“Jehova Osetimo gi ma Noparo Timo”

1. Kane osetiek ketho Jerusalem, Jeremia nowacho ang’o kuom weche ma Jehova noyudo okoro?

JERUSALEM koro ne osemukore. Mach ma ne Jo-Babulon omoko bang’ monjo dalano podi ne golo iro. Jeremia ne nyalo paro ywak gi nduru malich mar joma ne inego. Nyasaye nosenyise gik ma ne dhi timore, to gigo ne otimore mana kaka Nyasaye nowacho. Janabino ne ohum kama: “Jehova osetimo gi ma noparo timo.” To mano kaka masira ma noyudo Jerusalem ne duong’!​—Som Yuagruok 2:17.

2. Jeremia noneno ang’o kachopo kuom weche ma ne okor higini miche motelo?

² Kuom adier, Jeremia noneno kaka thoth weche ma Nyasaye nokoro kuom joge nochopo, moriwo koda weche mamoko ma ne okor chon. Higini miche motelo ne mano, Musa noketo maler ne Jo-Israel, gigo ma ne nyalo yudogi ka giyie kata ka gidagi winjo Nyasaye, tiende ni “gweth” kata “kwet.” Jehova to ne dwaro mondo joge oyud gweth. Masiche ma ne nyalo yudogi ka gidagi luwo kaka Nyasaye ne dwaro, ne nyalo bedo malich ahinya. Musa nosiemogi​—kendo Jeremia bende bang’e ne onwoyo wachonegi​—ni jogo maok winj kendo kwedo Jehova, ne biro kata “chamo ring yawuotgi, gi ring nyigi.” (Rapar 30:19, 20; Jer. 19:9; Lawi 26:29) Nyalo bedo ni jomoko nopenjore niya: ‘Be gi malich machalo kamano nyalo timore adier?’ E kinde ma Jo-Babulon ne olworo Jerusalem, kane chiemo orumo te, Jo-Yahudi ne otimo kamano. Jeremia nowacho niya: “Luet mon mang’won osetedo nyithindgi giwegi.” Nomedo niya: “Ne gibedo chiembgi, ka ne giketho dala mar joga.” (Yua. 4:10) To mano kaka ne en masira malich!

3. Ang’o momiyo Nyasaye ne oro jonabi ir joge?

³ En adier ni gimomiyo Jehova ne oro jonabi machalo gi Jeremia ok ne en mana ni mondo giland weche mag kum kende. Nyasaye ne dwaro mondo joge olokre oluw timbe makare. Ne odwaro mondo jo maricho olok chunygi. Ezra noketo wachno kama: ‘Jehova Nyasach Israel nooronegi wach gi dho jootene, kochako chon mar ooronigi wach; nikech nokecho ogandane kod kar dakne.’​—2 Weche 36:15; som Jeremia 26:3, 12, 13.

4. Jeremia ne winjo nade e chunye kuom ote ma ne olando?

⁴ Mana kaka Jehova, Jeremia bende ne kecho Jo-Israel. Inyalo neno mano kaluwore gi gima Jeremia nowacho kane Jerusalem podi ok okethi. Chunye ne chandore ahinya nikech masira ma ne birono. Masirano ne inyalo geng’o, to mana kane ji oyie winjo kendo luwo ote ma Jeremia ne lando! Tem ane paro kaka Jeremia ne winjo e chunye sama ne ochiwo ote mar Nyasaye kowacho niya: “Uwi, uwi! Wach osechwowo chunya; aonge gi kuwe e chunya; ok anyal ling’; ni kech asewinjo duond turumbet, kod go nduru mar lueny.” (Jer. 4:19) Ne ok onyal ling’ nikech masira ma ne birono.

ANG’O MA NOMIYO JEREMIA OBEDO GADIER CHUTH KUOM WECHEGO?

5. Ang’o momiyo Jeremia ne nigi adier chuth kuom ote ma ne olando?

⁵ Ang’o momiyo Jeremia ne nyalo bedo gadier chuth ni weche ma ne okoro ne biro timore? (Jer. 1:17; 7:30; 9:22) Ne en jal ma nigi yie motegno, ma ne osepuonjore Wach Nyasaye, kendo nong’eyo ni Jehova en Nyasaye ma koro weche madier. En gima ong’ere maler chakre chon, ni Jehova nigi nyalo mar wacho gima biro timore kata ka dhano neno ni mano tek, ne onyiso mano maler kane okoro ni ne odhi golo Jo-Israel owuog e tuech Misri. Jeremia nong’eyo maber kaka Jo-Israel nowuok Misri, bende nong’eyo maber gima ne owachi gi jal ma noneno kaka mano ne otimore. Joshua noparo ne Jo-Israel wetene kama: “Ung’eyo e chunyu duto kendo e parou duto ni, gimoro ne ok orem kuom gik mabeyo duto ma ne Jehova Nyasachu owacho kuomu; duto osetimorenu, onge kata achiel kuomgi morem.”​—Josh. 23:14.

6, 7. (a) Ang’o momiyo onego wanon weche ma Jeremia nokoro? (b) Ang’o mabiro konyi ibed gadier chuth kuom ote masani in iwuon ilando?

⁶ Ang’o momiyo onego idhi nyime nono matut weche ma Jeremia nokoro? Mokwongo, en nikech ne en gadier chuth ni weche ma Jehova wacho gin migeno. Mar ariyo, en nikech moko kuom weche ma Nyasaye nowacho kokalo kuom Jeremia, sani chopo, kendo moko bende biro chopo bang’e. Mar adek, en nikech Jeremia nochiwo ote mang’eny ahinya e nying’ Nyasaye, kendo jing’o ma nochiwogo otego nyiso ni ne en jatich makende mar Nyasaye. Profesa moro mosomo weche din wacho kama: “Kopime gi jonabi mamoko, Jeremia podi ong’ere ahinya.” Jeremia ne en jal ma Nyasaye notiyogo ahinya e chopo otene ne Joge, ma kane ochopo kinde ma Yesu ne wuoyo gi ji, moko kuom jowinjo mage ne wacho ni nyaka bed ni en Jeremia.​—Math. 16:13, 14.

⁷ Mana kaka Jeremia, in bende idak e kindego ma weche madongo ma ne okor e Muma chopo kare. Kendo dwarore ni in bende ibed gadier chuth ni weche duto ma Nyasaye nosingo gin adier. (2 Pet. 3:9-14) Ang’o manyalo konyi timo kamano? En dhi nyime keto geno mari chuth kuom weche mokor manie Wach Nyasaye. Nikech mano, ei sulani koda sula maluwo, wabiro nwoyo moko kuom weche ma Jeremia nokoro, kendo ma noneno gi wang’e ka chopo. Moko kuom weche ma wabiro nono nochopo bang’ thone. Kendo moko podi mulo ngimawa gie sani, kendo gibiro mulo ngimawa mar kinde mabiro. We mondo weche ma wanwoyo nono sani okonyi iket geno mari kuom Wach ma Jehova nokoro, kendo imed bedo gadier chuth ni, ‘Jehova biro timo gima oparo timo.’​—Yua. 2:17.

WECHE MA JEREMIA NOKORO, KENDO NONENO KACHOPO

8, 9. Achiel kuom gik momiyo Muma en buk makende en ang’o?

⁸ Nitie ji mang’eny matemo koro gik mabiro timore kinde mabiro. Par ane jogo manono kaka pesa tiyo e piny, josiasa, ajuoke, koda joma nono kit yamo. En adier ni ok yot koro kata ng’eyo gik mabiro timore bang’ odiechienge kata jumbe matin. Kata kamano, achiel kuom gik mamiyo Muma bedo buk makende, en ni oting’o weche mokor machopo gadier. (Isa. 41:26; 42:9) Weche duto ma Jeremia nokoro, gibed kuom gik ma ne biro timore machiegni kata ma ne dhi timore bang’ ndalo malach, nochopo chuth mana kaka ne ondikgi. Thoth wechego ne mulo ngima ji achiel achiel koda pinje. Mokwongo weuru wanon ane moko kuom gigo ma ne ochopo ka Jeremia podi ngima.

⁹ E ndalogi, ng’ano manyalo koro gadier kaka piny biro chalo bang’ higa achiel kata higini ariyo? Kuom ranyisi, en jasomo mane manyalo koro gadier kabe lokruok biro bedoe e loch mag sirkande mag dhano? Kokalo kuom much Nyasaye, Jeremia nokoro wach kuom kaka sirkal mar Babulon ne dhi medo tong’ mar lochne. Ne owacho ni Babulon, ne en “kikombe mar dhahabu” ma Jehova ne biro tiyogo e olo mirimbe ne Juda koda ne joma ne nitie e mier machiegni, mondo giti ne Babulon. To mano e gima Jeremia kaachiel gi Jo-Yahudi wetene ne oneno katimore.​—Jer. 25:1, 15-29; 51:7.

10. Ang’o ma Jehova nokoro kuom ruodhi ang’wen mag Juda?

¹⁰ Jehova notiyo gi Jeremia mondo onyis bende gik ma ne dhi timore ne ruodhi ang’wen mag Juda. Kuom wach Jehoahaz ma bende nong’ere kaka Shallum, ma ne en wuod Ruoth Josia, Nyasaye nokoro ni ne ibiro tere e twech e Babulon, to ne ok odhi duogo Juda. (Jer. 22:11, 12) Mano ne otimore. (2 Ruo. 23:31-34) Nyasaye nokoro ni jal ma ne dhi kawo kar Jehoahaz ma ne en Jehoiakim (Yehoyakim), ne ibiro ‘yiko kaka kanyina.’ (Jer. 22:18, 19; 36:30) Muma ok ler kaka Jehoiakim ne otho, kata nyiso kaka ne otim kitundu mare, to onyiso kaka wuode ma Jehoiakin nokawo loch e kinde ma ne olwor Jerusalem. Jeremia nokoro ni Jehoiakin (ma bende ne iluongo ni Konia kata Yekonia) ne idhi ter e tuech e piny Babulon, kendo ne obiro tho kuno. (Jer. 22:24-27; 24:1) Mano ne otimore kaka ne ondiki. To ang’o ma ne otimore ne Zedekia ruoth mogik? Jeremia nokoro ni Zedekia ne idhi keti e lwet wasigu ma ne ok dhi nyise ng’wono kata matin. (Jer. 21:1-10) Ang’o ma ne otimore? Jowasigugo ne omake. Ne ginego yawuote matindo gi ligangla ka oneno, ne gitucho wengene, kendo ne gitere Babulon, ma kuno ema ne othoe. (Jer. 52:8-11) Ee, weche mokorgi duto nochopo adier.

11. Hananaya ne en ng’ano, to Jehova nokoro wach mane kuome?

¹¹ Wasomo e Jeremia sula 28 ni e kinde loch mar Zedekia, Hananaya janabi mar miriambo ne kwedo weche ma Jehova ne koro kokalo kuom Jeremia e wach Babulon bedo gi loch e wi Jerusalem. Kokwedo gima Nyasaye ne wacho, Hananaya nokwer ni lodi mar bedo wasumbini ma Nebukadereza ne biro keto kuom Juda koda pinje mamoko, ne ibiro turo. Kata kamano kitaye gi Jehova, Jeremia noketo ayanga miriambo mag Hananaya, kendo ne onwoyo wacho kaka ogendini mang’eny ne biro tiyo ne Jo-Babulon, komedo wacho ni higa achiel ok ne dhi rumo kapok janabi ma miriambono otho. Kendo kamano e kaka gik moko ne otimore.​—Som Jeremia 28:10-17.

12. Jo-Yahudi mang’eny ne paro ang’o kuom ote maduong’ ma Jeremia ne chiwo?

¹² En adier ni ote maduong’ ma Nyasaye nomiyo Jeremia ne en nyiso kaka ne idhi kethi Jerusalem. Jeremia nochiwo siem nyadinwoya kaka jowasigu ne dhi ketho dalano ka Jo-Yahudi ok oloko chunygi ma giweyo lamo nyiseche manono, weyo timbe mamono, kendo weyo timbe gero. (Jer. 4:1; 16:18; 19:3-5, 15) Ng’eny Jo-Yahudi ma ne odak e kinde Jeremia, ne paro ni Jehova ok ne nyal timo gima chalo kamano. Hekalu mar Nyasaye ne oger Jerusalem. Be adier Nyasaye ne nyalo weyo mondo hekalu mare maler okethi? Ne giparo ni mano ok ne nyal timore. Kata kamano, ing’eyo ni Jehova ok wach miriambo. Ne otimo gima ne oparo timo.​—Jer. 52:12-14.

13. (a) Kindewagi chalo nade gi kinde Jeremia? (b) Ang’o momiyo gik ma Nyasaye nosingo ne jomoko e kinde Jeremia onego opuonji?

¹³ E ndalogi bende oganda Nyasaye romo gi gigo machalo gi ma jotich Jehova e kinde Jeremia ne romogo. Wang’eyo ni Jehova chiegni kelo masira ne jogo duto matamore winjo siem mage. Kata kamano, podi weche ma ne okorogo jiwowa, mana kaka ne gijiwo Jo-Yahudi ma ne omakore gi lamo madier e kinde Jeremia. To nikech Jo-Rekab noketo genogi kuom Jehova, kendo mako chike mag kwargi, Nyasaye nowacho ni ne gibiro tony sama iketho Jerusalem. Adier ne gitony. Mano nenore maler nikech e kinde Nehemia, ne owuo kuom “Malkija wuod Rekab,” ma nokonyo uro Jerusalem. (Neh. 3:14; Jer. 35:18, 19) Jehova nosingo ne Ebed-melek ni en bende ne obiro tony nikech nogeno kuom Nyasaye, kendo nokonyo Jeremia. (Jer. 38:11-13; 39:15-18) Kamano bende e kaka Nyasaye nosingo ne Baruk osiep Jeremia, ni Nyasaye ne dhi ‘miye obedi mangima.’ (Jer. 45:1, 5) Ang’o minyalo puonjri kaluwore kod kaka weche ma ne okorgi nochopo? Iparo ni Jehova biro timoni nade ka imakri kode motegno?​—Som 2 Petro 2:9.

WECHE MOKOR MA NOCHOPO BANG’ THO JEREMIA

14. Ang’o momiyo wach ma Nyasaye nokoro e wi Babulon en wach makende?

¹⁴ Nyasaye nokoro ni Nebukadereza ne biro loyo ok mana Juda kende, to koda Misri bende. (Jer. 25:17-19) Nyaka bed ni mano ne nenore ka gima ok nyalre nikech Misri ne nigi teko maduong’, kendo ne en gi loch e wi Juda. (2 Ruo. 23:29-35) Bang’ kosekethi Jerusalem, Jo-Yahudi ma nodong’ nochano mar weyo pinygi mondo gimany kuwe e piny Misri. Ne gidwaro timo kamano kata obedo ni Jehova noyudo osemiyogi siem ni kik gidhi kuno, kosingonegi ni ne obiro gwedhogi ka gidong’ Juda. Kapo ni giringo ma gidhi Misri, to ligangla ma ne giringono ne dhi luwogi nyaka kuno. (Jer. 42:10-16; 44:30) Weche ma Jeremia nondiko ok nyis kabe en owuon ne oneno kaka Jo-Babulon nomonjo Misri. Gima en adier, en ni weche ma Jehova nokorogo, nochopo kuom Jo-Israel ma noringo modhi Misri, kane Jo-Babulon oloyo Misri e kind giko higini mag 600-500 K.N.P.​—Jer. 43:8-13.

15, 16. Wach ma Nyasaye nowacho kuom dwoko joge e pinygi nochopo nade?

¹⁵ Jeremia nokoro bende kaka loch mar Babulon ma ne biro loyo Misri ne dhi rumo. Higini mia achiel kapok mano otimore, Jeremia nokoro gadier chuth kaka Babulon ne dhi lwar. Mano ne dhi timore nade? Janabi mar Nyasaye nokoro ni, pige ma ne olworo Babulon ne dhi ‘duono mi tuwo,’ kendo jolweny mage ok ne dhi kedo. (Jer. 50:38; 51:30) Weche mokorgi nochopo e wang’e kaka ne owachgi, kane Jo-Mede gi Jo-Persia oloko pi Aora Farati, ma giyore kendo gidonjo e dalano apoya ka Jo-Babulon ok ong’eyo. Bende ber ng’eyo ni ne okor ni dalano ne dhi dong’ gunda maonge ng’ama odakie. (Jer. 50:39; 51:26) Nyaka chil kawuono, Babulon ma kinde moko ne en dala maduong’ miwuoro, odong’ gunda mana kaka ne okor e wach Nyasaye.

¹⁶ Jehova nowacho kokalo kuom Jeremia ni Jo-Yahudi ne dhi bedo e bwo Jo-Babulon kuom higini 70. Bang’e Nyasaye ne dhi dwoko joge oduogi e pinygi kendo. (Som Jeremia 25:8-11; 29:10.) Daniel nogeno chuth wach ma ne okorni, kendo notiyo gi wachni e nono ndalo ma “masich Yerusalem” ne idhi tieki. (Dan. 9:2) Ezra nowacho kama: “Mondo omi wach mar Jehova timre ma nobiro gi dho Jeremia, Jehova nojiwo chuny Kuro ruodh Persia,” ma noyudo oseloyo Babulon, mondo odwok Jo-Yahudi e pinygi kendo. (Ezra 1:1-4) Joma noduogo bang’e, ne nyalo mor nikech kuwe mogundho e pinygi, kendo dwoko lamo maler mana kaka Jeremia nosekoro motelo.​—Jer. 30:8-10; 31:3, 11, 12; 32:37.

17. Ler ane kaka weche Jeremia kuom ‘ywak’ ma ne ni Rama nyalo bedo ni ne wuoyo kuom nek tieng’ ariyo.

¹⁷ Jeremia bende nondiko weche mokor ma ne dhi chopo higini mang’eny bang’e. Nowacho niya: “Jehova owacho kama; Yuak nitie e Rama ma ji winjo, ji goyo uwi, ka giyuagore malit; Rahel oyuago nyithinde, mi odagi hore koparo nyithinde, ni kech gionge.” (Jer. 31:15) Nenore ni bang’ ketho Jerusalem e higa mar 607 K.N.P., jomoko ma ne omak ne ochok e dala mar Rama, chiegni kilomita aboro yo masawa mar Jerusalem. Moko kuom joma ne omakgo nyalo bedo ni ne onegi e dala mar Rama. Mano nyaka bed ni nomiyo wach ma ne okor ni Rahel noyuag “nyithinde,” nochopo e okang’ mokwongo. Kata kamano, chiegni higini mokalo mia auchiel bang’e, Ruoth Herode nonego nyithindo ma ne ni Bethlehem. Mathayo jandik Injili nolero ni weche Jeremia nokoro ywak ma ne otimoreno.​—Math. 2:16-18.

18. Ere kaka wach Nyasaye ma ne okor kuom Edom nochopo kare?

¹⁸ Wach machielo ma ne okor, bende nochopo e kinde Jokristo mokwongo. Nyasaye nokoro kokalo kuom Jeremia ni Edom ne en achiel kuom pinje ma ne dhi chandore nikech Jo-Babulon ne biro monjogi. (Jer. 25:15-17, 21; 27:1-7) Kata kamano, Nyasaye nomedo koro weche mathoth mokalo kanyo. Nowacho ni Edom ne biro chalo gi Sodom gi Gomora. Donge ing’eyo tiend wechego? Edom ne dhi bedo maonge. (Jer. 49:7-10, 17, 18) To kamano e kaka ne otimore. Iparo ni nyinge kaka Edom kata Jo-Edom inyalo yudi kanye ndalogi? Be inyalo yudgi e map ma kindegi? Ooyo. Giyudore mana e buge machon koda e sigand Muma kata e map manyiso chal mar kinde machon. Jasomo miluongo ni Flavius Josephus ndiko ni Jo-Edom ne ochun mondo odonj e din mar Jo-Yahudi e higini mag 200-100 K.N.P. Bang’e, kane osekethi Jerusalem e higa mar 70 E.N., kargi nolal nono, kendo sani onge oganda mar Jo-Edom.

19. Ang’o ma bug Jeremia nyiso kuom nyalo ma Nyasaye nigo e chopo weche mokor?

¹⁹ Mana kaka inyalo neno, sula ka sula ei bug Jeremia opong’ gi weche mokor mamulo ngima ji achiel achiel koda pinje. Thoth weche mokorgi osechopo. Mano onego omiyi inon kendo ipuonjri bug Jeremia nimar onyisi gimoro monego ing’e kuom Nyasaye man malo chutho. Jehova osetimo gima ne oparo timo, kendo podi obiro timo moko. (Som Isaiah 46:9-11.) Mani onego omi wamed bedo gi geno chuth kuom gigo ma okor ei Muma. Kuom adier, moko kuom weche mokor ma Jeremia nondiko chopo e yo mamulo ngimani sani, kendo gibiro mulo ngimani e kinde mabiro. We wanon ane moko kuom wechego e thuolo modong’ mag sulani.

WECHE MOKOR MAMULO NGIMANI

20-22. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni weche mokor e Muma moriwo koda moko manie bug Jeremia, chopo kare e yore mokalo achiel? Ler ane.

²⁰ Wach moro ma Muma okoro nyalo chopo e yore mokalo achiel. Mano en adier kaluwore gi dwoko ma Yesu nomiyo jopuonjrene kane gipenje ‘ranyis mar biro mare, kendo mar giko mar ndalo.’ (Math. 24:3) Wechego ne ochopo e okang’ moro e kind higini mag 66 nyaka 70 E.N. Kata kamano, en gima nenore maler ni wach ma ne okorno ne dhi chopo bende e kinde “masira maduong’” mabiro yudo piny mangima. Mano nobed masira “ma pok nobedoe nyaka a chakruok piny nyaka chil kawuono, kendo ok nochak obedie ngang’.” (Math. 24:21) Weche mokorgo chalo gi mago ma ne Jeremia okoro. Moko kuom wechego nokwongo timore e higa mar 607 K.N.P. to ne gichopo mar ariyo bang’e mana kaka ne waneno kuom wach ‘Rahel yuago nyithinde.’ (Jer. 31:15) Adier, moko kuom gik ma Jeremia nokoro mulo kindewagi, kendo gimulo ngimani iwuon.

²¹ Inyalo neno mano ei bug Fweny. Kotelne gi much Nyasaye, jaote Johana nowuoyo kuom weche ma Jeremia nokoro chon kuom wach giko mar Babulon e higa mar 539 K.N.P. Wayudo ei bug Fweny chal mantie kuom gima ne otimore ne Babulon machon, koda gima biro timore e kinde mabiro to e okang’ malach. Achiel kuom weche ma Jeremia nokoro machopo e kindewagi, en podho mar dala maduong’ maratego ma en ‘Babulon Maduong’,’ tiende ni dinde duto mag miriambo e piny. (Fwe. 14:8; 17:1, 2, 5; Jer. 50:2; 51:8) Oganda Nyasaye ne nyaka ring ‘a kuome’ mondo kik ginwang’ masichene. (Fwe. 18:2, 4; Jer. 51:6) Pige mag dalano, tiendeni joge kata jokanyo malemo e dinde mag mirambogo, ne biro ‘duono.’​—Jer. 51:36; Fwe. 16:12.

²² Gima podi orito timore e kinde mabiro, en Nyasaye chulo kuor ne dinde mag miriambo kochopo singo mare mar kelo kum nikech sand ma joge malame oseyudo. Jehova biro ‘chule kaka duto ma notimo.’ (Jer. 50:29; 51:9; Fwe. 18:6) Kendo kamoro amora ma din mar miriambo nitie, nyaka dong’ gunda.​—Jer. 50:39, 40.

23. Jeremia ne okoro ang’o kaluwore gi wach dwoko lamo madier e kindewagi?

²³ Mana kaka nyalo bedo ni iseneno, weche mokor ma Jeremia nochiwo, bende miyowa geno. Ne okoro wach kuom dwoko lamo madier e piny e ndalowagi. Golo Jo-Yahudi ma ne nie tuech e dala machon mar Babulon, noketo ranyisi kaka oganda Nyasaye e kindegi, bende ne dhi wuok e Babulon Maduong’ bang’ ka Pinyruoth nosechako locho e polo. Jehova ne odwoko joge e lamo maler kendo mano nomiyogi mor mang’eny kendo ne gidwokone erokamano. Osegwedho kinda margi e konyo jomoko obi olame e yo madier kendo opidhogi gi wach Nyasaye. (Som Jeremia 30:18, 19.) In bende iseneno kaka e kindewagi, Jehova osechopo singruok mare mar miyo joge jokwath, matiende ni chwo motegno e wach Nyasaye, marito rombe mage e yo maber.​—Jer. 3:15; 23:3, 4.

24. Gin weche mage mapek ma Jeremia nokoro, mapodi orito chopo?

²⁴ Weche ma Jeremia nowacho ne oganda Nyasaye e kinde machon noting’o koda singo mar kelo gweth ne joma ne winjo wach, kendo chiwo siem mar kethruok ma ne dhi biro ne jogo ma ne ok orito winjruokgi gi Jehova. Kamano e kaka en e kindewagi. Siem moketi e wechegi nenore maler: “Kendo jo monegi gi luet Jehova ndalono, nobedi e kuonde duto nyaka ka ma piny ogikoe, koni gi koni; ok noyuaggi, kata chokogi, kata yikogi; ginibedi ka owuoyo moyar e lowo.”​—Jer. 25:33.

25. Oganda Nyasaye ndalogi nigi migawo mane?

²⁵ Mana kaka Jeremia, wadak e kinde matek. Mana kaka e kinde Jeremia, yo ma ji rwakogo wach Jehova, nyalo miyo gitony kata gilal ngimagi. Oganda Nyasaye e kindegi ok gin jonabi. Nyasaye ok ti kodwa mondo wamed weche e wi mago madier chuth mosendikonwa e Muma. Kata kamano, omiyowa migawo mar lando wach maber mar Pinyruoth ndalo duto nyaka giko mar ndalo. (Math. 28:19, 20) Kuom adier, ok wadwar ‘kwalo weche Jehova’ ka wapando wachne mondo ji kik ng’e gima chiegni timore. (Som Jeremia 23:30.) Wang’ado ni ok wabi duoko chien teko kata umo weche mapek ma wach Nyasaye oting’o. Thoth weche mokor ma Nyasaye nomiyo Jeremia mondo okor osetimore. Mani nyisowa maler ni moko ma podi ok osetimore, nyaka chop maonge kiawa. Nyaka wanyis ji ni Nyasaye nyaka ‘notim gima oparo, kaka wachne obet ma nochiko ndalo machon.’​—Yua. 2:17.

26. En wach mane ma ne okor ma wabiro nono?

²⁶ Sama wanono tije koda weche ma Jeremia nokoro, bende dibed maber moloyo ka wanono weche madongo ma Jehova nosingo kuom kaka ne obiro timo “singruok manyien” gi joge, kondiko chike mag singruogno e chunygi. (Jer. 31:31-33) E sula maluwo mae, wabiro nono kaka wach mokorni chopo kendo mulo ngimawa.