November

Nga mu bisemi, kwaseni bana beni kulibwahesela bikumbululo byabibwa, bije byendelela na myaka yabo. Simbu imo ku biwano byetu tukasimutwiya ha biñanda bya bulo nambe biñanda bije byendeka ha futisi ya kujela. Nameme ngoco, kwasa kukala paragirafu imo nambe abali haasa kukumbulula mwanike. Co lalo kwaseni bana beni bazibisise ngwabo simbu imo banasa kwonowa kubenika nga bashaka kukumbulula. Nga mulinga ngoco, co bana beni kubazeye nga benika beka ku biwano ha simbu ibashaka kukumbulula. (1 Timo 6:18) Tubaboshe twasa kulibwahesela kukumbulula bikumbululo bije byana Yehova bumpau na kutakamesa bakwetu baka-Kristu. (Visi 25:11) Nameme simbu imo twasa kwendeka mu bwihi ha byuma bitunaliwana nabyo, oloni kutwapandele kwendeka manene hali yetu. (Visi 27:2; 2 Kori 10:18) Tunapande kulinga mwoshe mutwasela kwaka mbunge ku cizango ca Yehova, ku Lijwi lyendi na ku bakwetu baka-kukulahela.—Kuj 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Cizemo citukwasa tutwaleleleho kutona na kusinganyeka mwamubwa. (Mate 22:37-39) Kuzema Njambi kutukwasa tutwaleleleho kukolesa omwo tulinga cipangi ca kwambulula nameme tunasa kuliwana na bukalu. (2 Timo 1:7, 8) Kuzema na banu baje kubakulahelele byuma bitwakulahela kutukwasa tutwaleleleho kubambulwila. Co tunasa kulinga ngoco kupangesa mafoni nambe kubasonekela mikanda. Twakulahela ngwetu batwatunga nabo simbu imo bakatenguluka na kulinga byuma byabibwa. (Ezeki 18:27, 28) Kuzema bakwetu kunambateselela na kuzema bakwetu baka-Kristu. Tumwesa ngwetu twazema bandolome na bandokazi betu nga ‘tulishongangeya umo na mukwabo na kulitunga umo na mukwabo.’ (1 Tesa 5:11) Ngwe maswalale mubakapangela hamo, netu tunapande kulishongangeya umo na mukwabo. Kutwesi kulingila shakelo kubiisila bandolome na bandokazi betu, co lalo kutwesi kubalinga mwamubi nga batulingile mwamubi. (1 Tesa 5:13, 15) Tumwesa lalo ngwetu tuli na cizemo nga tusingimika bandolome baje bali na kutwamenena mu cikungulukilo.—1 Tesa 5:12. w23.06 10 ¶6; 11 ¶10-11

Ngila imo itwasa kukanyameselamo likulahelo lyetu, inapu kusinganyekesesa ha ndando ya kupatula. Ndando ya kupatula itulingisa tukulahele ngwetu byuma byanatukulahesa Njambi bilishulisilila. Nga tusinganyekesesa ha byuma byalingisile Njambi ane Munendi kupwa ndando ya kutupatula, co tukanyamesa manene likulahelo lyetu na kukulahela ngwetu byuma byoshe byanatukulahesa Njambi, kwambateselela na kaye kakaha, bilishulisilila. Bika bitulingisa twendeke ngoco? Bika byalibungilile mu ndando ya kupatula? Yehova watumine Munendi yazema wa ntwatwa, uje yakele nendi muyehi manene mangana akusemukile hano hasi na kupwa munu wa kulumbunuka. Yesu mwakele hano hasi wakolesele mu tuyando twa kuliseza-seza. Bamuyandesele manene, co bamutsiile mu ngila yaibi. Yehova wafwetele ndando yakama manene. Njambi yetu wa cizemo watumine Munendi kwakututsila mangana twase kuyoya myaka yoshe, keti ha simbu yaindondo lika. (Iwano 3:16; 1 Pita 1:18, 19) Yehova akashulisilila cikulaheso cendi ca kunena kaye kakaha, mwafwa wanene Munendi yazema mangana akututsile. w23.04 27 ¶8-9

Kuma Yehova ali na lishungu lya kusangula batsi ndi? Eyo. Wahwimininine baka-kusoneka Mbimbiliya babangi basoneke bya lilabelelo lya kusanguka kwa batsi. (Isaya 26:19; Kujo 20:11-13) Yehova akashulisilila byuma byanakulahesa. (Yosh 23:14) Yehova nashungwiya kusangula banu baje banatsi. Tucisimutwiyeni ha byuma byendekele Yombi. Yombi wakulahelele ngwendi nameme nga atsa, Yehova nashungwiya kukamumona oku ayoya lalo. (Yombi 14:14, 15) Mukemwo mwali na kulizibila Yehova na hali bangamba bendi boshe baje banatsi. Ali na kushungwiya kubamona bayoya lalo oku banabwahelela, co lalo oku banalikangula. Batico banu babangi-bangi baje banatsi oku kanda bacizibuke Yehova na kulilongesa byendi? Nabo nakulahesa kukabasangula. (Bili 24:15) Ashaka ngwendi bapwe babusamba bendi, co lalo bayoye myaka yoshe hano hasi.—Iwano 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Bika byasa kumikwasa kukanyamesa lilabelelo lyeni? Cakumwenako, nga muli na lilabelelo lya kuyoya myaka yoshe hano hasi, co tandeni biñanda bili mu Mbimbiliya bije byendeka muikafwila Paradaisi na kusinganyekesesaho. (Isaya 25:8; 32:16-18) Singanyekeseseni mubukafwila buyoye mu kaye kakaha. Lingeni ngwe neni mumuli. Nga tuwana-wana simbu ya kusinganyekesesa mubukafwila buyoye mu kaye kakaha, co bukalu bwetu ‘bupwa bwa simbu yaindondo lika, co lalo bupwa bwabwehu.’ (2 Kori 4:17) Lilabelelo lyanatwana Yehova lyasa kutukolesa nga twaliwana na byeseko. Namyana laja byuma bimutonda bije bimikwasa mukolese. Ngeci, nga mutonda bukwasi mangana mushulisilile cipangi ceni na kukolesa mu ceseko nambe kutwalelelaho kupwa ba kubwahelela, lombeleni kuli Yehova kutundilila kwisi ya mbunge na kumutabesa ngweni amitwamenene kwitila mu kulinga cilongesa ca munu endilika. Tambuleni bukwasi bwa bandolome na bandokazi beni. Twaleleleniho kusinganyekesesa ha lilabelelo lyeni. Nga mulinga ngoco, ‘Njambi amyana nzili yoshe kwesekesa na bumpau bwendi bwa nzili mangana mwase kukolesa mu byuma byoshe na mbunge ya kubandamena na kubwahelela.’—Kolo 1:11. w23.10 17 ¶19-20

Kuli byuma byabingi bitulingisa tukandelele Yehova mu malombelo etu. Twasa kukandelela kuli ikeye ha byuma byoshe byabibwa bituli nabyo, mwafwa byuma byoshe byabibwa byatunda kuli ikeye. (Jems 1:17) Cakumwenako, twasa kumukandelela ha kutwana lifuti-libu lyalibwa na byuma byoshe byabibwa biliho. Twasa lalo kukandelela kuli ikeye ha kutwana kuyoya, kutwana naanga yetu, babusamba na lilabelelo. Twasa lalo kukandelela kuli Yehova ha busamba bwetu nendi buje bunapu bwa kulitila. Tunapande kulifwita kusinganyeka ha byuma bije bitulingisa tukandelele kuli Yehova. Tuli mu kaye muje banu kubesi na sipilitu ya kumwesa kukandelela. Banu banaka lika mbunge ku kutonda bibashaka, co kubesi kumwesa kukandelela ku byuma bibali nabyo. Nga netu tumona byuma mu ngila ei, co malombelo etu apwa-apwa lika a kulomba bukwasi. Tunapande kutwalelelaho kumwesa kukandelela ku byuma byoshe byanatulingila Yehova nga tushaka ngwetu tulinge byuma mu ngila inapande.—Luka 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Ha kupwa cisemi uje ali na cizemo, Yehova kesi kushaka kutumona oku tuyanda. (Isaya 63:9) Oloni kesi kutunyungilila ku bukalu bwoshe buje butwasa kwesekesa ku ndonga nambe milangi ya tuhya. (Isaya 43:2) Nameme ngoco, nakulahesa ngwendi atukwasa nga ‘twitamo.’ Co nameme tuliwane na tuyando twa kufwa bati, atukwasa tumupangele mwamubwa na kukanyamesa busamba bwetu nendi. Kutundaho, Yehova akatwana sipilitu yendi ije ikatukwasa tukolese. (Luka 11:13; Filp 4:13) Ngeci, tuli na byuma byoshe bije bitukwasa tukolese na kupwa ba kulongwa kuli Yehova. Yehova ashaka ngwendi tumukulahele. (Hebe 11:6) Simbu imo twasa kuliziba ngwetu bukalu bwetu bwakama manene. Co tunasa kuliziba ngwe Yehova kashaka kutukwasa. Oloni Mbimbiliya imwesa ngwayo Njambi asa kutwana nzili ije yasa kutukwasa ‘kufungulula bimpaka.’ (Myaso 18:29) Ngeci, kutwapandele kuuwasana na kuzeya. Tunapande kukala na likulahelo, co tunapande lalo kukulahela ngwetu Yehova akumbulula malombelo etu.—Jemusi 1:6, 7. w23.11 22 ¶8-9

Mbimbiliya inalumbununa mwamubwa cizemo. Awa majwi atakamesa mwafwa amwesa ngwawo baje bali mu bulo basa kutwalelelaho kulizema. Baje bali mu bulo banapande kutwalelelaho kupanga na nzili mangana batwaleleleho kulizema. Cakumwenako, tuhya twasa kutwalelelaho kushukuma nga mutushambeya nambe kwakako bikuni. Nga kumulingi ngoco twasa kuzima. Mu ngila imolika, baje bali mu bulo basa kutwalelelaho kulizema nga bakanyamesa busamba bwabo. Simbu imo, baje bali mu bulo banasa kuliziba ngwabo cizemo cabo cili na kutonola, maneneni nga kuli na kubakaluwila kuwana bimbongo bya kupwamo, nga bali na bukalu bwa kujeneka kulikangula mwamubwa, nambe nga bali na kulifwita kulela bana. ‘Mulangi wa Jah’ wasa kutwalelelaho kushukuma nga munalume na munakazi baje bali mu bulo batwalelelaho kukanyamesa busamba bwabo na Yehova. w23.05 20-21 ¶1-3

Bika bitunapande kulinga nga tutonda kupwa ba kusimpa? Nameme bisemi banasa kushongangeya bana babo ngwabo bapwe ba kusimpa, bana kubasa kutambula kusimpa ku bisemi babo ngwe ngwabo kwapwa kwa kulitambwisa mu naanga. Kupwa wa kusimpa kunapu ngwe kulilongesa cashu cimo. Ngila imo yasa kulilongeselamo munu cashu cimo inapu kutalesesa byalinga munu uje amulongesa na kumutembwinina. Mu ngila imolika, netu twasa kupwa ba kusimpa nga tutalesesa mubakalingila bakwetu baje bapwa ba kusimpa na kutembwinina mwanja wabo. Ngwe mwa Ndanyele, netu tunapande kuzibuka mwamubwa Lijwi lya Njambi. Tunapande kulikuta busamba bwa kukanyama na Yehova kwitila mu kusimutwiya nendi kushwa kumo mu kuzituka. Co lalo tunapande kukulahela Yehova na kukulahela ngwetu atukwasa. Nga tulinga ngoco, co tupwa ba kusimpa nameme nga kuli byuma bije byasa kutwonowesa kukala na likulahelo. Banu ba kusimpa kakangi bakabasingimika bakwabo. Basa lalo kukwasa banu ba bimbunge byabibwa kushwenya kuli Yehova. Ngeci, kuli byuma byabingi byabibwa bitulingisa tutonde kupwa ba kusimpa. w23.08 2 ¶2; 4 ¶8-9

Lijwi lya Cigriki libananungulula ngwabo kwilula bakele na kulipangesa kutalesa ku kweseka bikubo bya kufwa ngwe goldi na siuva mangana bamone indi bya busunga. Ngeci, tunapande kwilula mizimbu ituziba nambe biñanda bitutanda mangana tumone indi bya busunga. Kulinga ngoco kunapu kwa seho manene kuli yetu, maneneni omwo kayando kakama kali na kushwena muyehi. Kutubakana kukabangeya byoshe bituziba, tunapande kupangesa mwamubwa nzili yetu ya kusinganyeka mu kwesekesa byuma bituziba nambe bitutanda ku byuma biyendeka Mbimbiliya na munga ya Yehova. Nga tulinga ngoco, co kutungumuka na biñanda bya makuli bya kutunda ku badimona nambe cibembulu cabo. (Visi 14:15; 1 Timo 4:1) Ha kupwa cibunga, banu ba Njambi bakoboka kayando kakama. Nameme ngoco, umo na umo wetu kazibuka bilingiwa imene. (Jems 4:14) Oloni nameme tuyoya kweta ku kayando kakama nambe embwe, tukatambula cikandelela ca kuyoya myaka yoshe nga tutwalelelaho kupwa ba kulongwa. Ngeci, tutwaleleleniho kukala neli lilabelelo na kutwalelelaho kulibwahesela litangwa lya Yehova. w23.06 13 ¶15-16

Kutuzibuka mubulishulisilila bupolofweto bumo buli mu Mbimbiliya. (Ndanye 12:8, 9) Oloni kujeneka kuzibuka mubulishulisilila bupolofweto kukulumbununa ngwabo keti bwa busunga. Tunapande kukulahela ngwetu Yehova atukwasa kuzibisisa byuma bitunapande kuzibuka ha simbu inapande ngwe mwalingilile kunima. Kukakala mutambi ukamwesa ngwe ‘banu bali mu kwoloka, co kukwesi bushonde.’ (1 Tesa 5:3) Co bifulumende bya kaye bikatengulukila bulombelo bwa makuli na kubunyongesa. (Kujo 17:16, 17) Kutundaho, bikalwisa banu ba Njambi. (Ezeki 38:18, 19) Ebi bikakatula nzita ya Amagidoni, ije ikapwa nzita ya mamaneselelo. (Kujo 16:14, 16) Tuzibuka ngwetu ebi byuma ololo bilingiwa. Co omwo tubandamena ebi byuma, tutwaleleleniho kumwesa kukandelela kuli Tate yetu wa mwilu ha kwaka mbunge ku bupolofweto buli mu Mbimbiliya na kukwasa bakwetu nabo balinge ngoco. w23.08 13 ¶19-20

Kapositolo Paulu mwakele na kusimutwiya bya likulahelo na lilabelelo na cizemo, kumamaneselelo wendekele ngwendi “cizemo cikeco cakama manene kutubakana ebi byoshe.” (1 Kori 13:13) Bika byalingisile Paulu endeke ngoco? Kulutwe kutukatondeka lalo kukala na likulahelo mu byuma byanatukulahesa Njambi bya kunena kaye kakaha nambe kulabelela ngwetu bilishulisilila, mwafwa ha simbu oyo binalishulisilila laja. Oloni simbu yoshe tunapande kukazema Yehova na banu. Cizemo cetu kuli Yehova na bakwetu cikatwalelelaho kukola myaka yoshe. Kutundaho lalo, nga tuzema bandolome na bandokazi betu, co tumwesa ngwetu tu baka-Kristu ba busunga. Yesu walekele tupositolo bendi ngwendi: “Banu boshe bakazibuka ngwabo mu bandongesi bange, nga mulizema mukati keni.” (Iwano 13:35) Co lalo kulizema umo na mukwabo kutulingisa tutwaleleleho kulikwatasana. Paulu wendekele ngwendi cizemo “cikakutila byuma byoshe hamolika mu kulumbunuka.” (Kolo 3:14) Kapositolo Iwano wasonekelele bakwabo baka-kukulahela ngwendi: “Woshe wazema Njambi napande lalo kuzema ndolome yendi.” (1 Iwano 4:21) Nga tumwesa ngwetu twalizema umo na mukwabo, co tumwesa ngwetu twazema Njambi. w23.11 8 ¶1, 3

Mbimbiliya inesekesa buyoye bwetu ha kupwa baka-Kristu ku kushatuka. Baje bashatuka kweta na kushongo bakabana cikandelela ca kuyoya myaka yoshe. (2 Timo 4:7, 8) Ha kuwana ngwe ololo tweta kushongo, tunapande kulinga mwoshe mutwasela kutwalelelaho kushatuka. Kapositolo Paulu wendekele byuma bimo bije bitukwasa tutwaleleleho kushatuka na kukawana cikandelela. Watunangwile ngwendi ‘tumbile kuti byuma byoshe bije binatulemenena, . . . na kukolesa omwo tushatuka mu bweho bwa kushatuka bubanatwakela halutwe.’ Kuma Paulu walumbunwine ngwendi muka-Kristu kapandele kwambata citele coshe-coshe ndi? Embwe. Walumbunwine ngwendi tunapande kumbila kuti bitele bya kujeneka seho. Bitele bya cifweci byasa kutujukisa na kutwonowesa kutwalelelaho kushatuka. Co nga tutonda kukolesa, tunapande kunanguka byuma bya kujeneka seho bije byasa kutwilwisila munima na kubyumbila kuti. Nameme ngoco, kutwapandele kumbila kuti bitele bitunapande kwambata. Nga tubyumbila, co twasa kwonowa kutwalelelaho kushatuka.—2 Timo 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Kupwa baka-kuzibisisa kutulingisa tusingimike biyongola bya bakwetu. Cakumwenako, bandokazi bamo bashaka mekapu, oloni bamo kubaishakele. Baka-Kristu bamo bakalikuu kunwa bwala mu kwesekela, oloni beka kubesi kunwa. Baka-Kristu boshe bashaka kupwa ba kulikangula. Nameme ngoco, banasa kwangula sakesi ya kuliseza-seza. Co nga tusinganyeka ngwetu sakesi itushaka yetu ikeyo yaibwa manene na kusindiya bakwetu ngwetu baipangese, co twasa kutanwisa bakwetu na kulingisa cikungulukilo cijeneke kulikwatasana. (1 Kori 8:9; 10:23, 24) Cakumwenako, Yehova katwanene mashiko amwesa bizalo bitunapande kuzala. Nameme ngoco, natwana binangulo bitunapande kukabangeya. Tunapande kuzala mu ngila inapande ha kupwa bangamba ba Njambi. Tunapande kuzala mu ngila ije imwesa ngwayo tuli na kumona byuma mu ngila yaibwa, tu ba kulikehesa, co lalo tuli na “kusinganyeka mwamubwa.” (1 Timo 2:9, 10) Co zalesi yetu kuyapandele kulingisa banu batumone mu ngila ya kuhenga. Binangulo bya mu Mbimbiliya lalo bikwasa bakulunu bajeneke kulitungila mashiko endeka bya zalesi na sholwesi. w23.07 23-24 ¶13-14

Yehova natumwesa mutwasa kukela na buyoye bwabubwa. Baje bali na kutambula cilanyo ca “munakazi wa cilema” bali na kuwana kubwahelela mu kulinga byuma byabibi. Bilinga byabo bibatwala kwisi ya Cihilo.” (Visi 9:13, 17, 18) Baje batambula cilanyo ca munakazi uje emanena mana a busunga, buyoye bwabo bukapwa bwabubwa. (Prov 9:1) Tuli na kulilongesa kuzema byazema Yehova na kuzinda byazinda. (Myaso 97:10) Co lalo tunabwahelela manene mwafwa tuli na kukwasa bakwetu bazibuke mana a busunga. Tunapu lika ngwe bangamba ba bambanda baje bali na ‘kutambeka ha mitambela ya kulunduka mu binganda ngwabo, “Banu boshe ba kujeneka mana baije kuno!”’ Bubwa butuwana yetu na baje batutolilila keti bwa simbu ino lika, oloni na kulutwe. Aba bangamba bali na kukolesa mangana batukwase tuyoye myaka yoshe omwo ‘twenda mu ngila ya mana.’—Visi 9:3, 4, 6. w23.06 24 ¶17-18

Mukalizibi bati nga munu imwapanga nendi nambe munu imukakobela nendi sikola amihula ha byuma bimwakulahela? Kuma mukalishoshomwena ndi? Bwingi bwetu mukemwo mutukalizibila. Bihula bya cifweci bikatukwasa kuzibuka byuma bibali na kusinganyeka nambe byuma bibakulahela, co kukatulingisa kutupwile kwakwasi kubambulwila muzimbu waubwa. Simbu imo munu nasa kutwihula cihula mu kushaka lika kulinga netu bimata. Kutwapandele kukasama. Mwafwa banu bamo banazibi byuma bya kuhenga hali yetu. (Bili 28:22) Kutundaho, tuli na kuyoya mu “matangwa a mamaneselelo,” co banu batuli na kuyoya nabo banapu “baka-kubyana kulitabasana na bakwabo,” co lalo “bakutewesa.” (2 Timo 3:1, 3) Hamo mwasa kulihula ngweni, ‘Njasa kupwa bati wa kuwa mbunge na kukumbulula mwamubwa nga munu alinga nange bimata ha byuma binjakulahela?’ Bika byasa kumikwasa? Kukala na cifwa ca kuwa mbunge. Munu wa kuwa mbunge kesi kulubala bwasi, co akatwalelelaho kulinga mwamubwa byuma na kukwata mbunge nga banamulubalesa. w23.09 14 ¶1-2.

Simbu imo bakatunangula ha byuma bije byasa kutsiya busamba bwetu na Yehova na kutulingisa tupokole mashiko endi bya kufwa ngwe kuzema bimbongo. Nga tukabangeya mashiko a Yehova kutalesa ku byuma ebi tubezika manene. (Isaya 48:17, 18; 1 Timo 6:9, 10) Yehova atwalelelaho kupangesa banu mu kututwamenena ha simbu ya kayando kakama na ha myaka 1000 yakayula Kristu. Kuma tukatwalelelaho kukabangeya mashiko abakatwana ndi? Kukatupwila kwakwasi kulinga ngoco nga tukabangeya mashiko a Yehova hano bene. Ngeci, tutwaleleleniho kukabangeya binangulo bya Yehova kwambateselela na bije bitutambula ku banu banangula kututwamenena. (Isaya 32:1, 2; Hebe 13:17) Nga tulinga ngoco, co tukulahela manene Yehova uje ali na kutunyungilila mangana keti tukobele mu bukalu na kututwamenena mwamubwa mangana tukete mu kaye kakaha. w24.02 25 ¶17-18

Kapositolo Paulu walikuwile kupangela Yehova, nameme waliwanene na bukalu bwa kuliseza-seza. Kakangi Paulu wendele mangenzi amalaha, nameme te keti kwakwasi kulinga ngoco ha simbu ije. Bisimbu bimo mu mangenzi endi wakele “mu bushonde bwa ha ndonga” na “mu bushonde bwa mapwepwe.” Co lalo bisimbu bimo, baka-kulwisa bamupupangele. (2 Kori 11:23-27) Kutundaho, bakwabo baka-Kristu simbu imo kubakele na kumwesa kukandelela ku byuma byakele na kulinga mu kushaka kubakwasa. (2 Kori 10:10; Filp 4:15) Bika byakwasele Paulu atwaleleleho kupangela Yehova? Paulu walilongesele mwafwila Yehova kwitila mu Bisoneka na byuma byaliwanene nabyo. Co walimwenenene ngwendi Yehova Njambi wamuzema. (Loma 8:38, 39; Efeso 2:4, 5) Ngeci, Paulu wazemene manene Yehova. Paulu wamwesele ngwendi wazemene Yehova omwo ‘wapangelele bakujela na kutwalelelaho kubapangela.’—Hebe 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Banu babangi bataba ngwabo kunapande kukala bifulumende, co bataba lalo ngwabo tunapande kwononoka mashiko abanaka “baje bali na moko ya kuyula.” Oloni aba banu ba kulifwa bakalizibi ngwabo kubasa kwononoka mashiko oshe abanaka baka-fulumende, maneneni mashiko aje kubashakele. Mbimbiliya inamwesa ngwayo biyulo bya banu bili na kunenela banu tuyando mwafwa bili mwisi ya Satana uje ali na kubitwamenena, co Njambi ololo abinyongesa. (Myaso 110:5, 6; Kwambu 8:9; Luka 4:5, 6) Co lalo ngwayo “woshe uje alwisa baje bali na moko ya kuyula, ali na kulwisa byuma byanabwahesa Njambi.” Ngeci, ha simbu ino Yehova natabesa bifulumende bya banu kuyula mangana byase kukwasa banu kukala mwamubwa, co atonda ngwendi tubyononoke. Mukemwo tunapande kwana baka-kuyula “bije binabapande.” Ebi binambateselela kufweta mitelo, kubasingimika na kubononoka. (Loma 13:1-7) Simbu imo twasa kuliziba ngwe mashiko a baka-fulumende amakalu manene kuwononoka. Oloni nga tuwononoka, co twononoka Yehova uje natuleke ngwendi twononoke baka-kuyula nga batuleka kulinga byuma bije kubipokola mashiko endi.—Bili 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Samsoni mwasemukile, Bafilisitiya bakele na kuyula Baisalele, co babalyatelelele. (Maako 13:1) Baisalele bayandele manene mwafwa Bafilisitiya kubakele na kubayula mwamubwa. Yehova wangwile Samsoni mangana ‘ashangumuke bipangi bya kwobola Isalele kuli Bafilisitiya.’ (Maako 13:5) Samsoni wapandele kukulahela Yehova mangana apange mwamubwa eci cipangi. Simbu imo maswalale ba Bafilisitiya bezile na kukwata Samsoni mu nganda ya Lehi. Cisholoka ei nganda yakele mu Juda. Banalume ba mu Juda bazibile lyoba, co bayongwele kwana Samsoni ku bitozi babo. Babushoko bwendi bamukutile mikole ibali yaiha na kumutwala kuli Bafilisitiya. (Maako 15:9-13) Oloni ‘sipilitu ya Shukulu Kalunga yezile na nzili yakama hali ikeye,’ co mikole ibamukutile yabatukile. ‘Samsoni wawanene citsiya caciha ca mbange ya cimulu,’ co wacambatele na kucitsiisa maswalale ba Bafilisitiya ba kupwa 1,000!—Maako 15:14-16. w23.09 2 ¶3-4

Yehova natusholwela biyongola byendi mu Mbimbiliya kamandondo-kamandondo. Yehova asa kupangesa bingila bya kuliseza-seza mangana ashulisilile biyongola byendi. “Cuma coshe catangele Shukulu Kalunga cili na butumbe bwaco.” (Visi 16:4) Ngeci, biyongola bya Yehova bikalako myaka yoshe. Biyongola muka byakala nabyo Yehova, co natengululako bika mu kushaka kubishulisilila? Njambi walekele banu bakulibanga biyongola byendi. Bapandele ‘kukita, ngeci batekulwila babo batume hano hasi oshe na kukala na moko ya kuswana bisi ba mu mema, na tuzila, na tusitu boshe.’ (Kusha 1:28) Adama na Eva mubatengulukilile Yehova, banenele bubi na kutsa ku banu boshe. Nameme ngoco, biyongola bya Yehova kubyatengulukile. Watengulwile ngila yashulisililamo biyongola byendi. Kutunda lika habamutengulukilile ba Adama na Eva, Yehova wayongwele kushimbika Bumwene mwilu buje bukashulisilila biyongola byendi byakulibanga ha banu na kaye.—Mate 25:34. w23.10 20 ¶6-7

Yehova asa kutukwasa mangana tutwaleleleho kumupangela. Kunasa kutukaluwila kutwalelelaho kumupangela nga tuli na kulifwita na kalingolingo kamo. Simbu imo bukalu bwetu bunasa kusholoka ngwe bwakama kutubakana buje bwaliwanene nabwo kapositolo Pita. Oloni Yehova asa kutwana nzili mangana tukolese. (Myaso 94:18, 19) Cakumwenako, ndolome umo wakele na kulilala na banu ba bushwamwa bwa kulifwa na bwendi ha myaka yaingi simbu kanda alilongese busunga. Watengulukile, co washangumukile kuyoya mu kulitombola na binangulo bya mu Mbimbiliya. Oloni bisimbu bimo, wakele na kulifwita na mashungu amabi. Bika byamukwasele atwaleleleho kupangela Yehova? Ou ndolome ngwendi: “Yehova akatukanyamesa. Njalilongesa ngwange sipilitu ya kujela yakatwana Yehova ikeyo ikatukwasa tutwaleleleho kuyoya mu kulitombola na cizango cendi. Yehova natwalelelaho kunjipangesa nameme kunjalumbunukile, co ali na kutwalelelaho kunjitakamesa.” w23.09 23 ¶12

Bandolome ba bakwenje, munapande kulifwita mangana mukole ku sipilitu. Munapande kwangula mwamubwa myanja ya kutembwinina, kukala na cashu ca kusinganyeka, kupwa munu ibasa kukulahela, kulilongesako bipangi bimo na kulibwahesela bipangi bimunasa kukala nabyo kulutwe. Simbu imo nga musinganyekesesa ha byuma bimunapande kulinga, munasa kuliziba ngwe byabikalu manene. Oloni mwasa kubilinga mwamubwa. Anukeni ngweni Yehova nalibwahesela kumikwasa. (Isaya 41:10, 13) Kutundaho, bandolome na bandokazi nabo basa kumikwasa. Twamizema manene yeni bandolome betu ba bakwenje! Co tulomba ngwetu Yehova amibezikise omwo mulinga mwoshe mumwasela kupwa baka-Kristu ba kukola. w23.12 29 ¶19-20

Lingeni ngwe muli ku cilika na bandolome na bandokazi beni. Muli na kulikuwa kusikama nabo, co mulikupula cikupulo mu foni. Mulikupula lalo bikupulo bibali mwafwa hamo cakulibanga kucatuhukile bwino. Co muli na bikupulo bitatu. Oloni munanguka ngweni ha cikupulo cimo, ndolome umo kasholokele mwamubwa. Mucitundisa mu foni mwafwa muli na bikupulo bibali habanasholoka mwamubwa banu boshe. Kakangi tukanuka bisimbu byabibwa bitwalikuwile kukala hamo na bandolome na bandokazi betu. Oloni bati nga ha bisimbu bya cifweci, ndolome nambe ndokazi alinga nambe kwendeka byuma kubyapandele? Tunapande kulinga bati? Tunapande kwibalako byuma byanalingi ngecilika mutunasa kutundisila cikupulo mu foni cije kucatuhukile bwino. (Efeso 4:32) Twasa kwibala mwafwa kuli byuma byabibwa byabingi byanalingi bije bitwasa kwanuka. Tunapande kwanuka byuma byabibwa bibakalingi bandolome na bandokazi betu. w23.11 12-13 ¶16-17

Majwi a Cigriki apangesele Paulu aha amwesa ngwawo bandokazi banapande kuzala mu ngila ije izibisa Njambi kubwaha. Zalesi yabo kuyapandele kutanwisa banu. Tuli na kukandelela kuli yeni bandokazi boshe muli na kupangesa eci cinangulo! Kunanguka cinapu cifwa cibanapande kukala naco bandokazi boshe baje banakolo ku sipilitu. Kunanguka kulumbununa bika? Kunapu kumona byuma mubinapande. Cashu ca kwangununa byuma byabibwa ku byabibi na kwangula mwamubwa byakulinga bije binapande. Tusimutwiyeniko hali Abingaile. Munalume wendi kangwile mwamubwa byuma, co byuma byalingile byasele kukobelesa naanga yendi yoshe mu bukalu. Abingaile walingileko byuma bimo bwasi-bwasi. Kunanguka kwendi kwobwele naanga yendi. (1 Samwe 25:14-23, 32-35) Kupwa baka-kunanguka lalo kutukwasa kuzibuka simbu yaibwa ya kwendeka na ya kwoloka. Co lalo kutukwasa twake mbunge bakwetu mu ngila yaibwa na kujeneka kulinga byuma mu kutubakanesa.—1 Tesa 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Kapositolo Paulu wasonekelele awa majwi cikungulukilo cakele mu Loma. Bandolome na bandokazi bomu mu cikungulukilo balilongesele bya Yehova na Yesu na kubakulahela ngeci bapwile baka-Kristu. Ngeci, Njambi wabapwisile “baka-kusungama mwafwa ya likulahelo,” co wababwabesele na sipilitu ya kujela. (Loma 5:1) Co bakulahelele ngwabo byuma byabakulahesele Njambi bakabitambula. Kutundaho, Paulu wasonekelele baka-Kristu ba kubwabesa ba mu Efeso bya lilabelelo lyabanene Njambi. Eli lilabelelo lyambateselele na “buswana bwa bakujela.” (Efeso 1:18) Kutundaho lalo, Paulu wamwesele kubakatambwila baka-Kolose cikandelela cabo. Wendekele ngwendi: “Mwafwa ya lilabelelo libanamitulikila mwilu.” (Kolo 1:4, 5) Ngeci, baka-Kristu ba kubwabesa bali na lilabelelo lya kusanguka na kukayoya mwilu myaka yoshe, muje mubakayula na Kristu.—1 Tesa 4:13-17; Kujo 20:6. w23.12 9 ¶4-5

Lijwi libananungulula ngwabo “kunyunga” lyapwile endekesi ibakele na kupangesa kutalesa ku maswalale baje bakele na kunyunga nganda mangana keti bailwise. Co banu bakele mu nganda bakele na kulala mu kwoloka mwafwa bazibukile ngwabo ha bikolo hakele maswalale. Mu ngila imolika, kwoloka kwa Njambi kunyunga bimbunge na bisinganyeka byetu na kutulingisa tuwe mbunge mwafwa tuzibuka ngwetu kutwesi mu bushonde. (Samu 4:8) Ngwe mwa Hana, netu nameme hamo bukalu bwetu kubuhu oho bene, twasa kutwalelelaho kukala mu kwoloka. (1 Samwe 1:16-18) Co nga tunau mbunge, kakangi kukatupwila kwakwasi kusinganyeka mwamubwa na kwangula mwamubwa byakulinga. Bika bitunapande kulinga? Nga muli mu bishoti, lombeni Yehova amikwase. Mu ngila muka? Lombeleni kweta noho hamuzibila kukala mu kwoloka kwa Njambi. (Luka 11:9; 1 Tesa 5:17) Nga mwaliwana na bukalu bumo bwakama, twaleleleniho kulombela na kulimwena kwoloka kwa Yehova mu kunyungilila mbunge na bisinganyeka byeni.—Loma 12:12. w24.01 21 ¶5-6

Mu kushaka kujelesa lizina lya Ishe, Yesu wakolesele mubamuyandesele, kumushaula na kumubiisa lizina. Wazibukile ngwendi wononokele Ishe mu byuma byoshe, co kukwakele cuma camuzibisile shwamwa. (Hebe 12:2) Wazibukile lalo ngwendi Satana wakele na kumweseka ha simbu ije yaikalu. (Luka 22:2-4; 23:33, 34) Satana washakele kwonowesa Yesu kupwa wa kulongwa. Oloni wonowele! Co Yesu wamwesele ngwendi Satana wapwa muka-makuli wa kutubakanesa na kumwesa ngwendi bangamba ba Yehova basa kutwalelelaho kupwa ba kulongwa nameme banaliwana na byeseko byabikalu manene! Kuma mushaka kuzibisa Mwene yeni uje ali na kuyula kubwaha ndi? Twaleleleniho kushangazala lizina lya Yehova na kukwasa bakweni nabo bazibuke bifwa byabibwa byakala nabyo Njambi. Nga mulinga ngoco, co mumwesa ngweni muli na kutembwinina Yesu. (1 Pita 2:21) Ngwe mwa Yesu, neni muzibisa Yehova kubwaha na kumwesa ngweni Satana uje napu citozi ca Njambi wapwa muka-makuli, co wapwa munu wamubi! w24.02 11-12 ¶11-13

Ha myaka itanu ineti, banu ba kutubakana 1,000,000 banabambwitika na kupwa Bakaleho ba Yehova. Nga munu alikundika kuli Yehova, alyangwila kupwa ndongesi ya Yesu Kristu, co amwesa ngwendi kulinga cizango ca Njambi cikeco cuma ca seho manene mu kuyoya kwendi. Bika byalibungila mu kulikundika kuli Njambi? Yesu wendekele ngwendi: “Nga munu ashaka kunjikabangeya napande kulibyana ikeye babenya.” (Mate 16:24) Nga mwalikundika kuli Yehova, munapande kubyana byuma byoshe-byoshe bije kubilitombola na cizango cendi. (2 Kori 5:14, 15) Oku kunambateselela kubyana “bipangi bya situ” bya kufwa ngwe bupangala. (Gala 5:19-21; 1 Kori 6:18) Kuma kukabangeya awa mashiko kumyonowesa kuyoya mu kuzituka ndi? Nga mwazema Yehova, co lalo mwamona ngweni kwononoka mashiko endi kumikwasa, kumulizibi ngoco.—Samu 119:97; Isaya 48:17,18. w24.03 2 ¶1; 3 ¶4

Yehova akana sipilitu yendi ya kujela kuli baje bakamuzibisa kubwaha. (Mate 12:18) Lihuleni ngweni, ‘Kuma njili na kumwesa bifwa bimo bya sipilitu ya kujela ndi?’ Kuma njikamwesa bakwetu mbunge ya kubandamena kutubakana munjakele na kulingila simbu kanda njililongese busunga ndi? Kulinga mwoshe mumwasela kukala na bushuka bwa sipilitu ya Njambi kumilingisa mulimwene ngweni muli na kuzibisa Yehova kubwaha! Ndando ya kupatula inalingisa banu base kuzibisa Yehova kubwaha. (1 Timo 2:5, 6) Oloni bati nga tuliziba ngwetu kutwesi na kuzibisa Yehova kubwaha nameme twakulahela mu ndando ya kupatula, co lalo banatumbwitika? Anukeni ngweni kutwapandele kulinga byuma kwesekesa lika nomu mutulizibila. Simbu yoshe tunapande kukulahela Yehova. Wamona baje banakulahela mu ndando ya kupatula kupwa baka-busunga, co nakulahesa kubabezikisa.—Samu 5:12; Loma 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17