Ng’iyo Jowinjo

WENGEWA nyiso paro ma wan-go koda kaka wawinjo e chunywa. Ginyalo nyiso ni gimoro okawowa gi wuoro kata ni waluor. Ginyalo nyiso ng’wono kata hera ma wan-go. Seche moko ginyalo nyiso ni wan-gi kiawa kata ni wakuyo. Kane jaduong’ moro moti wuoyo kuom lit ma ne jothurgi okaloe, nowacho niya: “Wengewa nyiso kaka wawinjo e chunywa.”

Kaluwore gi kama wang’iyo, jomoko nyalo ng’ado paro ni wan joma nade kendo ni watemo wacho ang’o. E kit oganda mang’eny ji jogeno ng’at ma kawuoyo to ng’iyogi. Mopogore gi mano, kapo ni ong’iyo piny kata kama chielo sama owuoyo, ginyalo keto kiawa kuom lony ma en-go, kata kabe ng’atno wacho adier. Ogendni mamoko to kawo ni ng’iyo wang’ ng’ato tir ahinya en tim achaye, gero, kata dwaro miero. Ji jobedo gi parono moloyo sama ng’ama dhako gi ng’ama dichwo wuoyo, kata ka ng’ato wuoyo gi chif kata jatelo moro. To kuonde moko, ka ng’at ma hike tin wuoyo gi ng’ama duong’ne kong’iyo wang’e tir, ikawo ni oonge luor.

Kata kamano, kuonde maok kaw mano marach, ng’iyo wang’ ng’ato tir sama iwacho gimoro midwaro ni okaw mapek nyalo medo jiwo wachno. Inyalo ne ni jal mawuoyono ni gadier. Ne ane kaka Yesu nodwoko kane jopuonjrene ohum ahinya mowacho niya: “To ng’ano ma nyalo kwo?” Muma nyisowa kama: “Yesu nong’iyogi, mowachonigi niya, ‘Kuom ji ok onyalre, to kuom Nyasaye duto nyalore.’” (Math. 19:25, 26) Ndiko bende nyiso ni jaote Paulo nong’iyo adimba kaka jowinjone ne rwako wechene. Kinde moro, ng’at ma ne en rang’ol chakre nyuole ne nitie kama jaote Paulo ne wuoyoe. Tich Joote 14:9, 10 wacho kama: “Jali nowinjo Paulo ka yalo. To Paulo, kochomo wang’e kuome, moneno ni en gi yie ma dichange, nowacho gi dwol maduong’ niya, ‘Chungi tir gi tiendi.’”

Paro Minyalo Tigo e Tij Lendo. Sama in e tij lendo, nyis mor e wang’i sama idhi romo gi ji. Kowinjore, ti gi penjo maywayo paro mondo ichakgo mbaka kuom wach moro mamorou uduto. Sama itimo kamano, tem ng’iyo wang’e tir—ka ok kamano, ng’iye e yo mang’won kendo manyiso ni imiye luor. Ka wang’ ng’ato nyiso mor ma en-go e chunye, mano en gimaber ahinya. Ka wang’i nyiso mor kamano, wuon ot nyalo ng’eyo ni in ng’at machalo nade kendo mano nyalo miyo ogonyre obed thuolo wuoyo kodi.

Ka ng’iyo wang’ ng’ato en gima owinjore e alworau, ng’iyo ng’ato mondo ing’e gima wang’e nyiso nyalo konyi ng’eyo kaka onego itim e chal moro. Inyalo fwenyo ka ng’ato iye owang’ kata ka ok omor wuoyo kodi. Inyalo ng’eyo ka ok owinj tiend gima iwacho. Bende ibiro ng’eyo ka ochako ol kodi. Kendo ka omor gadier gi gima iwachone, mano be biro nenore. Kaka ong’iyi nyalo nyisi gima onego itim; iwuo mapiyo kata idhi mos, imiye thuolo mondo en bende ochiw pache, inyise kaka itimo puonjruok mar Muma, kata ing’e ka onego ung’ad mbakano.

Kata bed ni ilendo e lela kata itayo puonjruok Muma gi ng’ato, tem ng’iyo wang’e e yo manyiso ni imiye luor. Kata kamano kik igur wang’i kuome nikech mano nyalo miyo one wich kuot. (2 Ruo. 8:11) To ng’i wang’e kinde ka kinde sama uwuoyo mana kaka ng’ato nyalo ng’iyo wang’ osiepne. E pinje mang’eny, timo kamano nyiso ni chunyi mor gi ng’ato adier. En adier ni sama isomo Muma kata buk moro machielo, wang’i biro ng’iyo gima isomono. Kata kamano, mondo ijiw wach moro, nyalo dwarore ni ing’i wang’ ng’atno tir, to mana matin. Ka iting’o wang’i kinde ka kinde mondo ing’iye, mano biro konyi ng’eyo kaka okawo weche misomonego.

Kapo ni luoro wang’ ji miyo ng’iyo jowinjo bedoni matek sama eka ichako puonjori timo kamano, kik chunyi ol. Tiegruok nyalo miyo ng’iyo jowinjo e yo mowinjore obed timni mapile, kendo mano nyalo medo konyi wuoyo maber gi jomoko.

Sama Igolo Twak. Muma nyisowa ni kane pok Yesu ochako golo Twak mar Wi Got, “noting’o wang’e ong’iyo jopuonjrene.” (Luka 6:20) Puonjri kuom ranyisi ma noketo. Kapo ni iwuoyo e nyim ji, teg wang’i kuomgi kae to iling’ matin kapok ichako wuoyo. Kinde mang’eny mano biro dwaro ni ing’i wang’ jomoko kuomgi. Rito matin e yo ma kamano nyalo konyi loyo kibaji mibedogo sa chako twak. Bende mano biro konyo jowinjoni one gik moko kaluwore gi kaka wang’i nyiso. E wi mano, ibiro miyo jowinjo thuolo mar gudo pachgi mondo giwinji.

Sama igolo twak, ng’i jowinjo. Kik iba mana wang’i kuomgi. Tem ng’iyo ng’ato achiel achiel. Chiegni ni e kit ogendini duto, dwarore ni jagol-twak ong’i wang’ ji e okang’ moro.

Ng’iyo jowinjo ok en mana wito wang’i koni gi kocha kinde ka kinde. Ng’i wang’ jawinjo moro achiel e yo manyiso luor, to ka owinjore, tiek wacho sentens achiel king’iye. Kae to ng’i ng’at machielo kendo wach sentens achiel kata ariyo king’iye. Kik iteg wang’i aming’a kuom ng’ato achiel mamiyo wiye kuot, kendo kik isik king’iyo mana jomoko sie e kind jowinjogo. Dhi nyime ng’iyo jowinjo e yo ma kamano, to sama iwuoyo gi ng’ato achiel ng’i kaka orwako wachno kapok idhi kuom ng’at machielo.

Onego iket kalatas moting’o weche twak e rachungi migoloe twak, iting’e e lweti, kata ikete e Muma mondo obed kama inyalo nene mana kuom wito wang’i dichiel. Ka chuno ni nyaka ilung’ wiyi eka ine weche twak, ok ibi keto wang’i kuom jowinjo kaka dwarore. Onego ing’e ni ibiro ng’iyo weche twak e okang’ maromo nade kendo e kinde mage. Ka ing’iyo weche twak sama ichopo e chuny twak wuon, ok ibi neno kaka jowinjo rwako wecheni kendo twagi ok bi wuok e yo motegno kaka dwarore. Kamano bende, kisiko ing’iyo weche mindiko, ok ibi bedo gi thuolo mar ng’iyo jowinjo.

Kiwito ne ng’ato mpira, irito neno kabe omake. Paro ka paro manie twagi chalo gi mpira ma “iwito” ne jowinjo. Inyalo ng’eyo ni “gimako” mpirano kaluwore gi kaka girwako wach—yiengo wich, bwonjo, kata tego wang’gi kuomi. King’iyo jowinjo kaka owinjore, mano nyalo konyi ng’eyo gadier ni “gimako” paro michiwo.

Ka omiyi migawo mar somo e nyim kanyakla, be onego item ng’iyo jowinjo sama isomo? Ka jowinjo luwore kodi e somo Muma, ng’enygi ok bi ng’eyo king’iyogi kata ok ing’igi. Kata kamano, ng’iyo jowinjo nyalo jiwi isom gi jing’o nikech ibiro ng’eyo gadier kaka weche misomo donjonegi. To kuom jawinjo moro amora maok som Muma mare kendo mapache tangni, ng’iye nyalo miyo oduok pache e gima isomo. En adier ni inyalo mana ting’o wang’i machuok mondo ing’i jowinjo, kata kamano, ok onego itim mano e yo mamiyo sombi chochni. Nikech mano, ber ting’o Muma e lweti kendo ing’aw wiyi mondo tiki kik tenre e kori.

Seche moko imiyo jodong-kanyakla mgawo mar golo twak misomo achiel kachiel e chokruog-distrikt. Timo kamano dwaro lony, ikruok mong’ith, koda tiegruok ahinya. Onge kiawa ni twak misomo achiel kachiel ok mi jagol-twak thuolo mang’eny mar ng’iyo jowinjo. Kata kamano, ka jagol-twak oikore maber, onego obed ni onyalo ng’iyo jowinjo mage kinde ka kinde maok ochochni gi kama ne osomo. Timo mano biro konye mako pach jowinjo kendo miyo giyud ber chuth mawuok e puonj mabeyo mag Nyasaye.