Kuma Kuya ku Masikola a Helu na Kukala na Bimbongo Byabingi Kutulingisa Tukayoye Mwamubwa Ndi?

Banu babangi bakasinganyeka ngwabo nga munu alilongesa manene na kukala na bufuko, co akayoya mwamubwa. Bakulahela ngwabo nga munu aya ku sikola ya helu, co apanga mwamubwa bipangi na kukwasa mwamubwa naanga yendi na lifuti lyendi. Bakasinganyeka ngwabo nga munu alilongesa manene, co apanga cipangi cije cimuwanesa bimbongo byabingi. Co lalo bakasinganyeka ngwabo banu ba kufuka bapwa ba kubwahelela.

BANU BABANGI BAKALYANGWILA KUYA KU MASIKOLA A HELU

Zhang Chen uje wakala ku China wendekele ngwendi: “Njasinganyekele ngwange njapandele kukala na digiri asina njasa kutunda mu buhutu, co lalo nga njiwana cipangi cije cinjiwanesa bimbongo byabingi, co njipwa wa kubwahelela.”

Banu babangi bakai ku mayuniveziti a kutsimana a mu lifuti lyabo nambe ku mafuti eka mangana bayoye mwamubwa. Banu babangi banakala na kulinga manene ngoco simbu kanda mushongo wa COVID-19 ushangumuke. Muzimbu wa mu 2012 wa baka-Organisation for Economic Co-operation and Development ngwawo: “Hafu ya banu bakai ku mayuniveziti a mu mafuti eka bakatundu ku Asia.”

Bisemi bakapanga manene na nzili mangana bana babo baye ku mayuniveziti a mu mafuti eka. Qixiang wa ku Taiwan ngwendi: “Bisemi betu kubakele na bimbongo byabingi, oloni batutwatele tubaboshe tubawana ku college ya ku United States.” Bisemi bendi na bisemi beka baje bakatwala bana babo ku mayuniveziti a mu mafuti eka bakakumuna bimbongo byabingi.

KUMA KUYA KU YUNIVEZITI KULINGISA MUNU AYOYE MWAMUBWA NDI?

Bilongesa bya ku masikola a helu bikakwasa kamandondo, oloni banu babangi baje bakaiko kubesi kuyoya ngwe mubanasinganyekelele. Cakumwenako, munima ya kupanga na nzili ha myaka yaingi na kukumuna bimbongo byabingi bya kufweta ku sikola, babangi kubesi kuwana bipangi bibanatondele. Mu lipapelo lya mizimbu lya ku Singapore lya Business Times, Rachel Mui wasonekele ngwendi: “Banu babangi baje bali na kumanesa bilongesa ku mayuniveziti kubesi na kuwana bipangi.” Jianjie wa ku Taiwan uje nalilongesa manene wendekele ngwendi: “Banu babangi bakakobela cipangi coshe-coshe nameme cije kubalilongesele ku yuniveziti.”

Co lalo baje bakawana bipangi bije bibanalilongesele ku yuniveziti kubesi kuyoya ngwe mubanasinganyekelele. Niran wa ku Thailand uje waile ku yuniveziti ya ku United Kingdom wawanene bipangi byakalilongesele. Wendekele ngwendi: “Digiri injakawanene yanjilingisile njikobele cipangi cije canjiwanesele bimbongo byabingi. Oloni njapandele kupanga manene na kupanga simbu yailaha mangana banjifwete bimbongo byabingi. Mu kwita kwa simbu, mu kampani munjakele na kupanga, batundisile banu bipangi kwambateselela nange. Njanangukile ngwange kukwesi cipangi casa kulingisa munu ayoye mwamubwa simbu yoshe.”

Nameme banu ba kufuka baje basholoka ngwe bali na kuyoya mwamubwa bakaliwana na bukalu mu binaanga, bakabinji na kulishoshomwena ha bimbongo. Katsutoshi wa ku Japan ngwendi: “Njakele na bimbongo byabingi, oloni kunjapwile wa kubwahelela mwafwa bakwetu bakele na kunjizibila cipululu na kunjilinga mwamubi.” Munakazi wa lizina lya Lam uje wakala ku Vietnam ngwendi: “Banu babangi bakapanga na nzili mangana bawane bipangi bije bibawanesa bimbongo byabingi mwafwa bakasinganyeka ngwabo kulinga ngoco kubakwasa bayoye mwamubwa. Oloni kukala na bimbongo byabingi kukabalingisa balishoshomwene manene, babinje na kwombwa.”

Ngwe mwa Franklin banu babangi banalimwena ngwabo kuli byuma bya seho bibanapande kulinga mu kuyoya kutubakana kushakezeka bufuko na kuya ku masikola a helu. Banu bamo kubesi na kumanesela simbu yabo kukushakezeka bufuko, oloni bali na kulifwita kupwa banu bababwa na kuyoya mwamubwa na bakwabo mangana bakayoye mwamubwa kulutwe. Kuma kupwa banu bababwa kutukwasa tukayoye mwamubwa kulutwe ndi? Ñanda inatako ikumbulula eci cihula.