¿Mbäädë miläägrë tyuny jyatyëty? ¿Wiˈixë jäˈäy tjëjpkugäjpxë?

TUK PËKY: Kyaj mbäät jyaˈˈatyë miläägrë mët ko kyutëjpy ja anaˈamënë diˈib tuump mä tijaty jamˈäjtp tsäjpotm ets mä Naxwinyëdë. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko taaˈäjtpë anaˈamënë diˈib tuump mä Naxwinyëdë mët ko ëxpëkyjyaˈay të tˈëxpëjkpëtsëmdë. Yëˈë anaˈamënë diˈib tuump extëm mä Xëë, Poˈo etsë Naxwinyëdë kyaj yajxon yajjaygyujkëtyaˈay wiˈix tyuny (Job 38:4). Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay mbäät dyajnaxyë jyukyˈäjtën mä tniˈëxpëkë tuˈugë anaˈamën, ets mä tuˈugë xëë tpëkëdë kuentë ko tëgäjtsptëm, ta kuanë jatëgok tˈëxpëjktäˈäyët diˈibë nety të tˈëxpëjkpëtsëmy. Duˈun jyaty extëm ko nbatëmë kats mok mä të nnipëm ak poop mok, kyaj mbäät njënäˈänëm ko tukëˈëyë mok pyëtsemy ak poop.

Ta tuˈugë maytyaˈaky diˈib xytyukˈijxëm ko näˈäty mbäät kyaj ti nmëbëjkëm pën kyaj nnijäˈäwëtyaˈayëm wiˈix tijaty yˈixëty. John Locke tuˈugë ëxpëkyjyaˈay diˈib jukyˈäjt mä jëmëjt 1632 axtë 1704, tnimaytyaky tuˈugë rey diˈib tsoˈomp Siam mët tuˈugë jäˈäy diˈib kyudënaabyë paˈis Holanda. Ko tyäˈädë jäˈäy tmaytyakyë pyaˈis, ta tˈanmääy ja rey ko näˈäty mbäät tuˈugë elefantë yoˈoy nëëwingëjxy, ja rey ta wyinmääy ko yajwinˈëˈëmp, per diˈibë netyë tyäˈädë jäˈäy myaytyakypy, yëˈë diˈib kyaj yaˈixyˈaty jam Siam mä ja rey tsyëënë. ¿Ti yëˈë? Ko nëë yelëtyaˈay ets jyantsy jyuuny axtë mbäät jam tuˈugë elefantë tyanë. Kom ja rey kyaj netyë tyäˈädë tnijawë, pääty kyaj tmëbëjky.

Min nˈokˈijxëm tuk pëky majtsk pëky tijaty tyam yajtuump diˈib tëëyëp kyaj yajmëbëkët:

● Tuˈugë abionk mbäät pyëyeˈeky 900 kilometrë tuk oorëbë, tsyoonët Nueva York axtë Singapur mët tuktujk mëgoˈpx naxyë jäˈäy ets kyaj mä nyaxkëdäˈägët.

● Mbäät majtskë jäˈäy nyayˈixëdë ets myaytyäˈäktë mä bideoconferencia diˈib tsënääytyëp wiink it wiink naxwinyëdë.

● Mbäät nyipety milˈamë ëy yaˈaxy mä tuˈugë aparatë diˈib mas mutsk ets kyaj dyuˈunëtyë seriyë käjë.

● Mbäädë doktoortëjk diˈib tsujktëp dyajtëgatstë korasoon ets tijaty nmëdäjtëm jodoty.

¿Wiˈixë net nwinmäˈäyëm ko të nˈijxëmë tyäˈädë ijxpajtën? Pënë naxwinyëdë jäˈäy të tijaty ttundë diˈib tëëyëp tsipë jäˈäy tmëbëkët, pesë Dios diˈib të dyajkojtäˈäy tijaty jaˈäjtp Naxwiiny ets tsäjpotm, mbäät ttuny diˈib mëjwiin kajaa, oy tyam ngajaygyujkëm o mbäät duˈun ngatuˈunëm (Génesis 18:14; Matewʉ 19:26).a

MAJTSK PËKY: Biiblyë myaytyakypyë miläägrë parë jyaˈay dyajmayë. Biiblyë kyaj xyˈanmäˈäyëm ets tukëˈëyë miläägrë nmëbëjkëm. Niˈigyë xyˈanmäˈäyëm ets mëët nnaygyuentˈäjtëm, jyënaˈany: “Tadë mëj tëgoybyekyjyaˈay myinäˈäny, pudëkëdëp ja mëjkuˈugopk Satanás. Niˈigyë mëkˈäjtën mëët myinäˈäny es ttunäˈäny oytyim diˈibëty ja mëkˈäjtën, es andakëngyëjxm ttunët ja mëjˈäjtën, ijxwëˈëmën es diˈibë jäˈäy dëˈënyë yajwëˈëmëtyaaytyëp. Es myëbëtsëmaampy oytyim diˈibëty ja [...] yˈandakën es twinˈëënäˈäny twinxäjäˈäny” (2 Tesalónikʉ 2:9, 10).

Jesukristë nan ojts tnigajpxy ko mayë jäˈäy jyënäˈänäˈändë ko pyanëjkxëdë, per kyaj tyëyˈäjtënëty. Tam diˈib jënäˈänandëp: “Wintsën, Wintsën, mët ja mxëëgyëjxmëts të ngäjxwaˈxyëts ja mˈayuk, es tëts nyajpëtsëmdë ja kaˈoybyëty, es tëts may nduny ja mëjˈäjtën” (Matewʉ 7:22). Perë Jesus jyënany ko kyaj tˈëxkapäˈäny ko yëˈë tˈëxpëjkpëˈaty (Matewʉ 7:23). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jesus kyaj ojts tyukniˈˈixë ko tukëˈëyë miläägrë tsyoˈondäˈäy mä Dios.

Dios tsyejpy ets pënaty mëduunëp tnijawëdët tiko tmëbëktë miläägrë, kyaj nëgoobë tmëbëktët (Ebreeʉsʉty 11:1).

Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë miläägrë diˈibë Biiblyë myaytyakypy yëˈë ko Jesus jyukypyejky. Ko ja tiempë nyajxy, ta näägë Dios mëduumbë diˈib Corinto ojts yˈamajtsk jyotmajtskëdë pën të netyë Jesus jyantsy jyukypyeky. ¿Wiˈixë Pablo pyudëjkëdë? ¿Jeˈeyëdaa ojts tˈanëëmë ets niˈigyë tmëdattëdë mëbëjkën? Kyaj. Ojts ttukjamyatstë wiˈixë nety të tyuny të jyatyëty. Jawyiin tˈanmääytyë ko Jesus nyaxtëjkë, ets ko “jyikypyejky ja kyumdëgëk xëë, extëm jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën”, ta net tˈanmääytyë: “Kyëxeˈky mä ja Peedrë es oknëm mä ja apostëlëty, oknëm kyëxeˈky [mä] nimëgoxk mëgoˈpx naxy ja nmëguˈukˈäjtëm wyinduuy. Mayë tadë nmëguˈukˈäjtëm yˈakjikyˈattë” (1 Korintʉ 15:4-8).

¿Jëjpˈamë nety etsë tyäˈädë Dios mëduumbëty tmëbëktëdë miläägrë? Pablo jyënany: “Pën kyajpë Jesukristë jyikypyejky, kyaj tyuny diˈibë ngäjxwäˈxëm, es nan kyaj tyuny diˈibë nmëbëjkëm” (1 Korintʉ 15:14). Pablo jëjpˈam ojts tˈixy ets yajmëbëkët. Pääty dyaˈoˈoyë tsojkˈamë tyäˈädë jotmay pën të netyë Jesus jyantsy jyukypyeky o pën kyaj. Yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko të jyantsy jyukypyeky. Ets tamë nety mëgoˈpxˈam yˈakjukyˈattë diˈib axtë kyuˈoogëyandë ko tnigäjpxtët ja tëyˈäjtën (1 Korintʉ 15:17-19).

TËGËK PËKY: Miläägrë yëˈë duˈunë jäˈäy tyijpy diˈib tsuu lokë ko kyaj tjaty tnimaytyäˈägët tijaty myëdäjtypyë mëkˈäjtën. Näägë ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë ko miläägrë diˈibë Biiblyë myaytyakypy, yëˈë tuun jäjtë tijaty myëdäjtypyë mëkˈäjtën ets kyaj yëˈë Dios ttuuny. Duˈun dyajtëyˈäjtëndëkëdë tijatyë Biiblyë nyimaytyakypy. Jantsy tëyˈäjtën ko näägë miläägrë tyuun jyäjtë mët tijaty myëdäjtypyë mëkˈäjtën, extëm ko nyajxyë mëk ujx, myiinyë ayoˈon ets ko naxwinyëdë ojts wyaˈkxy. Per diˈibë ëxpëkyjyaˈay kyaj tkuentëpëjtäˈäktë, yëˈë näˈä meerë tyuun jyäjtë extëmë Biiblyë tmaytyaˈaky.

Min nˈokˈijxëm ja tim jawyiimbë ayoˈon diˈib tuunë Egipto, ko ja nëë jyëmbijty neˈpyny. Ëxpëkyjyaˈay tnimaytyäˈäktë ko ja nëë jap ti ojts tmëgëdaˈaky diˈib winmuj tsapts. Perë Biiblyë jyënaˈany ko ja nëë jyëmbijty neˈpyny, kyaj jeˈeyë jyënaˈany ko jyëmbijty tsapts. Ets ko ngäjpxëmë Éxodo 7:14-21, ta nˈijxëm ko ja miläägrë ja meerë tyuun jyäjtë ko Aarón twojpy ja nëë mëdë tyäjk, extëmë Moisés yˈanmääyë. Ets koxyëp tyëyˈäjtënëty extëmë ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë, ¿ti kyaj mjënäˈänët ko yëˈë tuˈugë miläägrë ko jyëmbijty ja nëë neˈpyny mä meerë Aarón twopy mëdë tyäjk?

Ja tuˈugë miläägrë diˈib mbäät nˈijxëm näˈä tyuun jyäjtë, ja ko nety ja israelitëty tyëkëyanëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë. Yëˈë nety tyuknaxandëp ja Jordán mëj nëë diˈibë nety të jyantsy kyomy axtë pëyëˈkwäˈkxnëp. Biiblyë jyënaˈany: “Netyë ko ja diˈib kyëëytyëp ja Kääxë kajpxyˈatypyë jyäjttë mä ja Jordán ets ko ja saserdotëty diˈib kyëëytyëp ja Kääxë kajpxyˈatypyë xyoˈktë ja tyeky nëëbëˈääy [...], ta ja nëë diˈibë nety këdakp ojts duˈunyë wyëˈëmëtyaˈay. Ojts wyëˈëmy extëmxyëp ojts yaˈˈabojtsëˈëky jantsy jagam mä ja siudad diˈib xyëˈäjtypy Adán, diˈib jamyë wëˈëmp Zaretán” (Josué 3:15, 16). ¿Waˈandaa duˈun tyuun jyäjtë mët ko nyajxy tuˈugë mëk ujx o ko naxwinyëdë yˈawatsy? Biiblyë kyaj tmaytyaˈaky. Per diˈib duˈunyë xyajwëˈëmëm, yëˈë ko ja meerë tyim tuun tyim jäjtë näˈä Jyobaa jyënany ko tyunäˈäny jyatäˈänyëty (Josué 3:7, 8, 13).

Pääty extëm të nˈijxëm, ¿mbäät tyuny jyatyëtyë miläägrë? Biiblyë jyënaˈany ko mbäät. Ets xyˈanmäˈäyëm ko kyaj yëˈëjëty ko tyuny jyatyëty tijaty myëdäjtypyë mëkˈäjtën. Per ¿tëyˈäjtënëdaa ko njënäˈänëm ko miläägrë tsip tyun jyatëdët mët ko kyaj xëmë nˈijxëm?

[Notë diˈib noky ëxˈääy]