Marsë

Axëkˈijxëdë ja myëgaˈaxëty ets jyäˈäwëdë naywyinaxë, pääty yˈëxkajxëdë mä ja yˈit lyugäär (Juec. 11:1-3). Perë Jefté kyaj tnasˈijxë etsë duˈumbë jäˈäyˈäjtënë nyinaxëdët, pes ko ojts yˈamdoowëdë naybyudëkë, ta tpudëjkë xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot (Juec. 11:4-11). Diˈibë Jefté niˈigyë jëjpˈam pyëjtak, yëˈë tnitsiptunëdë Jyobaa xyëëw ets ja kyäjpn. Netyë wyinmäˈäny tpëjtaˈaky ko xëmë tmëmëdowäˈänyë Jyobaa, pääty ojts yajkunuˈkxy ets nanduˈun ja nyax kyäjpn (Eb. 11:32, 33). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jefté? Nˈokwinmäˈäyëmë tyäˈädë: ¿Ti ndunäˈänëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk xyyajnayjäˈäwëm o ko nwinmäˈäyëm ko kyajxyëp duˈun të xytyimtuˈunëm? Oy ko nduˈunëm extëmë Jefté ttuuny ets nnaytyuktuˈumoˈoyëmë Biiblyë kyäjpxwijën. Oy mëk njajäˈäwëm, ninäˈä mbäät ngamastutëmë Jyobaa. Nan kyaj nˈyoˈoybyojtëm mä reunyonk o kyaj nnekytyuˈukmujkëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, niˈigyë mbäät nmëmëdoˈowëmë Jyobaa. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëmë jotmayë mëkpë ets nyäjkëmë oybyë ijxpajtën (Rom. 12:20, 21; Col. 3:13, TNM). w16.04 1:7, 9, 10

Jëjpˈam ets nmadakëm axtë ko myinët ja kutëgoˈoyën. Nˈokpawinmäˈäyëm ko tam tuˈugë barkë kyiny ets pën tsoˈogandëp diˈib jap nëjkxtëp, tsojkëp nyëëwoondët o yäˈäwdët ets kyaj yˈanuˈkxëdët axtë ko jyäˈttët nëëbëˈääy. Nanduˈun ëtsäjtëm, pën jukyˈatäˈänëm mä ja lugäärë tsujpë, tsojkëp nmadakëm axtë mä jyëjpkëxyë tyäˈädë jukyˈäjtën ets ninäˈä ngaˈˈanuˈkxëm. Tsojkëp nanduˈun njënäˈänëm extëmë Pablo: “Kyajts ntsipkeˈexy” o nˈanuˈkxë (2 Kor. 4:16). Duˈun extëmë Pablo, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë nmadakëm axtë ko myinët ja kutëgoˈoyën. Pablo tkujäˈäyë: “Ni diˈibëtsë taadë xykyatukmastuˈudët ja Kristë. Pes yëˈë dëˈën diˈibëts xytyukmëmadakp tëgekyë tyäˈädë, mët ko yëˈë xytsyojkëm. Päätyëts nmëdaty ja tëyˈäjtën ko ni ja oˈkën es ni ja jikyˈäjtën, ni ja anklësëty, ni ja kaˈoybyëty, ni ja tyambë, ni ja diˈibë miimp këdakpnëm, ni diˈibë tsäjwinm, [...] ni diˈibë Dios yajkoj, kyaj nitii mbäät xykyatukmastutëm ja tsyojkën ja Dios diˈibë myëdäjtypy mët ëtsäjtëm mä yëˈë Nintsënˈäjtëm Jesukristë” (Rom. 8:37-39). w16.04 2:17, 18

Mbäädë Jyobaa nˈamdoˈowëmë wijyˈäjtën parë nˈijxëm kontiempë tuˈugë jotmay etsë net nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nduktëjkëm. Mbäät nyajtsuˈumëm o jam wiˈixtsoo nyajtukumëdoˈowëm mët ko nmëmëdoˈowëmë Dios. Ko duˈun njäjtëm, oy ko nˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xymyoˈoyëmë jotmëkˈäjtën etsë jot mëjääw parë nitsiptuˈunëm ja mëbëjkën ets nmëmadakëm oy diˈibë jotmay nbatëm (Apos. 4:27-31). Jyobaa yëˈë yajtuumbyë Biiblyë parë xymyëjääwmoˈoyëm. Tapë tekstë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë kyaj tijaty nduktëjk ndukwäˈkëm. Mbäät nbawinmäˈäyëm këkpäät ets njäjtëm agëbajky, pes mbäät näˈä kyaj nekymyëdäjtëmë Biiblyë. Biiblyë nan mbäät xypyudëjkëm parë nˈawijx njëjpˈijxëm tijatyë Dios të twandaˈaky. Etsë tyäˈädë yëˈë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ko jäˈäy xynyibëdëˈkëm (Rom. 8:25). Nˈokwinˈijxëmë tekstë diˈib myaytyakypyë jembyë jukyˈäjtën ets nˈokpawinmäˈäyëm tijaty jam ndukxondäˈägäˈänëm. w16.04 4:14, 15

Relijyonk diˈib naynyigäjpxëdëp ko tpanëjkxtë Jesus, kyaj tkäjpxwäˈkxtë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Ets ko tnimaytyäˈäktë, jyënäˈändë ko Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë diˈib nmëdäjtëm mä jot korasoon (Luk. 17:21). Kyaj tyukniˈˈixëdë ko tyäˈädë Anaˈam Kutujkën yëˈë tuˈugë gobiernë diˈib jam tsäjpotm ets ko Jesus yëˈë tuump Rey. Jaayë jeˈeyë tmaytyäˈäktë Jesus mä Nabidad o ko Amääy Xyëëw. Nan kyaj tyukniˈˈixëdë ko tyäˈädë Anaˈam Kutujkën, yëˈë yaˈoyëyaampy ja amay jotmay diˈib pyattëbë naxwinyëdë jäˈäy ets ko tim tsojk dyajjëjptëgoyaˈany ja axëkˈäjtën diˈib jaˈäjtp Naxwiiny (Diˈibʉ Jat. 19:11-21). Kyaj tnijawëdë ti Jesus tyunaampy extëmë Rey mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Ets kom kyaj tjaygyukëdë ti diˈibë Jesus nyimaytyak, nan kyaj tjaygyukëdë tiko mbäät tˈëwäˈkx tkäjpxwäˈkxtë. Pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus, kyaj kyäjpxwäˈkxtë mët ko tganaratäˈändë meeny sentääbë o parë tkojäˈändë jëën tëjkë oyatypyë. Pääty, ko kyäjpxwäˈkxtë kyaj ttukganarattë (2 Kor. 2:17). Pënaty pyanëjkxtëbë Jesus kyaj mbäät tˈamdowdë myëjuˈuyën ko kyäjpxwäˈkxtë (Apos. 20:33-35). w16.05 2:7, 8

Nˈokpawinmäˈäyëm ko njantsy yˈoyˈijxëm tuˈugë wit. Per nnijäˈäwëm ko pën nduktëjkëm mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm nyajkäjpxtëgoˈoyëm. Biiblyë kyaj tnigajpxy ko tadë wit kyaj yˈoyëty. ¿Wiˈixë net mbäät nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa wyinmay? Biiblyë yajkypyë tyäˈädë käjpxwijën: “Esë toxytyëjk nyaywyitëdët yajxon adëyë, es kyaj nyaynyiwook nyaygyëxwoogëdët es nyayajmëjpëtsëmëdët, es ni jeˈeyë kyanayaˈoytyëkëdët mët ja oorë o perlë, es ni mët ja wyitë tsooxëtypyë. Waˈan ttundë ja oybyë tuunk diˈibë patëp ttundët nidëgekyë toxytyëjkëty diˈibë myëduundëp ja Dios” (1 Tim. 2:9, 10). Tyäˈädë käjpxwijën nan yëˈë parë yetyëjkëty. Pën ijtëm yujy tudaˈaky, ta nmëjpëjtakëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm wyinmaytyë mä ja nwitˈäjt nxoxˈäjtëm ets kom ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ta kyaj axëëk nyajnayjawëyäˈänëm ets nan kyaj nyajkäjpxtëgoyäˈänëm (1 Kor. 10:23; Filip. 3:17). w16.05 3:14

Ko Adán tkamëmëdooyë Dios, ta kyaj nyekyˈuˈunkˈäjtë. Perë nimaybyë tyëëm yˈääts, yëˈë wyinˈijxtë Jyobaa extëmë yˈanaˈambë (Eb. 12:1). Yujy tudaˈaky tmëmëdoowdë ets ojts tjëjpkudijëdë Satanás. Duˈun dyajnigëxëˈktë ko yëˈë Tyeetyˈatandëbë Jyobaa ets ko tsyojktëp pyojtsˈoyëdët (Fwank 8:44). Tyäˈädë yëˈë xytyukjamyajtsëm extëm tëgok jyënandë ja israelitëty, extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Ninuˈun tyam nDiosmëduˈunëm, nan nduˈunëmë mëjääw extëm ja israelitëty parë nmëmëdoˈowëmë Dios diˈib të xyyajkojëm. Kyaj nduktsoytyuˈunëm ko yëˈë Jyobaa nDeetyˈäjtëm ets ntsojkëm parë yëˈë xypyojtsëm. Pääty tsojkëp nnayajtëˈëwëm: “¿Duˈunëts ëjts extëmë moˈonts diˈib nayäjkëp parë Dios dyaˈoyët tuˈugë naxtuˈtsë jantsy tsooxëbë? ¿Nˈijxypyëtsë nmëguˈuktëjk extëmë moˈonts diˈib tamnëmë Jyobaa pyotsëdë?”. w16.06 1:2, 3

Wingon yˈijnë ja jembyë jukyˈäjtën ets nan yaˈijxmäjtsp ja nmëbëjkënyëˈäjtëm. Pääty jëjpˈam nˈijxëm pën mëk ja mëbëjkën nmëdäjtëm. ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäwëm? Nˈokwinmäˈäyëm extëmë Jesus twandaky mä Matewʉ 6:33, ets nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Nyaˈijxëbëts ko nmëbëjkypyëts extëmë Jesus twandaky mä tijatyëts ndukniwinmäˈäyëp ets tijatyëts ndunaampy? ¿Tëgoyˈatëbëts mä reunyonk o kyajts nˈoknëjkxnët käjpxwäˈkxpë mët ko niˈigyëtsë meeny nganaratäˈäny? ¿Tits ndunëp pën ja nduungëts niˈigyëts xypyëjkë tiempë etsëtsë njot mëjääw? ¿Nasˈixëyaambyëts etsëtsë naxwinyëdë jäˈäy xytyuktunët tijaty tsyojkëp ets axtë xytyukmastuˈudëdëtsë Jyobaa tyuunk?”. Biiblyë jyënaˈany ets njëjpkudijëmë axëëkpë mëtnaymyaayëbë, kyaj mëët nduˈukmujkëm pënaty të yaˈëxkaxtë mä Diosë kyäjpn ets nan kyaj ndukxondakëm diˈibë kyaj yˈoyëty. Pën kyaj nmëmëdoˈowëm, mbäädë ngorasoonˈäjtëm jyuuny. Ko duˈun njäjtëm, jëjpˈam ets nˈijxëm wiˈix ja mëbëjkën yajpääty. Tsojkëp nˈijxëm ti diˈib kyaj oy nduˈunëm ets nˈëxpëjkëmë Biiblyë parë yëˈë nnaytyukjëjwijtsëmbijtëm. w16.06 2:8, 9

Abëtsemy nyaxwinyëdë jeˈeyë jyaˈˈaty tuk grupë jäˈäy diˈib tsyojktëbë Jyobaa ets myëduundëp. Tyäˈädë jäˈäyëty ja yajtijtë Jyobaa tyestiigëty. Tëgooytyëp ets kyaj wyäˈätsjäˈäyˈattë, per yëˈë Jyobaa nëˈëmooy tuˈumooyëdëp mëdë myëjääw. Min nˈokˈijxëm wiˈix kanäk pëkyë Jyobaa kyunuˈkxëdë. Mä jëmëjt 1914, niwaanë netyë jäˈäy diˈib myëduundëbë Jyobaa. Perë Jyobaa të tkunuˈkxyë tyäˈädë tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, pääty tyam miyonkˈamë jäˈäy kujk tnijawëdë tëyˈäjtën ets të jyäˈttë Jyobaa tyestiigëty. Jyobaa ojts tnaskäjpxë extëm tyamë tekstë jyënaˈany ko nyimayëyaˈanyë kyäjpn ets yˈakjënäˈäny: “Ëjts këˈëm, Jyobaa, nyajjotëgoyaampy ko tpäädëdë tiempë”. Tyam, ta nˈijxëm wiˈix yˈadëyë tyäˈädë tekstë. Jyobaa kyäjpn duˈun kujk nyimayë extëm tuˈugë mëj nasionk, diˈib myëdäjtypy naxy tuktujk miyongë jyaˈay. Pääty niˈigyë nimayˈäjtëm ets kyaj dyuˈunëty mayë paˈis diˈib myëdäjtypy niwaanë jyaˈay. w16.06 4:1, 2

Jesus ijtpë nety seguurë ko pënë Jyobaa kyuentˈäjtypyë joon jëyujk, nanduˈun ëtsäjtëm xykyuentˈatäˈänëm (1 Peed. 5:6, 7). Jeˈeyë ko tsojkëp nˈijtëm tuumbë jäˈäy. Tsojkëp niduungëm ja käˈäy ukën o nˈëxtäˈäyëmë meeny sentääbë parë njuˈuyëm, etsë Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm. Pën kyaj nëgoo nmëdäjtëmë meeny sentääbë o käˈäy ukën, Jyobaa mbäät xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm. Extëm ko nmëguˈukˈäjtëm tijaty xymyoˈoyëm diˈib myëdäjttëp. Jyobaa nan myoobyë joon jëyujk mä yˈittët, ojts twinmäˈänymyoˈoy parë këˈëm dyaˈoyëdët ja pyaˈan ets nan ojts dyajkojy tijaty mëët dyaˈoyëdët. Pääty, Jyobaa nan mbäät xypyudëjkëm parë nbatëm tuˈugë lugäär mä ntsënäˈäyëm mëdë familyë. Extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam, Jesus yëˈë nety myaytyäˈägaampy ko tkëyakäˈänyë jyukyˈäjtën ëtsäjtëmgyëjxm (ix nanduˈunë Lukʉs 12:6, 7). Jesus kyaj yëˈë tkuˈoˈkë joon jëyujk o wiinkpë jëyujk animal, ëtsäjtëmë duˈun ojts xykyuˈoˈkëm parë mbäät njukyˈäjtëm winë xëëw (Mat. 20:28). w16.07 1:11-13

¿Tiko nbokytyuˈunëm ets nˈoˈkëm? Biiblyë jyënaˈany ko mët yëˈëgyëjxm ko Adán pyokytyuuny, ta “nidëgekyë jäˈäy yˈooktë”. Ets kom niˈamukë jam ntsoˈonëm mä Adán, pääty niˈamukë xymyëmadakëm ja poky ets ja oˈkën (Rom. 5:12, 14, 17). Per oy dyuˈunëty, mbäädë winmäˈäny nbëjtakëm ets kyaj xynyekymyëmadakëm ja poky kaytyey. ¿Ti diˈib mbäät xypyudëjkëm? Ko nbëjtakëmë mëbëjkën mä Jesus diˈib ojts xykyuˈoˈkëm, net ndukˈoyˈäjtëm ja Jyobaa pyaˈˈayoˈowën (Rom. 5:20, 21). Duˈunyëm pokyjyaˈay nyajpatëm, per kyaj mbäät nasˈijxëm ets ja poky kaytyey xëmë xymyëmadakëm. Pääty ko nduˈunëm diˈib kyaj yˈoyëty, ta nˈanmäˈäyëmë Jyobaa ets xypyokymyaˈkxëm. Pääty, ¿wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko Jyobaa ojts xypyaˈˈayoˈowëm extëm kyaj xyjanitëjkëm? Pablo jyënany ko “nmastutëm ja jikyˈäjtënë axëëkpë, nnayjyëjwijtsëmbijtëm es njikyˈäjtëm yää mä tyäˈädë naxwinyëdë wijy kejy, tëyˈäjtën mëët es extëm ja Dios ttseky” (Titʉ 2:11, 12). w16.07 3:5, 6

Ja tim jawyiimbë kasäädë jäˈäy, Adán mëdë Eva, kyaj yˈoˈoyë ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën mët ko kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa. Ja “sarpyentë” yëˈë wyinˈëˈënë Eva ets tˈanmääy ko pën jyeˈxypy ja “ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë”, ta tnijawëyaˈany diˈib kyaj pën tnijawë. Tyäˈädë “sarpyentë”, yëˈë netyë Satanás diˈib yˈanmääy ja Eva ko pën jyeˈxypy ja ujtstëëm, mbäät këˈëm twinˈixyë oybyë etsë axëëkpë. Eva kyaj jawyiin dyajtëëyë Adán pën mbäät tjeˈxy ja ujtstëëm, pääty kyaj tmëjˈijxyë Adán, diˈibë nety nyigëbäjkˈäjtypy ja fyamilyë. Ets ko Adán ojts tjeˈxy ja ujtstëëm diˈib ja kyudëjk mooyë, ta kyaj tmëmëdooyë Dios (Diˈibʉ Jat. 12:9; Gén. 2:9, 16, 17; 3:1-6). Ko Jyobaa dyajtëëy ja Adán mëdë Eva tiko nety duˈun të yˈadëˈëtstë, Adán yëˈë tyuknitij ja kyudëjk. Ets ja Eva yëˈë tyuknitij ja tsäˈäny ko yëˈë nety të wyinˈëënyëty (Gén. 3:12, 13). ¡Ninuˈun kyatsobaty extëm nyaynyikäjpxtutëdë! Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa ets kujuundaktë, päätyë Jyobaa tyukkumëdoowëdë. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën? Ko kasäädë jäˈäy tsojkëp tmëmëdowdëdë Jyobaa ets tkupëktët mäjaty tyëgoytyë, net yˈoyët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën. w16.08 1:1, 4, 5

¿Tiko näägë kasäädë jäˈäy tmëdattë mëjwiin kajaa jotmay? Nääk axëëk nyayjawëdë mët ko kyaj yˈoyë tsyënäˈäy jyukyˈäjtënë extëmë nety tˈawixy. Nan pyattëbë jotmay mët ko wiˈixëm të yaak të pyattë ets wiˈixëm jyaˈayˈattë. Ets nan mbäät dyajtsiptäˈäktë meeny sentääbë, wiˈix nyaymyënëjkxëdë mët ja jyiiky myëguˈuk o wiˈix dyajˈyaaktë ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Per jantsy oy kyëxuty ko nimayë kasäädë jäˈäy diˈib Dios mëduundëp dyaˈoyëdë yˈamay jyotmay mët ko tnasˈixëdë etsë Dios nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët. Yëˈë kasäädë jäˈäy diˈib myëdäjttëp mëkë jotmay, oy ko tˈamdowdëdë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk. Pesë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mbäät pyudëkëdë ets tpadundëdë Biiblyë kyäjpxwijën. Ko nbatëmë jotmay, oy ko nˈamdoˈowëmë Jyobaa myëjääw parë yëˈë xypyudëjkëm ets mbäät nbaduˈunëm ja Biiblyë kyäjpxwijën, ets nanduˈun parë nyaˈijxëmë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib yajkypyë Diosë myëjääw (Gal. 5:22, 23). w16.08 2:11-13

Jesus myëdäjt mayë tyuunk, per ko ja jäˈäy tnijawëyandë ja tëyˈäjtën, jyuˈtë tiempë parë dyaˈëxpëjky. Extëm tëgok, nimayë jäˈäy nyimiinë mejnybyëˈääy parë tmëdoowˈitäˈändë ti myaytyakypy. Jesus ta pyejty mä ja barkë mëdë Pedro ets desde jam dyaˈëxpëjky ja jäˈäy. Ok, ta ttukniˈˈijxë ja Pedro diˈib ninäˈä tkajäˈäytyëgoyët. Tyuun tuˈugë miläägrë parë tmäjtstë ja may äjkx, ets ta net tˈanmääy extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Biiblyë jyënaˈany ko ja Pedro ets ja myëguˈuktëjk “tnikaktë tëgekyë es nyëjxtë mët ja Jesus” (Luk. 5:1-11). Tuˈugë yetyëjk diˈib xyëwˈäjt Nicodemo, nan nyijawëyan tijaty tukniˈˈijxëbë Jesus. Per jëjpˈamë nety tyuny mä ja judiyëtëjk tmëdattë kutujktakn ets tsyëˈkëbë nety ko wiˈix ja jäˈäy jyënäˈändët ko yaˈixët myaytyaˈaky mëdë Jesus, pääty ojts tninëjkxy koots. Etsë Jesus kyaj kyajxëmbijtë, jyuˈtë tiempë parë ttukniˈˈijxë ja tëyˈäjtën diˈib jëjpˈam (Fwank 3:1, 2). Jesus xëmë ttsojkënyëˈajty dyajtunäˈänyë tiempë parë jäˈäy ttukniˈˈijxë ja tëyˈäjtën ets tpudëjkë parë dyajkëktëkëdët ja myëbëjkën. Nanduˈun ëtsäjtëm, oy ko nnijëmbijtëm ja jäˈäy ti oorë myadäˈäktë ets nyajtuˈunëm ja tiempë parë ndukjaygyujkëmë Biiblyë. w16.08 4:10, 11

Tsojkëp nˈijtëm yujy tudaˈaky ets nˈëxkäjpëm ko Jyobaa wäˈäts yajpääty ets nitii axëkˈäjtën tkamëdaty ets ko yˈanaˈamën yëˈë diˈib mas oy xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Pën ijtëm yujy tudaˈaky ets pën nˈëxkäjpëm ko nyajtëgoyˈäjtëmë Jyobaa nyaybyudëkë, ta nëjkx nnaytyuktuˈumoˈoyëmë yˈanaˈamën. Ko duˈun njäˈäyˈäjtëm, ta nmëjpëjtakëm wiˈix wyinmaytyë wiinkpë ets wiˈix nyayjawëdë. Oy ko yajxon nyigëxëˈëgët mä nwitˈäjt nxoxˈäjtëm ko yëˈë nmëduˈunëmë Jyobaa. Ets oy kyëjxmëtyë yˈanaˈamën, xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot nmëmëdoˈowëm. Niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm duˈunë yetyëjk toxytyëjk, yajmëjkumääytyëp ko tsuj yajxon nyaywyit nyayxyoxëdë ets ko oy dyajnëjkxtë jyukyˈäjtën. Ko duˈun ttundë, ta jäˈäy tnijawëyäˈändët ja oybyë ayuk diˈib yajnitsokp, dyajmëjpëtsëmdëdë Jyobaa ets agujk jotkujk dyajnayjyawëdët. w16.09 3:18-20

Jacob mëktaˈaky ttsojky etsë Jyobaa kyunuˈkxëdët (Gén. 32:24-26). Ets ojtsën yajkunuˈkxy mët ko mëktaˈaky tˈamdooy. Pääty yajxëëwmooy Israel diˈib yˈandijpy, diˈib mëdë Dios të tsyiptuny. Ojtsë Jyobaa kyumayëty ko kyupëjkë ets kyunuˈkxë, ets ëtsäjtëm nan ntsojkëm etsë Jyobaa xykyupëjkëm ets xykyunuˈkxëm. Raquel, ja kyudëjkë Jacob diˈib mëk tsyojk, nan yˈixaambyë nety wiˈixë Jyobaa tkuytyuny diˈibë Jacob tyukwandak. Perë Raquel kyaj nety mbäät yˈuˈunkpääty, ets mä tadë tiempë jantsy axëëk ijty nyayjawëdë toxytyëjk ko kyaj mbäät yˈuˈunkpäättë. ¿Ti tyuunë Raquel ko tpatyë tyäˈädë mëj jotmay? Xëmë wyinmääy ko pyäädaambyë yˈuˈunk, janääm jatsojkë Jyobaa tmënuˈkxtaky ets kyaj ojts yˈanuˈkxë. Jyobaa ojts tmëdoy ko amumduˈukjot myënuˈkxtakë ets ko tiempë nyajxy, ta tpatyë yˈuˈunk yˈënäˈk (Gén. 30:8, 20-24). w16.09 2:6, 7

Jëjpˈam etsë mˈuˈunk mˈënäˈk xytyukniˈˈixëdët ko mas agujk jotkujk jyukyˈattët pën myëmëdoowdëp extëmë Biiblyë jyënaˈany (Sal. 1:1-3). Mbäät xyˈanëëmë waˈan tˈoknaybyawinmayëdë ko jam tsyëënëyäˈändë mä tuˈugë käjpn diˈib yajpatp mejny itkujky ets ko tsojkëp twinˈixët tuˈuk majtskë jäˈäy diˈib jam mëët tsyëënëdët. Ta net xyyajtëwët: “¿Pënaty mwinˈixëp parë niˈamukë oy nyaymyënëjkxëdët ets tuˈugyë yajpäättët?”. Ta net xytyukwingugäjpxëdë Galasyʉ 5:19-23 parë tˈixtët pënatyë Jyobaa yajjukyˈataampy mä ja jembyë jukyˈäjtën. Ko duˈun xytyunët, ta majtsk pëkyë mˈuˈunk mˈënäˈk xytyukniˈˈixët diˈib jëjpˈam. Myëduˈuk, ko Jyobaa yëˈë tyam xytyukniˈˈijxëm wiˈix njukyˈäjtëm agujk jotkujk ets tuˈugyë mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Ets myëmajtsk, ko desde tyam xytyukniˈˈijxëm wiˈix njukyˈatäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtën (Is. 54:13; Fwank 17:3). Nan mbäät xytyukniˈˈixë mˈuˈunk mˈënäˈk wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm të pyudëkëdë Biiblyë. Mbäät xyˈëxtäˈäyë eksperiensyë diˈib miimp mä ëxpëjkpajn extëm mä La Atalaya mä jyënaˈany “La Biblia les cambió la vida”. w16.09 5:13, 14

Waˈan kanäk pëkyë tuunk nikëjxmˈäjtëm mä nduˈukmujkëm o nmëdäjtëm mayë këˈëm tuunk, per tsojkëp niˈamukë njuˈtëmë tiempë parë naytyuˈuk nˈëxpëjkëm ets nDiosˈawdäjtëm mëdë familyë (Efes. 5:15, TNM). Ko nˈëxpëjkëm, kyaj mbäät jeˈeyë ngäjpxëm kanäk pajina Biiblyë etsë ëxpëjkpajn o yëˈëyë nˈijxëm diˈib ngomentaratäˈänëm, diˈibën tsojkëp nduˈunëm, yëˈë ets ja Diosë yˈAyuk xyˈadëjk xytyuktëjkëm ets nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën. Tsojkëp nwinmäˈäyëm tijaty naybyudëkë këˈëm nyajtëgoyˈäjtëm ets kyaj yëˈëyë nwinmäˈäyëm tijaty naybyudëkë yajtëgoyˈäjttëbë nmëguˈukˈäjtëm (Filip. 1:9, 10). ¿Tiko? Yëˈko kyaj xëmë nwinmäˈäyëm wiˈix këˈëm nnaytyukpudëjkëm tijaty nˈëxpëjkëm, extëm ko niˈëxpëjkëm wiˈix nëjkx ngäjpxwäˈkxäˈänëm, tijaty naxäämp mä reunyonk o ko nyaˈoˈoyëmë diskursë o demostrasyonk. Nˈokpëjtakëm extëmë ijxpajtën tuˈugë kosineerë. Yëˈë mbäät tjaygyapy ja tojkx diˈib yaˈoˈoyëp, per kyaj mbäät nyiˈˈityëty ko jeˈeyë tjaygyapët. Pën oy mëk yajpäädäˈäny, tsojkëp yajxon kyay yˈuugët. Nanduˈun jyaty mët ëtsäjtëm, pën mëk ja naymyayë nyaˈitäˈänëm mëdë Jyobaa, tsojkëp xëmë nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nˈijxëm wiˈix mbäät këˈëm nnaytyukpudëjkëm. w16.10 2:10, 11

Biiblyë nyigajpxy majtsk pëky tidën yˈandijpy mëbëjkën (Heb. 11:1, TNM). Myëduˈuk, ko “mëbëjkën yëˈë diˈib seguurë xyyaˈijtëm mä diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm”, mbäät yëˈëjëty tijaty tunan jatanëp, extëm ko jyëjptëgoyët ja axëkˈäjtën ets ko myinët ja jembyë jukyˈäjtën. Ets myëmajtsk, Biiblyë jyënaˈany ko mëbëjkën, yëˈë ko yajxon nˈijxëm “ko jantsy tëyˈäjtën diˈib kyaj nˈijxëm”, extëmë Jyobaa, Jesus, anklëstëjk etsë Diosë Kyutujkën. ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko njantsy myëbëjkëm tijatyë Dios të twandaˈaky ets nanduˈun tijaty kyaj nˈijxëm? Ja nyajnigëxëˈkëm mä wiˈix nyajnëjkxëm ja jukyˈäjtën, wiˈix ngäjpx nmaytyakëm ets tijaty nduˈunëm. w16.10 4:6

Jyobaa mëdë Jesus yajtsobattëp tukëˈëyë tijaty ndukmëduˈunëm, oy ngamadakëm nduˈunëm extëm njatsojkënyëˈäjtëm (Luk. 21:1-4; 2 Kor. 8:12). Extëm nˈokpëjtakëm, taaˈäjtpë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyëndë ets yajnimëjääwdaktëp nyëjkxtët mä reunyonk ets ko xëmë nyëjkxtë käjpxwäˈkxpë. ¿Nmëjääwmoˈoyëm ets nmëjkumäˈäyëm mä tukëˈëyë diˈib tyuundëp? Nˈokmëjämoˈoyëmë nmëguˈukˈäjtëm oytyim näˈäjëty. Pën nˈijxëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tam ti oy ttuny, nˈokmëjkumäˈäyëm. Duˈun ttuundë Pablo mëdë Bernabé ko yajpattë Antioquía, pënaty nyiwintsënˈäjttëp ja sinagoogë yˈanmääyëdë: “Yetyëjkëty, mëguˈuktëjkëty, pën jam ti xynyigäjpxäˈändë diˈib mëjääwmoˈoyëdëp ja nax käjpn, nigäjpxtë”. Pablo ta tmëjääwmooy ja myëguˈuktëjk diˈibë nety jam yajpattëp (Hech. 13:13-16, 42-44, TNM). Pën nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm, seguurë ko nëjkxëp nanduˈun näˈä xymyëjääwmoˈoyëm (Luk. 6:38). w16.11 1:3, 15, 16

Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko nyajpatëm mä Diosë kyäjpn ets ko xytyuknijäˈäwëm ti Jyobaa tsyojkypy ets nduˈunëm. Ets kom nnijäˈäwëm tijaty yëˈë tyukjotkëdakypy, ta nikëjxmˈäjtëm ets nmëmëdoˈowëm ets nduˈunëm diˈib oy. Mayë jäˈäy yëˈëyë tyunandëbë axëkˈäjtën, per ëtsäjtëm, tsojkëp nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk, duˈun extëmë Jyobaa tˈaxëkˈixy (Sal. 97:10). Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm extëm “pënaty jënandëp ko oybyë yëˈë duˈun axëëk etsë axëëkpë yëˈë duˈun oy” (Is. 5:20). Yëˈë nyajjotkujkˈatäˈänëmë Jyobaa, pääty nyajnëjkxäˈänëmë jukyˈäjtënë wäˈäts, nmëdunäˈänëm wäˈäts ets nnayaˈitäˈänëm wäˈäts nikëjxy këbajky (1 Kor 6:9-11). Nnijäˈäwëm ko diˈibë Jyobaa xytyukˈanaˈamëm mä Biiblyë yëˈë parë këˈëm ndukˈoyˈäjtëm. Nan ntsojkëmë Jyobaa ets nmëmëdowäˈänëm. Pääty nguytyunäˈänëm tijaty xytyukˈanaˈamëm duˈun jënoty tëgoty, mä nduˈukmujkëm, mä nduˈunëm, mä eskuelë ets oytyim määjëty. w16.11 3:13

Pënaty yˈËxpëjktëbë Biiblyë, tsojkëbë nety twijtsˈoyëdët wiˈix tijaty tjaygyukëdë mä jëmëjt 1914 axtë 1919. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj nety yajxon tjaygyukëdë tidën yˈandijpy ko Biiblyë jyënaˈany yajmëmëdowëdë gobiernëtëjk. Pääty näˈäty tyuktëjk tyukwäˈkëdë ja tsip. Extëm ko ja presidentë diˈib Estados Unidos jyënany ets 30 äämbë mayë mä jëmëjt 1918 yajninuˈkxtäägëdë jotkujkˈäjtën, ta mä rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm diˈib pëtsëëm inglés jyënany ets pënaty yˈËxpëjktëbë Biiblyë nanduˈun nyuˈkxtäˈäktët. Näägë nmëguˈukˈäjtëm nan ojts dyaktë meeny sentääbë diˈib tunëp mä ja tsip, ets axtë niduˈuk nimajtsk ojts tyëkëdë soldäädë ets tsip jëjpˈam yajpëjtaktë. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko tsojkëbë nety twijtsˈoyëdët wiˈix yajjaygyukëyaˈany ja tëyˈäjtën. Per kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko pääty mä tadë tiempë ojts yˈittë tsumy matsy mä Mëj Babilonia, pes ko tyuunë Primera Guerra Mundial të nety tjaygyukëdë kajaabë ja tëyˈäjtën ets jawaanë nety yˈaktëgoyˈäjtxëdë parë ttukpëtsëëmdutäˈäytyët ja relijyonk diˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty (Luk. 12:47, 48). w16.11 5:9

¿Tiko Pablo tˈanmääy pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets kyaj jyukyˈattët extëm ttsoky ja nyiniˈkx kyëbäjkëty? Yëˈko mbäät oypyënëtyë Dios mëduumbë ogäˈän jëjpˈam tpëjtaˈaky tijaty këˈëm tsyojkënyëˈajtypy. Extëm nˈokpëjtakëm, Pablo jyënany ko nääk ja Dios mëduumbëty diˈib Roma, yëˈë nety naytyukˈanaˈamëdëp tijaty tsyojkënyëˈäjttëp. Waˈan yëˈë tmaytyäˈägany, ja axëëkpë ijt tsënaaky, käˈäy ukën o tijaty tyukxondaktëp, diˈib niˈigyë jëjpˈam pyëjtaktë mä jyukyˈäjtën (Rom. 16:17, 18; Filip. 3:18, 19, TNM; Juud. 4, 8, 12). Ets mä ja tuˈukmujkën diˈib Corinto, tamˈäjtpë nety tuˈugë Dios mëduumbë diˈib “myëttsënaapy ja kyudääk” (1 Kor. 5:1). Pääty njaygyujkëm tiko Dios dyajtuunyë Pablo parë tˈanmääy ja myëguˈuktëjk ets kyaj jeˈeyë twinmaytyët “diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy” (Rom. 8:5, 6). Tyäˈädë käjpxwijën nan xypyudëjkëm tyam. w16.12 2:5, 8, 9

Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm, yëˈë ko tuˈugë jäˈäy ndukmëtmaytyakëm ti xyjotmaytyuˈunëm ets wiˈix nnayjäˈäwëm. Mbäät yëˈë ndukmëtmaytyakëm ja nmëmëjjäˈäyˈäjtëm o ja ngudëjkˈäjtëm, o tuˈugë mëtnaymyaayëbë, o ja diˈib tuump mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën parë xytyukˈijxëm wiˈix mbäät yˈoyë ja njotmayˈäjtëm. Biiblyë jyënaˈany: “Kyaj yˈoybyëtsëmy tijaty yajtuknibëjtakëp, pën kyaj yaˈëmuky yajkäjpxmuky, per oybyëtsëëmp tijaty, pën jam nimayë ëwij käjpxwijpë” (Prov. 15:22). Ko nëjkxëm mä reunyonk, nan mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm. Pes sëmään sëmään nnayˈijx nnaybyatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets xymyëjääwmoˈoyäˈänëm (Eb. 10:24, 25). Ko duˈun “nnayaˈijt nnayajxoˈonëm nigijxy”, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëm oytyim diˈib jotmayëty (Rom. 1:12). w16.12 3:17, 18

Waˈan nbëjk nˈijxëm o nmëdäjtëmë wiinkpë jotmay diˈib kyaj mbäät nyaˈoˈoyëm. ¿Ti mbäät nduˈunëm? Nˈoktukkëdëjkëmë Jyobaa tukëˈëyë amay jotmay ets nˈokmëbëjkëm ko yëˈë naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm (1 Peed. 5:6, 7). Nan oy ko nnaytyukpudëjkëm tijaty näjxp mä reunyonk ets tijaty yajjaˈäjtypyë Diosë kyäjpn (Eb. 10:24, 25). ¿Ti mbäät ttundë tääk teety diˈib Dios mëduundëp diˈibë yˈuˈunk yˈënäˈk të tmastuˈuttë Jyobaa? Ja kugajpxy Samuelë yˈijxpajtën mbäät xypyudëjkëm. Yëˈë kyaj nety mbäät ttukˈaguanëˈaty ja yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë parë tmëmëdowdëdë Jyobaa (1 Sam. 8:1-3). Pääty ttukkëdëjkë Jyobaa tyäˈädë jotmay. Per tyuunë mëjääw parë yëˈë xëmë tmëmëdooyë Jyobaa ets ttuuny tijaty tyukjotkëdäˈägëp (Prov. 27:11). Nan yëˈë duˈumbë jotmay tyam pyattëp nimayë uˈunktääk uˈunkteety. ¿Ti tyuundëp ko duˈun jyattë? Myëbëjktëp ko Jyobaa listë yˈity parë jatëgok tkupëkäˈäny pënaty jodëmbijtp (Luk. 15:20). Per mientrës, jamë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë parë xëmë tmëmëdowäˈändë Jyobaa ets yˈawijxtëp parë näˈä ja yˈuˈunk yˈënäˈk jyëmbittët mët ja ijxpajtën diˈib myooytyëp. w17.01 1:15, 16

Ja diˈib yujy tudaˈaky yˈëxkajpy nuˈunën tijaty tmëmadaˈaky ets kyupëjkypy ko tyëgoy. Nan myëdoowˈijtypy wiˈixë wiinkpë jyënäˈändë ets nan jyataampy tijaty yajtukniˈˈijxëp. Jyobaa tyukjotkëdakypyë jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky. Biiblyë jyënaˈany ko tuˈugë jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky nayˈixyˈäjtëp këˈëm ets nyijäˈäwëp ko ta diˈib kyaj mbäät ttuny o kyaj tmëdatyë madakën parë ttunët. Tyäˈädë yëˈë pudëjkëp parë twintsëˈëgë wiinkpë ets parë oy jyaˈayˈaty. Pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm, mbäät kyaj nbëjkëmë kuentë ko xytyuktëjkëmë mëjˈat këjxmˈat. ¿Wiˈix mbäät duˈun jyaty? Ko wanaty wanaty naymyëjpëjtakëm mët ko nikëjxmˈäjtëmë tuunk mä Diosë kyäjpn o mët ko yëˈë mëët nnaymyaˈayëm pënaty nyikëjxmˈäjttëbë tuunk (Rom. 12:16). O mbäät ogäˈän këˈëm nnaymyëjkuˈëˈëw nnaymyëjkugäjpxëm (1 Tim. 2:9, 10). Axtë mbäädë net pën nˈanmäˈäyënë tijaty mbäät ttundë o tkatundë (1 Kor. 4:6). w17.01 3:6-8

Tyam mëjwindëjkëˈadëtsp mä yajkäjpxwaˈkxyë oybyë yˈayuk etsë Diosë kyäjpn yëˈë yajtuumpy tijaty jembyëtsëëmp parë mayë jäˈäy yajtukninëjkxyë oybyë ayuk. Perë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyëndë tsiptakxëdëp dyajtundët (Luk. 5:39). Ënäˈktëjkëty mas niˈigyë jot mëjääw tmëdattë ets kyaj dyuˈunëtyë mëjjäˈäytyëjk. Pääty yˈoyëty etsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyëndë, ttukniˈˈixëdët ja ënäˈktëjk parë tnikëjxmˈattët mas niˈigyë tuunk (Sal. 71:18). Per pënaty myëdäjttëbë kutujkën, tsiptakxëdëp tkëyaktëdë tyuunk ets tmoˈoytyët diˈib mas ënäˈk. Mbäät mon tuk nyayjawëdë ko yëˈë yajtëgoyandëp ja tuunk diˈib jyantsy tyukxondaktëp o mbäät wyinmaytyë ko kyaj nëjkx oy yajtuny pën kyaj yëˈë këˈëm ttundë. Nan ta diˈib winmääytyëp ko kyaj tmëdattë tiempë parë wiinkpë ttukniˈˈixëdët. Per ta ja tuk pëky, ënäˈktëjkëty nan tsojkëp myaˈkxtuktët ko nëgoo kyayajtuknipëktëdë tuunk. w17.01 5:3, 4

Jesus myiiny jyajty wäˈätsjäˈäy extëmë nety ja Adán (Fwank 1:14). Jeˈeyë ko Jesus kyaj duˈun tijaty ttuuny extëmë Adán, pes myëmëdoowë Diosë yˈanaˈamën extëm netyë Dios ttsoky ttunët tuˈugë wäˈätsjäˈäy. Ets oyë Jesus tjawinguwäˈkë amay jotmayë mëjwiin kajaabë, xëmë tmëmëdooy ja Diosë yˈanaˈamën. Ko Jesus tkëyajkyë jyukyˈäjtënë wäˈätspë, ta të nˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky ets mä oˈkën. Jesus wäˈätsjäˈäy yˈijty, kyaj tmëdëgooyë Dios ets xëmë tmëmëdooy, ets duˈun jyayaˈawijxy ttunët tijatyë Adán (1 Tim. 2:6). Ko ojts xykyuˈoˈkëm, mbäädë net niˈamukë njukyˈäjtëm winë xëëw, duˈunë yetyëjk, toxytyëjk etsë ënäˈkuˈunk (Mat. 20:28). Extëm nˈijxëm, jëjpˈamë nety etsë Jesus xykyuˈoˈkëm parë yˈadëwët diˈibë Dios tyuknibëjtakë (2 Kor. 1:19, 20). w17.02 1:15, 16

Nˈokpëjtakëm ko tuk tsuˈum mduˈuyoˈoyaˈany mä jantsy koots ja nëˈë tuˈu, per mnijäˈäwëp ko tsojk xyëënyëyaˈany. Nanduˈun yˈixëtyë jukyˈäjtën extëm ko nduˈuyoˈoyëm. Mbäät näˈäjëty nyajnäjxëmë amay jotmayë mëkatypyë ets njantsy myëmäˈäy njantsy nmëdäjëm. Waˈan nanduˈunë Jesus nyayjäˈäwë, ko yajkëxwojpy kepykyëjxy, yajjäämˈijx yajnääxˈijx ets dyajnäjxy mëk ja jäj jëmuˈumën. ¡Ninäˈänëmë nety duˈun kyajaty! (Heb. 12:3, TNM). Jesus jamë wyinmäˈäny tpëjtaky mä ja kumäˈäyën diˈibë nety yˈaxäjëyaampy ko myadäˈägët, per diˈib niˈigyë pudëjkë yëˈë ko twinmääy wiˈix dyajwäˈätsanë ja Tyeetyë xyëëw ets ko yëˈë myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët. Nyijäˈäwëbë nety ko këxäämp ja yˈayoˈon, per ja kumäˈäyën diˈib yˈaxäjëyaampy tsäjpotm winë xëëwë nety yˈitäˈäny. Ko nyajnäjxëmë amay jotmay mëjwiin kajaa, mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jesus. ¿Wiˈix? Ko jamë winmäˈäny nbëjtakëm mä ja kunuˈkxën diˈib nˈaxäjëyäˈänëm ko nmadakëm ets ko njamyajtsëm ko ja amay jotmay këxäämp naxäämp. w16.04 2:10

Mä tyäˈädë tiempë, mayë jäˈäy kyaj tpokyjawëdë ko tyuundëgoytyë, pääty kyaj tjaygyukëdë tiko jyëjpˈamëty ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm. Kyaj tjaygyukëdë tidën pokyˈäjtp, wiˈix yˈaxëktunëdë ets ti mbäät ttundë parë kyaj nyekyˈittët pokyoty. Per pën ja jäˈäy oyë jyot kyorasoon, ta tmëjjawë ko Dios tkejxyë yˈUˈunk yä Naxwiiny parë ojts xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä ja poky etsë oˈkën. Ets nanduˈun tjaygyukëdë ko päätyë Jyobaa duˈun ttuuny, mët ko mëjwiin kajaa xytsyojkëm ets mët ko dyaˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈib kyaj xyjanitëjkëm (1 Fwank 4:9, 10). Ko Dios tkejxyë yˈUˈunk parë ojts xykyuˈoˈkëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko mëk xytsyojkëm ets ko mëjwiin kajaa dyaˈijxë ja pyaˈˈayoˈowën diˈibë kyaj xyjanitëjkëm. Xyjotkujkmoˈoyëm ko pën nbëjtakëmë mëbëjkën mä Jesus, ta nëjkx nyajpokymyaˈkxëm ets nnayjäˈäwëm wäˈäts Dios windum (Eb. 9:14). ¡Jantsy oyë tyäˈädë ayuk! ¿Këdii njantsy tyukmëtmaytyäˈägäˈänëm niˈamukë jäˈäy? w16.07 4:6, 7

Jyobaa xyˈanmäˈäyëm ko mbäät xypyokymyaˈkxëm pën nmëbëjkëm ko Jesus ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm (Apos. 3:19-21). Jyobaa të näägë naxwinyëdë jäˈäy tˈuˈunkniwäˈäny parë jyukyˈattët tsäjpotm, mët ko Jesus ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm (Rom. 8:15-17). Ets nan wyoopy pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny parë nanduˈun tfamilyëˈatäˈäny. Ko nety të jyëmbittë wäˈätsjäˈäy, ta tˈakwinguwäˈägëyäˈändë jatuˈugë jotmay. Pën kyaj tmastuˈuttë Jyobaa, ta nanduˈun yˈuˈunkniwäˈänäˈänëdë (Rom. 8:20, 21; Diˈibʉ Jat. 20:7-9). Jyobaa xëmë ttsokäˈäny niˈamukë yˈuˈunk yˈënäˈk. Ets winë xëëw winë tiempë nyajkunuˈkxäˈänëm mët ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm. Të xymyoˈoyëmë tyäˈädë regalë diˈib mëjwiin kajaa tsobatp ets nipën mbäät xykyapëjkxëm. w17.02 2:15, 16

Ko Jyobaa ojts xymyëjwoˈowëm, nyijäˈäwëbë nety ko pokyjyaˈay nyajpatëm ets ko tëgoˈoyëm. Per oy duˈun nyajpatëm, ojts xymyëjwoˈowëm parë mëët nnaymyaˈayëm. Jyobaa mëk ojts xyjantsy tsyojkëm, pääty tkejxyë yˈUˈunk yä Naxwiiny parë ojts xykyuˈoˈkëm ets ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm mä ja poky kaytyey (Fwank 3:16). Pääty ko muum ndëgoˈoyëm, mbäät nˈamdoˈowëmë Jyobaa ets xypyokymyaˈkxëm. Pes mët yëˈëgyëjxm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, mbäät xypyokymyaˈkxëm ets nnaymyaˈayëm mëët oy nbokyjyaˈayˈäjtëm (1 Tim. 1:15). w16.05 4:6, 7