Mayë

Tyää näämnëm, të mayë jäˈäy kyaktsoˈoktë wiink paˈis. Oyxyëp ko njäjtëm wiˈix nyaygyäjpxpoˈkxëdë, ets nan mbäät njäjtëm tuˈuk majtskë yˈayuk parë xymyëwingoˈonëm. Ta net ndukmëtmaytyakëmë sitio jw.org, ndukˈijxëmë bideo etsë ëxpëjkpajn diˈib miimp mä yˈayuk. Jyobaa yajjaˈäjtypyë naybyudëkë parë mas oy ngäjpxwäˈkxëm. Extëm mä reunyonk Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm, yaˈˈanmäˈäyëm jap tijaty mbäät nduˈunëm, ets xypyudëjkëm parë kyaj ntsëˈk njäˈäwëm ko jatëgokë jäˈäy nnijëmbijtëm o ko nyaˈëxpëjkëm. Oy ko tääk teety ttukniˈˈixëdët ja yˈënäˈkuˈunk ets yˈatsoowëmbittët kyëˈëm ayuk, duˈuntsoo nanduˈun tyëˈkx jyäjtët. Pes ko ënäˈkuˈunk kyomentarattë extëm yëˈë tjaygyukëdë, mbäät näägë jäˈäy tpëkyë kuentë ko të tpääty ja tëyˈäjtën (1 Kor. 14:25). w18.06 22, 23 parr. 7-9

Oy ko njamyajtsëm ko niˈamukë jagamë nety nyajpatëm mëdë Dios (Éfes. 2:12). Perë Jyobaa ta ojts xymyëjwoˈowëm mët ko xytsyojkëm (Os. 11:4; Fwank 6:44). Etsë Jesus nan xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot ojts xyˈaxäjëm, ojts dyaˈˈawäˈätsy ja tëjkˈääw parë ndëjkëm mä Diosë fyamilyë. Pääty, pën ëtsäjtëm të Jesus xyˈaxäjëm oy pokyjyaˈay nyajpatëm, ¿wiˈix ko net nˈëxtijëm ja nmëguˈukˈäjtëm? Mientrës wyingon ja kutëgoˈoyën, seguurë ko niˈigyë myëjwindëkëyaˈany mä jäˈäy nyayˈaxëkˈixëdë, nyaywyäˈkxëdë ets tëgatsy tˈixtë myëguˈuk (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Per ëtsäjtëm, extëmë Dios kyäjpn, yëˈë nˈëxtäˈäyëm “ja wijyˈäjtën diˈibë tsoˈomp mä Dios”, diˈib xypyudëjkëm parë nˈijtëm tuˈugyë ets ntsojkëm niˈamukë jäˈäy (Sant. 3:17, 18). Jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nnaymyaaybyëjkëm mëdë jäˈäy diˈib tsoˈondëp wiink lugäär, ko ngupëjkëm ja kyostumbrë, ets axtë njäjtëm ja yˈayuk. Ko duˈun nduˈunëm, ta nmëdäjtëm ja jotkujkˈäjtën “extëmë mëj nëë” ets ja tëyˈäjtënë “extëm ko mejny jyaˈtsminy jyaˈtsxëpy” (Is. 48:17, 18). w18.06 12 parr. 18, 19

Kyaj ijty ja soldäädë mbäät nyijkxy tsiptuumbë pën kyaj ja kyëˈëk të ttukwäˈägë. Ja kyëˈëk duˈun yˈixëty extëmë botës, ak poˈo ets tëgëk niwijtspety. Jantsy täˈtspëky ets atoodë yajtukˈyoˈoy. Yëˈë ijtyë duˈumbë këˈëk yajtuundëp ja soldäädëtëjk ko nyëjkxtë tsiptuumbë, per ko Dios mëduumbë tsyoony parë tkäjpxwaˈkxy ja ayuk diˈib yajmiimpy ja jotkujkˈäjtën, duˈun tpääty extëmxyëp ttukwäˈägë duˈumbë këˈëk (Is. 52:7; Rom. 10:15). Per tsojkëbë jotmëkˈäjtën parë ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy ja Diosë yˈayuk. Bo diˈib 20 jyëmëjt, jyënany: “Xytsyiptakxëbëts ijty ndukmëtmaytyäˈägëdë Diosë yˈayuk ja nmëëˈeskuelëˈënäˈk mët ko tsoytyuumbëts ijty. Kyajts nnijawë wiˈix kots ijty duˈun nnayjyawëty. Per tyam njantsy myëtmaytyäˈägaambyëts ja nmëduknaxëts”. Mayë ënäˈktëjk të tpëktë kuentë ko mas oy kyäjpxwäˈkxtë ko nyayjyëjpˈixëdë kontiempë. w18.05 29 parr. 9-11

Jesus tˈanmääy ja yˈapostëlëty: “Nmooytyëpts miits yëˈë njotkujkˈäjtënëts” (Fwank 14:27). ¿Wiˈixë Jesusë jyotkujkˈäjtën xypyudëjkëm parë duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm? Ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa mëdë Jesus jotkujk nyayjyawëdë ko duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë diˈib xyyajnayjyäˈäwëm agujk jotkujk (Sal. 149:4; Rom. 5:3, 4; Kol. 3:15). Ko netyë Jesus të tˈanëëmë ja yˈapostëlëty parë tmëdattët ja jotkujkˈäjtën, ta net tˈanmääy ko jëjpˈam dyajnigëxëˈëktët ja tsojkën diˈib kyaj ti tˈawixy (Fwank 15:11-13). Ta jyënany: “Miitsëtyë dëˈën ja nmëtnaymyaayëbëty”. Ix ti yaˈˈawäˈänëdë: ¡Nyaymyayëdët mëdë Jesus! ¿Ets ti diˈibë nety mbäät ttundë ja apostëlëty parë duˈunyëm mëët nyaymyayëdët? Dyäjkˈadëˈëtstët ja tyëëm (Fwank 15:14-16). Myajtsk jëmëjtëp, të netyë Jesus tyukˈanaˈamëdë: “Nëjx käjxwäˈxtë ko ja tsäjpotmëdë kutujkën të wyingony” (Mat. 10:7). Pääty, ja koots mä nety yajmatsanë ojts tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty parë myadäˈäktët ets duˈunyëm ttundët ja tuunk (Mat. 24:13, TNM; Mar. 3:14). w18.05 20, 21 parr. 15, 16

Ënäˈktëjkëty, myaˈˈanmääytyëp parë xyyajtunëdë mjukyˈäjtënë mä tijatyë Jyobaa tyukjotkëdakypy ets xytyuknibëjtäägët wixaty xymyëdunäˈäny. Per waˈan xyˈixyë ënäˈktëjk tjantsy tyukxondäˈäktë tijaty ets mˈanëˈëmxëdë parë nanduˈun mxondäˈägët. Jaa mä net tsyokyëty xyyajnigëxëˈëgët pën të mwinmäˈäny xyjantsy pyëjtaˈaky parë xytyunäˈäny ti të xytyuknibëjtäägë mä Diosë tyuunk. Pääty kyaj xynyasˈixët etsë mëguˈuktëjk mdukjäˈäytyëgoyëdët. Ta kanäk pëky diˈib mbäät xytyuny parë xyjëjpkugäjpxët tijatyë mmëguˈuktëjk mduktunanëp. Extëm nˈokpëjtakëm, jëjpkudijë tijaty mnijäˈäwëp ko mbäät myajtëgoyëty (Prov. 22:3). Winmay wiˈix wyimbëtsëmäˈäny ko xytyunët diˈib kyaj yˈoyëty. Ja tuk pëky diˈib mbäät mbudëkëty, yëˈë ko xyˈëxkapët ko myajtëgoyˈajtypy ets tuˈugë jäˈäy mbudëkëdët. Pën mˈyujy mdudaˈaky, ta xykyupëkëdë käjpxwijën diˈib mmooyëbë mdääk mdeety etsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jeky kujk Dios mëduunëdë (1 Peed. 5:5, 6). ¿Mˈijtp yujy tudaˈaky parë xykyupëkëdë käjpxwijën diˈib myajmoopy? w18.04 28, 29 parr. 14-16

Jesus myëjkumääy ja Dios mëduumbëty diˈibë nety yajpattëp Asia Menor. Extëm nˈokpëjtakëm ja tuˈukmujkën diˈib Tiatira, duˈun tˈanmääy: “Nnijäˈäbëts ja mtsojkënëty, yëˈë mmëbëjkënëty, yëˈë mmaˈxtujkënëty, es wiˈixë Dios xymyëdundë. Es nnijäˈäbëts ko tyam xytyundë oy waanë niˈigyë këdiinëm jawyinyëp” (Diˈibʉ Jat. 2:19). Jesus myëjkumääy ko nety të dyajmëjwindëkë Diosë tyuunk ets ko dyaˈixëdë oybyë jäˈäyˈäjtën mä duˈun tyundë. Mä tyäˈädë tuˈukmujkën tamˈäjt niduˈuk nimajtsk ja Dios mëduumbë diˈib jyëjwijtsëmbijt, per koogoo dyajtsondaky ja maytyaˈaky ets ko dyajkëjxy yëˈë yajtuunë ääw ayuk diˈib mbäät pyudëkëdë (Diˈibʉ Jat. 2:27, 28). Jesus yëˈë nyigëbäjkˈäjtypy tukëˈëyë tuˈukmujkën ets yëˈë diˈib myëdäjtypy mas niˈigyë kutujkën. Pääty, kyaj jyapäätyëty ets tkuˈëw tkukäjpxët tijaty ndukmëduˈunëm, per oy dyuˈunëty, xymyëjkuˈëˈëw xymyëjkugäjpxëm tijaty ndukmëduˈunëm. Tyäˈädë yëˈë tuˈugë oybyë ijxpajtën parë pënaty tuundëp mëjjäˈäy. w19.02 16 parr. 10

Mä primer siiglë, Jyobaa yëˈë yajtuun ja apostëlëty parë ojts yajwoowˈyoˈoy ja kyäjpn, ets yëˈë myëjääwmooytyë niˈamukë ja Dios mëduumbëty ets pënaty yajnëjkxtë jëjpˈamˈäjtën mäjaty ja tuˈukmujkën. Pes kyajxtë Pedro mëdë Juan diˈib yˈamdoowdë Jyobaa parë ja jembyë Dios mëduumbëty yajmoˈoytyëdë espiritë santë (Apos. 8:5, 14-17). Seguurë ko Felipe mëjwiin kajaa myëjääwmooyë ko duˈun yajpudëjkë ets nanduˈun pënaty myëbëjktë Kristë. Diˈib tyam wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty, nan myëjääwmooytyëp pënaty tuundëp Betel, pënaty aduˈugë xyëëw tiempë yajtuundëp mä Diosë tyuunk, ets nanduˈun abëtsemy nyaxwinyëdë nmëguˈukˈäjtëm. Jantsy xondakëm ko nyajmëjääwmoˈoyëm extëm ja Dios mëduumbëty diˈib mä primer siiglë. Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty nan ojts dyajpëtsëmdë tuˈugë foyetë mä jëmëjt 2015, diˈib xyëwˈäjtypy Jyobaa tsyejpy ets mjëmbitët parë tmëjääwmoˈoyaˈany pënaty të tmastuˈuttë tëyˈäjtën ets jyëmbittët jatëgok. w18.04 19 parr. 18-20

Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko mas oy jyukyˈatäˈändë pën myëdäjttëp mas niˈigyë awäˈätstumˈäjtën. Per ko tuˈugë jäˈäy yˈitët naspëkë duˈun kyujotmayëty extëm tuˈugë tsujkn diˈib jantsy jëjp. ¿Wiˈixxyëbë naxwinyëdë jäˈäy yˈokjukyˈaty koxyëp nitii kyayaˈˈawitsy? Tuˈugë enciclopedia jyënaˈany ko ja ley diˈibë naxwinyëdë jäˈäy yajnaxkëdakypy jantsy tsip kyijpxënbäädët mët ko tsojkëp tjëjpkuwitsëdë jäˈäy, per nan tsojkëp tmoˈoyëdë awäˈätstumˈäjtën. Pääty tsipë tyäˈädë jotmay. Nˈokwinmäˈäyëm nuˈunën kujk nyaxkëdaˈagyë ley, ets näk mil tsyokyëtyë abogaadë etsë fes diˈib yajniwij yajnikajëp parë yajkuytyunët. Jesus nyigäjpx wiˈix mbäät nmëdäjtëm ja jaantsypyë awäˈätstumˈäjtën: ko ngupëjkëm ja tëyˈäjtën diˈib tukniˈˈijxë, ets nbanëjkxëm parë xyˈëxpëjkpëˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nˈijtëm awäˈätstuuy. ¿Wiˈix? Jesus jyënany: “Pën tuˈugë jäˈäy naygyëyäjkëp jyikyˈatët mët ja pyeky, [...] dëˈën yˈity extëm njënäˈänëm ja pojpë tyuumbë juybyë”. Ta yˈakjënany: “Pën ja Diosë yˈUˈunk myajwëˈëmëdë awäˈätstuuy, tëyˈäjtën ko awäˈätstuuy myajwëˈëmëdë” (Fwank 8:34, 36). w18.04 6, 7 parr. 13, 14

Jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko nyajpatëm mëdë jäˈäy diˈib xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets diˈib xytyukmëtsojkëmë oyˈäjtën. Duˈumbë jäˈäy tyuumbyë mëjääw parë tjaygyujkë ti nwinmäˈäyëm ets wiˈix nnayjyäˈäwëm. Pyejkypyë kuentë tijaty nyajtëgoyˈäjtëm ets xypyudëkëyäˈänëm, ets näˈäty axtë mä kyajnëm nˈamdoˈowëm. Ntsojkëm ets mëjwiin kajaa nyajtsobatëm ja jäˈäy diˈib pyaˈˈayoobyë myëguˈuk. Niˈamukë Dios mëduumbë njayajnigëxëˈëgäˈänëm ko njäˈäwëm ti ja nmëguˈukˈäjtëm yajkëjx yajnäjxtëp, per xytsyiptakxëm. ¿Tiko? Tuk pëky, yëˈko pokyjyaˈay nyajpatëm (Rom. 3:23). Ets ja tuk pëky, yëˈko duˈun njäˈäyˈäjtëm, këˈëm nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm. Ta nanduˈun nääk diˈib tsiptakxëdëp, mët ko tëgatsy të yaak të pyattë o wiˈixëm të jyukyˈattë. Ets nan waˈan të xynyinäjxëm wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy jyaˈayˈattë, pes mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë kyaj pën tkuentëty wiˈix ja jyiiky myëguˈuk nyayjyawëdë, këˈëm jeˈeyë nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë (2 Tim. 3:1, 2). Per mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa mëdë yˈUˈunk, Jesukristë. w19.03 14 parr. 1-3

Ja myëmäjkpë mandamientë yajkubojkypy ijty ko ti nˈatsojkëm mëktaˈaky diˈibë wiink jäˈäy jyaˈäjtypy (Deut. 5:21; Rom. 7:7). ¿Ti Jyobaa tyukniˈˈijxë ja israelitëty mët yëˈëgyëjxm ja Ley? Ko tsojkëp tkuentˈattët ja jyot wyinmäˈäny ets tijaty jyäˈäwëdëp. Pesë Jyobaa nyijäˈäwëp ko tuˈugë jäˈäy ja tyuundëgoy ko tyëkë ja axëkˈäjtën mä jyot wyinmäˈäny ets mä jyot kyorasoon. Duˈun jyajtyë rey David. Yëˈë kyaj ijty yˈaxëkjäˈäyëty, per tëgok, ta tˈatsojky tuˈugë toxytyëjk kasäädë, etsë tyäˈädë tsojkën yëˈë diˈib yajtëgooyë (Sant. 1:14, 15). David, ta pyokytyuuny mëdë tyäˈädë toxytyëjk ets tˈëxtääyë winmäˈäny parë kyaj yajkäˈäjëdët ja toxytyëjkë myëmëjjäˈäy, ta ojts tniˈanaˈamë parë yˈoogët mä jam tsyiptuny (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11). Jyobaa kyaj jeˈeyë xyˈijxëm nikëjxy këbajky, yëˈë yˈijxypyë ngorasoonˈäjtëm, o ja tuk pëky njënäˈänëm, ti nwinmäˈäyëm ets ti njäˈäwëm (1 Sam. 16:7). Kyaj mbäät ndukwinguyuˈtsëm ti nwinmäˈäyëm, njäˈäwëm ets tijaty nduˈunëm. Yëˈë yˈijxypy ti oyˈäjtënë japˈäjtp mä jot korasoon ets tsyojkypy parë nmëdäjtëmë oybyë jäˈäyˈäjtën. Per nan tsyojkypy ets nbëjkëmë kuentë ko xytyukmiˈinëmë axëëkpë jot winmäˈäny ets njëjpkudijëm mä kyajnëm xyyajtuundëgoˈoyëm (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30). w19.02 21 parr. 9; 22 parr. 11

Biiblyë jyënaˈany ko “yää naxwiiny ni pën ënety duˈun kyatëdaˈagyëty, ta yëˈë Moisésën” (Núm. 12:3, MNM). Näägë jäˈäy wyinmaytyë ko ja diˈib yuunk naxypy o tudaˈaky, yëˈë diˈib kyaj jyotmëkëty, diˈib winmääymyiin winmääyxyëjp ets diˈib wintseˈkyny. Per ¿duˈundaa Moisés jyaˈayˈajty? Kyaj. Pes yëˈë amëk jotmëkë Dios tmëduuny, kyaj ti ttsëˈk tjäˈäwë ets tyuun tijaty tyuknibëjtakë. Jyobaa yëˈë pudëjkë parë twinguwäˈkë ja rey diˈib Egipto ets waˈan ojts twoowˈyoˈoy naa tëgëk miyongënë israelitëty mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë ets pyudëjkë parë tmëmadaktääytyë ja myëtsip. Tëyˈäjtën ko tyam kyaj duˈumbë jotmay nwinguwäˈkëm extëmë Moisés, per tuˈuk tuˈugë xëëw, nnaybyatëm mëdë jäˈäy o nwinguwäˈkëmë jotmay mä xytsyiptakxëm nˈijtëm yuunk naxypy. Per ¿tiko mbäät nduˈunëmë mëjääw parë nˈijtëm yuunk naxypy? Jyobaa të twandaˈaky ko “diˈib yujy tudaˈaky, yëˈë jyaˈˈatandëbë naxwinyëdë” (Sal. 37:11). Pääty, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Jënäˈänëbëts ko ijtpëts yuunk naxypy? ¿Xyˈijxtëbëtsë wiink jäˈäy ko yuunk naxypyëts?”. w19.02 8 parr. 1, 2

Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy mëdë jyot wyinmäˈäny. Adán mëdë Eva tapë netyë jyot wyinmäˈäny, pääty nyayuˈtsëdë ko Dios ojts myëgäjpxëdë mä nety të tyuundëgoytyë. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko myëkjäˈäwëdëbë nety ti të ttundë. Yëˈë jot winmäˈäny xytyuknijäˈäwëm ti oy ets ti kyaj yˈoyëty ets mbäät xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm mä jukyˈäjtën. Tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj oy tyuˈumoˈoyëty ja jyot wyinmäˈäny, mbäät mëët nˈijxkijpxyëm ko myaˈaty mä yajwiityë barkë, pes mbäät ja poj ets ja mejny yajnëjkxyëty wiinktsoo. Per pën mä yajwiity ja barkë oy tyuny, ta jyäˈtët mä të tnitsoonë. Nanduˈun jyaty mët ëtsäjtëm, pën nwiˈtˈoˈoy nbëjkˈoˈoyëm ja jot winmäˈäny, ta nëjkx oy xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Yëˈë jot winmäˈäny diˈib kyaj yajxon yajtuˈumoˈoy, kyaj mbäät xytyuknijäˈäwëm pën axëëk diˈib ndunäˈänëm (1 Tim. 4:1, 2). Axtë mbäät xytyukmëbëjkëm “ko axëëkpë yëˈë duˈun oy.” w18.06 16 parr. 1-3

Tsojkëp nˈëxkäjpëm ets njëjpkudijëmë naxwinyëdë jäˈäyë wyinmäˈäny mä kyaj nëgoo tyim yajpëkyë kuentë. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät tuˈugë notisyë nyaxy diˈib pyuwäˈkëp wiˈix wyinmay tuˈugë politikë. Nan mbäät nyaxy mä notisyë diˈibë jäˈäy yˈoymyëdowdëp mä yajmaytyaˈaky tuˈugë jäˈäyë jyukyˈäjtën, diˈib yajmëjwindëjkëp extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmay, tijaty tyuundëp ets tijaty tyukˈoybyëtsëëmdëp. Nan ta pelikula etsë liibrë diˈib yajmëjwindëjkëp etsë jäˈäy këˈëm naymyëmay nyaymyëdäjëdët o yëˈëyë tmëmay tmëdäjëdë fyamilyë. Perë Biiblyë kyaj duˈun tyukniˈˈixë, pes jyënaˈany ko parë jäˈäy yˈittët agujk jotkujk mëdë fyamilyë, jawyiin mbäät ttsokyë Jyobaa (Mat. 22:36-39). Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj mbäät ndukxondakëm diˈib oy. Per oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Mbäädëts nˈëxkapy wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy wyinmay diˈib kyaj yajpëkyë kyuentë? ¿Nguentˈäjtypyëts ja nˈuˈunk nˈënäˈk mä tijaty kyäjpxtëp ets yˈijxtëp mä telebisionk? ¿Nanduˈunëts ëjts nduny? ¿Ndukniˈˈijxëdëbëts ja nˈuˈunk nˈënäˈk wiˈix wyinmayë Jyobaa parë kyaj nyinaxëdët wiˈix wyinmayë naxwinyëdë jäˈäy?”. w18.11 22 parr. 18, 19

Jyobaa xytyukˈijxëm ko yajpääty mët ëtsäjtëm mët ko xyˈijxˈijt xykyuentˈäjtëm ets xytsyojkëm. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa mëjwiin kajaa xytsyojkëm ko xyˈanmäˈäyëm: “Jäˈä ko ntsoky njawë, mëj kajää mijts mtsopaaty ets ntsojkpy njaˈap” (Is. 43:4, TY). Nitii mbäädë Jyobaa kyaˈˈawäˈktukyëty parë kyaj xytsyojkëm. Ninäˈä xykyamastuˈudäˈänëm (Is. 54:10). Jyobaa kyaj xytyukwandakëm dyajjëjptëgoyaˈany ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm, per nan kyaj tnasˈixëyaˈany ets ja amay jotmay xymyëmadakëm extëmë mëjnëë diˈib yajjiˈkxäämp o ja jënˈyaˈank diˈib yajtoyäämp. Xyˈanmäˈäyëm ko yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm parë xypyudëkëyäˈänëm ets nwinguwäˈkëm ja amay jotmay ets kyaj ntsëˈk njäˈäwëm axtë pën xytyukjäjtëmë oˈk tëgoˈoyën (Is. 41:13; 43:2). Pën nmëbëjkëm ko Jyobaa yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm, nëjkxëp nwinguwäˈkëm amëk jotmëk ja amay jotmay. w19.01 3 parr. 4-6

Pën mˈënäˈkˈäjtp, waˈanë maˈestrëtëjk, pënaty ëwij käjpxwijtëp, o wiink jäˈäy mˈanëˈëmxëty parë xyˈëxpëkët tuˈugë karreerë, ets ok, ta xypyäädët mayë meeny sentääbë. Perë Jyobaa tëgatsy ja käjpxwijën diˈib mmooyëp. Yëˈë tsyojkypy ets mˈëxpëkët, net yëˈë mnaytyukˈix mnaytyukmayˈatëdët ko nety mˈëxpëjkpëtsëmy (Kol. 3:23). Ko ti xytyunäˈänët mä mjukyˈäjtën, Jyobaa mˈanmääyëp parë mnaytyuktuˈumoˈoyëdët ja yˈëwij kyäjpxwijën. Tyäˈädë yëˈë mbudëkëyanëp parë xytyunët diˈibë Jyobaa tsyojkypy mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp (Mat. 24:14). Jyobaa nyijäˈäwëp ti tukmiin tukëdakëbë tyäˈädë jukyˈäjtën ets ko jawaanë jeˈeyë tiempë yˈakwëˈëmy (Is. 46:10; Mat. 24:3, 36). Yëˈë nan wäˈäts mˈixyˈatyëty, nyijäˈäwëp ti mmoˈoyanëbë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ti myajnayjyawëyanëp awäˈäts tukwäˈäts ets mon tuk. Pääty, oy xyjyaˈoymyëdoy ja käjpxwijën diˈibë jäˈäy mmooyëp, kyaj yˈoyëty, pën kyaj jap dyajpëtsëmy mä Biiblyë. w18.12 19 parr. 1, 2

“Diˈib yujy tudaˈaky, yëˈë jyaˈˈatandëbë naxwinyëdë, ets ttukxondäˈägäˈändë mëjwiin kajaa ja tuˈugyëˈäjtën diˈib jaˈˈatäämp”. Nanduˈun ojts tnaskäjpxë: “Pënaty jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët tjaˈˈatäˈändë naxwinyëdë, ets ttuktsëënëyäˈändë xëmëkyëjxm” (Sal. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2). ¿Wiˈix pyudëjkëdë tyäˈädë wandakën pënatyë nety myëmëdowandëbë Dios? Ojts pyudëkëdë parë tˈawix tjëjpˈixtët ko jantsy jaˈˈatäämbë nety tuˈugë it lugäärë tsujpë duˈun extëm jam Edén, ets ko yëˈëyë jam tsëënëyandëp pënaty jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët. Ko tiempë nyajxy, nimay ja israelitëty diˈibë nety jënandëp ko Diosmëdundë, tmastuttë ja tëyˈäjtën. Päätyë Jyobaa tnasˈijxë ets ja Babilonia jäˈäyëty nyidëkëdët, dyajkutëgoytyët ja it lugäär ets yajmënëjkxtët nimay jam Babilonia (2 Crón. 36:15-21; Jer. 4:22-27). Per ja Diosë kyugäjpxpëty ojts tnaskäjpxëdë ko ja israelitëty jyëmbitäˈändë mä ja nyax kyäjpn ko nyaxët 70 jëmëjt. Tyäˈädë adëëw mä tadë tiempë, per nan adëwäämp mä ndiempëˈäjtëm. Jantsy jaˈˈatäämp tuˈugë it lugäär tsujpë yä Naxwiiny. w18.12 4 parr. 9, 10

Mayë käjpxwijën diˈibë naxwinyëdë jäˈäy yajkypy , kyaj tyuˈugyë mët extëmë Jyobaa wyinmay. ¿Waˈandaa tyäˈädë käjpxwijën mas niˈigyë xypyudëjkëm ets kyaj dyuˈunëtyë Biiblyë? Jesus jyënany: “Diˈibë të tˈaxäjëdë yëˈë oybyë ëxpëjkën es jyikyˈattë extëmë Dios ttseky, tadë jäˈäy dyaˈixëdë ko yˈoyëty diˈibë Dios tyiimpy” (Mat. 11:19). Naxwinyëdë jäˈäy të tijaty tjantsy yajjemybyëtsëmdë, per kyaj të tmëmadäˈäktë dyaˈoyëdët ja amay jotmayë mëjwiin kajaabë, extëmë tsip, nayaˈook nayajtëgoyë ets ko nyayˈaxëkˈixëdë mët ko wiink lugäär tsyoondë. Nan kyaj dyajkuboktë ko jäˈäy axëëk yˈit tsyëënëdë. Mayë jäˈäy jyënäˈändë ko duˈumbë jotmay yajnaywyäˈkxëbë familyë, yajmiimbyë yuu päˈäm etsë wiinkpë amay jotmay. Perë Dios mëduumbë diˈib winmääytyëp extëmë Dios, myëdäjttëbë fyamilyë agujk jotkujk, kyaj nyinaxëdë yuu päˈäm diˈib patëdëbë jäˈäy ko tsyëënëdë oypyënëty mëët, ets tuˈugyë yˈittë mët ja myëguˈuktëjk diˈib yajpattëp abëtsemy nyaxwinyëdë (Is. 2:4; Apos. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11). Duˈunë duˈun, extëmë Jyobaa wyinmay wyinwäˈknäjxypyë naxwinyëdë jäˈäyë wyinmäˈäny. w18.11 20 parr. 8-10

Nduˈunëmë mëjääw parë oy nˈijtëm mëdë jiiky mëguˈuk, per tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nmëdëgoˈoyëmë Jyobaa mët ko nyajjotkujkˈatäˈänëm. Pes yëˈëyë mbäät nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm pënaty tsyojktëbë Jyobaa. Tsojkëp nyayaˈitëdët wäˈäts pënaty nëˈëyoˈoy tuˈuyoˈoytyëp mä ja tëyˈäjtën (Is. 35:8; 1 Peed. 1:14-16). Ko ojts nnijäˈäwëm tijatyë Biiblyë nyiˈanaˈamëp, ta ojts nyajtëgäjtsëmë jukyˈäjtën, ets nääk mëjwiin kajaa nyayajtëgäjtsëdë. Per tsojkëp niˈamukë nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nnijëmbijtëm ja axëëkpë jukyˈäjtën. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm? Ko nbawinmäˈäyëm ti mëdë Jyobaa ojts tkujuy parë nˈijtëm wäˈäts: yëˈë kyëyäjk ja yˈUˈungë jyukyˈäjtën parë ojts xykyuˈoˈkëm (1 Peed. 1:18, 19). Pën nyaˈijtëm jodoty winmäˈänyoty nuˈunën tsyobääty ko Jesukristë ojts xykyuˈoˈkëm, ta nduˈunëmë mëjääw parë xëmë nnayaˈijtëm wäˈäts Dios windum. w18.11 11 parr. 10, 11

Mayë Diosë mëduumbë diˈib aduˈugë xyëëw tiempë yajtuundëp, jyënäˈändë ko diˈib pudëjkëdëp parë oy nyayjyawëdë ko tyëgatsyë jyukyˈäjtën, yëˈë ko jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä Diosë tyuunk. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pën tuunˈadëtsëm nuˈun nmadakëm ets pën ndukˈijxpajtëmë Jyobaa, ta nëjkx nbatëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën oy ti tyun jyatëdët. Ets nëjkxëp nbëjkëmë kuentë ko niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa ko ja jukyˈäjtënë tyëgatsy. Pën jaa tyëgatsyë jukyˈäjtën ajotkumonë, extëm nyajkajxëm wiinktsoo Dios mëduumbë, nˈyubajt nbäˈämbajtëm o yajkuentˈatäˈäny tuˈugë jiiky mëguˈuk, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets ko xypyudëkëyäˈänëm mä nyajtëgoyˈäjtëm (Eb. 4:16; 1 Peed. 5:6, 7). Per mientrës, nˈoktuˈunëm nuˈun nmadakëm. Nˈokmënuˈkxtakëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë ets nˈoktukˈijxpajtëm amumduˈukjot. Duˈuntsoo nëjkx nbatëm ja jotkujkˈäjtën oyë jukyˈäjtën tyëgatsët. w18.10 30 parr. 17; 31 parr. 19, 22

Mä Biiblyë jantsy mayë ijxpajtën myiny mä wiˈixë Jyobaa tkuentëpëjtaky pënaty mëduunëp. Extëm nˈokpëjtakëm ko tpudëjkë Samuel, diˈibë nety mutsknëm parë tˈanmääyë Elí ti nety tukmiin tukëdakëp extëm jyënaˈanyë 1 Samuel 3:1-18. Ja Ley diˈibë Jyobaa yäjk, duˈunë nety tniˈanaˈamë etsë ënäˈkuˈunk twingutsëˈëgëdët ja mëjjäˈäytyëjk ets mas niˈigyë ja diˈib nyiwintsënˈäjtypyë nax käjpn (Éx. 22:28; Lev. 19:32). Pääty tsip nwinmäˈäyëmë Samuel pyëdëˈkojët jantsy tsojk ets jyotmëktäˈägët parë nëjkx tˈanëëmë Elí wiˈixë Dios yˈayoˈonmoˈoyaˈanyëty. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko tsëˈkë parë ttukˈawanëdë Elí wiˈixë netyë Dios të jyënaˈany. Perë Dios ta ttuknijäˈäwë yajxon ja Elí ko yëˈë diˈibë nety myëgajpxypy ja Samuel ets ko tukmëtmaytyaktäˈäyanëp ets nitii tkakuyuˈutsäˈäny. Samuel duˈunën ttuuny ets ttukmëtmaytyaktääy ja Elí. Të nety duˈun tuˈugë Diosë kyugäjpxpë yˈokˈanmääyëbë (1 Sam. 2:27-36). Extëmë Samuel yajnimaytyaky, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa jantsy wijy ets kyuentëpëjtakypy wiˈix nnayjyäˈäwëm. w18.09 23 parr. 2; 24 parr. 4, 5

Mä tyäˈädë tiempë, kyaj wiˈixë jäˈäy tnekyˈixy ko pën yˈandaˈaky. Mä tuˈugë rebistë diˈibë jäˈäy may kyäjpxtëp, tmëmiiny tuˈugë artikulo diˈib xyëwˈäjtypy “Por qué mentimos”. Jap jyënany ko “anëë yëˈë tuk pëky diˈib myëdäjtypyë naxwinyëdë jäˈäy ets të yˈääts tyikts tpëjknë”. Mayë jäˈäy pääty yˈandäˈäktë parë nyaygyuwäˈänëdë, tkuyuˈutstë tyëgoˈoyën, tpäädäˈändë oybyë tyuunk, meeny sentääbë o tijaty tyukˈoyˈattëp. Mä tyäˈädë rebistë jyënany ko mbäät pojënë jäˈäy “yˈandaˈaky mëjwiin kajaa o yiˈinëm waanë, mbäät twinˈëëny pënaty kyaj tˈixyˈaty, pënaty mëët tyundë, myëtnaymyaayëbë etsë jyiiky myëguˈuk”. ¿Wiˈix wyimbëtsëmy ko jäˈäy yˈandaˈaky? Kyaj nyekyyajtukjotkujkˈaty ets yajmäˈtypy ja naymyayë. David duˈun tmënuˈkxtakyë Jyobaa: “Mijts yëˈë mtsojkpy mjaˈap yë jot winmaˈany mëtiˈipë waˈatsën ets mëtëyën” (Sal. 51:6, TY). David nyijäˈäwëbë nety ko diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ets ja tëyˈäjtën nmëdäjtëm jodoty. Niˈamukë Dios mëduumbë tëyˈäjtën ngäjpx nmaytyakëm oytyim näˈäjëty (Éfes. 4:25). w18.10 7 parr. 4; 8 parr. 9, 10; 10 parr. 19

Ko ja israelitëty pyëtsëëmdë Egipto mä jëmëjt 1513 mä kyajnëm myinyë Jesus, waˈanë nety nyimayˈattë, naxyë tëgëk miyonk. Wiˈixëmë nety ja xyëëw jyëmëjtëty, tamë ënäˈkuˈunk ets tamë tim mëjjäˈäyuˈunkpënë, ets seguurë ko nan tamë netyë yuumëët päˈäm mëëtpë ets diˈib kyaj yˈoy myëkëty. Parë tyäˈädë mayjyaˈay yajwoowˈyoˈoytyët, tsojkëbë nety tuˈugë wintsën diˈib mëmaˈkxtukëdëp, paˈˈayowëdëp ets tsokëdëp. Ets duˈunënë Jyobaa jyaˈayˈajty mët yëˈëgyëjxmë Moisés. Pääty ja israelitëty kyaj tsyëˈk jyäˈäwëdë ko tsyoˈondë Egipto oyë nety nimää tkaˈixyˈattë (Sal. 78:52). ¿Ti Jyobaa tyuun parë ja israelitëty nyayjyawëdët seguurë? Ko tsyoˈondë jap Egipto, ta dyajpëtsëëmdë “wäätswitsy, ta yëˈë maytsyiptuumbë tsyoondën” (Éx. 13:18, MNM). Ko pyëtsëëmdë tukniwits tuknimäˈkxë, yëˈë yaˈijtëdë seguurë ko Dios kyëˈëjoty yajpäättë. Jyobaa nan tukˈijxëdë ko yëˈë nety tuˈumooyëdëp ets kuwanëdëp, pes xëëny “yoots ojts mëët tyuˈuwinwowëtë, e ko kyootsˈajty jëënmëët tyuˈuwinwoowëtë” (Sal. 78:14, TY). Duˈunxyëp extëm yˈanmääyëdë: “Këdii mtsëˈëgëdë, tyäts ëjts parë nduˈumoˈoyäˈändë ets parë nguwäˈänäˈändë”. w18.09 26 parr. 11, 12

Tëëyëp, ojts jyukyˈattë näägë Dios mëduumbë diˈib jënandë ko kyaj tnekymyëmadäˈägäˈändë ja yˈamay jyotmay ets ko nik oy tyimˈooktët. Extëmë Job, ko kyaj tnekymyëmadäˈäganyë pëjk adoˈonën, ta jyënany ko të nety tsyipyëty ja jyukyˈäjtën ets ko nik oy tyimˈoogët (Job 7:16). Jonás nan axëëk nyayjyäˈäwë ko kyaj yˈoybyëtsëëmy ja tuunk diˈib yajtuknipëjk, ta jyënany: “Ets tyam, tunë mayˈäjtënë Jyobaa pëjkxëgëtsë njukyˈäjtën, nik oy kots nˈoogët ets këdiinëm kots njukyˈatët” (Jon. 4:3). Ets tëgok ja kugajpxy Elías, jantsy axëëk nyayjyäˈäwë, ta Dios tˈanmääy ko nik oy tyimˈoogët, jyënany: “¡Waˈan jabäät! Ets tyam, Jyobaa, pëjkëtsëgë njukyˈäjtën, yëˈko kyajts mas niˈigyë nˈoyëty extëmëts ja nˈaptëjk” (1 Rey. 19:4). Perë Jyobaa yajtsobatypyë netyë tyäˈädë jäˈäyëty diˈib amumduˈukjot mëduunëdëp ets tsyojkypyë nety parë jyukyˈattët. Jyobaa kyaj ojts ttukmëgajpxy ko duˈun nyayjyäˈäwëdë, niˈigyë tjotkujkmooy ets tpudëjkë mëdë tsojkën parë jatëgok ttukxondäˈäktëdë jyukyˈäjtën ets myëduunˈadëˈëtsëdët. w18.09 13 parr. 4

¿Wiˈix yaˈëxkaptë pënaty mëdë Dios tyuunmuktë? Ko yˈoyjyaˈaytyäˈäktë (Eb. 13:2). Mä Biiblyë miimp kanäägë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm wiˈix mbäät nˈoyjyaˈaytyakëm (Gén. 18:1-5). Pääty, oy ko ngostumbrëpëjkëm ets nˈoyjyaˈaytyakëm oytyim pënëty mëët, oy yëˈëjëtyë “nmëmëbëjkpëˈäjtëm” ets oy kyaj (Gal. 6:10). Mbäät mëdë Jyobaa nduunmujkëm, ko nyajjäjtakëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kajaa xyëëw tiempë yajtuundëp mä Diosë tyuunk (3 Fwank 5, 8). Ko duˈunë nmëguˈukˈäjtëm jyäˈttë, ta mbäät “nnayyaˈijt nnayyajxoˈonëm nigijxy” (Rom. 1:11, 12). Mä Biiblyë nan yaˈˈanmääytyëbë yetyëjkjäˈäy ets mëdë Jyobaa tyuunmuktët. ¿Wiˈix? Ko ttundëdë mëjääw parë yajtuunkmoˈoytyët extëmë mëjjäˈäy o pyudëjkëbë mëjjäˈäy (1 Tim. 3:1, 8, 9; 1 Peed. 5:2, 3). Pënaty tunandëp duˈun, pyudëkëyandëp ja myëguˈuktëjk, duˈun mët ja Diosë jyaˈa ets mä tijaty yajtëgoyˈäjttëp (Apos. 6:1-4). Pënaty nyikëjxmˈäjttëbë tuunk mä nduˈukmujkëm, seguurë mˈanëˈëmxëyäˈänëdë ko mëjwiin kajaa yajtukxondaˈaky ko duˈun nduˈunëm. w18.08 24 parr. 6, 7; 25 parr. 10

Timoteo myëdäjtypyë nety ja kutujkën mä mëjjäˈäytyëjk oy myutsknëmëty, per tsojkëbë nety twingutsëˈëgët ets tpaˈˈayowët. Per ¿ti mbäät yajtuny ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyënë pyokytyunët o ttunët tii diˈibë Dios yˈaxëkˈijxypy? Jyobaa kyaj yëˈë tˈixäˈäny ko të myëjjäˈäyënë parë kyaj ttukumëdowët. Pes ja käjpxwijën diˈib yajpatp mä Isaías 65:20, jyënaˈany: “Ets ja diˈib pokytyuump, yajkäjpxpokäämp oyë nety tjamëdaty tuk mëgoˈpxë jyëmëjt”. Nan nbatëmë duˈumbë käjpxwijën mä Ezequiel 9:5 axtë 7. Pääty diˈib mbäät jëjpˈam nbëjtakëm, yëˈë ko xëmë nwingutsëˈkëmë Jyobaa, ja “Mëjjäˈäy diˈib tamyëm jyukyˈäjnë” (Dan. 7:9, 10, 13, 14). Net kyaj ntsëˈkëm ets ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajtëgoyˈajtypy, oy nuˈun ja xyëëw jyëmëjt tmëdatët (Gal. 6:1). w18.08 11 parr. 13, 14

Ta diˈib jëjpˈam mbäät nduˈunëm niˈamukë Dios mëduumbë: tsojkëp nˈijxëm pën tëyˈäjtën o kyaj ja informasion diˈib të nyajtuknigajxëm ets taanëmë net nmëbëjkëm pën duˈunën tijaty yˈixëty (Prov. 3:21-23; 8:4, 5). Pën kyaj duˈun nduˈunëm, tsojk njotmaybyatëm, mët ko Satanás etsë jyaˈay yajmäˈädaampy ja jot winmäˈäny (Éfes. 5:6; Kol. 2:8). Per parë nnijäˈäwëm wiˈix tijaty tyëyˈäjtënëty, tsojkëp jawyiin nnijäˈäwëtyaˈayëm wiˈix tijaty yˈixëty. Tyam, duˈunyë xytyukxëdujtpajtëm mayë informasion, extëm mä Internet o mä telebisionk, jantsy kanäk pëky tijaty yajmaytyaˈaky. Nan may xynyijäjtëmë korree, mensaje ets nanduˈun xynyijäˈäyëmë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm o nwinˈixyˈäjtëm. Per oy ko nnaygyuentˈäjtëm, pesë jäˈäy diˈibë axëkwinmäˈäny myëdäjtypy, yajwaˈkxypyë informasion diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets tëgatsyaty tnimaytyaˈaky extëm tijaty tyuny jyatyëty. Pääty, tsojkëp mëk nnaygyuentˈäjtëm ets nbayoˈoyëm yajxon pën tëyˈäjtën tijaty muum ngäjpxëm ets nmëdoˈowëm. w18.08 3 parr. 1, 3

Ko nety ja tiempë të tpatnë parë Jesus myaxuˈunkˈatët yä Naxwiiny, ta Jyobaa twinˈijxy tuˈugë kiixy diˈib ayoobë jäˈäy parë dyajmaxuˈunkˈatëdë Jesus. Jamë nety tsyëënë Nazaret, tuˈugë käjpn diˈib kyaj mëj yˈity ets jagam wyeˈemy Jerusalén ets ja templë (Luk. 1:26-33). María yëˈë nety tuˈugë toxytyëjk diˈib tsyojkypyë Dios, duˈun dyajnigëxëˈky ko tmëtmaytyakyë Elisabet (Luk. 1:46-55). Jyobaa të nety tˈixy ko María mëmëdoowëp, pääty tmëjkumääy extëmë nety kyaj ttimˈawixy. Ko Jesus myaxuˈunkˈäjty, ¿pënë Jyobaa tyuknijäˈäwë? Kyaj yëˈëjëty ja anaˈambëtëjk o pënaty mëj ijttëp, yëˈë duˈun ja borreegë kuentˈäjtpëty diˈibë nety jam yajpattëp Belén käjpnbëˈääy (Luk. 2:8-14). Ja borreegë kuentˈäjtpëty ta ojts tkuˈixëdë Jesus (Luk. 2:15-17). Seguurë ko José mëdë María jantsy jotkujk nyayjyäˈäwëdë ko duˈunë Jesus yajmëjkumääy. w18.07 9, 10 parr. 11, 12

¿Tiko Jyobaa ttukjotˈambëjkyë Salomón? Biiblyë jyënaˈany: Mëët ko ja jyot wyinmaˈany ënäty jam të tyajjëwäˈäky ma ja Wyintsënën mëtiˈipë mäjtskˈok ënäty të nyänyikëxëˈëkyën mä yëˈëjën ets ënäty të yˈënëˈëmxëty ko kaˈap mëpaat tii [...] tˈëwtaty. E yëˈë kaˈap ojts jëtuˈun tˈëktuunë”. ¿Wiˈixë net wyimbëtsëëmy? Ta Dios pyuwäˈktutë ets kyaj nyekykyupëjkë. Nan ojts nyaywyaˈkxyëty majtsk pëky ja anaˈamën jam Israel, ets ja Salomóngë tyëëm yˈääts kyaj ojts tnekyˈaneˈemy tukëˈëyë ja nax käjpn, ets kanäk jëmëjt tyukmiinëdë ayoˈon jotmay (1 Rey. 11:9-13, TY). Extëmë Salomón jyajty, yëˈë xytyukˈijxëm ko mbäät xytyukmastutëmë Jyobaa ko nnaymyaˈayëm mëdë jäˈäy diˈib kyaj tmëjˈixyë Jyobaa yˈanaˈamën. Mbäät yëˈëjëtyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj oy yˈity mëdë Dios, jiiky mëguˈuk, mëdëjkpäˈä, pënaty mëët nduˈunëm ets pënaty mëët nˈeskuelëˈäjtëm diˈib kyaj tmëdundë Dios. Ko nyajnäjxëmë tiempë mëdë tyäˈädë jäˈäyëty diˈib kyaj jyukyˈattë extëmë Jyobaa tniˈanaˈamë, mbäät xytyukninäjxëm extëm jyaˈayˈattë etsë net xytyukmëjagamgakëm. w18.07 19 parr. 9, 10

Satanás yëˈë yajtuumbyë pelikula etsë programë mä telebisionk parë jäˈäy dyajwinmayaˈany extëm yëˈë. Nyijäˈäwëp ko extëm jap yajnigajpxy yajnimaytyaˈaky tuˈugë jäˈäy, xyˈadëjk xytyuktëjkëm, kyaj jeˈeyë xyyaˈijx xyyajjäˈäwëm, xyyajwinmayäˈänëm ets xytyuktunäˈänëm tijaty extëm yëˈëjëty. Ko Jesus yaˈëxpëjky, nan nyimaytyakë jäˈäy, extëm ko tpëjtaky ja ijxpajtën mä ja samaritanë diˈib ijt oyjyaˈay ets ja mixy diˈib nyijëmbijt ja tyeety (Mat. 13:34; Luk. 10:29-37; 15:11-32). Per pënaty të tyukninaxëdë Satanásë jyot wyinmäˈäny, nanduˈunë net dyajmäˈädäˈändë ja njotˈäjt nwinmäˈänyˈäjtëm. Pääty, oy ko mëk nnaygyuentˈäjtëm. Tëyˈäjtën ko ta pelikula ets tijaty näjxp mä telebisionk diˈib mbäät xyyaˈijx xyyajjäˈäwëm, xytyukniˈˈijxëm tijaty ets kyaj dyajmäˈäty ja jot winmäˈäny, per oy ko kyaj nyaˈˈaniˈigyëm. Mä nwinˈijxëm ti nˈixäˈänëm, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Yëˈëtsë tyäˈädë programë o pelikula xytyukniˈˈijxëp ko kyaj wyiˈixëty kots naytyukmëmadäˈägëdët ja axëëkpë tsojkën?” (Gal. 5:19-21; Éfes. 2:1-3). Pën nˈijxëm ko ak yëˈë myaytyakypy wiˈixë Satanás wyinmay, nˈokmëjagamgakëm extëmxyëp nmëjagamgakëm tuˈugë jäˈäy diˈib ninäjxpë pyäˈäm. w19.01 15, 16 parr. 6, 7

Duˈun extëm ijty ja pujxngujup tkuwäˈäny ja soldäädë kyëbäjk, nanduˈun “ko nˈawijxëm ja nnitsokënˈäjtëm” tkuwäˈäny ja jot winmäˈäny (1 Tes. 5:8; Prov. 3:21). Satanás mbäät ti ttuny ets nyajjënäjkëm ja pujxngujup. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Wenë, okwinmay wiˈixë Jesus tˈijxmäjtsy. Satanás nyijäˈäwëbë nety ko Jesus yëˈë naxwinyëdë jäˈäy yˈanaˈamaampy mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Per jayëjp yˈokˈayowët ets yˈoogët, ets ta net tˈokˈawixët näˈä Jyobaa myoˈoyëty ja kutujkën. Pääty ojts tˈijxmatsy ja Jesus parë kyaj jeky yˈawixët. Ojts tˈanëëmë ko pën wingoxtënääyëp jeˈeyë tuk tëgok, mbäädë nety tmoˈoy ja kutujkën ets tyëjkëgyojët anaˈambë (Luk. 4:5-7). Nanduˈun jyaty mët ëtsäjtëm, Satanás nyijäˈäwëp ko Jyobaa të xytyukwandakëm ko xymyoˈoyäˈänëm tijaty mä ja jembyë jukyˈäjtën. Per tsojkëp jayëjp nˈokˈawijxëm ets axtë nyajnäjxëmë amay jotmay. Päätyë Satanás xyˈawäˈänëm ko desde tyam mbäät oy njukyˈäjtëm, yëˈë tsyojkypy ets jawyiin nbëjtakëm ja jukyˈäjt madakën ets oknëm ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën (Mat. 6:31-33). w18.05 30, 31 parr. 15-17

Ënäˈktëjkëty, Jyobaa tsyojkypy ets mˈitët jotkujk. Ko xytyuknibëjtäägët ti mdunaampy mä Diosë tyuunk ets xykyuentëpëjtäˈägëdë Jyobaa mä tijaty mdukniwinmäˈäyëp. Pën desde mutsk duˈun xytyuny, nan tsojk xypyëkäˈänyë kuentë wiˈixë Jyobaa mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëty, wiˈix mguentˈatyëty ets wiˈix mgunuˈkxyëty. Winmay tijaty käjpxwijën mmooyëbë Jyobaa mä Biiblyë ets mmëmëdowë tyäˈädë ääw ayuk: “Jamyats pën të myajkojˈyëty mä mˈënäˈkˈaty” (Ecl. 12:1). Mnitëjkëdëp myajmëjkumaytyët ko xyyajtundë mjukyˈäjtën mä Diosë tyuunk. Mbëjtaktëbë mwinmäˈäny parë xyyajmëjwindëkëyäˈändë Diosë tyuunk, jëjpˈam xypyëjtäˈäktë mˈëwäˈkx mgäjpxwäˈkxtët ets kyaj xynyasˈixëdë parë naxwinyëdë jäˈäy mdukjäˈäytyëgoyëdët tijaty të xytyuknibëjtäägëdë. Miitsëty ënäˈktëjk, mbäät mˈittë seguurë ko kyaj nyanëgoobëty tijaty tyam mduundëp, ets ko mmëdäjttëbë mmëguˈuktëjk diˈib mtsojkëdëp ets diˈib mbudëjkëdëp. Ets pën mguentëpëjtaktëbë Jyobaa mä tijaty mduknibëjtakëdëp, ta oy mnëjkxëdët mä mjukyˈäjtën. w18.04 29 parr. 17, 19