Ng’e Kaka Onego Idwok Penjo

PENJO moko chalo gi lwanda ma wiye limbo e wi pi. Kama duong’ en kama opondo e bwo pi to ok wiye malimbo gioko. Kinde mang’eny, ng’eyo gimomiyo openj penjo e gima duong’ moloyo penjo mopenjno.

Kata kapo ni jal mopenjo penjono dwaro ahinya yudo dwoko, ng’eyo kaka onego idwoke oriwo ng’eyo weche mowinjore iwachne koda yo monego itigo kidwoko wachno. (Joh. 16:12) Seche moko, mana kaka Yesu nonyiso jootene, ng’ato nyalo dwaro ng’eyo gimoro maok owinjore owachne kata maok nyal konye.—Tich 1:6, 7.

Ndiko puonjowa kama: “Wachu mondo obed mang’won pile, kendo obed gi ndhadhu, mondo ung’e kaka owinjore udwok ng’ato ka ng’ato.” (Kol. 4:6) Omiyo, kapok wadwoko, dwarore ni wapar ok mana gima wabiro wacho, to bende kaka wabiro wache.

Ng’e Paro ma Jalno Nigo Kuom Wachno

Jo-Sadukayo ne temo keto ne Yesu obadho kuom penje e wi chier mar dhako ma nosekendi nyading’eny. Kata kamano, Yesu nong’eyo ni Jo-Sadukayogo to ne ok oyie kuom chier. Omiyo kane odwokogi, notimo kamano e yo ma ne rieyo paro maok kare ma nomiyo gipenjo penjono. Koleronegi kor wachno adimba kendo kotiyo gi wach moro ma ne ging’eyo mayudore e Ndiko, Yesu nofwenyonegi gima ne pok giparo—weche manyiso maler ni kuom adier Nyasaye ne dhi chiero jomotho. Dwoko mare nomiyo joma ne kwedego owuoro ahinya mi ne giluoro penje gimoro kendo.—Luka 20:27-40.

Mondo ing’e kaka onego idwok penjo, in bende nyaka ing’e paro ma joma penjigo nigo koda gik machandogi. Kuom ranyisi, jaklasu kata jatich wadu nyalo penji gimomiyo ok icham Krismas. Openji nikech ang’o? Be adier odwaro ng’eyo gimomiyo, koso odwaro mana ng’eyo kabe un bende oyienu bedo gi mor? Mondo ing’e, nyalo dwarore ni ipenje gimomiyo openjo penjono. Kae to, dwoke kaka owinjore. Bende inyalo tiyo gi thuolono mondo inyise kaka luwo puonj mag Muma konyowa geng’o pek mabiro kata mayudore nikech timo nyasi kaka mago.

Wakaw ni omiyi thuolo mar wuoyo gi joskul weteni kuom Joneno mag Jehova. Bang’ wuoyo kodgi, ginyalo penji penjo moko. Kapo ni gipenjo gi chuny maler, dwoko mayot kendo ma achiel kachiel ber moloyo. Kapo ni penjogigo nyiso ni gin gi paro maok kare ma oganda nigo kuom Joneno, kapok idwokogi, inyalo kwongo nyisogi e yo machuok gimomiyo ji nigi paro ma kamago kuom Joneno kendo gimomiyo Joneno oyiero mar weyo Muma ema oketnegi chike. Kinde mang’eny ber kawo joma penjo penjogo ni gin joma dwaro ng’eyo, to ok joma kwedowa—kata obedo ni gipenjogi e yor akwede. Kae to, dwoko mari miyi thuolo mar yawo pach jowinjo, miyogi weche madier, kendo leronegi kaka Ndiko siro puonj mwayiego.

Kapo ni ng’at mondiki tich otamore miyi thuolo mar dhi e chokruog-distrikt, ibiro timo nang’o? Mokwongo, ne gik moko kaka onenogi. Be dibed ni kichiwori tiyo kuom seche momedore e kinde machielo, mano biro konyo? Be nyalo konyo kapo ni inyise ni puonj mwayudo e chokruogewago ema miyo wabedo jotich mawacho adier kendo migeno? Ka inyiso ni in bende idewo chal mantie kar tich, en bende onyalo timoni kaluwore gi kwayo mari. To nade kapo ni odwaro ni itim gima ok kare? En adier ni kwedo wachno achiel kachiel kitiyo gi paro mowuok e Ndiko nyalo miyo ong’e kama ichung’ie kuom wachno. Kata kamano, donge nyalo konyo kinyiso wuon tich ni ng’at moyie mondo wuon tich oti kode e wacho miriambo kata e kwelo, bende nyalo wuondo kata kwalo wuon tich?

Komachielo, nyalo bedo ni in nyathi maok dwar timo gik maok owinjore gi Ndiko matimore e skul. Ng’e ni japuonj nyalo bedo ni ok nigi paro kaka magi, kendo en gi ting’ mar neno ni nyithindo duto me klas luwo chik. Gik madwarore mondo itim gin (1) nyiso ni idewo ting’ ma japuonj nigo, (2) lero paro ma in-go kinyiso luor, koda (3) chung’ motegno kuom gima ing’eyo ni biro miyo Jehova obed mamor. Mondo weche odhini maber, nyalo dwarore ni itim mathoth moloyo mana wacho achiel kachiel yie ma in-go. (Nge. 15:28) Kapo ni in nyathi matin, onge kiawa ni wuonu kata minu biro konyi iko gima ibiro wacho.

Kinde moko, nyalo dwarore ni ikwed weche mihangoni gi ng’at moro man-gi loch kuomi. Polis, ofisa mar sirkal, kata jang’ad bura moro, nyalo dwaro ni idwok penjo moko motudore gi luwo chik moro, chung’ni kaka Jakristo kuom weche siasa, kata paro ma in-go kuom riwruok e nyasi mag siasa. Onego idwok nade? Muma puonjowa ni wadwok wach ‘gi muolo kod luor’ matut. (1 Pet. 3:15, 16) Bende penjri gimomiyo wechego chandogi, kae to inyisgi gi luor ni idewo paro ma gin-gono. Kae to itim ang’o? Jaote Paulo nowuoyo kuom ratiro ma chik Jo-Rumi ne chiwo, omiyo in bende inyalo nyiso ratiro ma chik sirkal chiwo kuom wachnino. (Tich 22:25-29) Samoro nyiso adiera kuom kaka Jokristo mokwongo ne timo koda kaka Joneno mag Jehova e piny mangima timo, nyalo medo yawo pach ofisano. Kata inyalo nyiso kaka luwo chike Nyasaye nyalo medo jiwo ji orit chike mowinjore mag sirkal kinde duto. (Rumi 13:1-14) Bang’ timo kamano, chiwo paro motenore kuom Ndiko manyiso kama ichung’ie kuom wechego nyalo miyo orwak wachni e yo maber.

Paro ma Jalno Nigo Kuom Ndiko

Seche ma inono kaka ibiro dwoko, bende nyalo dwarore ni inon paro ma jal mopenjino nigo kuom Ndiko Maler. Yesu notimo kamano kane odwoko penjo mar Jo-Sadukayo e wach chier. Nikech nong’eyo ni jogo noyie mana kod Ndiko mag Musa, Yesu nowuoyo kodgi kuom wach moro mayudore mana e buge abich mokwongo mag Muma kokwongo wachonegi niya: “Kata Musa bende nonyiso e kar wach yath maliel, ni jo motho chier.” (Luka 20:37) In bende inyalo yudo ni ber ka itiyo kod weche ma jawinjo ong’eyo kendo oyiego mayudore e Muma.

To nade ka jawinjo mari ok kaw Muma kaka wach Nyasaye? Ne gima jaote Paulo nowacho e twak ma ne ogolo e Areopago, mana kaka ondik e Tich Joote 17:22-31. Ne owuoyo kuom adiera mag Ndiko maok ohulo Muma achiel kachiel. Kowinjore, in bende inyalo timo kamano. E alwora moko, nyalo dwarore ni ugo mbaka ding’eny gi ng’ato kapok isomone Muma. Sama ichako tiyo gi Muma, nyalo bedo maber kikwongo nyise gimomiyo nono Muma dwarore kar mana ridone ni Muma en Wach Nyasaye. Kata kamano, gima duong’ midwaro chopo onego obed chiwo neno e yo maler kuom dwaro mar Nyasaye, kendo bang’ kinde miyo jawinjoni one owuon gima Muma wacho. Muma nigi teko moloyo gimoro amora ma wan wawegi wanyalo wacho.—Hib. 4:12.

“Wachu Mondo Obed Mang’won Pile”

Mano kaka en gima owinjore nyiso jotich Jehova, Nyasaye mang’won, ni wechegi “obed mang’won pile, kendo obed gi ndhadhu”! (Kol. 4:6; Wuok 34:6) Mano tiende ni onego wawuo gi ng’wono, kata obedo ni jomoko ok owuoyo kodwa e yo makare. Wechewa onego obed moyier maber, to ok mager kata mobol abola.

Ji mathoth nyagore gi chandruoge madongo, kendo pile pile iyanyogi. Sama walimo joma kamago, ginyalo wuoyo kodwa gi gero. Onego watim ang’o? Muma wacho ni: “Duoko wach mamuol ogeng’o mirima.” Dwoko ma kamano bende nyalo mulo chuny jalno makwedowa. (Nge. 15:1; 25:15) Kuom jogo ma pile pile ing’ayonegi wach, winjo dwol mang’won koda weche manyiso ng’wono, nyalo morogi ahinya mami giwinj wach maber mwakelonegi.

Ok wadwar ywaruok kata matin gi jogo maonge luor ne adiera. Kar mano, gombowa en ni wawuo kuom Ndiko gi joma oyienwa wuoyo kodgi. Kata obedo ni wayudo chal mane, wasiko ka waketo e paro ni onego wadwok penjo e yo mang’won kendo ka wan gadiera ni singo mabeyo mag Nyasaye gin migeno.—1 Thes. 1:5.

Yiero mar Ng’ato Owuon

Ka japuonjre Muma kata Jakristo wadu openjo gima onego otim kuom wach moro, onego idwoke nade? In iwuon nyalo bedo ni ing’eyo gima ditim. Kata kamano, ng’ato ka ng’ato nyaka ting’ ting’ne owuon kuom kaka ong’ado weche mag ngimane. (Gal. 6:5) Jaote Paulo nolero ni ne ojiwo jogo ma ne olendone mondo “owinj wach” kuom yie. (Rumi 16:26) Mano en ranyisi maber monego waluw. Jalno mang’ado weche mana mondo omor ng’at mapuonje Muma kata dhano moro machielo, tiyo ne dhano to ok odag kuom yie. (Gal. 1:10) Nikech mano, dwoko ma achiel kachiel seche moko ok nyal konyo ahinya jalno mapenjo penjo.

Kare ere kaka inyalo dwoko e yo mowinjore gi puonj mayudore e Muma? Inyalo nyise puonj kod ranyisi moko mowinjore mantie e Muma. Seche moko be inyalo nyise kaka onyalo timo nonro mondo oyud puonjgo kata ranyisigo en owuon. Inyalo kata wuoyo kuom puonjgo koda kaka ranyisigo konyo maok inyiso kaka gitiyo kuom wach machandouno. Penj ng’atno kabe ei wechego onyalo neno gimoro manyalo konye ng’ado paro e yo mariek. Jiwe mondo oti kod puonj kaachiel gi ranyisigo mondo one ni yo mane mabiro moro Jehova. Timone kamano konye tiego nyalone mar “pogo e kind gik mabeyo kod gik maricho.”—Hib. 5:14.

Chiwo Paro e Chokruoge mag Kanyakla

Chokruoge mag kanyakla Jokristo miyowa thuolo mang’eny mag wacho ayanga yie ma wan-go. Yo achiel mar timo kamano en kokalo kuom chiwo paro e wi penjo mopenj. Onego wachiw paro nade? Onego watim kamano ka wan gi gombo mar pako kata wuoyo maber kuom Jehova. Mano e gima Daudi jandik-zaburi notimo “e i chokrwok.” (Zab. 26:12) Bende onego wachiw paro e yo majiwo Jokristo wetewa omed bedo gi “hera gi timbe mabeyo,” mana kaka jaote Paulo nojiwo. (Hib. 10:23-25) Timo puonjruok motelo kuom weche mibi wuo kuomgi nyalo konyowa timo kamano.

Sama omiyi thuolo mar chiwo paro, tim kamano kitiyo gi weche mayot winjo, mawinjore maler kendo e yo machuok. Kik iwuo kuom paragraf duto; wuo mana kuom gimoro achiel. Kimulo mana wach achiel e wi dwokono, mano biro miyo jomoko thuolo mar wacho weche momedore. En gima konyo ahinya wuoyo kuom Ndiko moketi e paragrafno. Sama itimo kamano, tem nyiso weche sie manie ndikono mowinjore gi puonj ma uwuoyoeno. Puonjri chiwo paro kitiyo gi wecheni iwuon kar somo mana kaka ondikgi e paragraf. Kik chunyi chandi ka ok idwoko penjo e yo mong’ith kaka ne ichano timo. Mano timore ne ji duto kinde ka kinde sama gichiwo paro.

En gima nenore maler ni ng’eyo kaka onego wachiw dwoko oriwo mathoth moloyo mana ng’eyo dwoko madwarore. En gima dwaro ni wati gi rieko. To mano kaka en gima kelo mor chiwo dwoko mowuok e chunyi kendo mamulo chuny jomoko!—Nge. 15:23.