Jehova e kinde mokalo? Dibed ni nosegamiye siem to nofwayo afwaya? Muma ok nyiswa wechego. Kata kamano, wang’eyo Jehova Nyasachwa maber, to mano miyo wabedo gadier ni “en kare e yorene duto.”—Zab. 145:17. w22.02 3 ¶3-4

Ng’at mobolore ok chur gi gima ohinge. Kuom mano, obiro siko komor kendo ka en gi nyak e gik motimo. Wanyalo pimo ng’at ma kamano gi ng’at ma riembo mtoka kotwenyo got. Biro dwarore ni jariembo olok giya (gear) ma piny sama ochako twenyo got. En adier ni biro chopo kama nyaka odhi mos moloyo, kata kamano, pod obiro dhi nyime twenyo godno motieke. Kamano bende, ng’at mong’eyo kuonde moremie fwenyoga kuonde monego otimie lokruok, kendo odhiga mos mondo osud nyime ka en gi mor e tij Jehova kendo okony jomamoko. (Fil. 4:5) Par ane ranyisi mar Barzilai ma ne en jahigni 80 ka ne Ruoth Daudi okwaye mondo odhi odag e od ruoth. Barzilai ne ok oyie kwayono. Nikech nong’eyo ni nitie gik ma ne ok onyal timo, nokwayo mondo Kimham ma pod hike ne tin okaw kare. (2 Sa. 19:35-37) Mana kaka Barzilai, owete ma hikgi oniang’ bende mor miyo owete ma pod tindo thuolo mar timo migepe ma ne gitimoga. w21.09 10 ¶6-7

Be iyudoga ka tekni neno Jehova kaka Wuoro ma jahera? Moko kuomwa yudoga ka teknegi nene kamano. Nyalo bedonwa matek nene kamano ka po ni samoro wuonewa ne ok ng’won kodwa e kinde ma ne wapon. To mano kaka wamor ng’eyo ni Jehova ong’eyo maber kaka wawinjo e chunywa! Odwaro sudo machiegni kodwa. Mano e momiyo Wachne jiwowa niya: “Suduru machiegni gi Nyasaye to en bende nosud iru.” (Jak. 4:8) Jehova oherowa ahinya kendo osingonwa ni obiro bedonwa Wuoro maber ahinya. Yesu nyalo konyowa sudo machiegni gi Jehova. Yesu ong’eyo Jehova maber, kendo kinde duto otemoga mondo obed gi kido kaka mag Wuon-gi. Mano e momiyo nowacho kama: “Ng’at ma osenena, oseneno Wuoro bende.” (Joh. 14:9) Yesu chalo kaka owadwa maduong’ ma puonjowa kaka wanyalo winjo Wuonwa kendo miye luor. Bende, onyisowa gik ma ka watimo, to wabiro moro Nyasaye kendo sudo machiegni kode. Kata kamano, gik ma Yesu notimo ka ne en e piny kae konyowa neno kaka Jehova en Nyasaye mang’won kendo ma jahera. w21.09 21 ¶4-5

Jotich Jehova nigi winjruok maber nikech gilamo Nyasaye achiel kende madier. Jehova osemiyo jodongo ting’ mapek mondo girit kanyakla osik ka ler. Sama Jakristo moro otimo richo maduong’, Jehova dwaro ni jodongo ong’ad ka be Jakristono biro dong’ e kanyakla koso onego ogole e kanyakla. Moko kuom gik ma jodongo nonoga en ka be jarichono oseloko chunye gadier. Onyalo wacho ni oseloko chunye, to kuom adier, be osin gi richo ma notimo? Be otimo kinda mondo kik ochak onwo richono? Ka po ni osiepe maricho e ma nomiyo odonjo e richo, be oikore weyo osiepe ma kamago? Jodong-kanyakla lemoga, kendo ginono Muma sama ginono wachno. Bende, ginonoga paro ma jarichono nigo e wi gima rach ma notimono. Kae to ging’ado ka be jarichono owinjore odong’ e kanyakla. Nitie sama nyalo dwarore ni gigol jarichono e kanyakla.—1 Kor. 5:11-13. w22.02 5 ¶11-12

Bed ni nyocha e ka obatiswa kata nobatiswa higni mang’eny mokalo, waduto wadwaro bedo gi kido ma Jehova morgo. Mondo watim kamano dwarore ni warit pachwa. Nikech ang’o? En nikech kinde mang’eny pachwa e ma chikoga kitwa. Ka wasiko waparo mana gik ma kelonwa mor wawegi, yot ahinya mondo wawach kata watim gik maricho. (Efe. 4:17-19) To ka wapong’o pachwa gi gik mabeyo, biro bedonwa mayot wacho kendo timo gik ma moro Wuonwa, Jehova. (Gal. 5:16) Kata kamano, ok yotga geng’o paro maricho duto mondo kik donj e pachwa. Wan e ma nyaka wayier ka be wabiro yie mondo parogo ochikwa kata ooyo. Ka pok obatiswa, nyaka wawere gi weche kod timbe ma Jehova osin-go. Mano e okang’ mokwongo kendo maduong’ie moloyo ma nyaka wakaw ka wadwaro lonyo kit dhano machon. Mondo wamor chuny Jehova chuth, dwarore ni warwak kit dhano manyien. w22.03 8 ¶1-2

Ok en-ga gima yot mondo jodongo ong’e ka Jakristo motimo richo maduong’ oseloko chunye gadier. Nikech ang’o? Jodong-kanyakla ok nyal somo chuny ng’ato. Omiyo, nyaka gitem neno gik ma nyiso ni Jakristono osin gi richo ma notimono. Gibiro dwaro neno gadier gik ma nyiso ni jarichono oloko pache, chunye, kod timbene. Nyalo kawo kinde ka pok jarichono otimo lokruogego. Ng’at mogol e kanyakla biro nyiso ni oloko chunye gadier ka obiro e chokruoge mag kanyakla ma ok obare, kendo ka oluwo gik ma jodongo nonyise ni otim, kaka lamo kod puonjruok Muma. Bende, obiro timo matek mondo otang’ gi gik ma nomiyo odonjo e richo. Ka otimo matek mondo olos winjruokne gi Jehova, onyalo bedo gadier ni Jehova biro weyone richone chuth, kendo jodongo biro dwoke e kanyakla. w21.10 6 ¶16-18

Nikech Yesu nohero Jehova Nyasaye ahinya, nolame gi chunye duto e kinde ma ne en e polo kod ka ne en e piny ka. (Luka 4:8) Nopuonjo jopuonjrene bende mondo otim kamano. Yesu kod jopuonjrene ne ok otiyo gi sanamu moro amora e lamo Nyasaye. Nikech Nyasaye en roho, onge gimoro amora ma dhano nyalo loso ma nyalo chalo kode! (Isa. 46:5) To nade loso sanamu mag joma iluongo ni jotakatifu kendo lamogi? Kuom chike apar ma ne Jehova omiyo Jo-Israel, chik mar ariyo yudore e ndiko ma kawuono. Mago weche ma tiendgi winjore maler ne joma lamo Nyasaye gadier. Joma nono weche histori bende oyie ni Jokristo ma kinde mokwongo ne ochiwore chuth ne Nyasaye. Joneno mag Jehova e kindegi luwo ranyisi ma ne Jokristo mokwongogo oketo. w21.10 19-20 ¶5-6

Yesu nonyiso Jokristo ma nodak Judea ni kinde ne dhi biro ma jolweny ne dhi ‘goyo kambi’ ka gilworo Jerusalem. (Luka 21:20-24) Sama mano ne dhi timore, ne dhi dwarore ni gichak “ringo ka gidhi e gode.” Mano e gima ne dhi reso ngimagi. Kata kamano, ne nyaka giikre weyo mwandugi duto chien. Higni moko mokalo, gaset moro mar Mnara wa Mlinzi nowacho kama: “Ne giweyo puothegi gi utegi, kendo ne ok gikawo mwandu moro amora. Nikech ne gin gadier chuth ni Jehova ne dhi ritogi kendo sirogi, ne giketo lame e ma obedo mokwongo e ngimagi.” Gasedno nomedo wacho kama: “Machiegnini, wanyalo romo gi tembe moko ma biro nyiso paro ma wan-go kuom mwandu; dibed ni mwandu e ma waneno kaka gi maduong’ koso resruok ma Jehova biro kelo ne ji duto malame gadiera? Ee, ka giko ochopo, biro dwarore ni wanan e pek moko matek kendo watuonre gik mang’eny ma wahero. Nyaka waikre timo gimoro amora ma dwarore.” w22.01 4 ¶7-8

Kinde machuok ka Jo-Israel nosewuok Misri, Jehova nofwenyore ne Musa kofulone nyinge kod kido ma en-go. Nowachone kama: “An Jehova, an Jehova, an Nyasaye mang’won kendo ma kecho ji, ma iye ok wang’ piyo, kendo mogundho gi hera mosiko kod adiera, ma nyiso ji gana gi gana hera mosiko, ma weyo ne ji kethogi, gi richogi.” (Wuok 34:6, 7) E weche ma Jehova nowachogo, nonyiso Musa wach moro makende e wi herane mosiko. Mano en wach mane? Jehova ne ok owacho ni en mana gi hera mosiko, to nowacho ni ‘ogundho gi hera mosiko.’ Muma wuoyo e wi Jehova e yo ma kamano kuonde mamoko auchiel. (Kwan 14:18; Neh. 9:17; Zab. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jona 4:2) Onge kamoro amora e Muma miwuoyoe kamano kuom dhano. Donge en gima morowa ng’eyo ni Jehova wachonwa nyadinwoya ni ogundho gi hera mosiko? w21.11 2-3 ¶3-4

Jo mokendore nyalo puonjore kuom ranyisi ma jaote Petro kod jaode noketo. Dweche auchiel kama bang’ ka Petro nohango romo gi Yesu, ne dwarore ni Petro otim yiero moro maduong’. Petro ne en jalupo. Omiyo, ka ne Yesu okwaye mondo obed jalupne kuom thuolone duto, Petro ne nyaka par kaka joode ne dhi yudo gik mochuno e ngima. (Luka 5:1-11) Petro nong’ado ni nodhi riwore gi Yesu e tij lendo, kendo nenore ni jaode noriwo lwedo yiero ma notimono. Muma nyisowa ni bang’ chier Yesu, jaod Petro ne dhiga gi Petro e wuodhe mopogore opogore ka gilimo owete gi nyimine mondo gijiwgi. (1 Kor. 9:5) Onge kiawa ni ranyisi ma chi Petro noketo nomiyo Petro obedo gi chir mar chiwo puonj ne chwo kod mon ma Jokristo. (1 Pet. 3:1-7) Nenore maler ni Petro gi jaode ne ogeno kuom singo mag Jehova ni nodhi ritogi ka giketo weche mag Pinyruoth obedo mokwongo e ngimagi.—Mat. 6:31-34. w21.11 18 ¶14

Jaote Paulo nohero Jokristo wetene, kendo notiyo matek mondo okonygi. (Tich 20:31) Mano nomiyo Jokristo wetene bende nohere ahinya. Nitie chieng’ moro ma jodong-kanyakla ma ne a Efeso ‘nomuoch gi ywak ahinya’ bang’ ka ne gifwenyo ni ne ok gidhi neno Paulo kendo. (Tich 20:37) Jodong-kanyakla ma kindewagi bende ohero owete gi nyimine ahinya kendo gitimoga kinda duto mondo gikonygi. (Fil. 2:16, 17) Kata kamano, nitie seche ma jodong-kanyakla romoga gi pek moko. Ang’o ma nyalo konyogi loyo pekgo? Jodongo ma tiyo matek nyalo puonjore kuom ranyisi mar Paulo. Jaote Paulo ne ok en malaika, to ne en dhano mana kaka wan. En bende nokedoga matek mondo otim gik makare. (Rumi 7:18-20) Noromo gi chandruoge mopogore opogore. Kata kamano, chunye ne ok ojok moweyo tiyo ne Jehova komor. Ka jodong-kanyakla oluwo ranyisi mar Paulo, ginyalo nyagore maber gi pek ma giromogo kendo ginyalo siko ka gimor e tij Jehova. w22.03 26 ¶1-2

Bug Tim Jo-Lawi 19:3 wuoyo e wi rito Sabato. Nikech Jokristo ok nie bwo Chike Musa, ok waritga Sabato ma juma ka juma. Kata kamano, pod wanyalo puonjore weche mang’eny e yo ma Jo-Israel ne ritogo Sabato kod ber ma ne giyudoga ka gitimo kamano. Odiechieng’ mar Sabato ne en odiechieng’ ma ji ne yueyoe kuom tijegi mondo giket pachgi duto e weche Nyasaye. Mano e momiyo e odiechieng’ mar Sabato, Yesu ne jadhiga e sunagogi ma ne ni e taondgi mondo osom Wach Nyasaye. (Wuok 31:12-15; Luka 4:16-18) Chik Nyasaye ma yudore e Tim Jo-Lawi 19:3 ma wacho ni, “nyaka urit Sabato maga” onego ochwalwa mondo odiechieng’ ka odiechieng’ waketie thuolo moro tenge mar nono weche motudore gi lamo mar Nyasaye. Be ineno ni onego itim lokruok moko mondo iti gi puonj manie chikno? Ka iketo thuolo moro tenge mondo inon Wach Nyasaye pile ka pile, ibiro bedo gi winjruok machiegni ahinya gi Jehova, to mano gima dwarore ahinya ka idwaro bedo ng’at maler. w21.12 5 ¶13

E kinde ma Yesu ne ni e piny, ne ok obuono ng’ato ang’ata. Nochiemo gi jomwandu kod joma ne nigi teko, kata kamano, kinde mang’eny nojabedoga gi joma odhier kod joma ji nochayo. E wi mano, nokecho joma ji ne neno ka “joricho.” Gik ma Yesu notimogo nochwanyo joma ne paro ni gin joma lich ahinya. Mano nomiyo gipenjo jopuonjre Yesu niya: “Ang’o momiyo uchiemo kendo umetho gi josol osuru kod joricho? ” Yesu nodwokogi kotiyo gi weche ma yudore e ndiko ma kawuono. (Luka 5:29-31) Higni mang’eny ka ne pok Mesia obiro, janabi Isaya nokoro ni piny ne dhi kwede. Janabi Isaya nowacho kama: “Ji ne ochaye kendo onge ng’at ma ne dware . . . Ne chalo ka gima opandnwa wang’e. Ne ochaye, kendo ne wakwane ka ng’at ma nono.” (Isa. 53:3) Weche ma nokorgo nonyiso ni ji ne dhi tamore keto yie kuom Mesia. Kuom mano, Jo-Yahudi ma nodak e ndalo ma ne Yesu ni e piny ka nonego ong’e ni gima kamano ne dhi timore ne Yesu. w21.05 8-9 ¶3-4

Moko kuom Jokristo mokwongo ne ok kawga okang’ mapiyo sama nomigi puonj. (Jak. 1:22) Moko to ne dewo wang’ jomwandu. (Jak. 2:1-3) To moko bende ne ok ong’eyo rito lewgi. (Jak. 3:8-10) Kata obedo ni Jokristogo ne nigi nyawo madongo ma ne dware ni gitimie lokruok, Jakobo ne ohore kodgi. Nomiyogi siem moriere e yo mang’won, kendo nojiwogi ni gimany kony kuom jodongo. (Jak. 5:13, 14) Puonj: Hori gi nyawo mag jomamoko kendo igen ni ginyalo lokore. Thoth joma wapuonjoregago Muma yudoga ka ok yotnegi tiyo gi puonj moko. (Jak. 4:1-4) Nyalo kawo kinde malach mondo giwe timbegi maricho, kendo gibed gi kido mabeyo ma dwarore ni Jokristo obedgo. Onego wachok chir mondo wanyis jopuonjrewa kuonde monego gitimie lokruok. Bende, onego wagen ni ginyalo lokore ka wan gadier ni Jehova ywayoga joma obolore ire, kendo omiyogi teko mar timo lokruoge ma dwarore e ngimagi.—Jak. 4:10. w22.01 11 ¶11-12

Dwarore ni Jokristo duto oluw ranyisi mar Jehova mar kecho ji. Nikech ang’o? Achiel kuom gik momiyo en ni Jehova biro dino ite ne ng’at ma ok kech jomamoko. Onge ng’ato ang’ata kuomwa ma nyalo mor ka Jehova otamore winjo lamone. Kuom mano, nyaka watem mondo wakech jomamoko. Kar dino itwa ne Jakristo wadwa ma ywak nikech chandruok, wadwaro ni kinde duto waikre winjo “ywak mar jachan.” Bende, watemoga matek mondo waluw gima Muma wacho niya: “Ng’at ma ok kech jomamoko, en bende ok nokeche e bura.” (Jak. 2:13) Ka wabolore ma wang’eyo kaka wan bende wadwaro ni okechwa, biro bedonwa mayot kecho jomamoko. To moloyo, dwarore ni wanyis kidono sama jaricho moloko chunye oduogo e kanyakla. Ranyisi manie Muma nyalo konyowa neno gimomiyo onego wakech jomamoko kod gimomiyo ok onego wabed mager kodgi. w21.10 12 ¶16-17

E otieno mogik ka ne pok oneg Yesu, nomanyo kamoro mokue ma nonyalo paroe matut kendo lamo. Nodhi e puodho mar Gethsemane. E kindeno, Yesu nopuonjo jopuonjrene wach moro maduong’ e wi lamo. Ka ne gichopo e puodho mar Gethsemane, noyudo seche osedhi ahinya, kendo nyalo bedo ni ne en chuny otieno. Yesu nonyiso jootene ni ‘gisik ka gineno,’ kae to noweyogi mondo odhi olem. (Mat. 26:37-39) Kata kamano, sama Yesu ne lemo, nindo notero jootego. Ka ne Yesu oyudogi ka ginindo, nojiwogi kendo niya: “Sikuru ka uneno kendo lemuru kinde duto.” (Mat. 26:40, 41) Yesu nong’eyo ni ne gin gi parruok mang’eny kendo ne giol. Omiyo, nikech nokechogi, nonyisogi kama: “Ringruok e ma nyap.” Kata kamano, Yesu noduogo irgi nyadiriyo, to noyudogi ka ginindo.—Mat. 26:42-45. w22.01 28 ¶10-11