Referensyë diˈib miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm tijaty yaˈëxpëkäämp ets yajtukjayëyäämp
6-12 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | LUKɄS 17, 18
“Nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm”
(Lukʉs 17:11-14) Es ja Jesús tyuˈuyoˈoy es nyejxy Jerusalén. Jam nyajxy mä nyaybyaatyëty yëˈë Samaaryë mët ja Galileeë. 12 Es ko jyajty mä tuˈugë käjpn, net tpattë mäjk ja yetyëjk diˈibë myëdäjttëp ja leprë päˈäm. Jagam ja tyanëdë extëm jyënaˈany ja Diosë yˈanaˈamën, 13 es yaxkaktë: Jesús, Wintsën, paˈˈayoogëts ëëtsëty. 14 Es ko Jesús yˈijxë, net yˈanmääyë: Nëjxtë mä ja teety es mˈixëdët. Es ko oj nyëjxtë, net yˈagëdaktääytyë.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luk. 17:12, 14
mäjk ja yetyëjk diˈibë myëdäjttëp ja leprë päˈäm: Tëëyëp, ja diˈib myëdäjttëbë leprë päˈäm, waˈan ijty tuˈugyë tsyëënëdë parë mbäät nyaybyudëkëdë nixim niyam (2 Rey. 7:3-5). Ja Diosë Lyey nyiˈanaˈamëp ijty ets ja diˈib myëdäjttëbë leprë päˈäm, tsyëënëdët jagam ets nyigäjpxtëp ko nety pën tmëwingondë ets jyënäˈändët: “¡Ëxëëgëts! iËxëëgëts!” (Lev. 13:45, 46, MNM). Tyäˈädë jäˈäyëty myëmëdoowdë ja Ley, pääty jagam ojts tyanëdë ets kyaj tmëwingoondë Jesus.
nëjxtë mä ja teety es mˈixëdët: Mientrësë Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, myëjˈijx ja Ley ets ja kutujkën diˈib myëdäjttë saserdotëty diˈib miindë mä tyëëm yˈäätsë Arón. Pääty yaˈˈanmääytyë tyäˈädë jäˈäyëty ets nëjkx tˈixtë tuˈugë saserdotë (Mat. 8:4; Mar. 1:44). Ja Ley diˈibë Moisés yajmooy duˈun ijty jyënaˈany: Ko yˈagëdäˈägët tuˈugë jäˈäy diˈibë leprë päˈäm myëdäjtypy, ta nyëjkxët mä tuˈugë saserdotë parë yˈixëdët ko të jyantsy yˈagëdaˈaky. Nan tsojkëp ijty nyëjkxët mä ja templë parë dyakët ja wyintsëˈkën (Lev. 14:2-32).
(Lukʉs 17:15, 16) Net tuˈuk ko tˈijxy es të yˈagëdaˈaky, jyëmbijty es yaˈaxy jyeky tˈawdäjty ja Dios. 16 Es net tnimiiny ja Jesús es nyaygyoxtënääytyakë es nyayjyujpë naxkëjxy es tjäˈäygyëdaky. Esë tadë yetyëjk yëˈë samaritanë jäˈäy.
(Lukʉs 17:17, 18) Net ja Jesús jyënany: ¿Tii kyaj të yˈagëdäˈäktë nimäjk? ¿Mä net ja nidaxtujkpë? 18 ¿Tii yëˈëyë naytyiˈigyë tyäˈädë samaritanë jäˈäy të jyëmbity es tˈawdaty ja Dios?
w08-S 1/8 paj. 14 parr. 8, 9
Këdii xyjyaˈaytyëgoy xymyëjjawët
¿Ti Jesus tyuun? ¿Nyaˈijx ja nidaxtujkpë diˈib kyaj jyëmbittë parë myooyëdë dyoskujuyëm? Jesus jyënany: “¿Tii kyaj të yˈagëdäˈäktë nimäjk? ¿Mä net ja nidaxtujkpë? ¿Tii yëˈëyë naytyiˈigyë tyäˈädë samaritanë jäˈäy të jyëmbity es tˈawdaty ja Dios?” (Lukʉs 17:17, 18).
Ja nidaxtujkpë diˈib agëdaktë kyaj nety axëëk jyaˈayˈattë, pes të nety dyajnigëxëˈëktë mayjyaˈay wyinduuy ko myëbëjktëbë Jesus. Ets nan mëdoowdë, pääty ko yaˈˈanmääytyë nyëjkxtët mä ja saserdotëty jam Jerusalén, ta ojts nyëjkxtë. Seguurë ko mëjwiin kajaa tmëjjäˈäwëdë ti Jesus tukmëduunëdë. Per kyaj dyajnigëxëˈktë, tyäˈädë yëˈë diˈibë Jesus axëëk yajnayjyäˈäwë. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë maytyaˈaky? ¿Ti diˈib nduˈunëm ko pën yˈoyjyaˈaytyaˈaky mët ëtsäjtëm? ¿Netyë nmoˈoyëmë dyoskujuyëm? Mbäät nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm extëm ko nduknigajxëm tuˈugë neky o ko wiˈixëm ngukäjpxëm.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Lucas 17:7-10, TNM) Pën mä miitsëty diˈib myëdäjtypy tuˈugë tyuumbë diˈib ojts të yuˈuy o tkuentˈatyë borreegë, yˈanëëmëp ko nety të jyëmbity kamoty: Nax tëgoty. Winguwaatsë meesë ets mgayët, ¿kyaj këdii? 8 Niˈigyë tˈanëëmët: Yaˈˈabäädë tits nˈaˈuxˈatëp, pëjtäˈägë mwindëy ets wingëëy kujkëëgyëts axtë koonëmëts ngääytyaˈayët, taanëm mijts mgayët. 9 Yëˈë kyaj tmëjjawëyaˈany ko ja tyuumbë të ttuny diˈib të ttuknipëky, ¿këdiijë? 10 Nanduˈun miitsëty ko nety të xytyuundäˈäytyë tukëˈëyë tijaty të myajtuknipëktë, ta mjënäˈändët: Mëduumbë ëtsäjtëm diˈib nitii ngatsoowˈäjtëm. Diˈibë të nduˈunëm, yëˈëxyëp diˈib të natuˈunënë.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luc. 17:10
nitii ngatsoowˈäjtëm: Ko duˈunë Jesus jyënany kyaj yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ko ja mëduumbë o ja yˈëxpëjkpëty nyayjyawëdët ko kyaj tyundë o ko kyaj tii ttsoowˈattë. Jesus yëˈë yajjaygyukëyan ko ja mëduumbëty, tsojkëp yˈittët yujy tudaˈaky ets tjamyatstët ko kyaj nyitëkëdë yajmëjkumaytyët mä diˈib tyuundëp. Näägë ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë ko tyim yaˈoˈktëëwë Jesus ko duˈun jyënany, ko tuumbë mosë nˈijtëm ets kyaj ti ntsoowˈäjtëm.
(Lukʉs 18:8) Dëˈënëts miits nˈanëëmëdë es kyaj jyakët esë Dios pyudëkëdë. Per kots ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, nminët jatëgok yä naxwiiny, ¿tii nbäädëpts ja jäˈäy pën myëbëjktëp ja Dios?
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luk. 18:8
pën myëbëjktëp: O “duˈumbë mëbëjkën”. Tadë mëbëjkën diˈib yä Jesus myaytyak kyaj yëˈëjëty oytyim diˈibëtyë mëbëjkën, yëˈënë duˈumbë mëbëjkën diˈib myëdäjt ja kuˈookytyoxytyëjk (Luk. 18:1-8). Pënaty myëdäjttëbë duˈumbë mëbëjkën, nyijäˈäwëdëp ko yaˈˈatsoowëmbitandëbë nyuˈkxtakën ets nan myëbëjktëp ko Dios tunäˈänxëdëbë tyëyˈäjtën. Extëm nˈijxëm, Jesus kyaj jyawë tˈatsoowëmbijty ja yajtëˈëwën, net ja yˈëxpëjkpëty këˈëm tˈixtët nuˈunë nety ja mëbëjkën tmëdattë. Oy ko Jesus tmaytyakyë mëbëjkën etsë nuˈkxtakën, mët ko të nety tmaytyaˈaky ja ayoˈon jotmay diˈib pyäädandëp ja yˈëxpëjkpëty (Luk. 17:22-37).
13-19 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | LUKɄS 19, 20
“¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë ijxpajtën diˈib mä ja mäjkpë meeny?”
(Lukʉs 19:12, 13) Es jyënany: Jaa ijty tuˈugë mëkjäˈäy diˈibë oj nyejxy jagam wiink naxwinyëdë es tˈaxäjëyaˈany ja kyutujkën extëm ja rey es oknëm jyëmbitët. 13 Es ko tsyoonany, net twootsooy nimäjk ja tyuumbë es tmooytyë niduˈuk niduˈuk këjktuˈugë meeny diˈibë jantsy tsooxë, es tˈanmääytyë: “Yajtundë tadë meeny axtë kots ëj njëmbitët”.
jy-S paj. 232 parr. 2-4
Ja ijxpajtën diˈib mä ja mäjkpë meeny
Tˈanmääy: “Jaa ijty tuˈugë mëkjäˈäy diˈibë oj nyejxy jagam wiink naxwinyëdë es tˈaxäjëyaˈany ja kyutujkën extëm ja rey es oknëm jyëmbitët” (Lukʉs 19:12). Kajaa nety tyuˈuyoˈoyaˈany. Yä yëˈë Jesus diˈib yajmaytyakp extëm ja “mëkjäˈäy” diˈib nëjkxp jagam “wiink naxwinyëdë”, jam tmaytyäˈägäˈäny tsäjpotm mä Tyeety nyikäjpxpatäˈänyëty Rey.
Mä tyäˈädë ijxpajtën, ja “mëkjäˈäy” ojts tmëgajpxy nimäjkë tyuumbë mä nety kyatsoonyëm ets tmooy këjktuˈugë meeny diˈib jantsy tsooxë. Ta tˈanmääy: “Yajtundë tadë meeny axtë kots ëj njëmbitët” (Lukʉs 19:13). Tuˈugë meeny diˈib jantsy tsooxë, kajaa tmaytyaˈaky, naa duˈun extëm tëgëk poˈo tnidunët tuˈugë kamduump ujtstuumbë.
Waˈan ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ojts tpëktë kuentë, ko yëˈën yajmaytyaktëp extëm ja mëduumbë, mët ko të netyë Jesus yˈijxkijpxyëdë mët ja tuumbëty diˈib yajmujkypy ja pëjtaˈaky (Matewʉ 9:35-38). Perë Jesus kyaj tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko yëˈë duˈun ja pëjtaˈaky jyantsy yajmujktëp, yëˈë duˈun ets niˈigyë jäˈäy tˈëxtäˈäytyët parë yˈëxpëjkpëˈatëdët ets mëët yˈanaˈamdët. Pääty ja yˈëxpëjkpëty dyajtuundë xyëëw tiempë, jyot myëjääw etsë myeeny syentääbëty.
(Lukʉs 19:16-19) Ja jawyiimbë myëjwaˈky es jyënany: “Wintsën, mäjkë dëˈënën të gyanaraty ja mmeeny.” 17 Es ja rey yˈatsooy: “Oy. Mij yajxon të mduny. Es ko tëts xymyëduny yajxon mët waanë, tyam nbëjtaˈaky es xyajkutukët mäjkë käjpn.” 18 Es jatuˈuk myiiny es jyënany: “Wintsën, ja mmeeny të gyanaraty mëgoxk dëˈënën.” 19 Es nandëˈën ja rey yˈatsooy: “Mij myajkutukëp mëgoxkë käjpn.”
jy-S paj. 232 parr. 7
Ja ijxpajtën diˈib mä ja mäjkpë meeny
Ja Jesus yˈëxpëjkpëty pyëjktë kuentë ko yëˈëjëty duˈun extëm ja tuumbë diˈib yajxon yajtuumpy ja jyukyˈäjt myadakën parë mayë jäˈäy tpanëjkxtëdë Jesus, ets mbäädë nety yˈittë seguurë ko Jesus jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty ko mëk tyundë ets kumayanëdëp. Niˈamukë wiˈixëm nduˈunëm ets wiˈixëm nmëdäjtëmë wijyˈäjtën, per ko netyë Jesus tyëkë Rey, myëdataampy wyinmäˈänyoty nuˈunën të ttuundë mëjääw mä jäˈäy të tˈëxtäˈäytyë parë yˈëxpëjkpëˈatëdët ets ta tkunuˈkxäˈändë (Matewʉ 28:19, 20).
(Lukʉs 19:20-24) Net jatuˈuk myiiny es jyënany: “Wintsën, tyää ja mmeeny. Tëts nbëjkeˈeky mä tuˈugë payë. 21 Ntsëˈkëpts mij, jaˈa ko mij mbayeˈepy diˈibë kyaj të xyaky es mtsijkypy diˈibë kyaj të xynyiˈipy.” 22 Net ja rey jyënany: “Mij, kyaj oy të mduny. Mët ja mgëˈëm ayuk ngëyakët. Pën mnijäˈäp kots ëj nyajmiky diˈibëts kyaj nbëjtaˈaky es ntsikyëts diˈibëts kyaj të nniˈipy, 23 ¿tiko të xykyapëjtaˈaky yëˈë nmeenyëts mä yëˈë bankë?, es kots ëj njäˈtët nˈaxäjëdëts nandëˈën yëˈë yˈajuytyuk.” 24 Es tˈanmääy diˈibë naty jamëty: “Pëjkë tadë meeny es xymyoˈoyët diˈibë myëdäjtypy mäjk.”
jy-S paj. 233 parr. 1
Ja ijxpajtën diˈib mä ja mäjkpë meeny
Tyäˈädë mëduumbë yajtëgooy ja meeny, mët ko kyaj ttuunyë mëjääw parë dyaˈuˈunkˈatët ja meeny diˈib ja wyintsën mooyë. Ja apostëlëty yˈawijxtëbë nety etsë Jesus tyunët Rey mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Pääty ko tmëdoowdë wiˈix yaˈˈanmääyë ja axëk mëduumbë, waˈan tjaygyujkëdë ko pën kyaj mëk tyundë, kyaj yajpäädäˈändë mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Lucas 19:43, TNM) Mët ko jäˈtäämp ja xëëw mä ja mëtsipëty mnagojˈawditëdët täˈtspëky mëdë kepy jëjpkuˈpyny ets naˈˈawdity myajnadujktäˈäyëdët ets ak kutsëˈëgë oy myääjëty,
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luc. 19:43
täˈtspëky mëdë kepy jëjpkuˈpyny: O “yajnagemy”. Tëgok jeˈeyë yä tyunyë tyäˈädë ayuk grieegë kjárax mä Escrituras Griegas Cristianas. Ets yëˈë yˈandijpy tuˈugë “postë” o “kepy jëjpkuˈpyny diˈib ijty tuump parë jäˈäy tnagamdë yˈit lyugäär”. Nan mbäät yëˈë tmaytyaˈaky mä soldäädëtëjk nyaynyikojëdë mëdë kepy jëjpkuˈpyny o nyaynyagamëdë. Tyäˈädë Jesusë yˈääw yˈayuk ja yˈadëëy mä jëmëjt 70, ko ja soldäädëtëjk diˈib Roma diˈibë Tito nyiwintsënˈäjt, tnagaamˈawdijtyë Jerusalén. Duˈunë Tito ttukpëtsëëmy tëgëk pëkyë wyinmäˈäny: dyajtuˈudukët ja jeˈxy pëky, kyaj mbäät kyaˈaktë ja judiyëtëjk ets nyaygyëyakëdët aˈoy. Parë tnagaamdë Jerusalén käjpn, ja soldäädëtëjk diˈib Roma ojts tpoˈtëˈktäˈäytyë ja ääy kepy diˈibë nety jam mä ja it lugäär.
(Lukʉs 20:38) Dios, kyaj yëˈë Dyiosˈaty mët ja eekypyë. Yëˈë yˈity Dios mët ja jiikypyë. Es mët yëˈë tëgekyë jyikyˈäjttäˈäytyë.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luk. 20:38
mët yëˈë tëgekyë jyikyˈäjtäˈäytyë: O “parë Dios tukëˈëyë jyukyˈaty”. Biiblyë jyënaˈany ko Dios duˈun tˈixy extëm të yˈoˈknëdë pënaty kyaj myëdunyëty (Éfes. 2:1; 1Tim. 5:6). Per pënaty kyaj të tmastuˈuttë Dios ets të yˈooktë, parë Dios duˈunxyëp extëm jyukyˈattë, pes seguurë dyajjukypyëkäˈäny (Rom. 4:16, 17).
20-26 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | LUKɄS 21, 22
“Wingoomp ja nitsokën”
(Lukʉs 21:25) Es yaˈixäˈäny ja ijxwëˈëmën diˈibë Dios tyunaampy mä xëë es mä poˈo es mä mëtsäˈä. Es ja naxwinyëdë jäˈäy kyaj tnijawëdë ti tunanëp es nayˈatsëˈëgëdëp mëk ko tmëdowët pyëmimy yëˈë jikymyejyny es jyantsypyëdëˈëgët.
kr-S paj. 226 parr. 9
Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yajkutëgoyaambyë myëtsip
9 Yaˈixäˈäny ja ijxwëˈëmën diˈibë Dios tyunaampy. Jesus jyënany: “Ja xëë wyingootsëyaˈany, ja poˈo kyaj nyekyjyäjäˈäny, kyäˈädët ja mëtsäˈäjëty”. Tyam mayë jäˈäy, duˈun tˈixtë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk extëm kyujäj kyudëˈkxëdë mä jyukyˈäjtën. Per wingoomp ja tiempë mä kyaj duˈun tnekyˈixäˈändë. Ets ¿nan yëˈëdaa Jesus myaytyäˈägan ko jantsy këxëˈëgäämbën tijaty tsäjpotm? Waˈan (Is. 13:9-11; Joel 2:1, 30, 31). ¿Ets wiˈix nyayjyawëyäˈänëdë jäˈäy? Jotmayˈoogandëp ets kyaj tnijawëyäˈändë ti tyundëp es “nayˈatsëˈëgëdëp” (Luk. 21:25; Sof. 1:17). Pënatyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën myëtsipˈäjttëp, duˈunë anaˈambëtëjk etsë mëduumbëty, “oˈktsoˈogëp mët ja tsëˈëgë ko tˈixët diˈibë jatanëp yä naxwiiny”. Yˈëxtäˈäyandëbë lugäär diˈib yˈixandëp ko seguurë parë nyitsoˈoktët, per nimää tkapäädäˈändë ko nety myinyë Jesus mëdë yˈakë (Luk. 21:26; 23:30; Diˈibʉ Jat. 6:15-17).
(Lukʉs 21:26) Es ja jäˈäyëty axtë oˈktsoˈogëp mët ja tsëˈëgë ko tˈixët diˈibë jatanëp yä naxwiiny, jaˈa ko axtë yëˈë mëtsäˈä yuˈxäˈäny.
(Lukʉs 21:27, 28) Net tˈixtët ko ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, nminëdëts yä naxwiiny yootsoty mët ja mëkˈäjtën es niˈigyë mëjˈäjtën. 28 Es ko ogäˈän tsyondäˈägët tyäˈädë ayoˈon, jotkujkëdë es koojëˈëktë, jaˈa ko pojën myinët ja mnitsokën.
“Dëˈënyëm mnaytsyokëdët nixim niyam extëm tukaˈaxpën”
17 Amumduˈukjot njënäˈänëm: Yëˈë Nintsënˈäjtëm Dios yëˈëts xypyudëjkëp” (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:6). Pën nmëbëjkëmë Jyobaa amumduˈukjot, ta nyajpäädäˈänëm jotkujk, amëk jotmëk nwinguwäˈkëmë mëjwiimbë jotmay ets nbëjtakëm mëk ja winmäˈäny. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njotmëkwingäjpxëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets njotkujkmoˈoyëm. Duˈun nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm (1 Tes. 5:14, 15). Pën nmëbëjkëmë Jyobaa nan nëjkxëp nyajpatëm jotkujk ets amëk jotmëk ko jyäˈtët ja mëj ayoˈon, mët ko të nety wyingony ja nitsokën (Luk. 21:25-28).
“Wingoomp ja nitsokën”
13 Biiblyë jyënaˈany ko pënaty näjxtëp extëmë “tsyiibë” jëˈëyan yäˈäxandëp ko tpëktëdë kuentë ko kutëgoyandëp (Mat. 24:30). ¿Ti tyunandëp pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets ja wiinkpë Dios mëduumbëty? Yëˈë tyunandëp extëmë Jesus jyënany: “Ko ogäˈän tsyondäˈägët tyäˈädë ayoˈon, jotkujkëdë es koojëˈëktë, jaˈa ko pojën myinët ja mnitsokën” (Luk. 21:28).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Lukʉs 21:33) Ja tsäjp es ja naxwinyëdë naxëp, per ja nˈayukëts ni näˈä kyakexy kyanaxy.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luk. 21:33
Ja tsäjp es ja naxwinyëdë naxëp: Wiinkpë tekstë jyënaˈany ko tsäjp etsë Naxwinyëdë ninäˈä kyakutëgoyaˈany (Gén. 9:16; Sal. 104:5; Ecl. 1:4). Pääty ko duˈunë Jesus jyënany, waˈan yëˈë dyajjaygyujkëyany ko duˈun extëmë tsäjp etsë nax tsip jyëjptëgoyët, nanduˈunë nety ja yˈääw yˈayuk tsip parë kyaj yˈadëwët (ijxkijpxyë mëdë Mat. 5:18). Per waˈanë Jesus kyaj yëˈë ojts ttimˈandijy ja tsäjp etsë nax diˈib tyam jaˈäjtp, waˈan yëˈë tmaytyaky diˈib miimp mä Diˈibʉ Jatanʉp 21:1, diˈibë ojts ttijy “jawyiimbë tsäjp esë jawyiimbë naxwinyëdë”.
ja nˈayukëts ninäˈä kyakexy kyanaxy: O “nˈayukëts ninäˈä kyatëgoyaˈany”. Tadë ayuk diˈib tuun mä grieegë, yëˈë yˈandijpy ko Jesusë yˈääw yˈayuk ijtëwäämp, ko seguurë yˈadëwäˈäny.
(Lucas 22:28-30, TNM) Per miitsëty xëmë myajpäättë mët ëjts kojëts nyajnaxyë ayoˈon jotmay; 29 ets ngajpxyˈajtypyëts mët miitsëty, duˈun extëmtsë nDeety të tkajpxyˈaty mët ëjts parë tuˈugë anaˈam kutujkën, 30 parë mgay mˈuuktët nmeesëkëjxyëts mäjëtsë nˈAnaˈam nGutujkën, ets mˈuˈunyëdët mäjëts nyajkutuky parë xypyayoˈoytyët ja mäjmajtskpë tëëm ääts diˈib Israel.
w14 15/10 paj. 16 parr. 15, 16
Tyunäˈändë “reyëty diˈib tundëp saserdotëty”
15 Ko netyë Jesus të dyajnaxkëdaˈaky ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux, ta net tkajpxyˈajty mët ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlë ja Anaˈam Kutujkën (Luc. 22:28-30, TNM). Mä tyäˈädë kajpxyˈatypyë Jyobaa kyaj tyëkë. Yëˈëyë Jesus mëdë yˈëxpëjkpëty diˈib nëjkxtëp tsäjpotm. Ko Jesus jyënany “duˈun extëmtsë nDeety të tkajpxyˈaty mët ëjts”, waˈanë nety yëˈë tmaytyaˈaky diˈib kyajpxyˈäjt mëdë Jyobaa parë tyunët saserdotë “winë xëë winë tiempë, dëˈën extëmë Melkisedek” (Eb. 5:5, 6)
16 Ko Jesus dyajnäjxyë ayoˈon jotmay, kyaj myastutëdë ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlë. Pääty ko tkajpxyˈajty ja Anaˈam Kutujkën, ta ttukwandaky ko seguurë yajpäädäˈändë jam tsäjpotm parë yˈanaˈamdët ets tyundët saserdotë. Per kyaj nety yëˈëyë ja nimäjktuˈukpë duˈun tyunäˈändë. Pes ok, ojtsë Jesus tˈanëëmë apostëlë Juan: “Pën madakp, nyaˈuˈunyëpts tiˈigyë mä ëj, es mëët nyajkutukëdëts, dëˈën extëmës ëj nmëmadaky [...] es unyaabyëts tiˈigyë mätsë nDeetyëts, es nyajkutikyëts mët yëˈë” (Diˈibʉ Jat. 3:21). Pääty, mä yajkajpxyˈajty ja Anaˈam Kutujkën, yëˈë tëjkëdëp ja 144,000 diˈib nëjkxtëp tsäjpotm (Diˈibʉ Jat. 5:9, 10; 7:4). Tyäˈädë yëˈë yajtäˈtspëjkypy ko seguurë yˈanaˈamäˈändë mëdë Jesus. Duˈun extëm ko tuˈugë kiixy yajwinˈixy parë tpëkët tuˈugë rey, ko pyëjknëdë, ta mëët yˈanaˈamnë. Pënaty nëjkxtëp tsäjpotm, Biiblyë ja ttijy “diˈibë pyëkaampy” ja Kristë ets duˈun nyaxy “extëm tuˈugë kixyëdoˈoxy diˈibë të yajniˈatsoy” (Diˈibʉ Jat. 19:7, 8; 21:9; 2 Kor. 11:2).
27 ÄÄMBË AGOSTË AXTË 2 ÄÄMBË SEPTIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | LUKɄS 23, 24
“Nˈokmaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm”
(Lukʉs 23:34) Jesús jyënany: Tatë, pojpëmaˈxtë, jaˈa ko kyaj tnijawëdë diˈibë tyuundëp. Es ja soldäädëtëjk ttuundë ja rifë es dyajwäˈxët ja Jesusë wyit.
cl-S paj. 297 parr. 16
“Nˈixyˈäjtëm wiˈixë Kristë tmëdatyë tsojkën”
16 Ta ja tuk pëky mä Jesus dyajnigëxëˈkyë tsojkënë extëmë Tyeety, net ko yˈijty listë parë pyokymyaˈkxäˈäny (Salmo 86:5). Ets yajnigëxëˈkë duˈumbë tsojkën, oyë nety të yajkëxwojpnë kepykyëjxy. Mientrësë nety jam yˈity kudëy, të kyëˈë tyeky yajkëxwopy, ¿wiˈix jyënany? ¿Yˈamdoowë Jyobaa parë ttukumëdowët ja yajjäˈäyˈoˈkpëty? Kyaj, pes mä nety yˈooganë duˈun jyënany: “Tatë, pojpëmaˈxtë, jaˈa ko kyaj tnijawëdë diˈibë tyuundëp” (Lukʉs 23:34).
(Lucas 23:43, TNM) Ets yëˈë tˈanmääy: “Tëyˈäjtën tyam nˈanëëmë, myajpäädäämp mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë.”
g-S 2/08 paj. 11 parr. 5, 6
¿Myeˈkxypyë Dios ja poky kaytyey diˈib mëjwiin kajaa?
Jyobaa kyaj jeˈeyë tˈixy mäjaty ndëgoˈoyëm, nanduˈunën tˈixy pën jodëmbijtëm o kyaj (Isaías 1:16-19). Okwinmay waanë mä ja nimajtskpë yajjäˈäyˈoˈkpë diˈib yajpëjtak pyëˈääy byëˈääyë Jesus. Yëˈëjëty mëjwiin kajaa nety të pyokytyundë, pääty niduˈuk jyënany: “Tëyˈäjtën ko ëtsäjtëm yëˈë nˈaxäjëm diˈib xynyitëjkëm mët tijaty të nduˈunëm: perë tyäˈädë yetyëjk kyaj ti të ttuundëgoy”. Extëm jyënanyë tyäˈädë yajjäˈäyˈoˈkpë, yëˈë yˈandijpy ko yˈixyˈajtypyë nety waanë Jesus, ets pääty jyodëmbijty. Ja dyajnigëxëˈky ko Jesus tˈanmääy: “Xyjamyatsëbëts ko mdëkët anaˈambë”. Jesus ta tˈatsoowëmbijty: “Tëyˈäjtën tyam nˈanëëmë, myajpäädäämp mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë” (Lucas 23:41-43, TNM).
Okwinmayë tyäˈädë: diˈibë Jesus yˈakkäjpxpëtsëëm mä nety yˈooganë, yëˈë mä tpaˈˈayooy tuˈugë yetyëjk diˈibë nety të yajtuknikäjpxpajnë oˈkën. ¡Tyäˈädë xyjyotkujkmoˈoyëm! Pääty mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa etsë Jesus pyaˈˈayowandëp ja diˈib amumduˈukjot jodëmbijtp, oyë nety të pyokytyundë mëjwiin kajaa (Romanʉs 4:7).
(Lukʉs 24:34) Es yëˈëjëty tˈawäˈänëdë ja nimajtskpë: “¡Tëyˈäjtën ko ja Jesús të jyikypyeky. Simonk të tˈixy!”.
“Ojts yajtukniˈˈixë tidën yˈandijpy pokymyaˈkxën”
17 Ta Jesus wyäˈkpëtsëëmy tëjkwiiny mä ja tëjkë tuknikëˈëybyë, ets ta twinˈijxpejty ja myëtnaymyaayëbë extëm të yajnimaytyaktsoony mä tyäˈädë kapitulo. Ta Pedro tpëjkyë kuentë ko kajaa të pyokytyuny. ¡Të nety tmëdëgoy ja Wyintsën! Mëk tjantsy jäˈäwë, ta tsyoˈony ets ojts nyijkxy tuktuˈu mä meerë ja poˈo yˈany. Kyaj nety yajxon tˈokˈijxnë ja tyuˈu mët ko të jyantsy wyinëëjukoˈomëtyaˈay. Ta kyaj tnekymyëmadäˈägany, ets jyantsy tyëjkë jëëy yaxpë kuwopy kukäˈätsypyëm (Mar. 14:72; Luk. 22:61, 62).
22 Tim jawyiin, Pedro kyaj tmëbëkany pën të netyë Jesus jyukypyeky. Kyaj tmëbëjky ko ja toxytyëjk ojts tnigäjpxtë ko yëˈë anklës të tyukˈawäˈänxëdë ko të Jesus jyukypyeky (Luk. 23:55–24:11). Per ok, ta tmëbëjky ets kyaktääy ja yˈamay jyotmay. ¡Të netyë Jesus jyukypyeky extëm tuˈugë anklës diˈib kumëjää! Ets parë tmëbëktët, ta nyaytyukˈijxë niˈamukë yˈapostëlëty. Per pën jawyiin naytyukˈijxë yëˈë Pedro. Pes ja apostëlëty jyënandë: “Tëyˈäjtën ko ja Jesus të jyikypyeky. Simonk të tˈixy” (Luk. 24:34). Ok, ta nanduˈunë apostëlë Pablo tkujäˈäyë ko mä tyäˈädë xëë Jesus “kyëxeˈky mä ja Peedrë es oknëm mä ja apostëlëty” (1 Kor. 15:5). Tyäˈädë yëˈë xytyukjaygyujkëm ko naytyuˈugë netyë Pedro yajpääty ko tˈijxyë Jesus.
23 Mä Biiblyë kyaj tnimaytyaˈaky wiˈixë Pedro mëdë Jesus nyaybyatë. Per mbäät nwinmäˈäyëm wiˈixë Pedro jyantsy xyondaky ko tˈijxy ja Wyintsën të jyukypyeky, ets tˈanëëmë ko jantsy axëëk nyayjyawëty mä diˈib të ttuny, ko jantsy jodëmbijtp ets ko tsyejpy etsë Jesus pyokymyaˈkxëdët. Seguurë ko Jesus ojts pyokymyeˈkxyëty amumduˈukjot. Tyam, pënaty të pyokytyundë oy ko tjamyatstëdë Pedro yˈijxpajtën ets kyaj wyinmaytyët ko ninäˈä Dios kyapokymyaˈkxäˈänëdë. Nˈokjamyajtsëm ko Jesus yajxon dyajnigëxëˈëgyë Tyeetyë jyaˈayˈäjtën, diˈib “mëjwiin kajaa” pokymyaˈkxp (Is. 55:7).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Lucas 23:31, TNM) Pën tyuundëbë tyäˈädë ko ja ujts kepy tsuxknëm, ¿ti tun jatëdëp ko nety të tyëˈëtsy?
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Luc. 23:31
ko ja ujts kepy tsuxknëm, [...] ko nety të tyëˈëtsy: Yä yëˈë jyawë Jesus myaytyak ja judiyë käjpn. Tyäˈädë käjpn duˈunë nety extëm ja kepy diˈib tam tyëtsnë, per ak tsuxknëm, mët ko tamnëmë nety yˈakˈyajpäätyë Jesus ets tuˈuk majtskë judiyëtëjk. Per tim tsojkë netyë Jesus yaˈoogäˈänyëtyë jäˈäy ets ja judiyëty diˈib kyaj Dios të tmastuˈuttë, yajwinˈixäˈändë nety mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë ets yëˈë Dios kyäjpnˈatäˈänëdë (Rom. 2:28, 29; Gal. 6:16). Ko nety duˈun tyuny jyatyëty, ta ja israelitëty yajpäädäˈändë extëmxyëp të yˈoˈknëdë Dios windum, duˈun extëm ja kepy diˈib të tyëtsnë (Mat. 21:43).
(Lucas 23:33, TNM) Ets ko jyäjttë mä ja lugäär diˈib xyëwˈäjtypy Kalabeerë, ta jam yajkëxwojpy kepykyëjxy ja Jesus, ets ja nimajtskpë yajjäˈäyˈoˈkpë, tuˈuk aˈoytsyoow ets jatuˈuk anäjnytsyoow.
nwtsty multimedia
Tuˈugë klääbës ttukuˈpnaxyë päjk diˈib mä tekyˈëxpoˈkx
Mä tyäˈädë retratë yaˈixy tuˈugë päjk diˈib mä tekyˈëxpoˈkx tyukuˈpnaxyëty tuˈugë klääbës diˈib yeny 11,5 sentimetrë. (Ixë mwb17. 12 5) Mä jëmëjt 1968, jaa ojtsë arqueológos tnitäjtuˈuttë tyäˈädë päjk Jerusalén. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko ja romanë jäˈäyëty yëˈë ijty yajtuundëbë klääbës parë tkëxwoptë tuˈugë jäˈäy kepykyëjxy ko dyaˈooktë. Tyäˈädë klääbës, waˈan yëˈë dyajtuundë ja soldäädëtëjk diˈib Roma ko tkëxwojptë Jesus kepykyëjxy. Tyäˈädë päjk, yajpaty mä tuˈugë tsäägäjë mä ijty nyipetyë jäˈäyë wyaay pyäjk ko ja nyiniˈkx wyindëgooytyaˈay. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko ijty pën yˈooky kepykyëjxy, mbäät nyaxtëkë.