Mayë

Ja Diosmëduumbëty mä primer siiglë ojts nanduˈun tkuˈayowëdë ja mëk yuu “mä tëgekyë naxwinyëdë”. Extëm nˈokpëjktakëm, ja tääk teety ojts tmëmay tmëdäjtë wiˈix mbäät tˈokˈixtë ja fyamilyë. Ets ja ënäˈktëjkëty mëdiˈibë nety të ttuknibëjktäägëdë niˈigyë dyajmëjwindëkëyäˈändë Diosë tyuunk, waˈan ojts nyayajtëwëdë pën oy duˈunyëm yˈaktundët. Per oy duˈun niˈamukë ja Diosmëduumbëty yˈoktëgäjtstë ja jyukyˈäjtën, duˈunyëm ojts tˈëwäˈkx tkäjpxwäˈkxtë ja Diosë yˈayuk ets myooytyë tijaty ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë nety yajpattëp Judea (Apos. 11:​29, 30). Pënaty yajpudëjkëdë tyimˈijxtë ko Jyobaa yëˈë nety ijxˈijt kuentëˈäjtëdëp (Mat. 6:​31-33). Seguurë ko niˈigyë ojts tmëwingondë ja myëguˈuktëjk ko duˈun pyudëjkëdë. Ets agujk jotkujk nanduˈun nyayjyäˈäwëdë pënaty ayäjk agoˈonëdë o jam wiˈixtsow tpudëjkëdë ja myëguˈuktëjk (Apos. 20:35). w23.04 paj. 16 parr. 12, 13

Jyobaa yëˈë näˈäty yajtuumbyë jäˈäy mëdiˈibë kyaj myëdunyëty parë tpudëkë pënaty mëduunëp. Extëm nˈokpëjktakëm, yëˈë yajtuun ja rey Artajerjes parë ojts tmoˈoyë permisë Nehemías ets jyëmbitët Jerusalén parë tˈagojët (Neh. 2:​3-6). Ets tyam, Jyobaa mbäät dyajtunyë jäˈäy mëdiˈibë kyaj Tyestiigëty parë xypyudëjkëm ko nyajtëgoyˈäjtëm. Jyobaa kyaj xëmë tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën extëm mbäät xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwëm. Per extëm tˈatsoowëmbity, xypyudëjkëm parë ninäˈä ngamastutëm, pääty oy ko nˈijxëm wiˈix tˈatsoowëmbity. Oy ko näˈäganäˈäty nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa tˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën (Sal. 66:​19, 20). Tsojkëp nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yˈatsoowëmbitaampy ja nuˈkxtakën, per oy ko nanduˈun ngupëjkëm extëm tˈatsoowëmbity (Heb. 11:​6, TNM). w23.05 paj. 11 parr. 13; paj. 12 parr. 15, 16

Ko ojtsë Jyobaa ndukëdëjkëmë jukyˈäjtën, ta ojts nˈanmäˈäyëm ko yëˈëyë nˈawdatäˈänëm ets ndunäˈänëm ja tyuunk. Pääty tsojkëbë net nguytyuˈunëm ja ayuk, pes kyaj myëkëty tijaty xytyukˈanaˈamëm. ¿Tiko? Yëˈko Jyobaa duˈun ojts xyajkojëm parë nmëduˈunëm (Diˈibʉ Jat. 4:11). Duˈun ojts xyajkojëm extëm yëˈë jyaˈayˈaty, mbäät nˈixyˈäjtëm ets nmëduˈunëm. Pääty, mbäät nmëwingoˈonëm ets ndukxondakëm ko nduˈunëm ja tyuunk. Mbäät nanduˈun xymyoˈoyëm ja nikˈäjt xeemyˈäjtën ko nduˈunëm tijaty tsyojkypy ets ko nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën (Mat. 11:​28-30). Ko xypyawinmayët tukëˈëyë tijaty të mdukmëdunyëtyë Jyobaa ets tijaty wyandakypy mä tiempë myiny kyëdaˈaky, yëˈë mbudëkëyanëp parë niˈigyë xytsyokët. Ets ko niˈigyë xytsyokëdë Jyobaa, ta kyaj mtsiptäˈägäˈänxëty xymyëmëdowët ja yˈanaˈamën, pes kyaj myëkëty (1 Fwank 5:3). Mëdiˈibë Jesus pudëjkë parë ojts ttuny tijatyë Tyeety tuknipëjkë, yëˈko xëmë tmënuˈkxtaky ets jamyë wyinmäˈäny tpëjktaky mä tijatyë nety të tyukwandaˈagyëty (Eb. 5:7; 12:2). Duˈun extëmë Jesus, amdowë Jyobaa jot mëjääw ets jamyë mjot mwinmäˈäny pëjktäˈäk mä ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë. w23.08 paj. 27, 28 parr. 4, 5

Niˈamukë nˈoyˈijxëmë jäˈäy mëdiˈibë maˈkxtujkp ets nmëyujëm, pes kyaj jyotˈambëky ets xymyëmaˈkxtujkëm ko jam ti të nduundëgoˈoyëm. Nguˈëˈëw ngukäjpxëm nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë ojts xyaˈëxpëjkëm, mët ko ojts xymyëmaˈkxtujkëm parë ojts njaygyujkëm ets nguytyuˈunëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Per mëdiˈibë niˈigyë nguˈëˈëw ngukäjpxëm, yëˈë ko Jyobaa xymyëmaˈkxtujkëm. Niˈamukë nˈoyˈijxëm ko tuˈugë jäˈäy myaˈkxtuky, per ko net tsyokyëty ets ëtsäjtëm nmaˈkxtujkëm, xytsyiptakxëm duˈun nduˈunëm. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tsyiptaˈaky nmaˈkxtujkëm ko naywyäˈpëm mä ximënë jäˈäy të nyaywyäätswitsëdë ets mas pën jotëgoˈoyëm. Waˈan nanduˈun njantsy jyotˈambëjkëm ko pën wiˈix xytyuˈunëm. Näˈäty, mbäät nanduˈun njënäˈänëm ko nëgoo yˈokjajknë ja jembyë jukyˈäjtën mëdiˈibë Jyobaa të twandaˈaky. Pääty jëjpˈam ets nmaˈkxtujkëm. w23.08 paj. 20 parr. 1, 2

Jyobaa ojts tˈanëëmë Gedeón ets nimay ja syoldäädëtëjk tkajxëmbitët mä tyëjk. Gedeón waˈan wyinmääy: “¿Oyëdaa kotsë Jyobaa nmëmëdowët? ¿Oybyëtsëmëbëdaa kots duˈun ndunët?”. Gedeón myëmëdoowë Jyobaa. ¿Wiˈix tyam mbäädë mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxëdë yˈijxpajtën? Ko tkupëktët ets ttundët extëmë Diosë kyäjpn tijaty twijtstëgatsy (Eb. 13:17). Gedeón tyuun ti yajtuknipëjk oy tˈokjëjptsëˈk tˈokjëjpjäˈäwë ets oy ja jyukyˈäjtën oˈkën jëjpˈam yˈijty (Juec. 9:17). Ko Jyobaa yˈanmääyë ko pudëkëyanëp, yëˈë yaˈijtë seguurë ko mbäädë nety tˈijxˈity tkuentëˈaty ja Diosë kyäjpn. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy ets tsyëënëdë mä kyubokyë Diosë tyuunk, ijttëp amëk jotmëk extëmë Gedeón. Pes tyukniwijtsëdëp wiˈix mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm tyuˈukmuktë ets kyäjpxwäˈkxtë oy tjanijawëdë ko kutsëˈëgë ets mbäät axëëk yajtundë, yajmënëjkxtë pujxndëgoty, yaˈëxkaxtë mä tyundë o ko ja kuduunktëjk tijaty yajtëwëdë. Ko nety tsyondaˈaky ja mëj ayoˈon, tsojkëp duˈunyëm ja mëjjäˈäytyëjk yˈittët jotmëk ets tijaty ttundët extëm ja Diosë kyäjpn tyuˈumoˈoyëdë, oy wiˈix ttimykyujat ttimykyukëbatëdët. w23.06 paj. 5, 6 parr. 12, 13

Jyobaa ojts dyajwëˈëmy jääybyety mä Biiblyë tijaty oy tyuunë Jehoiadá parë mbäät nnaytyukpudëjkëm (Rom. 15:4). Ets ko Jehoiadá ojts yˈoˈknë “jam nyaxtëjkë mä ja nyax kyäjpnë David mä nyaxtëkëdë reyëty, jaˈa ko jantsy oyë nety tyuny jam Israel mä të tmëduny ja Diosë tëyˈäjtënbë ets ja tyëjk” (2 Crón. 24:​15, 16). Extëm yajnimaytyaˈagyë Jehoiadá, xypyudëjkëm niˈamukë parë nanduˈun ntsëˈkëmë Dios. Extëm nˈokpëjktakëm, pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yëˈë nety pyanëjkxëdëbë yˈijxpajtënë Jehoiadá ko yajxon tˈijxˈit tkuentëˈattët ja Diosë nyax kyäjpn (Apos. 20:28). Pënaty të myëjjäˈäyëndë, yëˈë nanduˈun tukniˈˈijxëdëp ko pën myëmëdoowdëbë Jyobaa ets tsyëˈkëdëp, duˈunyëm yajtunäˈänëdë. Ënäˈktëjkëty, yëˈë tukniˈˈijxëdëp ko tsojkëp tmëjˈixtët ets twingutsëˈëgëdët pënaty të myëjjäˈäyëndë ets niˈigyë pën jeky kujk Diosmëduunëdë, duˈun extëmë Jyobaa ojts tmëjˈixy tmëjpëjktaˈakyë ja Jehoiadá (Prov. 16:31). Ets nˈokmëmëdoˈowëm pënaty tyam xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (Eb. 13:17). w23.06 paj. 17 parr. 14, 15

Ix näkˈokë mgëˈë xykyonëˈëgäˈäny reunyonk. Pën janääm jatsojk njantsy kyonëˈkëm, mbäädë net ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jam yajnäjxypyë reunyonk kuanë xymyoˈoyënë ja komentaaryë ets kyaj mbäät yˈokkomentaräjnëdë ja wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Ets mbäät nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm wyinmaytyë ko kyaj tiko kyomentarattët (Ecl. 3:7). Ko nimayë nmëguˈukˈäjtëm jyantsy kyomentarattë, waˈan nituˈugë komentaaryë xykyanekypyatëm axtë ko kyëjxnë reunyonk. Ko duˈun njäjtëm, mbäädë net axëëk xyajnayjyäˈäwëm, per kyaj njotˈambëjkëm (Ecl. 7:9). Oy nëgoo të mgakomentaraty, mbäät tsuj yajxon xymyëdoowˈity ko nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattë ets ko kyëxëdë reunyonk, mbäät xyˈanëëmëdë ko jantsy oy të kyomentarattë. Mbäät xypyudëkë ja mëguˈuktëjk mët ja mˈääw mˈayuk, duˈunxyëp extëm të mgomentaraty. Ko duˈun nduˈunëm, ta nmëjääwmoˈoyäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm. w23.04 paj. 23-24 parr. 14-16

Parë tuˈugë kepy mëk tyanët, tsojkëp mëk yˈitët ja tyikts yˈääts. Nanduˈunën ëtsäjtëm, tsojkëp niˈigyë nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën mä Jyobaa. Ko tuˈugë kepy yeeky, ta niˈigyë tyikts yˈääts kyëktëkë ets niˈigyë tyäˈtspëky. Nanduˈun ëtsäjtëm, ko niˈigyë nˈëxpëjkëmë Dios yˈAyuk ets nbawinmäˈäyëm, ta niˈigyë nˈijtëm seguurë ko mëdiˈibë mas oy, yëˈë ko nduˈuyeˈeyëm mä Diosë nyëˈë tyuˈu (Kol. 2:​6, 7). Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix tëëyëp ja Diosmëduumbëty ttukˈoyˈäjttë ko Jyobaa nyëˈëmooy tyuˈumooyëdë, ojts yˈëwij kyäjpxwijëdë ets ojts kyuentëˈatëdë. Extëm nˈokpëjktakëm, Ezequiel yajtukˈaˈijxnäjx wiˈix tuˈugë anklës tkijpxy ttsäˈäty ja templë. Ko duˈun tˈijxy, pudëjkë parë niˈigyë myëbëjkën dyajkëktëjkë, ets ëtsäjtëm yëˈë xytyukniˈˈijxëm parë njukyˈäjtëm wäˈäts extëmë Jyobaa tkupëky (Ezeq. 40:​1-4; 43:​10-12). Mëjwiin kajaa nanduˈun xypyudëjkëm ko nëˈpäät këkpäät nˈëxpëjkëm ja Diosë yˈAyuk ets ko nbawinmäˈäyëm. Ëtsäjtëm, yëˈëyë nanduˈun mbäät ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ets nduˈunëm tijaty kyupëjkypy (Sal. 112:7). w23.07 paj. 18 parr. 15, 16

Mä Biiblyë yajmaytyaktëbë yetyëjkjäˈäyëty mëdiˈibë oy Diosmëduundë, tsyojktë Dios ets yˈijxˈijt kyuentëˈäjttë ja Diosë nyax kyäjpn. Seguurë ko mä mduˈukmuky ets mä mfamilyë jamˈäjttëbë duˈumbë Diosmëduumbë mëdiˈibë yäjktëbë oybyë ijxpajtën (Eb. 13:7). Jesukristë yëˈë yäjk ja mas oybyë ijxpajtën (1 Peed. 2:21). Ix wiˈix jyaˈayˈattë ets mëdiˈibë niˈigyë mˈoyˈijxypy (Eb. 12:​1, 2). Ta net xyˈixët ti mbäät xytyuny parë nanduˈun mjäˈäyˈattët. Ja yetyëjkjäˈäyëty mëdiˈibë wijy jawyiin tijaty tpawinmaytyë mä tkatundënëm. Pääty oy ko xymyëmay xymyëdäjët ja käjpxwijën mëdiˈibë miimp mä Biiblyë ets xywyinmayët wiˈix xytyukˈoyˈatäˈäny. Yëˈë mbudëkëyanëp parë oy tijaty xytyunët, duˈunë Jyobaa jotkujk xyajnayjyawëdët (Sal. 119:9). Ets oy mDiosmëdunët (Prov. 2:​11, 12; Eb. 5:14). w23.12 paj. 24, 25 parr. 4, 5

Uˈunktääk uˈunkteety mbäät ttukniˈˈixëdë yˈuˈunk yˈënäˈk wiˈix yˈatsoowëmbittët ko jam pën yajtëwëdët wiˈix ko duˈun tijaty tmëbëktë (Sant. 3:13). Näägë uˈunktääk uˈunkteety ja duˈun ttundë ko Diosˈawdattë tuk familyë, yëˈë yˈijxtëp tijaty mbäädë eskuelëˈˈënäˈk dyajtëwdë ets ta net tˈaduunaxtë wiˈix mbäät tˈatsoowëmbittë. Nanduˈun ttukniˈˈixëdë ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë tsuj yajxon tˈatsowdëdë jäˈäy, yuunk naxypy ets extëm mbäät tˈoymyëdowdë. Ko xytyuundäˈäktët tuk familyë kyaj jeˈeyë pyudëkëyäˈänëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë tjattët tnimaytyäˈäktët, nanduˈunën yˈitäˈändë seguurë tiko duˈun tmëbëktë. Mä jw.org mä jyënaˈany: “Jóvenes” të yajtuknigojëdë ënäˈktëjk parë niˈigyë myëbëjkën dyajkëktëkëdët ets tjattët tnimaytyäˈäktët tijaty myëbëjktëp. Oy ko nˈëxpëjkëm tuk familyë. Ko duˈun nduˈunëm, mbäädë net niˈamukë nnimaytyakëm ja nmëbëjkën yuunk naxypy ets extëm mbäädë jäˈäy tˈoymyëdoy. w23.09 paj. 17 parr. 10; paj. 18 parr. 15, 16

Niˈamukë ëtsäjtëm të nbëjktakëmë winmäˈäny parë niˈigyë nnayaˈoˈoyëm, ngäjpxëm xëmë Biiblyë, nˈëxpëjkëm naytyuˈuk o parë niˈigyë ngäjpxwäˈkxëm. Per waˈan xytsyiptakxëm duˈun nduˈunëm, pën duˈun mjaty, këdii axëëk mnayjyawëty, pes mayë nmëguˈukˈäjtëm duˈun jyattë. Extëmë Philip ojtsë wyinmäˈäny tpëjktaˈaky parë xëmë tmënuˈkxtäˈägäˈänyë Jyobaa, per ni tiempë tkanekymyëdäjty parë duˈun ttunët. Erika tyuknibëjktakë nanduˈun ko tsojk jyäˈtäˈäny mä ja myëguˈuktëjk pyëtsëmdë käjpxwäˈkxpë. Per xëmë ijty ok jyaˈty. Pën mijts të nanduˈun ti xyjyatuknibëjktäägë xytyunäˈäny, per mtsiptakxëbë net duˈun xytyunët, këdii axëëk mnayjyawëty. Pes tsojkëbë tiempë etsë jot mëjääw parë nduˈunëm tijaty të nduknibëjktakëm axtë mëdiˈibë kyaj tyim mëjwiin tyim kajaajëty. Ko duˈunyëm nduˈunëm ja mëjääw, yëˈë myajnigëxëˈkypy ko myajtsobatypy ko mnaymyayëty mëdë Jyobaa ets ko niˈigyë tijaty xyˈaktukmëdunäˈäny. Jyobaa pyëjkypyë kuentë ets kyaj xytyukˈanaˈamëm mëdiˈibë kyaj mbäät nmëmadakëm (Sal. 103:14; Miq. 6:8). w23.05 paj. 26 parr. 1, 2

Pënaty ijttëp jotmëk, mbäät tyuktëkëdë tsëˈëgë, per duˈunyëm ttundë mëdiˈibë oy. Daniel ijt jotmëk. Yëˈë xëmë tˈëxpëjky tijatyë nety të tkujayëdë ja Diosë kyugäjpxpëty, extëm tijaty ojts tnaskäjpxë Jeremías. Ko duˈun yˈëxpëjky, yëˈë pudëjkë parë tpëjkyë kuentë ko të nety ja tiempë tpääty parë yˈawäˈätspëtsëmdët ja judiyëtëjk jam Babilonia (Dan. 9:2). Ko tˈijxy wiˈix yˈadëëy tijaty ojts yajnaskäjpxë, yëˈë pudëjkë parë niˈigyë ttukˈijxpatëdë Jyobaa, ets ko tuˈugë jäˈäy amumduˈukjot ttukˈijxpetyë Jyobaa, amëk jotmëk yˈity (ijxkijpxyë mëdë Romanʉs 8:​32, 37-39). Mëdiˈibë niˈigyë pudëjkë Daniel, yëˈë ko janääm jatsojkë Tyeetyë tsäjpotmëdë tmënuˈkxtaky (Dan. 6:10). Tyukmëtmaytyak wiˈixë nety nyayjyawëty ets tijatyë nety kyaj oy të ttundë (Dan. 9:​4, 5, 19). Daniel kyaj myaxuˈunkˈäjty jotmëk, mëdiˈibën pudëjkë yëˈë ko xëmë yˈëxpëjky, tmënuˈkxtakyë Jyobaa ets ko xëmë ttukˈijxpejty. w23.08 paj. 3 parr. 4; paj. 4 parr. 7

Ko nmëmëdoˈowëm ja kuduunk justisë, ndukˈoyˈäjtëm ets nanduˈun ttukˈoyˈattë ja wiink jäˈäy. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Tuk pëky, yëˈë ko pën ëtsäjtëm nmëmëdoˈowëm ja kuduunk justisë, kyaj nëjkx nyajtukumëdoˈowëm extëm pënaty kyaj tmëmëdowdë ja ley (Rom. 13:4). Ets ko nmëmëdoˈowëm ja yajkutujkpëty, mbäät nanduˈun tˈixtë ko Jyobaa tyestiigëty ak duˈunën myëdowdë. Min nˈokˈijxëm wiˈix jap jyajty Nigeria, tëjkëdë soldäädëtëjk mä nety jap ja nmëguˈukˈäjtëm yˈëxpëktë, ets jyënandë ko yëˈë nety yˈëxtääytyëbë jäˈäy mëdiˈibë kyaj dyakäˈändë ja kyugëbety. Per ta ja soldäädë wintsën jyënany: “Mmastuˈuttë Jyobaa tyestiigëty yëˈë yäjktëbë kyugëbety”. Pääty ko nmëmëdoˈowëm ja ley mëdiˈibë yajnaxkëdaktëp ja anaˈambëtëjk, ta oy yajnimaytyaˈagyë Jyobaa nyax kyäjpn. Ets ko duˈun oy nyajnigäjpx nyajnimaytyakëm, mbäädë nmëguˈukˈäjtëm pyudëkëdë. w23.10 paj. 9 parr. 13

Ta näägë Diosmëduumbëty mëdiˈibë jeky kujk tjëjpˈijxnëdë parë myinëdë kutëgoˈoyën, ets ko kyaminy, ta wyinmaytyë ko kyaj yˈokminanë. Jyobaa jyaygyujkëp wiˈix nyayjyawëdë, pääty tˈanmääy ja kugajpxy Habacuc: “Mëdiˈibë të yaˈixy kyajnëmë tiempë tpääty parë yˈadëwët, ets niˈigyë wyingoonˈadëˈëtsy axtë ko tpäädët ja kutëgoˈoyën, ets seguurë ko yˈadëwäˈäny. Oyxyëp jyajkpë, ëwxit jëjpˈix; pes seguurë duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty. ¡Kyaj jyakäˈäny!” (Hab. 2:3). Extëm yaˈˈanmääyë Habacuc, xypyudëjkëm nanduˈun tyam. Pesë Jyobaa tyukujäˈäyë apostëlë Pablo parë duˈunyëm ja Diosmëduumbëty tˈëwxit tjëjpˈixtët ja jembyë jukyˈäjtën (Eb. 10:37). Ets pën winmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj tnekyyajminy ja kutëgoˈoyën, nˈokjamyajtsëm ko “seguurë duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty”. ¡Kyaj jyakäˈäny! w23.04 paj. 30 parr. 16

Ja israelitëty kyaj tkupëjktë ko yëˈë netyë Jyobaa yajtuumbyë Moisés parë nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët (Núm. 14:​10, 11). Ets kom kyaj tkupëjktë, ta kyaj yajmooytyë ja nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë (Núm. 14:30). Tamˈäjt ja israelitëty mëdiˈibë myëmëdoowdë Jyobaa ko nyëˈëmooy tyuˈumooyëdë, extëm ko Jyobaa jyënany ko Caleb mëmëdoowë amumduˈukjot (Núm. 14:24). Jyobaa kunuˈkxë mëjwiin kajaa, pes këˈëmë Caleb yajtukwinˈijxy mä nety tsyëënëyaˈany (Jos. 14:​12-14). Ja israelitëty mëdiˈibë ok ak jukyˈäjttë myëmëdoowdë nanduˈunë Jyobaa extëm ja Caleb, ojts twingutsëˈëgëdë Josué nuˈun ja xyëëw jyukyˈäjtën, pes yëˈë netyë Jyobaa të wyinˈixyëty parë twingudëgatsˈatëdë Moisés (Jos. 4:14). Päätyë Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë ets tyëjkëdë mä it lugäär mëdiˈibë Jyobaa tukwandakëdë (Jos. 21:​43, 44). w24.02 paj. 21 parr. 6, 7

Ko ja doktoor tˈixy wiˈix pyuty ja ngorasoonˈäjtëm, mbäädë net tnijawë pën oy tyuny. Nanduˈunën jyaty mët ëtsäjtëm, mbäät nnijäˈäwëm pën mëk ntsojkëmë Jyobaa ko nˈijxëm wiˈix ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Pën nbëjkëmë kuentë ko kyaj nëgoo ja nmëguˈukˈäjtëm nekytsyojkëm, waˈan jam kujk xyeemy ja tsojkën mëdë Jyobaa. Per pën xëmë ndukˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko ntsojkëm, yëˈë nety yˈandijpy ko mëk ntsojkëmë Jyobaa. ¿Tiko mbäät nmëmäˈäy nmëdäjëm pën kyaj nëgoo nˈoktsojkënë nmëguˈukˈäjtëm? Yëˈko yëˈë nety nanduˈun yˈandijpy ko tam xyeemy ja tsojkën mëdë Jyobaa. Etsë yäˈädë mbäät nˈijxëm ko jantsy tëyˈäjtën, pesë apostëlë Juan duˈun ojts tkujayë: “Pën diˈibë kyaj ttseky ja myëguˈuk diˈibë yää yˈijxypy, nan kyaj mbäät ttseky ja Dios diˈibë kyaj tˈixy” (1 Fwank 4:20). ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko netë Jyobaa xykyupëkäˈänëm pën nnaytsyojkëm nixim niyam (1 Fwank 4:​7-9, 11). w23.11 paj. 8 parr. 3; paj. 9 parr. 5, 6

Ko Jehoás myutskˈaty, ta yˈoˈkyë tyeety ets yëˈë yajˈyaˈk yajpajtë Jehoiadá, ja saserdotë wintsën, tukniˈˈijxë ja Jyobaa nyëˈë tyuˈu. Jehoás yˈijxkujk jyaygyukë ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë mooyë Jehoiadá ets duˈun dyajnigëxëˈky ko wijˈyë nety. Ko duˈun yajpudëjkë, ta tmëduunyë Jyobaa ets tpudëjkë nanduˈun ja nax käjpn parë duˈun ttundët. Jehoás ojts nanduˈun ttuknibëjktäägë parë jatëgok yaˈˈagojët ja Diosë tyëjk (2 Crón. 24:​1, 2, 4, 13, 14). Pën yëˈë mdääk mdeety o wiink jäˈäy mbudëjkëp parë xytsyokëdë Jyobaa ets xymyëmëdowëdë yˈanaˈamën, mëjwiin kajaa mëdiˈibë mdukumääyëp (Prov. 2:​1, 10-12). Uˈunktääk uˈunkteety mbäät tˈëxtäˈäytyë winmäˈäny wiˈix tpudëkëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Jantsy agujk jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty ja mdääk mdeety ko xymyëmëdowët ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë. Per niˈigyë jotkujk nyayjyawëyaˈanyëtyë Jyobaa ets mbäät xymyëtnaymyaayëbëˈaty xëmëkyëjxm (Prov. 22:6; 23:​15, 24). ¿Këdii oy ko xypyanëjkxëdë yˈijxpajtënë Jehoás? w23.09 paj. 8, 9 parr. 3-5

Jyobaa wyandakypy ko yˈatsoowëmbitaampy ko nmënuˈkxtakëm. Jyobaa mëk ttsoky pënaty mëduunëp, pääty yˈatsoowëmbitaampy ko xëmë myënuˈkxtäˈägëdët (Sal. 10:17; 37:28). Perë yäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm tijaty nˈamdoˈowëm, pes waˈan jaanëm xymyoˈoyäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtën. Jyobaa xëmë dyaˈity wyinmäˈänyoty tijaty të ttuknibëjktäägë mä kyajnëm tˈatsoowëmbity ja nuˈkxtakën (Is. 55:​8, 9). Tuk pëky mëdiˈibë Jyobaa të ttuknibëjktäägë yëˈë ets ja naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈattët yä Naxwiiny agujk jotkujk ets tmëmëdowdët ja gobiernë mëdiˈibë yëˈë të dyajnaxkëdaˈaky. Perë Satanás jyënany ko naxwinyëdë jäˈäy niˈigyë agujk jotkujk jyukyˈatäˈändë ko këˈëm nyayˈanaˈamëdët (Gén. 3:​1-5). Ets parë nyigëxëˈëgët ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë Satanás jyënany, ta Jyobaa tnasˈijxë parë këˈëmë naxwinyëdë jäˈäy nyayˈanaˈamëdët, päätyën tyam nëgooyë jyaˈäjnë amay jotmay (Ecl. 8:9). Etsë Jyobaa, kyaj mbäät tyam dyaˈoyë ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm. w23.11 paj. 21 parr. 4, 5

Jyobaa ojts twandaˈaky ko mët yëˈëgyëjxmë Abrahán, yajkunuˈkxäˈändë tukëˈëyë naxwinyëdë jäˈäy. Per tsipë nety yajmëbëkët, jaˈko Abrahán ja netyë jyëmëjt 100 etsë Sara 90, tsipë nety tmëdattëdë yˈuˈunk, pes të nety myëjjäˈäyëndë. Abrahán myëbëjkë Dios ets duˈun “yˈapjtëjkˈäjtëdë maynaxwinyëdë” (Rom. 4:​18, 19). Oy ojts yˈoktsiptakxëdë tmëbëkët, per ko ja tiempë nyajxy, ta ja myäänk myaxuˈunkˈäjty mëdiˈibë xyëëwmooy Isaac ets duˈun yˈadëëy mëdiˈibë netyë Jyobaa të tyukwandaˈagyëty (Rom. 4:​20-22). Duˈun extëmë Abrahán wäˈäts yajnäjxë Dios ets oy mëët nyayjyäˈäwë, ëtsäjtëm mbäät nanduˈun xyajnäjxëm wäˈäts ets oy mëët nˈijtëm. Päätyë Pablo jyënany: “Tyäˈädë kyaj ojts yajkëxjäˈäy mët yëˈëyë Abrään; yajkëxjääy nandëˈën mët ëtsajtëmkyëjxm diˈibë nmëbëjkëm ja Dios diˈibë yajikypyëjkë nwintsënˈäjtëm Jesukristë ko yˈeky. Pääty nandëˈën ëtsäjtëm nwëˈëmëm oy mët ja Dios” (Rom. 4:​23, 24). Tsojkëp nanduˈun nmëdäjtëmë mëbëjkën, nyajnigëxëˈkëm mëdë tuˈunën ets njëjpˈijxëm tijatyë Dios të twandaˈaky extëmë Abrahán ttuuny. w23.12 paj. 7 parr. 16, 17

Pën mijts jam tyam xywyinguwäˈägë tuˈugë jotmay ets mtsëˈkëp, jamyats ko Jyobaa nyijäˈäwëp wiˈix mjaty mgëbety ets jyaygyujkëp wiˈix mnayjyawëty. Extëm ko ja israelitëty yˈayoow jyotëgooytyë jap Egipto, Jyobaa wäˈätsë nety tnijawë, “wiˈix jap jyattën kyëbattën” (Éx. 3:​7, MNM). Mbäät näˈäty tsyiptaˈaky nˈijxëm wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm, pääty nˈokˈanmäˈäyëm ets xytyukˈijxëm (2 Rey. 6:​15-17). Ta net nwinmäˈäyëm: ¿Tëts xypyudëkë extëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm të dyiskursaraty o të kyomentaraty? ¿Tëts xymyëjääwmoˈoy tijaty yajmaytyakp mä ëxpëjkpajn, mä tuˈugë bideo o ëy? ¿Waˈanëts tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm të xymyëjääwmoˈoy mëdë yˈääw yˈayuk o kots të xytyukwingugäjpxë tuˈugë tekstë? Näˈäty, pojën njäˈäytyëgoˈoyëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm ets wiˈix xypyudëjkëm ja Diosë yˈAyuk. Per duˈunënë Jyobaa xytyukˈijxëm ko mëk xytsyojkëm (Is. 65:13; Mar. 10:​29, 30). Nanduˈunën xytyukˈijxëm ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets ko pat nitëjkëp parë ndukjotkujkˈäjtëm (Is. 49:​14-16). w24.01 paj. 4, 5 parr. 9, 10

Mä netyë Jesus kyapatëkënëm tsäjpotm, ta tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko tsojkëbë nety yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët “Jerusalén, nëˈënë Judeeë nyax, Samaria nyax es tëgekyë naxwinyëdë” (Apos. 1:8; Luk. 24:​46-48). Ko waanë tiempë nyajxy, ta pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk tmäjtstë Pedro mëdë Juan etsë net ojts tmënëjkxtë mä ja yajkutujkpëty. Jap yajkäjpxˈatsëˈkëdë ets yˈanmääyëdë ko kyaj mbäät nyekyˈëwäˈkx nyekykyäjpxwäˈkxtë (Apos. 4:​18, 21). Pedro mëdë Juan, ta yˈatsoowdë: “Mjënäˈändë miitsëty ko patëp yajkuytyunët diˈibë miits mgäjxtëp, o patëp yajkuytyunët diˈibë Dios yˈaneˈempy. Kyaj mbäät nmastuˈutyëts es nˈawanëdëts diˈibëts të nˈixy es të nmëdoyëts” (Apos. 4:​19, 20). Ko yajnasmäjtsëdë Pedro mëdë Juan, ta jatëgok tyuˈukmujktë mëdë myëguˈuktëjk. Ta tmënuˈkxtaktë Jyobaa parë pyudëkëdët ets duˈunyëm yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët. Jyobaa yˈatsoowëmbijt ko duˈun amumduˈukjot nyuˈkxtaktë (Apos. 4:31). w23.05 paj. 5 parr. 11, 12

Jyobaa yëˈë ojts jawyiin dyajkojˈyë Jesus ets kanäk mil jëmëjtën mëët yajpaty tsäjpotm, pääty mëk nyaytsyokëdë. Mä tekstë mëdiˈibë tyam yajkäjpxp, japë Jyobaa ojts tnigajpxy ko mëk ttsokyë Jesus. Perë Jyobaa kyaj jeˈeyë jyënany ko yajjotkujkˈatyëtyë yˈUˈunk, nanduˈunën jyënany: “Tyäädëtsë dëˈën ja nˈUˈungëts diˈibëts ëj njantsy tsyejpy”. Ko duˈun jyënany, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëk ttsokyë Jesus ets jotkujkë nety nyayjyawëty ko ja jyukyˈäjtën tkëyakäˈäny (Éfes. 1:7). Jesus ijtpë nety seguurë ko Tyeety mëkën tsyokyëty mët ko kanäkˈok duˈun yˈanmääyë (Fwank 3:35; 10:17; 17:24). w24.01 paj. 28 parr. 8

Okwinmay ko tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë oy mëët mˈity axëëk mnimaytyäˈägëdët, ¿wiˈix mnayjyawëyaˈanyëty? Seguurë ko axëëk mët ko tëgatsy ja mëguˈuktëjk mˈixäˈänëdë. Yäˈädë ijxpajtën yëˈë xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa nyayjyäˈäwë ko tuˈugë anklës nyiwäämbajtë ets axëëk nyimaytyakë. Eva myëbëjk ets pääty kyaj tmëmëdooyë Jyobaa. Ko duˈun tyëgooytyë ta ojts ja poky xynyinäjxëm ets päätyë net nˈoˈk ndëgoˈoyëm (Gén. 3:​1-6; Rom. 5:12). Ko duˈunë Satanás yˈadëtsy, ta tyam jyaˈˈatyë amay jotmay abëtsëmy nyaxwinyëdë extëmë tsip, nˈayoˈowëm ets nˈoˈk ndëgoˈoyëm. Ko duˈunë Jyobaa yajniwäämbejty jantsy axëëk nyayjyawëty ets niˈigyë ko net tˈixy wiˈix wyimbëtsëmy. Per kyaj net jeˈeyë tmëmoon tmëdujknë, pes mä Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë tuˈugë “Diosë jotkujkpë” (1 Tim. 1:11). w24.02 paj. 8 parr. 1, 2

¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë José yˈijxpajtën parë kyaj Jyobaa nmëdëgoˈoyëm? Ko nwinmäˈäyëm kontiempë wiˈix njëjpkudijëyäˈänëm ti jam xyajtëgoyäˈänëm. Tsojkëp netyë njëjpkudijëm tijatyë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy ets ninuˈun ngalugäärmoˈoyëm mä jot winmäˈäny (Sal. 97:10; 119:165). Ko duˈun nduˈunëm, ta kyaj nëjkx nbokytyuˈunëm. Waˈan mˈity seguurë ko të xypyaaty ja tëyˈäjtën etsë net xymyëdunäˈänyë Jyobaa amumduˈukjot. Per waˈan jam tii myajtuˈuˈadukyëty, pääty kyaj xytyukwandaˈagyë mjukyˈäjtënë Jyobaa ets kyaj mnëbety. Pën duˈun mjaty, oy ko xymyënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa extëm ttuunyë rey David: “Tukˈijxnäjxtaagyëts, mijts Dios, ets ixyˈatëtsë ngorasoon. Tukˈijxnäjxkëts ets nnijawë tijatyëts nmëmääy nmëdajpy. Ix tun pën ja ti mëdiˈibëts xyajnëˈëdëgoyäämp xyajtuˈudëgoyäämp, ets yajnëjkxkëts mä ja nëˈë tuˈu mëdiˈibë xëmëkyëjxm” (Sal. 139:​23, 24). Ko mjukyˈäjtën xytyukwandäˈägëdë Jyobaa ets mnëbatët, duˈunë nety xyajnigëxëˈëky ko amumduˈukjotën xyˈëxtäˈäy. Etsë Biiblyë jyënaˈany ko kyunuˈkxypy pënaty duˈun ëxtääyëp (Eb. 11:6). w24.03 paj. 6 parr. 13-15

Ja saserdotë wintsën, yëˈë ijty kyunajxypy ja nax käjpn Dios windum. Aarón yëˈë tim jawyiin saserdotë wintsëˈäjt jam Israel, ets jaa Jyobaa wyinˈijxë ko ojts yajkojˈabety ja tabernakulo. Apostëlë Pablo duˈun tnimaytyaky: “Ja wiinkpë teetyëty [o saserdotë wintsën] nimay yˈijty, jaˈa ko yˈoˈktë es tyëjkëdë wiingatypyë” (Eb. 7:​23, 26). Komë yäˈädë saserdotë wintsënëty pokyjyaˈayë nety yajpäättë, pääty tsojkëbë nety nanduˈun dyaktë ja wyintsëˈkën parë yajmaˈkxtët ja pyoky kyaytyey. Perë Jesukristë, ja Saserdotë Wintsën tim tëgatsyë nety mët ja saserdotëty mëdiˈibë tuundëp jam Israel. Jesukristë, ja mëdiˈibë nSaserdotë Wintsënˈäjtëm jam tyuny “mä ja tsäjptëjk diˈibë Dios yajkoj tsäjpotm. Yä naxwiiny yëˈë wit tsäjptëjk diˈibë Moisés yajkoj” (Eb. 8:​1, 2). Pablo nyimaytyak ko Jesus “jyikyˈaty winë xëë winë tiempë, winë xëë winë tiempë tyeetyˈatët”. Nanduˈun jyënany ko Jesus “yëˈë dëˈën wäˈäts es kyajpë pyojpë, kyaj dyëˈënëty extëmë pekytyuumbë” ets kyaj dyuˈunëty extëm ja saserdotë wintsënëty mëdiˈibë tuundë Israel, pesë “Jesús tëgok jeˈeyë mët winë xëë winë tiempë dyajky ja wintsëˈkën”. w23.10 paj. 26 parr. 8, 9

Ko jyënaˈany “Jawyiimbë tsäjp”, yëˈë yajmaytyakpë gobiernëtëjk mëdiˈibë këˈamˈäjtëdëbë Satanás etsë kyaˈoybyëtëjk (Mat. 4:​8, 9; 1 Juan 5:​19, TNM). Näˈäty ko mä Biiblyë yajmaytyaˈagyë “naxwinyëdë”, yëˈë yˈandijpyë naxwinyëdë jäˈäy (Gén. 11:1; Sal. 96:1). Pääty ko jyënaˈany “jawyiimbë naxwinyëdë”, yëˈë yajmaytyaktëbë axëkjäˈäytyëjk. Jyobaa kyaj jeˈeyë dyaˈˈaˈoyëyaˈany ja “naxwinyëdë” ets ja “tsäjp”, tyim yajkutëgooyaambyën tukëˈëyë. Ko nety duˈun të ttuny ta net dyajminäˈäny “ja jembyë tsäjp”, jaˈa njënäˈänëm, ja jembyë gobiernë ets ja jembyë “naxwinyëdë” yëˈë ja tuk grupëbë jäˈäy mëdiˈibë Dios myëmëdoowdëp. Jyobaa yaˈoyëyaampy jatëgokë yäˈädë it naxwinyëdë etsë naxwinyëdë jäˈäy dyajjëmbitäˈäny wäˈätsjäˈäy. Duˈun extëm ojts tnaskäjpxë ja kugajpxy Isaías ko yäˈädë naxwinyëdë jyëmbitäˈäny jantsy oy jantsy tsuj extëm ja it lugäär mëdiˈibë Edén. Ëtsäjtëm nëjkxëp nanduˈun niwij nikajëm, pesë Jyobaa yaˈijxëˈëgaampy ja jäˈäy mëdiˈibë kyaj yˈixy, yajmëdoowëˈëgaampy ja nat ets ja mëdiˈibë kyaj yeˈey nyaxy yajˈyeˈeyëˈëgaampy, axtë yajjukypyëkaampy pënaty të yˈooktë (Is. 25:8; 35:​1-7). w23.11 paj. 4 parr. 9, 10

Ajotkumonë tsyondäˈägäˈäny ja “mëk ayoˈon” (Mat. 24:21). Per kyaj niˈamukë jäˈäy ajotkumonë tyukjäˈtäˈänëdë extëm ko tijaty yˈayoˈonbëjktaˈaky. Tam nyëjkxnë naa majtsk mil jëmëjtën mä Jesus tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko tsojkëp nyayjyëjpˈixëdët ko nety myiny ja mëj ayoˈon. Pën nduˈunëm extëm jyënaˈanyë yäˈädë tekstë, nëjkxëp ntsokwëˈëmëm ets nbudëjkëmë jäˈäy parë nanduˈun tsyokwëˈëmdët (Luk. 21:36). Jaa mä tsyokäˈänyëty nmëmadakëm ja amay jotmay parë nmëmëdoˈowëmë Jyobaa ets nˈijtëm seguurë ko yëˈë xykyuentëˈatäˈänëm. ¿Ti nëjkx nduˈunëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm tkanekymyëdattët ti nyijukyˈattëp? (Hab. 3:​17, 18). Jaa nëjkx tsyokäˈänyëty nbaˈˈayoˈowëm ets nmoˈoyëm tijaty yajtëgoyˈäjttëp. ¿Ti ndunäˈänëm ko nety xynyibëdëˈkëm tuk grupë ja nasionk mëdiˈibë nety të nyayajtuˈugyëdë abëtsëmy nyaxwinyëdë? ¿Ngupëkäˈänëm ko nyaˈˈanmäˈäyëm ets mëdë nmëguˈukˈäjtëm ntsënääymyujkëm mä tuˈugë lugäärë jantsy mutskpë? (Ezeq. 38:​10-12). Jaa nyajnigëxëˈëgäˈänëm pën njantsy tsyojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. w23.07 paj. 2 parr. 2, 3

Áquila mëdë Priscila mëk tsyojkëdë ja myëguˈuktëjk mä nety tyuˈukmuktë. Tyam mbäät pyudëkëdë yˈijxpajtën pënaty të pyëjknëdë (Rom. 16:​3, 4). Áquila mëdë Priscila xëmë nimajtsk tyuundë, ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë ets tpudëjkëdë jäˈäy (Apos. 18:​2, 3, 24-26). Ets mä Biiblyë xëmë jap nimajtsk yajmaytyäˈäktë. Pënaty të pyëjknëdë, ¿wiˈix mbäät tpanëjkxëdë yˈijxpajtën? Okwinmay tijaty mduundëp niduˈuk niduˈuk, ¿jamdaa ti mëdiˈibë mbäät xytyundë nimajtsk? Extëm nˈokpëjktakëm, Áquila mëdë Priscila nimajtsk ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, ¿mdukniwijtsëdëp nanduˈun parë nimajtsk mˈëwäˈkx mgäjpxwäˈkxtët? Mbäät tëgatsyaty ja tuunk xymyëdattë, per ¿mbäädëdaa ti xytyundë nimajtsk jënoty tëgoty? (Ecl. 4:9). Pën mduundëp duˈun, ta mnayjyawëyäˈänëdë ko nixim niyam mnaybyudëkëdë ets niˈigyë mgäjpxäˈän mmaytyäˈägäˈändë. w23.05 paj. 22, 23 parr. 10-12

Kyaj wiˈixëty ko näˈäty ntsëˈkëm. Extëm nˈokpëjktakëm, ja rey David nan tuktëjkë tsëˈëgë. Ko ojts jyayaˈoogäˈänyëty ja rey Saúl, ta tkugeky ets jam ojts nyëjkxy Gat mä nety tsyëënëdë filisteety. David “nëgooyë ojts tsyëˈkënë” ko tnijäˈäwë ko ja rey Akís të yajtukˈawäänë ko yëˈë nëgooyë ttukjäjnë tsyiptunët ets ko “milˈamë” nety të dyaˈooky ja myëtsip (1 Sam. 21:​10-12). Päätyë David nëgooyë ojts tmëmääy tmëdäjnë ko wiˈix tyunëdët ja rey Akís. ¿Ti pudëjkë parë kyaj myëmadakë ja tsëˈëgë? Mä Salmo 56, jap ojtsë David tnimaytyaˈaky wiˈixë nety nyayjyawëty jam Gat. Ojts nanduˈun tnimaytyaˈaky tiko ojts tsyëˈëgë ets ko yëˈë pudëjkë ko ttukjotkujkˈäjtyë Jyobaa (Sal. 56:​1-3, 11). Jantsy oy ko David yëˈë ttukjotkujkˈäjtyë Jyobaa, pes oybyëtsëëm mëdiˈibë ok tyuun. Ko yajpaty mä yäˈädë lugäär, duˈun ojts nyayajnaxyëty extëmë jäˈäy mëdiˈibë lokë. ¿Wiˈix ojts wyimbëtsëmy? Ja rey Akís kyaj ojts yaˈoogyëty ets ta kyeky (1 Sam. 21:​13–22:1). w24.01 paj. 2 parr. 1-3

¿Pënatyën yaˈˈandijtëp extëm yäˈädë tekstë jyënaˈany? Yëˈë pënatyë nety të jyukypyëktë tsäjpotm. Pääty ko nety të nyëjkxtääynyëdë tsäjpotm, mëdiˈibë tim jawyiin tyunandëp yëˈë ko tsyiptunäˈändë. Pääty ko nety yajpatnëdë tsäjpotm, ta mët ja anklëstëjk etsë Jesus dyajkutëgoyäˈändë ja Diosë myëtsip. Näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nëjkxandëp tsäjpotm të myëjjäˈäyëndë ets kyaj nëgoo tˈokmëdäjnëdë jyot myëjääw. Per ko nety jam tsäjpotm jyukyˈäjnëdë mas kumëjääw jyëmbitanëdë ets ninäˈä kyaˈoogäˈändë, päätyën tpudëkëyäˈändë Jesus mä tsyiptunäˈändë. Ko nety të nyaxyë Armajedon, ta xypyudëkëyäˈänëm mëdë Jesus parë njëmbitäˈänënë wäˈäts jäˈäy. Niˈigyë xypyudëkëyäˈänëm ko nety jam yajpatnëdë tsäjpotm këdiinëm ko nety yajpäättë yä Naxwiiny. w24.02 paj. 6, 7 parr. 15, 16

Näägë jäˈäy mbäät jyanëbajnë, per kyaj tpëjktäˈäktë ja wyinmäˈäny. Waˈan tjëjptsëˈëgëdë ko pyokytyundët etsë net yaˈjuttët mä Diosë kyäjpn. Per mä Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm nduˈunëm “diˈibë yëˈë yˈoyjyäˈäp” ets nyaˈijxëm mä jukyˈäjtën “tëgekyë oytyim diˈibëty ja oybyë [tuunk]” (Kol. 1:10). Mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa mmoˈoyanëp ja jot mëjääw parë xytyunët mëdiˈibë oy, pes të duˈun tˈokpudëjkëbë pënaty mëduunëp (1 Kor. 10:13). Pääty, jeˈeyë niwaanë pënaty tyukpëtsëëmduttëp ja Diosë kyäjpn. Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, xëmë ndunäˈänëm tijaty kyaj yˈoyëty (Sant. 1:14). Ko jam ti myajtëgoyäˈänëdët, kyaj tiko mnaytyukmëmadäˈägëdët, pes mijts mbatëp xywyinmayët pën ndunaampy o kyaj. Näägë jäˈäy jyënäˈändë ko kyaj mbäät njëjpkudijëm ja axëëkpë jot winmäˈäny, per kyaj tyëyˈäjtënëty. w24.03 paj. 5 parr. 11, 12