Disiembrë

Jesus yëˈë ojts mëët nyayˈijxkijpxyëty tuˈugë borreegë kuentëˈäjtpë ko tnimaytyaky wiˈixë nety yˈity mët ja yˈëxpëjkpëty (Fwank 10:14). Oyë yäˈädë ijxpajtën mëdiˈibë Jesus pyëjktak, pes ja borreegë yˈëxkäjptëp ja wyintsën ets yoˈkmëdoowdëp. Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë jäjt mä tuˈugë käjpnnuˈunk, duˈun tnimaytyaky: “Yëˈëtsë nety ngrabaratandëp ja borreegëty ets tats njayaxtsoowdë, per kyaj myiindë mët ko kyajts xyoˈkmëdoowdë. Ta myiiny tuˈugë mixyuˈunk mëdiˈibë nety kyuentëˈäjtypy ja borreegë, ets jantsy jeˈeyë ojts dyaxë, ta netyë nyimiinëdë”. Extëm jyajtyë yäˈädë yetyëjk, yëˈë xytyukjamyajtsëm extëmë Jesus tˈanmääy ja byorreegëty, jaˈa njënäˈänëm, ja yˈëxpëjkpëty. Duˈun jyënany: “Xymyëdowdëpts ëj yëˈë”. Per ¿wiˈixën mbäät nmëdoˈowëm ko xymyëgäjpxëmë Jesus pën jam tsäjpotm yajpääty? Tuk pëky, yëˈë ko nduˈunëm tijaty ojts xytyukniˈˈijxëm (Mat. 7:24, 25). w21.12 paj. 16 parr. 1, 2

Mä netyë apostëlë Pablo tkanijawënëm ja tëyˈäjtën, axëëk ojts ttuny ja Diosmëduumbëty. Per ko tiempë nyajxy, ta tpëjkyë kuentë ko kyaj nety yˈoyëty extëm tijaty të ttuny, pääty dyajtëgäjtsyë jyukyˈäjtën ets ja jyaˈayˈäjtën (1 Tim. 1:12-16). Mët ko Jyobaa tpudëjkë Pablo, ta tsuj yajxon ojts tˈijxˈity tkuentëˈaty ja myëguˈuktëjk, pyaˈˈayoow ets ijt yujy tudaˈaky. Tyukjotkujkˈäjtë Jyobaa ko të nety pyokymyeˈkxyëty ets kyaj yëˈë xëmë ojts tˈokwinmääynyë (Rom. 7:21-25). Pablo jyaygyujkë ko kyaj mbäät ak oy tijaty ttuundäˈäy, per tyuunë mëjääw parë nyayaˈoˈoyë extëmë Jyobaa ttsoky ets yëˈë tyukˈijxpajt ko ojts ttuunë ja tyuunk (1 Kor. 9:27; 2 Kor. 4:7). Ko nmëguˈukˈäjtëm yajtuunkmoˈoytyë parë tyundët mëjjäˈäy kyaj yëˈëjëty mët ko wyäˈätsjäˈäyˈattë, perë Jyobaa tsyojkypy ets tˈëxkaptët mäjaty tyëgoytyë etsë net nyayaˈoyëdët (Éfes. 4:23, 24). Ko tkäjpxtëdë Diosë yˈAyuk, mbäät pyudëkëdë ets tˈixtët mäjaty mbäät nyayaˈoyëdë. Jyobaa pudëkëyanëdëp parë agujk jotkujk ttundët ja tuunk mëdiˈibë të yajtuknipëktë (Sant. 1:25). w22.03 paj. 29, 30 parr. 13-15

¿Ti xypyudëkëyäˈänëm pën nbëjkëmë kuentë ko të nˈëbat ngäjpxpatëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm? Ko njamyajtsëm nuˈunën jyëjpˈamëty ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm (Sant. 2:8). Oy ko nanduˈun nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm ets kyaj nˈëbat ngäjpxpatëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Ta net nduˈunëm extëmë netyë Jyobaa të nmënuˈkxtakëm ets nyaˈoˈoyëm ja jotmay mët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë axëëk të nnimaytyakëm. Oy ko nanduˈun nwoˈowëm kaabyë o ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ko niˈigyë nˈixyˈäjtëm, mbäädë net nˈijxëm tijaty oy tyuumpy ets wiˈix jyaˈayˈaty. Duˈunë nety nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa mëdë Jesus. Ets nanduˈuntsoowë nety nmëdoˈowëm wiˈixë Jesus xyˈanmäˈäyëm ko jyënaˈany ets kyaj nˈëbat ngäjpxpatëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Duˈun extëm ja borreegë dyoˈkmëdoyë wyintsën, nanduˈun ëtsäjtëm nyoˈkmëdoˈowëmë Jesus. Oy nyajpatëm mä ja “tuk mutsk kajpëˈëgë borreegë” o mä ja wiinkpëtyë borreegë, tsojkëbën niˈamukë nmëdoowˈijtëm wiˈix jyënaˈany ja oybyë borreegë kuentëˈäjtpë ets nmëmëdoˈowëm (Luc. 12:32, TNM; Fwank 10:11, 14, 16). w21.12 paj. 19 parr. 11; paj. 21 parr. 17, 18

Ko Rehoboam tyëjkë anaˈambë jam Israel, ta nyimiinë ja nax käjpn ets yˈamdoow pyëjktsoowë parë kyaj nëgoo mëk ja tuunk dyajnaxkëdäˈägët extëmë nety të yˈadëˈëtsyë Salomón, ja tyeety. ¿Ti tyuunë Rehoboam? Ta ojts tninëjkxy ja mëjjäˈäytyëjkëty mëdiˈibë Israel parë dyajtëëy ti net yˈoktunëp. Ta yˈanmääyëdë ko oy ko duˈun ttunët extëm ja nax käjpn yˈanëˈëmxëdë, net xëmë pyudëkëdët (1 Rey. 12:3-7). Perë Rehoboam kyaj jyawë tˈoymyëdooy extëm yˈanmääyëdë ja mëjjäˈäytyëjkëty. Pääty tˈamdooy ja ëwij käjpxwijën ja ënäˈktëjk, per kyaj oy ojts yˈëwij kyäjpxwijëdë. Pes ojts yˈanëˈëmxëdë ets mas mëk ja nax käjpn dyajtunët (1 Rey. 12:9-11). Rehoboam, ojtsxyëp jawyiin tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa parëxyëp tnijäˈäwë pën myëmëdowëp, per yëˈë tyuun extëm ja ënäˈktëjk yˈanmääyëdë. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Mëjwiin kajaa tkuˈayoˈowë ets nanduˈun ja nax käjpn. Näˈäty, mbäät nanduˈun nyaˈëwij nyajkäjpxwijëm ets kyaj njaˈoymyëdoˈowëm, per tsojkëp ngupëjkëm pën jap tsyoony mä Diosë yˈAyuk. w22.02 paj. 9 parr. 6

Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë yujy tudaˈaky ets mëdiˈibë yˈëxkajpy nuˈun tijaty tmëmadaˈaky, kyaj yëˈë tˈixy mäjaty ja ënäˈktëjk tyëgoytyë, yëˈëdën yˈijxypy tijaty oy tyuundëp. Tuˈugyë mëët tyunäˈändë, kyaj tˈixäˈändë extëm ja myëtsip. Nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë, duˈun tˈixtë ënäˈktëjk ko yëˈë Jyobaa yajtuundëp ets pääty tkuˈëw tkukäjpxëdë tijaty tukmëduunëdëp. Kom niˈigyë ja jyot myëjääw kyëjxnëdë, pääty dyajtsobäättë ja ënäˈktëjk mëdiˈibë tunandëp ets mëdiˈibë mbäät tpudëkëdë ja myëguˈuktëjk mä kongregasionk. Tuˈugë ijxpajtën mëdiˈibë yajmaytyakp mä Biiblyë, yëˈë Noemí mëdiˈibë nety të myëjjäˈäyënë. Yëˈë kyuˈëˈëw kyugäjpxë tijaty ets kyupëjk ko ja xyakxy pyudëjkë. Ko ja yˈuˈungë Noemí yˈoˈky, ta tˈanmääy ja xyakxy parë jyëmbitët mëdë fyamilyë. Perë Rut, ta mëktaˈaky jyënany ko tpanëjkxäˈäny ja xyakxy axtë Belén, Noemí kyupëjk parë ja xyakxy pyudëkëdët (Rut 1:7, 8, 18). Mëjwiin kajaa ttukˈoyˈäjttë ko duˈun nyaybyudëjkëdë (Rut 4:13-16). Pënaty të myëjjäˈäyëndë mëdiˈibë ijttëp yujy tudaˈaky, pyanëjkxtëbë Noemí yˈijxpajtën. w21.09 paj. 10, 11 parr. 9-11

Yëˈë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë, jyaygyujkëp ko wiˈixëm nyaˈijx nyajpatëm. Waˈan kyaj nëgoo tijaty xyˈokmëmadaknë xytyunët mët ko të mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkënë, mbëjk mˈijxëp o jamë mfamilyë mëdiˈibë mnikëjxmˈäjtypy, per këdii xynyasˈixë ets yëˈë axëëk myajnayjyawëdët (Gal. 6:4). Jyobaa kyaj tjäˈäytyëgoyaˈany tijaty mijts mdukmëduumpy. Yëˈë agujk jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty ko xytyunyë mëjääw parë yajxon xymyëduny ets yˈijxypy ti japˈäjtp mä mjot mgorasoon. Tsyojkypy parë mnayjyawëdët agujk jotkujk ets xytyukxondäˈägët ko mbäät xyˈawdaty. Tyam, tadën nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk mët ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë xypyudëjkëm ko nwinguwäˈkëmë amay jotmay (Is. 41:9, 10). Per taaˈäjtp kanäk pëky tiko mbäät nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk ko nˈawdäjtëm ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë, pes yëˈëyë naytyuˈuk nitëjkëp parë nmëjkumäˈäyëm ets nwingutsëˈkëm (Diˈibʉ Jat. 4:11). w22.03 paj. 24 parr. 16; paj. 25 parr. 18

Yëˈë nbanëjkxäˈänëmë Jesusë yˈijxpajtën, per kyaj mbäät axëëk nnayjyäˈäwëm pën kyaj duˈun tijaty nduˈunëm extëmë Jesus (Sant. 3:2). Extëm nˈokpëjktakëm, tuˈugë alumnë mëdiˈibë koopy kyaj tijaty ttimtuny extëm ja myaˈestrë, per mbäät ttunyë mëjääw parë wanaty wanaty dyaˈoyët mëdiˈibë kyaj oy ttuny ets mbäädëdë net ok tijaty ttuny extëm ja myaˈestrë. Nanduˈuntsën jyaty mët ëtsäjtëm, mbäät yajxon nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën, pën nguytyuˈunëm tijaty nˈëxpëjkëm mä Biiblyë ets pën nduˈunëmë mëjääw parë nnayaˈoˈoyëm (Sal. 119:59). Tyam, këˈëmë jäˈäy nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë, perë Diosmëduumbëty kyaj duˈun jyaˈayˈattë. Jesus kyaj këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë, ko duˈun nnijäˈäwëm, mëjwiin kajaa xypyudëjkëm ets päätyën nbanëjkxäˈänëmë yˈijxpajtën (1 Peed. 2:21). Pën nduˈunëmë mëjääw parë nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën ets nmëmäˈäy nmëdäjëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nëjkx agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm mët ko yëˈë nety nduˈunëm mëdiˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy. w22.02 paj. 24 parr. 16; paj. 25 parr. 18

Tuk pëky mëdiˈibë tyamë Jyobaa yajtuumpy parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyë nyax kyäjpn, yëˈë Biiblyë. Pën njuˈtëmë tiempë parë nbawinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm, mbäädë net nbanëjkxëm extëm xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm etsë net nduˈunëm ja tuunk mëdiˈibë të xytyuknipëjkëm (1 Tim. 4:15, 16). Ja tuk pëky mëdiˈibë yajtuumpy, yëˈë “ja mëduumbë mëdiˈibë kuwijy” (Mat. 24:45, TNM). Näˈäty, kyaj yajxon njaygyujkëm extëm xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ja tuumbë mëdiˈibë kuwijy. Extëm nˈokpëjktakëm, waˈan yajxon xytyukˈawäˈänëm tijaty mbäät nduˈunëm ko ti yˈayoˈonbëjktäˈägët, per waˈanë net nwinmäˈäyëm ko mä nˈitˈäjt nlugäärˈäjtëm kyaj ti yˈayoˈonbëjktaˈaky. Pääty, ¿ti tsojkëp nduˈunëm pën nwinmäˈäyëm ko kyaj jyawë yˈoybyëtsëmäˈäny extëm nyaˈˈanmäˈäyëm tijaty nduˈunëm? Oyxyëp ko nanduˈun nwinmäˈäyëm wiˈix yajmaytyäˈäktë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë nanduˈun yajnëˈëmooy yajtuˈumooytyë ets wyinmääytyë ko kyaj jyawë yˈoybyëtsëmäˈäny. ¡Per ojts yajnitsoˈogëdë ko duˈun ttuundë! (Juec. 7:7; 8:10). w22.03 paj. 18, 19 parr. 15, 16

Jesus amumduˈukjot tˈanmääyë Teety extëm jyënaˈanyë tekstë mëdiˈibë tyam. Yëˈë Tyeety tyukëdëjkë ja jyukyˈäjtën ets ijtpë nety seguurë ko jamyatsanëp. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus jyënany? Ko tsojkëbë Jyobaa ndukëdëjkëmë jukyˈäjtën. Ets mbäät duˈun nduˈunëm ko amumduˈukjot ndukˈijxpajtëm (Prov. 3:5). Nˈokpawinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë Joshua, mëdiˈibë netyë jyëmëjt 15 ets tmëdaty tuˈugë päˈäm mëdiˈibë kyaj nyitsooynyë. Yëˈë kyaj tkupëkany ja tsooy mëdiˈibë Diosë yˈanaˈamën yajkubojkypy. Ko nety yˈooganë, ta tˈanmääyë tyääk: “Yëˈëtsë Jyobaa ndukëdëjkëbë njukyˈäjtën [...]. Mamaa ijtpëts seguurë ko Jyobaa yëˈëts xyajjukypyëkäämp, të tˈixyëtsë njot ngorasoon ets nyijäˈäwëp ko njantsy tsyojkypyëts amumduˈukjot”. Oyxyëp ko niˈamukë nnayajtëˈëwëm: “Pën nbatypyëts tuˈugë jotmay ets pën oˈkën jëjpˈamëtsë njukyˈäjtënë yˈity, ¿nmëmëdowaambyëts xëmë Jyobaa ets ijtpëts seguurë ko yëˈë xyjyamyatsäämbëts ets ko xyajjukypyëkäämbëts jatëgok?”. w21.04 paj. 12, 13 parr. 15, 16

Ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë Jyobaa xypyudëjkëm. Jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm oyë jäˈäy tmëdow tkamëdowdëdë Diosë yˈayuk. Extëm näägë nmëguˈukˈäjtëm yaˈix yajpäättë, mbäät nyayjyawëdë ko kyaj nëgoo yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë. Per nˈokjamyajtsëm, ko pën tuˈunëm nuˈun nmadakëm, agujk jotkujkë Jyobaa nyayjyawëyaˈanyëty. Pën kyaj mbäät nˈokjëënbëtsëˈëm nˈoktëjkpëtsëˈëmënë, Jyobaa yˈijxypy ets yajtsobatypy ko jantsy janëjkxäˈänëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ets mbäädë net jyamˈatyë jäˈäy mëdiˈibë ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk, extëm ja doktoortëjk o pënaty xykyuentëˈäjtëm. Mbäät axëëk xyajnayjyäˈäwëm ko nwinmäˈäyëm ti ijty mbäät nduˈunëm ets ti tyam kyaj mbäät nˈoktuˈunënë. Per pën nˈijxëm wiˈix tyamë Jyobaa xypyudëjkëm, ta nbëkäˈänëmë jot mëjääw parë nmëmadakëm oytyim tii jotmayëty ets duˈunyëm nyajpäädäˈänëm agujk jotkujk. Ëtsäjtëm kyaj nnijäˈäwëm mä ja tëëm tpëkäˈänyë tyikts yˈääts mëdiˈibë nnipëm ets mä yoonëˈëgäˈäny (Ecl. 11:6). w21.05 paj. 24, 25 parr. 14-17

Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë rey David. Jyobaa të nety myoˈoyëty extëmë jukyˈäjt madakën, meeny sentääbë ets kanäkˈokë nety të tmëmadaˈagyë myëtsip. David kyuˈëˈëw kyukäjpxë Jyobaa ko tijaty myooyë ets jyënany ko kyaj mbäät tnimaytyaktäˈäy tijatyë nety të myoˈoyëty mët ko jantsy may (Sal. 40:5). Per ko tiempë nyajxy, ta tjäˈäytyëgooytyaay. David myëdäjtypyë nety kanäägë kyudëjk, per yˈatsojk ja kyudëjkë Urías mëdiˈibë xyëwˈäjt Bat-Seba, ta ttuunyë mëdiˈibë netyë Jyobaa yajkubojkypy. David këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë, pääty pyokytyuuny mëdë Bat-Seba ets ojts dyajwëˈëmy uˈunkmëët. Per kyaj yëˈëyë ttuundëgooy, nyiˈanaˈamë nanduˈun parë Urías yˈoogët (2 Sam. 11:2-15). ¿Mä netyë David dyaˈityë jyot wyinmäˈäny? ¿Waˈandaa wyinmääy ko Jyobaa kyaj tpëkyë kuentë ti nety tyuumpy? David jantsy jekyë nety të tmëmëdoyë Jyobaa, per tuundëgooy mët ko këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë ets ko tˈatsojky tijaty, pääty mëjwiin kajaa tkumëdooy. Ko tiempë nyajxy, ta David tmaytyakyë pyoky kyaytyey ets jyodëmbijty. ¡Mëjwiin kajaa tmëjjäˈäwë ko Jyobaa pyokymyaˈkxë! (2 Sam. 12:7-13). w21.06 paj. 17 parr. 10

¿Nnayjyäˈäwëm ko kyaj njäjtëm nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy? Waˈan nwinmäˈäyëm ko tsojkëp pën xytyukniˈˈijxëm o ko kyaj ti njäjt nnijäˈäwëm. Pën duˈun nnayjyäˈäwëm, nˈokwinmäˈäyëm tëgëk pëky mëdiˈibë mbäät xyajnayjyäˈäwëm seguurë. Myëduˈuk, yëˈë ko Jyobaa wijy xyˈijxëm parë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Myëmajtsk, yëˈë ko Jesus yëˈë xytyukˈanaˈamëm ets duˈun nduˈunëm, pes të myoˈoyëtyë Tyeety “tëgekyë kutujkën, dëˈën jam tsäjpotm es dëˈën yä naxwiiny” (Mat. 28:18). Ets myëdëgëëk, yëˈë ko kyaj naytyuˈuk nyajpatëm. Duˈun extëmë Jesus, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm ets xymyoˈoyäˈänëm ja ääw ayuk (Fwank 8:28; 12:49). Ja tuk pëky mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm parë jäˈäy nyaˈëxpëjktsondakëm, yëˈë ko ndukmëtmaytyakëm ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë yˈijxypy wiˈix nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, tuˈugë prekursoor mëdiˈibë jantsy oyë jäˈäy yaˈëxpëjkypy o tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk Diosmëduunë. Pën njamyëdäjtëm niduˈugë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mä nëjkxë jäˈäy dyaˈëxpëkäˈäny, mbäät njäjtëm parë mas oyë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. w21.07 paj. 6 parr. 12

Kom wingoonˈadëtsnëp ja kutëgoˈoyën, pääty niˈigyë tyam tsyokyëty parë ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa wiˈix tijaty ttuny. Jëjpˈam ets duˈun nduˈunëm, pes ko nëjkx tsyondaˈaky ja mëj ayoˈon, waˈan nëjkx nwinmäˈäyëm ko kyaj yˈoybyëtsëmäˈäny extëm nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm o xytsyiptakxëm nmëmëdoˈowëm. Jyobaa waˈan yëˈë dyajtunäˈäny pënatyë nety të ttuknipëky parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm yä Naxwiiny, ets kyaj këˈëm xytyimmëgäjpxäˈänëm. Pääty kyaj tiko nëjkx nˈamajtsk njotmajtskëm ets nwinmäˈäyëm pën jantsy yëˈëdënë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm o pën këˈëm winmäˈänyën tijaty ttundë ja nmëguˈukˈäjtëm. ¿Nëjkxëbëdaa ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ets ja nyax kyäjpn ko tsyondäˈägët ja mëj ayoˈon? Nëjkxëp, pën desde tyam ngupëjkëm extëm xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nanduˈun ndukjotkujkˈäjtëm extëmë nety jam nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm ets nmëmëdoˈowëm. w22.02 paj. 6 parr. 15

Gedeón mët nidëgëk mëgoˈpxë tsyiptuumbëty ojts tmëmadäˈäktë myëtsip mët ko Jyobaa pyudëjkëdë, ets mbäätxyëp jyanayjyäˈäwëdë mëj këjxm. Per ja tyëëm yˈäätsë Efraín, ta nyimiinëdë, kyaj parë myëjkumayäˈänëdë, yëˈë duˈun parë tˈoojäˈändë Gedeón mët ko kyaj nety të wyowëdë mä nety ojts të dyajkutëgoytyë ja Diosë myëtsip (Juec. 8:1). Gedeón, ta net ttukjamyetsy wiˈixë netyë Jyobaa të kyunuˈkxëdë. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Ta “ojts jyotkujkëdë” (Juec. 8:3, TY). ¿Tiko Gedeón kyaj nyaytyukmëmadakë mëjˈat këjxmˈat? Yëˈko tsyojkypyë nety ets ja Diosë nyax kyäjpn tuˈugyë yajpäädët. Yäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko mëdiˈibë mas jëjpˈam mbäät nyajnäjxëm, kyaj yëˈëjëty mä wiˈix ja jäˈäy wyinmayäˈändë mä ëtsäjtëm, yëˈë duˈun wiˈixë Jyobaa myëjpëtsëmët. ¿Ti tukniˈˈijxëdëbë yˈijxpajtënë Gedeón pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy? Ko pën jam tyukjotˈambëkëdë ko ti të ttundë, oy ko tjaygyukëdët tiko ja jäˈäy të jyotˈambëky ets oy ko nanduˈun tmëjkumaytyët ko jam ti oy ttundë. Parë tmëjkumaytyët, tsojkëp yˈittët yujy tudaˈaky. Per mëdiˈibë mas jëjpˈam, yëˈë ko nˈijtëm tuˈugyë mët ja nmëguˈukˈäjtëm ets kyaj ko ndimyyajnigëxëˈëgäˈänëm pënën të tyëgoy. w21.07 paj. 16, 17 parr. 10-12

Jyobaa mëj xyajnäjxëm ko ojts xyajkojëm extëm yëˈë jyaˈayˈaty. Kom duˈun të xyajkojëm, pääty mbäät nyajnigëxëˈkëm extëmë tsojkën, paˈˈayoˈowën, nduˈunëm ja tëyˈäjtën ets nmëmëdoˈowëm (Sal. 86:15; 145:17). Ko nyajmëjwindëjkëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën, ta Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ets nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko duˈun të xyajkojëm (1 Peed. 1:14-16). Pën nduˈunëm tijatyë Jyobaa tyukjotkëdakypy, ta nnayjyawëyäˈänëm agujk jotkujk. Ets komë Jyobaa duˈun të xyajkojëm extëm yëˈë jyaˈayˈaty, mbäädë net njäˈäyˈäjtëm extëm ttsoky jyaˈayˈattët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Atsux tëëyëp mä nety tkayajkojynyëm ja tim jawyiimbë yetyëjk, ta dyaˈoˈoyë ja Naxwinyëdë mä mbäät jyukyˈattë ja naxwinyëdë jäˈäy, nyiˈˈijxë tuˈugë lugäär mä mbäät ntsënäˈäyëm (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Ets kom jantsy oyjyaˈay, pääty këxy kaˈpxy ojts tijaty dyajkojy parë ndukxondakëm (Sal. 104:14, 15, 24). Yajnibatë näˈäganäˈäty parë twinmääy tijatyë nety të dyajkojy, ets “tˈijxy ko ak oy ënety mëdiˈibë të dyajkojyën” (Gén. 1:10, 12, 31, MNM). w21.08 paj. 3 parr. 5, 6

Niˈamukë Diosmëduumbë nikëjxmˈäjtëm parë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm etsë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm (Mat. 28:19, 20; Rom. 10:14). ¿Njatäˈänëm mas oyë jäˈäy nmëtmaytyakëm ets nyaˈëxpëjkëm? Mbäät xypyudëjkëmë foyetë Wiˈix myaˈëxpëkët, oy ko ngäjpxëm ets nduˈunëm extëm jap xytyukniˈˈijxëm. Per nˈokjamyajtsëm ko mëdiˈibë mas jëjpˈam, yëˈë ko nduˈunëmë mëjääw parë njäˈäyˈäjtëm extëmë Dios ttukjotkëdaˈaky (Kol. 3:12; 2 Peed. 1:5-8). Seguurë ko tyam niˈigyë tijatyë Jyobaa njatukmëdunäˈänëm, per mä jembyë jukyˈäjtën mëdiˈibë të twandaˈaky, mbäät jam mas niˈigyë tijaty ndukmëduˈunëm. Mientrës jyaˈtyë taabë tiempë, nˈoktuˈunëm tijaty tyam nikëjxmˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta niˈigyë agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm. Ets mëdiˈibë mas jëjpˈam, yëˈë ko nyajmëjpëtsëmäˈänëm ets nmëjkumayäˈänëmë Jyobaa, ja “Diosë jotkujkpë” (1 Tim. 1:11, TNM). Pääty, nˈoktukxondakëm tijaty tyam mbäät ndukmëduˈunëmë Jyobaa. w21.08 paj. 25 parr. 18-20

¿Jam të mˈyeeky të mbety mä tuˈugë familyë mëdiˈibë ak Testiigë? Pën duˈun, waˈan desde mutsk myajtukˈixyˈajty pënën Jyobaa ets ojts xynyijawë ko yëˈë tukëˈëyë tijaty të dyajkojtäˈäy, ko jantsy oy jyaˈayˈaty ets ko tsyojkypy parë niˈamukë jäˈäy jyukyˈattët yä Naxwiiny mä ja it lugäärë tsujpë (Gén. 1:1; Apos. 17:24-27). Mayë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko jantsy tamë Dios o ko yëˈë winë të dyajkojtäˈäy. Wyinmaytyë ko duˈunyë jukyˈäjtënë të yajtukˈijxpäädëˈëky ets ko wanaty wanaty ojts tsyondaˈaky. Näägë jäˈäy mëdiˈibë duˈun winmääytyëp, yëˈë mëdiˈibë tijaty të tniˈëxpëkëdë. Mbäädë net jyënäˈändë ko të yaˈëxpëjkpëtsëmy ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë Biiblyë jyënaˈany. Ets ko yëˈëyë jäˈäy mëdiˈibë kyaj ti tmëjat tmënijawëdë myëbëjktëp ko jantsy tamë Dios mëdiˈibë tijaty yajkoj. Oy jeky kujk nmëduˈunënë Jyobaa, tsojkëp duˈunyëm nyajkëktëjkëmë mëbëjkën. Pën nduˈunëm duˈun, ta kyaj nyajwinˈëˈënëm mëdë “wiinkpë ëxpëjkën” ko jäˈäy jyënäˈändë ko kyaj tyëyˈäjtënëty tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë (Kol. 2:8). w21.08 paj. 14 parr. 1-3

Abel, Noé, Abrahán etsë Job ojts dyajnigëxëˈëktë ko tsyojktëbë Jyobaa ets ko wyingutsëˈkëdëp. Ko tmëmëdoowdë, tmëbëjktë ets ko tmooytyë wintsëˈkën, Jyobaa tyukjotkëdak ko duˈun ttuundë. Ok, ta Jyobaa tmooyë Ley ja israelitëty mët yëˈëgyëjxmë Moisés. Mä yäˈädë Ley jap yajxon ojts tnigajpxy wiˈixë nety ttukjotkëdaˈaky yaˈˈawdatët. Ko Jesus ojts yˈoˈknë ets ko jyukypyejky, Jyobaa kyaj ojts tˈoktukˈanaˈamnë ja israelitëty parë tmëmëdowdët ja Ley mëdiˈibë yajmooyë Moisés (Rom. 10:4). Desde jaa, tsojkëbë nety tmëmëdowdët “ja Kristë yˈanaˈamën” (Gal. 6:2). Kyaj nety tsyokyëty yajmoˈoytyët tuˈugë listë mä tnigajpxy tijaty mbäät ttundë ets tijatyë Dios yajkubojkypy, mëdiˈibën nety jeˈeyë tsojkëp ttundët, yëˈë tpanëjkxtët ja Jesusë yˈijxpajtën ets tijaty tukniˈˈijxë. Tyamë Dios mëduumbëty nanduˈun tpanëjkxëdë Jesusë yˈijxpajtën parë ttundë tijatyë Jyobaa tyukjotkëdakypy ets duˈun nyayjyawëdë agujk jotkujk (Mat. 11:29). w22.03 paj. 20, 21 parr. 4, 5

Jyobaa myëdoowˈijtypy ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk myëgajpxyëty. Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, kanäkˈokë Tyeety ojts tjantsy myënuˈkxtaˈaky. Extëm ko nety twinˈixäˈäny ja nimäjmajtskpë yˈapostëlëty, ta tmënuˈkxtakyë Tyeety parë pyudëkëdët (Luk. 6:12, 13). Jyobaa myëdoowˈijt nanduˈun ko Jesus myënuˈkxtakë ko tpatyë amay jotmay. Extëm ko netyë Judas kyëyakanënë, ta tmënuˈkxtakyë Tyeety parë pyudëkëdët ets tmëmadäˈägët ja amay jotmay mëdiˈibë nety tukmiinëp. Jyobaa kyaj jeˈeyë tmëdoowˈijty ja yˈUˈunk ko myënuˈkxtakë, pyudëjkë duˈun ko ttuknigejxy tuˈugë anklës parë jyotkujkmoˈoyëdët (Luk. 22:41-44). Jyobaa, myëdoowˈijtypy nanduˈun tyam ko nmënuˈkxtakëm ets yˈatsoowëmbijtypy mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm ets extëm ntsojkëm xypyudëjkëm (Sal. 116:1, 2). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsënaapy India yˈijx wiˈixë Jyobaa yˈatsoowëmbijtë ko tmënuˈkxtaky. Nëgooyë nety nyaytyukˈaxëktuunënë ko tijaty tjantsy myëmay tjantsy myëdäjy, ta ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa parë pyudëkëdët. Yëˈë jyënaˈany: “Mä Broadcasting^® mëdiˈibë pëtsëëm mayë 2019, yëˈë ojts tnimaytyaˈaky ti mbäät nduˈunëm ko tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm. Yëˈëtsë nety meerë mëdiˈibë nyajtëgoyˈajtypy, duˈuntsënë Jyobaa tˈatsoowëmbijtyë nuˈkxtakën”. w21.09 paj. 21, 22 parr. 6, 7

¿Nbawinmäˈäyëm nuˈunën ojts tsyiptakxëdë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë jukyˈäjttë mä primer siiglë tmastutäˈäytyët tijatyë nety myëdäjt jyaygyajptëp etsë net dyajtsondäˈäktët ja jyukyˈäjtën wiink lugäär? Tsojkëbë nety ttukˈijxpattëdë Jyobaa ko yëˈë pudëkëyanëdëp ets moˈoyanëdëp tijaty yajtëgoyˈäjttëp. Ja kyum mëgoxk jëmëjtë nety yˈaktëgoyˈaty parë jyäˈttë ja romanë jäˈäy ets dyajnaduktëdë Jerusalén käjpn ko apostëlë Pablo ojts tkäjpxwijy ja judiyëtëjk: “Katë xyˈatsoktë meeny. Jotkujkˈattë mët diˈibë mmëdäjttëp, mët ko Dios të jyënaˈany: Ninäˈä nganaˈixët, es ninäˈä ngamastuˈudët. Pääty amumduˈukjot njënäˈänëm: Yëˈë Nintsënˈäjtëm Dios yëˈëts xypyudëjkëp. Kyajts ntsëˈëgët kots pën wiˈix xytyunäˈänët” (Eb. 13:5, 6). Ja Diosmëduumbëty jyaygyujkëdë yäˈädë ëwij käjpxwijën ets adëyë jyukyˈäjttë. Kyaj ojts tsiptakxëdë tsyoondët ko ja romanë jäˈäy dyajnadujktë Jerusalén käjpn ets kyaj ojts tsyiptakxëdë tˈijxwëˈëmdët ja lugäär mä ojts nyëjkxtë. Ijttën seguurë ko Jyobaa moˈoyanëdëp tijaty yajtëgoyˈäjttëp. Tyam, mbäät nanduˈun xypyudëjkëm parë ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ko yëˈë xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm. w22.01 paj. 4 parr. 7, 9

Ko nwinmäˈäyëm wiˈix jyaˈayˈaty tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë paˈˈayoop, waˈan myiny mä winmäˈäny ko jantsy ajëëky amëguˈuk ets jantsy oyjyaˈay. Ets mbäät nanduˈun yëˈë xytyukjamyajtsëm ja ijxpajtën mëdiˈibë Jesus ojts tmaytyaˈaky mä ja samaritanë jäˈäy. Yäˈädë jäˈäy pyudëjkë ja judiyë mëdiˈibë nety axëëk të tyunyëty ja maˈtspë. Ja samaritanë yajnigëxëˈkë tsojkën ets pääty “tpaˈˈayooy” ja judiyë jäˈäy ko tˈijxy pën kuentëˈatëdëp (Luk. 10:29-37). Yäˈädë ijxpajtën mëdiˈibë Jesus myaytyak, yëˈë xytyukˈijxëm ko Dios xypyaˈˈayoˈowëm mët ko xytsyojkëm ets wiˈixëm dyajnigëxëˈëky tuˈuk tuˈugë xëëw. Ja tuk pëky wiˈix tuˈugë jäˈäy dyajnigëxëˈëky ko myëdäjtypyë paˈˈayoˈowën, yëˈë ko kyaj ttukumëdoy ja myëguˈuk oy jyanitëkëty. Jyobaa mëjwiin kajaa xyjantsy pyaˈˈayoˈowëm, pes extëmë Biiblyë jyënaˈany yëˈë “kyaj duˈun xytyuˈunëm extëmë nbokyˈäjtëm” (Sal. 103:10). Per näˈäty, tsojkëbë Jyobaa tjëjwijtsëmbitët tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë të pyokytyuny. w21.10 paj. 8 parr. 1, 2

Jyobaa kyaj oynyapënëty ttukˈixy ja tsyojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë, yëˈëyë jeˈeyë pënaty mëët wingon yajpääty, jaˈa njënäˈänëm, pënaty mëduunëp. Ko nˈijxëm wiˈix jyënanyë rey David ets ja kugajpxy Daniel, mbäät nbëjkëmë kuentë ko jantsy duˈun. Extëm nˈokpëjktakëm, David duˈun tkujäˈäyë: ‘Yajnigëxëˈëk xëmë yëˈë mtsojkën mjäˈäwën mä ja jäˈäyëtyën mëdiˈibë mˈixyˈäjtëbën’ ets ‘yëˈë Wintsën [Jyobaa] yëˈë tsyojkën jyäˈäwën xëmë yˈity mä jäˈäyën mëdiˈibë mëmëdoowëbën ets wingutsëˈëkëbën’. Daniel duˈun jyënany: “Mijts, Jyobaa, ja Diosë tëyˈäjtënbë, mëdiˈibë [...] mdukˈijxypy mëjwiin kajaa ja mtsojkën pënaty tsyojktëp ets myëmëdoowdëp ja mˈanaˈamën” (Sal. 36:10; 103:17, TY; Dan. 9:4). Extëm të nˈijxëm, Jyobaa yëˈë tyukˈijxypy ja tsyojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë pënaty mëduunëdëp, mët ko ixyˈäjtëdëp, tsëˈkëdëp, tsojkëdëp ets mëmëdoowëdëp ja yˈanaˈamën. Ets yëˈëyë tyukˈijxypyë yäˈädë tsojkën pënaty mëduunëdëp extëm ttukjotkëdaˈaky. Mä nety ngamëduuntsondakëmë Jyobaa, xytsyojkëmë nety extëm niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy ttsoky (Sal. 104:14). Per ko ojts nmëduuntsondakëm, ta ojts xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm mëjwiin kajaa. w21.11 paj. 4 parr. 8, 9

Oy ti tyun jyatëdët, të winmäˈäny nbëjktakëm ko ndunäˈänëm duˈun extëmë Jesus jyënany. Tyam, ta mayë jäˈäy mëdiˈibë pyanëjkxtëp pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk ets mëj dyajnaxtë, jeˈeyë tkaˈˈawdäjnëdë. Yaˈujtspajttëbë tsyäjpjëën tsyäjptëjk, jyuuytyëbë liibrë ets nëgooyë dyäjknëdë meeny sentääbë parë tpudëkëdë. Nääk axtë myëbëjktääytyëp wiˈix yˈanëˈëmxëdë. ¡Nëgooyë ttukxondaknëdë këdiinëm koxyëbë Jesus ttimyˈixtë! Per kom ëtsäjtëm yëˈëyë nmëduˈunëmë Jyobaa, pääty kyaj nbanëjkxëm nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy. Nmëjˈijx nmëjpëjktakëm pënaty xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, per yëˈë nbaduˈunëm extëmë Jesus jyënany: “Miits mdukkaˈaxˈäjttëp nidëgekyë” (Mat. 23:8-10). Kyaj nˈawdäjtëmë naxwinyëdë jäˈäy extëm pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk o gobiernëtëjk. Kyaj nduktëjk ndukwäˈkëmë ryelijyonk ets tijaty tyuundëbë politikëtëjk, abëky nnayaˈijtëm. Tim tëgatsy tijaty nduˈunëm, këdiinëm mayë relijyonk mëdiˈibë naynyigäjpxëp ko tpanëjkxtë Kristë (Fwank 18:36). w21.10 paj. 20 parr. 6, 7

Niˈamukë Diosmëduumbë mëdiˈibë nayaˈitanëp wäˈäts, tsojkëp tˈixët ko nipën ets nitii mbäät tkayajnaxy jëjpˈam, yëˈëyë yajnaxëp mëjë Jyobaa. Ets kom ëtsäjtëmën nmënëjkxëmë Jyobaa xyëëw ko nxëëwˈäjtëm, Jyobaa Tyestiigëty, pääty ndunäˈänëmë mëjääw parë kyaj nyaˈˈaxëëgëyäˈänëmë xyëëw (Lev. 19:12; Is. 57:15). ¿Wiˈixë nety mbäät ja israelitëty dyajnigëxëˈëktë ko kyupëjktëbë Jyobaa extëmë Dyios? Ko tmëmëdowdët ja yˈanaˈamën. Duˈun yaˈˈanmääytyë: “Yëˈë kuytyundë mëdiˈibëts të nigajpxyën. Padundë yëˈë nˈënaˈamën ndëyˈäjtënëts, ets duˈun mjuukyˈattëty oy tsuj, ta ja ënaˈamën tnigajpxyën, jaˈaxë ko ëjts [Jyobaa] duˈun Wintsënˈäjtp” (Lev. 18:4, MNM). Mä kapitulo 19 myëmiimpy tuˈuk majtskë anaˈamën mëdiˈibë Jyobaa myooy ja israelitëty. Extëm nˈokpëjktakëm mä bersikulo 5 axtë 8, 21 etsë 22 yëˈë jap nyigajpxypy wiˈixë nety mbäät dyaktë ja jëyujk animal extëmë wintsëˈkën. Ets ojts yaˈˈanëëmëdë ko kyaj dyaˈˈaxëëgëdët “ja wäˈätspë mëdiˈibë ja Dios të yajmoˈoyën”. Ko ngäjpxëmë yäˈädë bersikulo, mbäät xypyudëjkëm parë nduˈunëm mëdiˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy ets nmoˈoyëm ja wintsëˈkën, jaˈa njënäˈänëm, ko nmëjkuˈëˈëw nmëjkugäjpxëm extëm ttukjotkëdaˈaky, duˈun extëm jyënaˈanyë Ebreeʉsʉty 13:15. w21.12 paj. 5, 6 parr. 14, 15

Ja kasäädë jäˈäy mëdiˈibë ënäˈkatyëty, mbäät mëjwiin kajaa pyudëkëdë ko tˈixtët wiˈix näägë kasäädë jäˈäy ttukˈoyˈattë ko ttukˈixpattë Jyobaa. Pes ta mëdiˈibë kanäk jëmëjt kujk tyuunëdë prekursoor. Pën mbëjktaktëbë mwinmäˈäny parë niˈigyë Jyobaa xymyëdunäˈändë, oy ko xyˈamdowdëdë käjpxwijën pënaty duˈun myëduundëbë Jyobaa. Duˈunë nety tuk pëky xyajnigëxëˈëktë ko mdukˈijxpajttëbë Jyobaa (Prov. 22:17, 19). Nˈokjamyajtsëm ko yëˈë Diosë kyumäˈäyën ko jäˈäy pyeky yˈuuky, etsë Dios tsyojkypy parë kasäädë jäˈäy yajpäättët agujk jotkujk (Mat. 19:5, 6). Kasäädë jäˈäy mëdiˈibë ënäˈkatyëty, ¿tiko xykyanimaytyäˈäktë ti mdunandëp mä mjukyˈäjtën? ¿Mduundëbë mëjääw parë xytyukˈixtë Jyobaa ko myajtsobattëp tukëˈëyë tijaty të mmoˈoyëdë? Mënuˈkxtäˈäktë Jyobaa, ëxtäˈäytyë ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë ets kuytyundë. Mbäät mˈittë seguurë ko pën mbëjktaktëbë mwinmäˈäny parë niˈigyë Jyobaa xymyëdunäˈändë, agujk jotkujk mgasäädëˈatäˈändë. w21.11 paj. 19 parr. 16, 18

Santiago kyaj nyayajmëjpëtsëmanë ets kyaj mëj tyimnayajnaxanë o wyinmääy ko mbäät tnikëjxmˈatyë tuungë jëjpˈambë, mët ko tmëgaˈaxˈatyë Jesus. Pes ak duˈun tjäˈäwëdë extëmë myëguˈuktëjk pënaty mëët tuˈugyë Dyiosmëduundë (Sant. 1:16, 19; 2:5). Kyaj ojts wäˈätsjäˈäy nanduˈun tyimnayajnaxyëty. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm? Pes ko tsojkëp njamyajtsëm ko niˈamukë ndëgoˈoyëm. Kyaj yˈoyëty nyajwinmäˈäyëmë jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm ko ëtsäjtëm ninäˈä ngatëgoˈoyëm. ¿Tiko kyaj? Yëˈko mbäädë net wyinmay ko yëˈë ninäˈä tkamëmadäˈägët tkuytyunët ja Diosë yˈanaˈamën. Per pën ndukmëtmaytyakëm ko xytsyiptakxëm nanduˈun nguytyuˈunëmë Diosë yˈëwij kyäjpxwijën ets nˈanmäˈäyëm wiˈixënë Jyobaa të xypyudëjkëm parë të nyajtëgäjtsëmë jukyˈäjtën, duˈunë nety ndukˈijxëm ko mbäät nanduˈun tmëdunyë Jyobaa. w22.01 paj. 11, 12 parr. 13, 14

Ko nwinmäˈäyëm extëmë Jesus, ta niˈigyë njäˈäyˈatäˈänëm extëm yëˈë ets ndunäˈänëm tijaty extëm yëˈë ttuuny (Eb. 1:3). Per waˈan mwinmay: “Jesus wäˈätsjäˈäy jyukyˈajty. ¡Ëjts ninäˈäts duˈun ngajukyˈatët extëm yëˈë!”. Pën duˈun mwinmay, oy ko xyjyamyatsëdë yäˈädë tëgëk pëkypyë. Myëduˈuk, mijts duˈun ojts mgojy extëmë Jyobaa mëdë Jesus jyaˈayˈaty. Pääty mbäät këˈëm xywyinˈixy pën mbanëjkxanëbë yˈijxpajtën, ets mbäät duˈun xytyuny axtë mäbäät mmadaˈaky (Gén. 1:26). Myëmajtsk, Diosë yˈespiritë santë mas niˈigyë tmëdatyë mëjääw. Ets mbäät mbudëkëty parë xytyunët mëdiˈibë ninäˈä mbäät naytyuˈuk xykyatuny. Ets myëdëgëëk, Jyobaa nyijäˈäwëp ko xytsyiptakxëm nyajnigëxëˈktäˈäyëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën extëm tjatsoky. Pääty dyajnaxäˈänyë tiempë tuk mil jëmëjt parë mbäät njëmbijtëm wäˈätsjäˈäy etsë net njukyˈäjtënë winë xëëw winë tiempë (Diˈibʉ Jat. 20:1-3). Jyobaa tsyojkypy ets desde tyam nduˈunëmë mëjääw parë nyajnigëxëˈkëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën ets ndukjotkujkˈäjtëm ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. w22.03 paj. 9 parr. 5, 6

Parë nyajkëktëjkëmë naymyayë mëdë Jyobaa kyaj jeˈeyë tsyokyëty nmënuˈkxtakëm, tsojkëbën nanduˈun nˈëxpëjkëmë yˈAyuk ets nëjkxëm reunyonk. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë aduˈugë jot winmäˈäny nbëjktakëm mä nˈëxpëjkëm o nreunyonkˈäjtëm? Ko nˈijxëm ti wiinktsoo ja jot winmäˈäny yajnëjkxypy. ¿Waˈandaa ko jyaˈty tuˈugë yamaadë, tuˈugë korree o tuˈugë mensaje mëdiˈibë yajkajxp mä telefënë? ¿O jam ti wiinkpë mëdiˈibë wiinktsoo ja jot winmäˈäny yajnëjkxypy? Pën ëxpëjkëm o yajpatëm reunyonk ets nˈijxëm ko kyaj jamë jot winmäˈäny nbëjktakëm, nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm. Pën jam ti nmëmäˈäy nmëdäjëm, mbäädë net kyaj aduˈuk ja jot winmäˈäny nbëjktakëm mä nˈëxpëjkëm o nreunyonkˈäjtëm, per jëjpˈam ets duˈun nduˈunëm. Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë xymyoˈoyëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën mëdiˈibë kyuwaampy ja jot korasoon ets ja jot winmäˈäny (Filip. 4:6, 7). w22.01 paj. 29, 30 parr. 12-14

Rey Uzías kyaj tkupëjkyë ëwij käjpxwijën. Jyobaa të nety jyënaˈany ko yëˈëyë ja saserdotëty mbäät tnoˈoktë ja päˈäkxuˈkpë mä ja templë, per ta tyëjkë parë tnoˈogäˈäny oyë nety kyapäätyëty. Ja saserdotëty ta yˈanmääyëdë: “¡Uzías, kyaj nety mbäätyëty ets xytyukwinoˈok xytyukwinxamëdë Jyobaa ja päˈäkxuˈkpë! Yëˈëyë ja saserdotëty mbäät tnoˈoktë”. ¿Ti tyuun ko duˈun yaˈˈanmääy? Biiblyë jyënaˈany ko “Uzías ta jyotˈambëjky”. ¿Tiko kyaj tkupëjky ja ëwij käjpxwijën? Waˈan mët ko nety tyuny rey ets wyinmääy ko mbäät ttuny ti tyimtunaampy, perë Jyobaa kyaj nety duˈun wyinmay. Koxyëbë Uzías yˈijty yujy tudaˈaky, ojtsxyëp tkupëky ja ëwij käjpxwijën, taaxyëp pyëtsëëmy mä ja templë ets waˈanxyëbë Jyobaa pyokymyaˈkxë. Perë Uzías kyaj duˈun ttuuny, päätyë Jyobaa tyukumëdoowë ko pyatë ja leprë ets duˈun tmëdäjtyë yäˈädë päˈäm “axtë ko ojts yˈoˈknë” (2 Crón. 26:16-21). ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyajtyë Uzías? Ko pën kyaj ngupëjkëmë ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë, Jyobaa kyaj xykyupëkäˈänëm, oyë nety ti tuunk ndimnikëjxmˈäjtëmbë. w22.02 paj. 9 parr. 7

¿Ti tyuumbyë jäˈäy mëdiˈibë kyajnëm tmastuˈuty ja jyeky jyukyˈäjtën? (Kol. 3:9). Yëˈë jeˈeyë wyinmaapy ets tyuumpy tijaty ja nyiniˈkx kyëbäjk tsyojkypy. Waˈan pojën jyotˈambëky, këˈëm tijaty nyaytyukmëtsokyëty, kyaj ti tkuˈëw tkukäjpxë ets mëj këjxm jyaˈayˈaty. Waˈan tjantsy yˈixäˈänyë pornografía etsë pelikula mä jäˈäy axëëk yˈit tsyëënëdë o mä jäˈäy nyaytsyiik nyaygyoxëdë. Per seguurë ko oy nanduˈun jyaˈayˈaty, axtë waˈan axëëk nyayjyawëty extëm yˈëy kyajpxy o wiˈix tijaty ttuny, ets waˈan dyajtëgoyˈaty parë pën pyudëkëdët ets dyajtëgatsët ja jyukyˈäjtën (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5). Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, pääty xëmë myiny mä jot winmäˈäny mëdiˈibë kyaj yˈoyëty ets tyëkë mä jot korasoon. Näˈäty, mbäät ti nduˈunëm o jam wiˈix njënäˈänëm mëdiˈibë net ok nmëkjäˈäwëm (Jer. 17:9; Sant. 3:2). Per ko nety të nyajtëgäjtsënë jukyˈäjtën, kyaj xyˈokmëmadakënë tijaty ja niniˈkx këbäjk tsyojkypy ets mbäädë net oypyënëty xyˈixyˈäjtëm ko oy njäˈäyˈäjtëm (Is. 55:7). w22.03 paj. 3 parr. 4, 5

Miitsëty mëjjäˈäytyëjk, oy ko xyˈixtët tijaty oy tyuundëp ja mmëguˈuktëjk. Yëˈëjëty pokyjyaˈay yajpäättë, per oy nanduˈun jyaˈayˈattë. Mbäät näˈäty xyˈëwij xykyäjpxwijtë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, per oy ko xypyanëjkxtëdë yˈijxpajtënë apostëlë Pablo, tundë mëjääw ets kyaj xytyukˈyajtsayuttëdë mˈääw mˈayuk o jam ti xytyundët mëdiˈibë axëëk yajnayjyawëdëp. Oy ko xyˈixtët wiˈix ja mmëguˈuk ttsokyë Jyobaa, wiˈix tmëduny ets ko mbäät nyayaˈoyëty. Ko ja mëjjäˈäytyëjk yëˈëyë tˈixtë tijaty oy tyuundëp ja myëguˈuktëjk, mbäädë net jyapˈatyë tuˈugyëˈäjtën mä nduˈukmujkëm. Mëjjäˈäytyëjkëty, jamyatstë ko Jyobaa nyijäˈäwëp ko pokyjyaˈay myajpäättë ets ko kyaj ak oy tijaty xytyundë, per tsyojkypy ets xëmë xymyëmëdowdët (1 Kor. 4:2). Mbäät mˈittë seguurë ko Jyobaa yajtsobatypy tijaty mduundëp extëm jyënaˈany mä Ebreeʉsʉty 6:10: “Kyaj tjäˈäytyëgoyët diˈibë miitsëty oy mduundëp. Dios jyamyatsëp ko miits xyaˈijxëdë mtsojkën mët ja jyaˈayëty, mët ko xypyudëjkëdë es dëˈënyëm xyˈaktimpudëkëdë”. w22.03 paj. 31 parr. 19, 21