¿Tiko mbäät jawyiin nbëjtakëmë Jyobaa tyuunk?
“Yëˈë nˈääjëts myaytyäˈägaampy mdëyˈäjtën, xënaxy, yëˈë mnitsokën.” (SAL. 71:15)
¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITËT?
¿Ti pudëjkë Noé, Moisés, Jeremías etsë Pablo parë tpëjtaktë jëjpˈamë Diosë tyuunk?
¿Tijaty mbäät mnayajtëyëty parë xyˈixët wiˈix xyajtunyë mjukyˈäjtën?
¿Tiko të xypyëjtaˈagyë mwinmäˈäny parë jawyiin xypyëjtäˈägäˈänyë Diosë tyuunk mä mjukyˈäjtën?
1, 2. 1) ¿Ti yˈandijpy ko nnaytyukëdëjkëmë Jyobaa? 2) ¿Wiˈix mbäät xypyudëjkëmë yˈijxpajtënë Noé, Moisés, Jeremías etsë Pablo?
KYAJ nyatiduungëty ko të nnaywyandakëm mä Jyobaa ets të nëbajtëm parë nbanëjkxëmë Jesus. Ko të nnaywyandakëm mä Dios, yëˈë diˈib mas jëjpˈam të nduˈunëm mä jukyˈäjtën. Duˈunxyëp extëm të nˈanmäˈäyëm: “Mijts tyam mniWintsënˈäjtypyë njukyˈäjtënëts. Mijts mnijawëp wiˈixëts nyajtunëdë ndiempë, nmeeny nsentääbëts, nwijyˈäjtënëts, ets mijts diˈib mnijäˈäp tijatyëts mbäät jëjpˈam nbëjtaˈaky”.
2 Pën të mnëbajnë, të duˈun xytyukwandaˈagyë Jyobaa. Ets jantsy oy ko duˈun të xytyuny. Per ¿wiˈix mbäät nyajtuˈunëmë tiempë ko të nˈaxäjëmë Jyobaa extëmë Wintsën ets ko yëˈë xyjaˈäjtëm? Parë nnijäˈäwëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm yˈijxpajtënë Noé, Moisés, Jeremías etsë apostëlë Pablo, pes myëduundë Jyobaa amumduˈukjot. Ëtsäjtëm, nanduˈun tyam nyajpatëm extëm yëˈëjëty, pääty ko nnijäˈäwëm tijaty tyuundë ets tijaty pyëjtaktë jëjpˈam, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm wiˈix nyajtuˈunëm ja xëë tiempë (Mat. 28:19, 20; 2 Tim. 3:1).
MÄ KYAMINYËM JA AYOˈONDUU
3. ¿Wiˈix tyuˈugyë tyäˈädë tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm mët ja tiempë mä Noé jyukyˈajty?
3 Jesus ojts tˈijxkijpxyë tyäˈädë tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm mët ja tiempë mä Noé jyukyˈajty. Jyënany: “Kots nminët ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, dëˈën jyatäˈäny extëm mä ja Noˈee jyikyˈaty. Mä tadë tiempë mä naty kyajnëm myiny ja ayoˈonduu, ja jäˈäyëty kyay yˈuuktë es nyayyajpëkëdë axtë ja xëë mä ja Noˈee tyëjkë mä ja yˈarkë”. Kyaj myëdoodë axtë myiiny ja ayoˈonduu. “Ta [jyiˈkxtääytyë] nidëgekyë.” (Mat. 24:37-39.) May tyamë jäˈäy kyaj tmëjpëjtäˈäktë tijatyë Dios mëduumbë jatukˈawäˈänëdëp, kyaj tpëktë kuentë ti tiempë ndukjukyˈäjtëm. Axtë may jeˈeyë tnixiˈik ttukxiˈiktë ko Dios dyaˈoyëyaˈanyë jotmay diˈib myëdäjtypyë naxwinyëdë jäˈäy, extëm yˈadëtstë ja jäˈäyëty mä Noé jyukyˈajty (2 Peed. 3:3-7). Per ¿mä Noé dyajtuunyë xyëë tiempë?
4. ¿Mä Noé dyajtuunyë xyëë tiempë ko Dios tyuunkmooyë, ets tiko?
4 Ko Dios ttuknijäˈäwë Noé ti tyuknibëjtakëp ets ti tyuktunaampy, ta Noé ojts tkojy tuˈugë arkë mä tsyoˈogëdë jäˈäy etsë jëyujk animal (Gén. 6:13, 14, 22). Noé nan ojts ttukˈawanë jäˈäy ti netyë Jyobaa tyunaampy. Apostëlë Pedro jyënany ko Noé “kyäjxwäˈx esë jäˈäy wäˈäts jyikyˈattët”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Noé pyudëjkë jäˈäy parë tˈixtët ko jotmaymyëëdë nety yajpäättë (käjpxë 2 Peedrʉ 2:5). Wiˈix mˈokwinmay, ¿oyxyëp ko Noé mëdë fyamilyë dyajtuundë xyëë tiempë mä tuˈugë negosyë parë myëkjäˈäytyäˈäktët o tmëdattët tijaty? ¡Kyajxyëp! Yëˈëjëty nyijäˈädëbë nety ti tunan jatanëp, pääty kyaj tnasˈijxëdë ets tijaty yajtuˈudukëdët.
¿TI TYUUN TUˈUGË PRINSIPE DIˈIB EGIPTO?
5, 6. 1) ¿Tidaa ko Moisés yajmooyë ëxpëjkën? 2) ¿Tiko Moisés kyaj jyukyˈatany extëmë reyë myäänk?
5 Min nˈokˈijxëmë Moisésë yˈijxpajtën diˈibë faraongë nyëëx yajˈyaˈkë mä tuˈugë palasyë. Extëm nyitëkëty tuˈugë reyë myäänk yˈëxpëkët, “Moisés duˈun yˈëxpëjky neby jaˈa egipto jaˈay najty yˈëxpëjkyëtyëny ajkëxy” (Hech. 7:22, Nuevo Testamento de Mazatlán; Éxo. 2:9, 10). Waˈan ojts tˈaxäjë ja ëxpëjkën parë tyunët mä faraon yˈaneˈemy. Mbäätxyëp myëjpëtseemy mä ja gobiernë diˈibë nety mëj ijtp mä tadë tiempë ets nan mbäätxyëp tmëdäjtyë mëkjäˈäyˈäjtën. Per ¿ti Moisés tyuun?
6 Moisés waˈan tnijäˈäwë tijatyë Jyobaa tyukwandakë Abrahán, Isaac etsë Jacob ets jam ja myëbëjkën tpëjtaky, pes yëˈë ëwij käjpxwijë tyääk tyeety mä myutskˈäjty. Ojts yajxon twinmay ti tyunaampy ets ko kyaj tmastuˈudäˈänyë Jyobaa. Ets ko jyajty ja tiempë parë twinˈixët pën itäämp prinsipe o israelitë, yëˈë “waanë niˈigyë ttsejky es axëëk yajtunët mët ja Diosë jyaˈayëty, es [këdiinëm] ko tuk tsojk pekyoty xyondäˈägët” (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:24-26). Ok, ta tnasˈijxë ets yëˈë Jyobaa tyuˈumoˈoyëdët (Éxo. 3:2, 6-10). ¿Tiko duˈun ttuuny? Yëˈko myëbëjk tijatyë Jyobaa wyandak ets wyinmääy ko jap Egipto kyaj tii tpäädäˈäny diˈib itëp winë xëë. Ets oy ko duˈun wyinmääy, pes ok, ta Dios tkejxy mäjkë ayoˈon diˈib yajwindëgooy ja nax käjpn. ¿Ti ijxpajtën yäjk parë tyamë Dios mëduumbë? Ko tsojkëp nbëjtakëmë winmäˈäny mä Jyobaa ets mä tyuunk, kyaj parë nˈëxtäˈäyëmë mëkjäˈäyˈäjtën o parë ndukxondakëmë tyäˈädë jukyˈäjtën.
JEREMÍAS NYIJÄˈÄBË NETY TI TUNAN JATANËP
7. ¿Wiˈix kyijpxyë ja tiempë mä Jeremías jyukyˈajty mëdë ndiempëˈäjtëm?
7 Jatuˈugë yetyëjk diˈib jëjpˈam pyëjtakë Diosë tyuunk, yëˈë Jeremías. Jyobaa yëˈë winˈijxë parë tyunët kugajpxy ets tˈawanët ja israelitëty diˈib Jerusalén ets Judá ko yajpayoˈoyandëp mët ko tˈawdattë wiink dios. Mbäät njënäˈänëm ko Jeremías ja jyukyˈajty “mä nety ja tiempë jyëjpkëxäˈäny” (Jer. 23:19, 20). Nyijäˈäbë nety ko jëjpkëxäämp ja tiempë diˈib tyukjukyˈajtypy.
8, 9. 1) ¿Tiko nety jyëjpˈamëty etsë Baruc dyajtëgatsëdë wyinmäˈäny? 2) ¿Ti mbäät nmëdäjtëm winmäˈänyoty ko ndukniwijtsëm ti ndunäˈänëm?
8 Jeremías kyaj kyopkpejky mët ko nyijäˈäwëbë nety ko wingoomp ja kutëgoˈoyën. Pes tsuu winmäˈänyxyëp koxyëp duˈun ttuuny. Perë Baruc, diˈibë nety syekretaaryëˈajtypy, kyaj duˈun wyinmääy. Päätyë Jyobaa yˈanmääyë mët yëˈëgyëjxmë Jeremías: “¡Okˈix! Diˈibëts të ngojy, njijtypyëts jatëgok, ets diˈibëts të nniˈipy nwijxeˈkypyëts jatëgok, mä tukëˈëyë paˈis. Per mijts, yëˈë mˈëxtääyˈadëtsypy tijaty mëjwiin kajaa parë mijts. Kyaj xyˈëxtääyˈadëˈëtsët. Yëˈko, okˈix, nyajminaambyëtsë ayoˈon mä tukëˈëyë jäˈäy [...], ets yëˈëyë mjukyˈäjtënë mënëjkxaampy oy mä mnëjkxët” (Jer. 45:4, 5).
9 Kyaj yajnijawë ti netyë Baruc yˈëxtaapy diˈib “mëjwiin kajaa”.a Per yajnijäˈäp ko yëˈë diˈibë nety këxaamp naxäämp ko ja Babilonia tjaˈˈabëkëdë Jerusalén mä jëmëjt 607 mä kyajnëm myinyë Jesus. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Jantsy tëyˈäjtën ko tsojkëp nwinmäˈäyëm ti mëdë xëë tiempë nyajnaxäˈänëm (Pro. 6:6-11). Per ¿oyëdaa ko jamë tiempë nyajnëjkxtäˈäyëm etsë jot mëjää mä diˈib kyaj yˈitäˈäny winë xëë winë tiempë? Jantsy tëyˈäjtën ko Diosë kyäjpn niˈigyë ttukniwitsë parë yajkojëdë Tëjk mä nˈëxpëjkëm, Betel etsë wiinkpë jëën tëjk diˈib tuump. Per tam tiko yajkojy, yëˈë parë myëjwindëkëdë Diosë tyuunk. Nanduˈunë Dios mëduumbë, yëˈë mbäät tpëjtäˈäktë jëjpˈamë Diosë tyuunk ko ttuknibëjtäägëdët tijaty tyunandëp mä jyukyˈäjtën. Ets mijts, ¿mbäät mjënäˈäny ko yëˈë xëmë mˈëxtaapy “jawyiin ja Diosë yˈanaˈamën ets ja tyëyˈäjtën”? (Mat. 6:33, Traducción del Nuevo Mundo.)
DUˈUN TˈIJXY “POSTÄˈÄGËN”
10, 11. 1) ¿Tijatyë nety tyuumbyë Pablo mä tkapanëjkxynyëmë Jesus? 2) ¿Tiko Pablo dyajtëgäjtsyë jyukyˈäjtën?
10 Nˈokˈijxëmë netë apostëlë Pablo yˈijxpajtën. Mä nety tkapanëjkxynyëmë Jesus, yajtunaambyë nety ja yˈëxpekyˈäjtën. Pes ojts tniˈëxpëkë ja judiyëtëjkë lyey ets diˈib myaˈestrëˈäjt mëj ijty mä tadë tiempë, nan myëdäjtypyë nety ja kutujkënë diˈib mooyë ja saserdotë wintsën ets niwaanë jäˈäy diˈib wäˈkpëtsëëm extëm yëˈë mä ja judiyëtëjkë ryelijyonk (Apos. 9:1, 2; 22:3; 26:10; Gal. 1:13, 14). Per tëgäjts ja jyukyˈäjtënë ko tnijäˈäwë ko Jyobaa kyaj tnekykyäjpnˈaty ja judiyëtëjk.
11 Pablo, diˈibë nety të yˈity farisee, ojts tpekyë kuentë ko kyaj tsyobäädäˈäny Dios windum ko yëˈë yˈitët mëj mä judiyëtëjk (Mat. 24:2). Ko tnijäˈäwë tijatyë Dios tyuknibëjtakëp ets ko ojts ttuunë tyuunk, ta tˈijxy “postäˈägën” o puˈxmën tijatyë nety jëjpˈam të tpëjtaˈaky. Pablo myastut ja judiyëtëjkë ryelijyonk ets yajtuun ja jyukyˈäjtën parë ojts tkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk (käjpxë Filipʉs 3:4-8, 15; Apos. 9:15).
IX TIJATY JËJPˈAM MBËJTAKYPY
12. ¿Ti Jesus tyuun ko nyëbajtääy?
12 Noé, Moisés, Jeremías, Pablo etsë wiinkpë Dios mëduumbë ojts dyajtundë kajaa tiempë etsë jyot myëjää mä Diosë tyuunk, pääty oy ko nbanëjkxëmë yˈijxpajtën. Perë Jesukristë yëˈë xymyoˈoyëmë mas oybyë ijxpajtën (1 Peed. 2:21). Ko nyëbajtääy, ta ja jyukyˈäjtënë dyajtuuny yä Naxwiiny parë ojts tkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk ets dyajmëjpëtseemyë Jyobaa. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Dios mëduumbë diˈib yˈëxkajpy ko yëˈë Dios Wyintsënˈäjtypy ets ko yëˈë jaˈäjtëp, jëjpˈam tpëjtaˈagyë Diosë tyuunk mä jyukyˈäjtën. ¿Nanduˈun mijts xyˈixyë Jyobaa? ¿Wiˈix mbäät mas niˈigyë xymyëdunyë Jyobaa mientrës nanduˈun xyˈixyë mduunk mˈayoˈon? (Käjpxë Salmo 71:15 etsë 145:2.)b
13, 14. 1) ¿Wiˈix yaˈˈanëëmëdë niˈamukë Dios mëduumbë? 2) ¿Wiˈix mbäät nyayjawëdë Dios mëduumbë?
13 Nuˈun kujkë xëë tiempë nyaxy, Jyobaa kyäjpn janääm jatsojk xyˈanmäˈäyëm parë nmënuˈkxtakëmë Jyobaa ets nˈijxëm pën mbäät nduˈunëm prekusoor. Per ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj mbäät tyundë 70 oorë mä tuˈukpë poˈo ets kyaj mbäät axëëk nyayjawëdë mët ko wiˈixëm nyaˈijx nyajpatëm (1 Tim. 5:8). Per mijts, ¿wiˈix myajpääty? ¿Mbäät mduny prekusoor?
14 Nˈokjamyajtsëm wiˈix mayë Dios mëduumbë ojts tjantsy tyukxondäˈäktë Diosë tyuunk ko yajjamyejtsyë Jesusë yˈoˈkën xëë mä tyäˈädë jëmëjt. Pënaty marsë poˈo ojts tyundë prekusoor ausilyaar ojts yaˈˈanëëmëdë pën tunandëp 30 oorë o 50 oorë (Sal. 110:3). Miyonkˈamë nmëguˈukˈäjtëm duˈun tyuundë ets ojts tjantsy tyukˈit tjantsy tyukxondë mäjatyë naymyujkën. ¿Mbäät xytyukniwitsë parë janääm jatsojk duˈun mxondäˈägët? Tuˈuk tuˈugë xëë nyaxy agujk jotkujkë Dios mëduumbë nyayjawëty ko mbäädë Jyobaa tˈanëëmë: “Të tyam nmëduny nuˈunëts të nmadaˈaky”.
15. ¿Ti mbäädë ënäˈktëjk dyaˈittë mä wyinmäˈäny ko yˈëxpëktët mä eskuelë?
15 Pën mmixy o mgiixy ets jam xyajkäˈpxanë mˈëxpëjkën, ets pën mˈoyˈäjt mëkˈäjtp o kyaj nëgoo tijaty xynyikëjxmˈaty, ¿mwinmaapy mdunët prekusoor? Mä eskuelë mbäädë maˈestrëtëjk mˈanëˈëmxëdë ko diˈib mas oy parë mijts, yëˈë ko mˈëxpëkët mä unibersidad ets xypyäädëdë mduunk diˈib myaˈitëdëp mëj yä naxwiiny. Perë maˈestrëtëjk yëˈë tyukˈijxpajttëbë meeny sentääbë etsë organisasion diˈib naxwinyëdë jäˈäy yajnaxkëdaktëp, perë tyäˈädë kyaj xëmë yˈitäˈäny. Pën mijts yëˈë mbatsondakypyë Diosë tyuunk extëmë karreerë, yëˈë nety mbanëjkxypy diˈib xëmëkyëjxm itäämp ets diˈib tsobäädäämp. Nan yëˈë nety mbanëjkxypyë Jesusë yˈijxpajtën. Ko duˈun xytyunët, nëjkxëp mˈity agujk jotkujk, pes mguwäˈänëdëp mä amay jotmay ets duˈun xyaˈixëdët ko mguytyunaampy extëmë Jyobaa të xytyukwandaˈaky (Mat. 6:19-21; 1 Tim. 6:9-12).
16, 17. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm mä Diosë tyuunk?
16 Mayë Dios mëduumbë jantsy kanäk oorë tyundë parë tmoˈoytyë fyamilyë tijaty tëgoyˈäjtxëp. Per nääk, mbäät jantsy jeky tyundë ets kyaj mët ko dyajtëgoyˈattë (1 Tim. 6:8). Naxwinyëdë jäˈäy xytyukmëbëkäˈänëm ko tsojkëp njuˈuyëm tijaty jembyëtsëëmp ets ko kyaj mbäät njukyˈäjtëm pën kyaj njuˈuyëm. Per kyaj nnaytyukˈanaˈamëmë naxwinyëdë jäˈäy parë xyˈanmäˈäyëm ti mbäät jëjpˈam nbëjtakëm (1 Fwank 2:15-17). Ets pënatyë yˈuˈunk yˈënäˈk të yaˈkˈabajnëdë, ¿mbäät dyajtundë tiempë parë tyundët prekusoor regulaar? Duˈuntsoo nety jëjpˈam pyëjtaktëbë Diosë tyuunk.
17 Niˈamukë Dios mëduumbë mbäät nnayajtëˈëwëm: “¿Tijëts mas jëjpˈam nbëjtakypy mäjëtsë njukyˈäjtën? ¿Nbëjtakypyëts jëjpˈamë Diosë tyuunk? ¿Nyajtuumbyëtsë ndiempë etsëtsë njot nmëjää mä Diosë tyuunk extëm ttuunyë Jesus? ¿Nmëmëdoobyëts ko jyënany etsëts xëmë nbanëjkxët? ¿Mbäädëts ndukniwitsë parëts mas niˈigyë nyajtunëdë ndiempë mäjëts ngäjpxwaˈkxy o mä tijatyë Dios jyaˈäjtypy? Ets pën tyam kyajts mbäät nyajmëjwindëkë Diosë tyuunk, ¿mbäädëts nˈëxtäˈäyë winmäˈäny wiˈixëts mbäät nyajtunyë ndiempë etsëtsë njot nmëjää parë Jyobaa?”.
NTSOJKËM ETS NDUˈUNËM
18, 19. ¿Ti mbäät xynyinuˈkxtäägë, ets tiko Jyobaa jotkujk nyayjawëdët ko duˈun mnuˈkxtäˈägët?
18 Njantsy tyukxondakëm ko nˈijxëm wiˈixë Diosë kyäjpn tjotmoˈoyë tyäˈädë tuunk. Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mbäät jyatundë prekusoor, per kyaj ttsojkënyëˈattë o wyinmaytyë ko kyaj yˈëxpekyˈattë (Éxo. 4:10; Jer. 1:6). Pën mijts duˈun mwinmay, mmënuˈkxtäˈägë Jyobaa ets amdowë naybyudëkë. Pablo duˈun tnijäˈäyë ja Dios mëduumbë diˈib Filipos: “Jaˈa ko Dios dëˈën tyiimpy mä miits mˈää mjotëty, jaˈa mwinmäˈänymyooyëdëp es xytsyoktët ko xytyundët diˈibë yëˈë tsyejpy” (Fili. 2:13). Pääty, pën mijts kyaj xymyëdaty ja tsojkënë parë xyajmëjwindëkëdë Diosë tyuunk, amdowë Jyobaa parë mmoˈoyëdët ja tsojkën etsë wijyˈäjtën parë duˈun mdunët (2 Peed. 3:9, 11).
19 Noé, Moisés, Jeremías, Pablo etsë Jesus ojts tmëdattë mëbëjkën. Yajtuundë jyot myëjää etsë xyëë tiempë parë ojts tkäjpxwäˈkxtë diˈibë Jyobaa nyigäjpx, kyaj tnasˈijxëdë ets tijaty yajtuˈudukëdët. Tyäˈädë tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm tim jëjpkëxanëp, pääty niˈamukë diˈib të nnaytyukëdëjkëmë Dios, oy ko nbanëjkxëmë tyäˈädë Dios mëduumbëtyë yˈijxpajtën (Mat. 24:42; 2 Tim. 2:15). Duˈuntsoo, nëjkxëp nyajxondakëmë Jyobaa ets nan nëjkxëp nˈaxäjëm mëjwiin kajaa kyunuˈkxën (käjpxë Malaquías 3:10).c
[Notë diˈib noky ëxˈääy]
a Ixë liibrë Dios nos habla mediante Jeremías, pajina 104 axtë 106.
b Salmo 71:15: “Yëˈë nˈääjëts myaytyäˈägaampy mdëyˈäjtën, xënaxy, yëˈë mnitsokën, pes kyajnëmëts nnijäˈäwëtyaˈay nuˈun wyinëˈaty”. Salmo 145:2: “Xënaxy nmëjkumayaˈany, duˈun, ets njantsy myëjkugäjpxëyaˈanyëtsë mxëë winë xëë winë tiempë ets xëmëkyëjxm”.
c Malaquías 3:10: “Yajmindë mdiesmë mäjëts tijaty nyajnipety, parë jyaˈˈatëdë käˈäy ukënë mäjëtsë ndëjk; ets ijxmäjtstëgëts tunë mayˈäjtën, mä tyäˈädë, duˈun të jyënaˈanyë Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbëty, aber pën kyajëts nyaˈˈawäˈätsyë tsäjpë tyëjkˈää ets ngaxëdëtsë kunuˈkxën mä miitsëty axtë ko kyaj ti nyekyˈamääytyäˈägët”.
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 22]
Ja jäˈäy kyaj ojts tmëjpëjtäˈäktë wiˈixë Noé jyaˈˈanmääyëdë
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 25]
¿Të xynyiwinmayë parë mdunët prekusoor regulaar?