Anguleni Byuma Bije Bimwesa Kasingimiko Kuli Njambi
“Baka-mana bakebo bazibuka kuje kubaya.”—VISI 14:15.
1, 2. (a) Cuma muka cinapande kupwa ca seho omwo twangula byakulinga? (b) Tusimutwiya ha bihula muka?
TUBABOSHE tukangula byakulinga ha litangwa na litangwa. Oloni byuma byabingi bitukangula kulinga kubyesi kupwa bya seho manene. Bimoco byasa kutengulula buyoye bwetu. Mu byuma byoshe bitwangula kulinga ipwe byakama nambe byabindondo, cilengo cetu cinapu kumwesa kasingimiko kuli Njambi.—Tandeni 1 Kolinte 10:31.
2 Kuma kukamipwila kwakwasi kwangula byuma byakulinga indi hamo kukamikaluwila? Nga tushaka kupwa baka-Kristu ba kukola ku sipilitu, tunapande kuzibuka mwakwangunwina byuma byabibwa ku byuma byabibi. Co lalo tunapande kwangula byuma bilitombola na byuma bitwakulahela, keti kutembwinina lika bibalinga bakwetu. (Loma 12:1, 2; Heve 5:14) Byuma muka bikwabo binapande kutulingisa tushake kuzibuka mwakwangwila mwamubwa byakulinga? Mwafwa bika bisimbu bimo kunasa kutukaluwila kwangula mwamubwa byakulinga? Co byuma muka bitunapande kulinga mangana twangule byuma bije bimwesa kasingimiko kuli Njambi?
Mwafwa Bika Tunapande Kwangula Byakulinga?
3. Byuma muka kutwapandele kulinga omwo twangula byakulinga?
3 Nga kutukabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya, co batukobela nabo sikola nambe batukapanga nabo banasa kumona ngwabo kutwakulahelele mu kushula byuma bitwakulahela. Co banasa kutungumuna. Banasa kwendeka makuli nambe kwiba na kutulingisa ‘tukabangeye banu babangi’ mu kulikwatasana nabo nambe kushweka byuma bibanalingi. (Kutu 23:2) Oloni munu uje azibuka kwangula mwamubwa byakulinga bije bizibisa Njambi kubwaha kasa kwecelela lyoba nambe kushaka kuzibisa bakwabo kubwaha kumulingise byuma bije bililwisa na citakutaku cendi cibanalongesa na Mbimbiliya.—Loma 13:5.
4. Mwafwa bika banu bamo banasa kushaka kutwangwila byakulinga?
4 Keti banu boshe bakashaka kutwangwila byakulinga bakatondo ngwabo tukobele mu bukalu. Nameme babusamba baje bashaka kutukwasa basa kutuleka ngwabo tukabangeye cinangulo cabo. Nambe nga tutunda ha njibo, bisemi betu bacitwalelelaho kutwaka mbunge. Co banasa kutwalelelaho na kutukwasa omwo twangula byakulinga. Cakumwenako, ha ñanda ya kutusaka. Mbimbiliya imwesa ngwayo kutwapandele kupangesa mwamubi maninga. (Vili 15:28, 29) Biñanda bimo bya kutalesa ku sakesi kubabyendekele mu kubatula mu Mbimbiliya, co yetu babenya tunapande kulyangwila oyo sakesi nambe embwe.a Oloni babushoko bwetu banasa kutulingisa tukabangeye biyongola byabo. Muka-Kristu woshe wa kumbwitika napande ‘kulyambatela citele’ cendi babenya omwo angula byakulinga. (Ngala 6:4, 5) Cuma ca seho omwo twangula byakulinga cinapu kutwalelelaho kukala na citakutaku cacibwa kuli Njambi, keti kuzibisa banu kubwaha.—1 Tima 1:5.
5. Bika bitunapande kulinga mangana likulahelo lyetu keti lizeye?
5 Kukwata-kwata ku masinde mu kujeneka kwangula mwamubwa byakulinga kwasa kutukobelesa mu bukalu. Kapositolo Yakomba wendekele ngwendi munu uje kazibuka mwamubwa byakulinga “akapelyangela mu bingila byendi byoshe.” (Yako 1:8) Ngwe munu uje ali mu bwato okuni kesi na cilapo, co lalo oku kuli lihunzi lyakama mwanasa kungumuka, munu uje aka mana ku kutenguluka-tenguluka kwa bisinganyeka bya banu nasa kwonowa kwangula mwamubwa byakulinga. Likulahelo lya munu wa cifweci kwasa kupwa kwakwasi lyendi kuzeya co asa kubangeya bakwabo ngwabo bakebo banamukobelesa mu bukalu. (1 Tima 1:19) Co twasa kuhyana bati eci ceseko? Tunapande kukala na ‘likulahelo lya kukanyama.’ (Tandeni Kolose 2:6, 7.) Mangana tukale na likulahelo lya kukanyama tunapande kulilongesa mwakwangwila byakulinga bije bimwesa ngwabyo twakulahela Lijwi lya Njambi. (2 Tima 3:14-17) Bika byasa kutulingisa tujeneke kwangula mwamubwa byakulinga?
Mwafwa Bika Kwangula Mwamubwa Byakulinga Kwasa Kutukaluwila
6. Lyoba lyasa kutulingisa tulinge bika?
6 Lyoba lyasa kutuzeyesa. Linasa kupwa lyoba lya kutewa kwangula kulinga byuma byabibi, lyoba lya kutewa kusebuka, indi hamo lyoba lya kutewa ngwabo banu batumwenamo. Kuliziba ngoco kukwabihile. Wahi akashaka kwangula kulinga byuma bije bimukobelesa mu bukalu nambe kumuzibisa shwama. Nameme ngoco, cizemo cetu kuli Njambi na Lijwi lyendi byasa kutukwasa tuhyane lyoba litunasa kuziba. Twasa kulinga bati ngoco?. Kuzema Njambi kutulingisa simbu yoshe tutondesese bili mu Lijwi lyendi na mu mabulu etu simbu kanda twangule byuma bya seho bitushaka kulinga. Kulinga ngoco kutukwasa mangana keti tusebuke omwo twangula byuma bitushaka kulinga. Bika twendekela ngoco? Mwafwa Mbimbiliya yasa ‘kunyanyamesa baka-kulilongesa, na kwana munu mana a kuyongola mwamubwa.’—Visimo 1:4.
7. Twasa kulilongesa bika ku mwanja wa Mwene Ndabiti?
7 Kuma simbu yoshe twasa kwangula mwamubwa byuma bitushaka kulinga ndi? Embwe. Tubaboshe tukasebuka. (Loma 3:23) Cakumwenako, Mwene Ndabiti wapwile munalume wa kulongwa, co lalo wakele na mana. Nameme ngoco, bisimbu bimo kangwile mwamubwa byuma byakulinga, co oku kwamulingisile akobele mu bukalu na kunenela bakwabo bukalu. (2 Samwe 12:9-12) Nameme ngoco, Ndabiti katabesele buzeye bwendi bumwonowese kwangula mwamubwa byuma bije bizibisa Njambi kubwaha. (1 Vimye 15:4, 5) Ngwe mwa Ndabiti, netu twasa kwangula mwamubwa byakulinga nameme hamo kunima twasebukile, nga twanuka ngwetu Yehova kesi kwaka mana ku kusebuka kwetu, co akatukonekela. Atwalelelaho kukwasa baje bamuzema na kumwononoka.—Myaso 51:1-4, 7-10.
8. Bika bitulilongesa ku byuma byendekele kapositolo Paulu kutalesa ku bulo?
8 Twasa kutepulula bati ku lyoba lya kutewa kwangula byakulinga? Nga tuzibuka ngwetu kuli bingila bikwabo byabibwa bitwasa kwangula. Tucisimutwiyeniko byendekele kapositolo Paulu ha ñanda ya bulo. Bamuhwiminine asoneke awa majwi: ‘Nga munu nayongola ngwendi kesi na kulinga mwamubwa mu buzike, nga natubakana mashungu endi a ku bukwenje, co ashaka kwambata, asa kulingamo, kucapwile bubi. Oloni nga munu nayongola mu mbunge yendi ngwendi akala mu buzike, co asa kulinga ngoco, alinga mwamubwa.’ (1 Kolinte 7:36-38) Paulu washongangeyeye ngwendi buzike bunapu bwabubwa manene, oloni munu asa kwangula lalo kukobela mu bulo.
9. Kuma tunapande kwaka bisinganyeka bya bakwetu mu biyongola simbu kanda twangule byakulinga ndi? Lumbununeni.
9 Kuma tunapande kwaka bisinganyeka bya bakwetu mu biyongola simbu kanda twangule byakulinga ndi? Eyo. Nangukeni majwi endekele Paulu kutalesa ku byakulya bije byasholokele ngwe bakele na kubikombelela kutumponya. Wendekele ngwendi nga munu angula kulya bije byakulya kabiisa, oloni kulinga ngoco hamo kunasa kutanwisa munu uje ali na likulahelo lya kuzeya. Paulu wangwile kulinga bika ha ñanda ei? Wendekele ngwendi: ‘Nga byakulya bilingisa mukwetu atanuke, co kunjikali situ lalo, kutewa njilingisa mukwetu atanuke.’ (1 Koli 8:4-13) Netu tunapande kulinga mwoshe mutwasela mangana byuma bitwangula kulinga keti bitanwise bakwetu. Maneneni tunapande kwangula kulinga byuma byabibwa bije bikanyamesa busamba bwetu na Yehova. (Tandeni Loma 14:1-4.) Binangulo muka bya mu Mbimbiliya byasa kutukwasa kwangula mwamubwa byakulinga bije bimwesa kasingimiko kuli Njambi?
Binangulo 6 Bije Byasa Kutukwasa Kwangula Mwamubwa Byakulinga
10, 11. (a) Twasa kujenjuka bati ku kupwa bakulyalesa mu naanga? (b) Bakulunu banapande kwanuka bika omwo bangula byakulinga bije bikwasa cikungulukilo?
10 Keti mulyalese. Simbu kanda mwangule byuma bimushaka kulinga, lihuleni ngweni, ‘Kuma njili na moko ya kwangula eci cuma cinjishaka kulinga ndi?’ Mwene Solomoni wasonekele ngwendi: “Baka-kulyalesa bakaziba shwamwa, oloni baka-kulikehesa bakakala na mana.”—Visi 11:2.
11 Bisemi basa kutabesa bana babo kulyangwila byakulinga. Oloni kubapandele kulyangwila-angwila byakulinga simbu yoshe. (Kolo 3:20) Banakazi ba kushomboka bakala na cipangi ca seho mu naanga. Nameme ngoco, banapande kunanguka ngwabo munalume ikeye mutwe wa naanga. (Visi 1:8; 31:10-18; Efeso 5:23) Banalume nabo banapande kunanguka ngwabo nzili yabo kuli hayalenga, co balimwisi ya Kristu. (1 Koli 11:3) Bakulunu bakangula byuma bije byasa kukwasa cikungulukilo. Nameme ngoco, bakeseka mwoshe mubasela mangana ‘keti batubakane byuma bibanasoneka’ mu Lijwi lya Njambi. (1 Koli 4:6) Co lalo bakakabangeya mashiko abakatambula kuli ndungo wa kulongwa. (Mateo 24:45-47) Twasa kujenjuka ku kulikobelesa mu bukalu hamolika na bakwetu nga tulikehesa ha kwangula lika byuma byakulinga bibanatutabesa.
12. (a)Mwafwa bika tunapande kutondesesa simbu kanda twangule byuma bitushaka kulinga? (b) Lumbuneni omwo munu nasa kutondeseselamo mwamubwa simbu kanda angule byuma byashaka kulinga.
12 Tondeseseni. Solomoni wendekele ngwendi: ‘Biyongola bya munu uje apanga na nzili bimunenela byuma byabingi, oloni baje bazambula kubiwana bapwa lika tuhutu.’ (Visi 21:5) Cakumwenako, kuma mushaka kushangumuka kulinga mingoso ndi? Keti mulinge byuma kwesekesa nomu mumuli na kulizibila lika. Tondeseseni byuma byoshe byalibungilamo, lombeni mana kubanu baje balingaho laja obyo byuma, hamolika na kutondesesa binangulo bya mu Mbimbiliya bije binakundama ku ñanda oyo. (Visi 20:18) Nga mushaka kutondesesa mwamubwa, sonekeni mikana ibali ya bubwa na bubi bwa byuma bimunayongola kulinga. Simbu kanda mwangule byakulinga, ‘tandeni bimbongo bimupangesa.’ (Luka 14:28) Moneni mubyendela byuma bimunayongola kulinga na kumona mubinakundamena busamba bweni na Yehova. Kutondesesa kukambata simbu na kulifwita. Oloni kulinga ngoco kwasa kutukwasa mangana keti tulinge byuma bije bitukalibeya kulutwe.
13. (a) Mukanda wa Yakomba 1:5 watuleke bika? (b) Kulomba Yehova atwane mana omwo twangula byakulinga kutukwasa bati?
13 Lombeni Yehova amyane mana. Twasa kwangula byakulinga bije bizibisa Njambi kubwaha nga tumulomba ngwetu atukwase. Kapositolo Yakomba wendekele ngwendi: ‘Oloni nga kuli umo weni najeneka mana, alombe kuli Njambi, uje akamwanawo, omwo Njambi akana kuli banu boshe na kushemutuka na kutetela.’ (Yako 1:5) Tunapande kuzibuka ngwetu mana a Njambi akewo asa kutukwasa kwangula mwamubwa byakulinga. (Visi 3:5, 6) Kukulahela mana etu kwasa kutulingisa tusebuke. Nga tulomba Yehova atwane mana na kutondesesa binangulo bya mu Lijwi lyendi, co tutabesa sipilitu ya kujela itukwase kutanekeya mwamubwa byuma bitushaka kulinga.—Heve 4:12; Tandeni Yakomba 1:22-25.
14. Mwafwa bika kutwapandele kukwata-kwata ku masinde omwo twangula byakulinga?
14 Anguleni byakulinga. Keti muzambwile kwangula kulinga byuma simbu kanda mucitondesese na kulomba mana kuli Yehova. Muka-mana akawana simbu ya ‘kusinganyekesesa’ ha myanja yendi.’ (Visi 14:15) Co lalo kutwapandele kukwata-kwata ku masinde. Munu uje akakwata-kwata ku masinde akakotokela kwangula byakulinga mu kwendeka byuma bya kulimanena. (Visi 22:13) Co lalo kakangi akatondo bakwabo bamwangile byakulinga.
15, 16. Bika byasa kutukwasa mangana tulinge bitunangula kulinga?
15 Lingeni byuma bimunangula kulinga. Kulifwita kwetu mangana twangule mwamubwa byakulinga kwasa kuya mungoco nga kutulingi byuma bitunangula kulinga. Solomoni wendekele ngwendi: “Panga na nzili mu byuma byoshe bije biulinga.” (Kwambu 9:10) Nga tushaka kulinga byuma bitunangula, tunapande kulinga mwoshe mutwasela mangana tulinge obyo byuma. Cakumwenako, muka-kwambulula mu cikungulukilo nasa kushaka kulinga bupainiya. Kuma asa kushulisilila cilengo cendi ndi? Eyo, asa kupwa painiya nga katabesa cipangi ca ku mubila nambe senga kumujukisa na kumulila simbu yanapande kuya mu lihya.
16 Keti kwakwasi kulinga byuma byabibwa byanasa kwangula munu. Bika twendekela ngoco? Mwafwa ‘kaye koshe kali mu nzili ya Liyabolo.’ (1 Yowa 5:19) Tunapande kulwisa ‘baka-kuswana, na nzili yaibi ya minzinzime ya ha bukambwila.’ (Efeso. 6:12) Kapositolo Paulu na Yunda basonekele ngwabo baje balyangwila kwononoka Njambi balwa nzita ya ku sipilitu.—1 Tima 6:12; Yunda 3.
17. Bika byakabandamena kumona Yehova nga twangula byakulinga?
17 Moneni indi kuli hamo hamunapande kutengululako ku byuma bimunangula kulinga. Bisimbu bimo byuma bitukangula kulinga kubyesi kwenda ngwe mutunayongwela. “Lubinda lukaija ku munu woshe-woshe.” (Kwambu. 9:11) Nameme ngoco, Yehova akabandamena kutumona tukolesa omwo tulinga bitunangula kulinga nameme tunasa kuliwana na bukalu omwo tulinga ngoco. Munu uje nalyangwila kulikundika kuli Yehova nambe kulinga cikumiiyo ca bulo kapandele kutengulula byanalyangwila kulinga. Njambi ashaka ngwendi banu basingimike ebi bikumiiyo. (Tandeni Myaso 15:1, 2, 4) Bwingi bwa byuma bibakangula kulinga banu keti bya seho manene. Muka-mana simbu yoshe akelula byuma byanangula kulinga. Kesi kutabesa kulyalesa kumwonowese kutengululako bimo bije binapande nambe kulinga lika muinai mbunge yendi. (Visi 16:18) Cuma ca seho manene kuli ikeye cinapu kumwesa kasingimiko kuli Njambi.
Kwaseni Bakweni Bawane Mwakwangwila Mwamubwa Byakulinga Bije Bimwesa Kasingimiko Kuli Njambi
18. Bisemi basa kulongesa bati bana babo kwangula mwamubwa byakulinga?
18 Bisemi basa kukwasa manene kulongesa bana babo mwakwangwila byuma bije bimwesa kasingimiko kuli Njambi. Ngila imo ibasa kulingilamo ngoco inapu kumwesa bana babo mwanja waubwa. (Luka 6:40) Nga citaba, bisemi basa kulekako bana babo byuma bimo bibalingile mubashakele kwangula mwamubwa byakulinga. Co lalo basa kutabesa bana babo kulyangwila byuma bimo byakulinga. Co nga banangula mwamubwa byakulinga, bisemi basa kushangala bana babo hakulinga ngoco. Batico nga mwanike kangwile mwamubwa byakulinga? Cisemi hamo nasa kweseka kunyungilila munendi mangana keti akobele mu bukalu. Oloni kulinga ngoco hamo kukumanesa bukalu bwoshe. Cakumwenako, cisemi nasa kutabesa munendi kwambata mukanda uje umutabesa kwendesa mota. Oloni bati nga owo mwana apokola lishiko limo lya ha tapalo, co bamwana mulonga? Cisemi nasa kufweta owo mulonga. Oloni nga owo mwana napande kupanga na kulifwetela owo mulonga, asa kulilongesako cimo na kunanguka ngwendi byuma byalinga byasa kumunenela bubwa nambe kunena bukalu.—Loma 13:4.
19. Bika bitunapande kulongesa batukalilongesa nabo Mbimbiliya, co twasa kulinga bati ngoco?
19 Yesu walekele baka-kumukabangeya ngwendi balongese bakwabo. (Mateo 28:20) Cuma ca seho citwasa kulongesa batukalilongesa nabo Mbimbiliya cinapu mwakwangwila mwamubwa byakulinga. Oloni kutwapandele kubaleka byakulinga. Cibwaha manene nga tubamwesa binangulo bya mu Mbimbiliya mangana bakebo babenya balyangwile byakulinga. Co lalo keti twibale ngwetu ‘munu na munu akalitabela kuli Njambi.’ (Loma 14:12) Ngeci, tunapande kwangula byuma bije bimwesa kasingimiko kuli Njambi.
[Majwi a kwinikila]
a Nga mushaka kuziba bikwabo ha ñanda ei, taleni Biñanda bya Kushongo mu libulu lya Twaleleleniho Kuzema Njambi, ha ñanda ya “Tuma Twatundondo twa mu Maninga na Bingila bya Kusakelamo,” ha liputa 246 kutwala 249.
Mwasa Kukumbulula Bati?
• Mwafwa bika tunapande kulilongesa mwakwangwila byakulinga?
• Lyoba lyasa kutulingisa tulinge bika, co twasa kuhyana bati obu bukalu?
• Byuma muka bya kupwa 6 byasa kutukwasa kwangula mwamubwa byakulinga bije bimwesa kasingimiko kuli Njambi?
[Cipalo/Cikupulo]
Byuma Byasa Kutukwasa Kwangula Mwamubwa Byakulinga
1 Keti Mulyalese
2 Tondeseseni
3 Lombeni Yehova Amyane Mana
4 Anguleni Byakulinga
5 Lingeni Byuma Bimunangula Kulinga
6 Moneni Indi Kuli Bimo Bimunapande Kutengululako
[Cikupulo]
Munu uje kazibuka byanapande kulinga napu ngwe munu uje ali mu bwato okuni kesi na cilapo, co lalo kuli lihunzi lyakama