Referensyë mëdiˈibë miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm tijaty yaˈëxpëkäämp ets yajtukjayëyäämp
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1-7 ÄÄMBË ENEERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | JOB 32-33
Mijts mbäät xypyudëkë pënaty moon tujktëp
it-1-S paj. 796
Elihú
Elihú fue imparcial, y no concedió ningún título lisonjero a nadie. Reconoció que, al igual que Job, estaba hecho de barro, y que el Todopoderoso era su Creador. No tuvo la intención de asustar a Job, sino que le habló como un verdadero amigo, dirigiéndose a él por nombre, algo que no habían hecho Elifaz, Bildad y Zofar. (Job 32:21, 22; 33:1, 6.)
¿Nˈijxëm ja diˈib amääy amutsk extëmë Jyobaa tˈixy?
8 ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ti jotmay pyattëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajtëgoyˈäjttëbë naybyudëkë? Ko njamyajtsëm ko nääk yˈayowdë mët ko pyëk yˈixëdë, tyuktëkëdë mëk moˈon mëk tujkën o ko yˈittë tuˈugyë mëdë fyamilyë diˈib kyaj yˈëxpëktë. Ëtsäjtëm, nan mbäät näˈä nbatëmë duˈumbë jotmay. Nˈokwinmäˈäyëm ja israelitëty, yëˈë ayoodëbë nety Egipto mä kyatëkëdënëm mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë. Jyobaa yˈanmääyëdë: “Këdii xyajjuunyë mgorasoon” pën mˈijxypy ko ayoobë mëguˈuktëjk. Jyobaa yˈawijxypyë nety ets ja israelitëty tpudëkëdët ja ayoobë jäˈäy ets diˈib yajpattëp amääy amutsk (Deut. 15:7, 11; Lev. 25:35-38).
9 Kyaj yˈoyëty nbokyˈijxkojëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib pyattëbë amay jotmay, o nwinmäˈäyëm ko mas oy tijaty nduˈunëm ets kyaj dyuˈunëty yëˈë. Niˈigyë mbäät nbudëjkëm ko yajpäättë amääy amutsk (Job 33:6, 7; Mat. 7:1). Nˈokpëjtakëm ko tuˈugë jäˈäy të yaˈˈayoˈonbäätyëtyë motë ets jyaˈty mä hospital parë tsyoybyatäˈäny, ¿waˈandaa ja doktoor ets ja enfermeerëty jawyiin tˈoknijawëyäˈänët pën ja poky myëdäjtypy? Kyaj, niˈigyë jyotëgoytyë parë dyajtsoybyattë. Nanduˈun jyaty mëdë nmëguˈukˈäjtëm, pën nˈijxëm ko të xyeemyë myëbëjkën mët ko tpäätyë amay jotmay, diˈib tsojkëp nduˈunëm, yëˈë ko netyë nbudëjkëm (käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:14).
10 Näägë nmëguˈukˈäjtëm yajpäättë amääy amutsk. Per pën nbawinmäˈäyëm wiˈix yaˈix yajpäättë, mbäät nbëjkëmë kuentë ko kyaj xëmë duˈun yajpäättë. Okwinmay nuˈunën tsyiptakxëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nyaˈay kyaj Diosmëduny. O tuˈugë uˈunktääk diˈib naytyuˈuk ets kyaj tyëgoyˈaty mä naymyujkën oy mëk tyuny yˈayoy parë yˈuˈunk yˈënäˈk tkuentˈaty. O mbäät xyˈokwinmayë ënäˈktëjk diˈib yaˈkpëtsëëmdëp ets tpäättë amay jotmay mä eskuelë, per kyaj tmastuˈuttë tëyˈäjtën. Niˈamukë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, tsyojktëbë Jyobaa ets të jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë ko kyaj tmastuˈudäˈändë. Pën nwinmäˈäyëm niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm diˈib myëduundëbë Jyobaa, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm ko “niˈigyë ja mëbëjkën tmëdattë”, oy yajpäättë amääy amutsk (Sant. 2:5).
¿Näˈä yˈoyëty ngäjpxëm?
17 Ja myëmäjtaxkpë yetyëjk diˈib nanduˈun yajpat mëdë Job, yëˈë Elihú, diˈib myëguˈukˈäjtë Abrahán. Yëˈë jeˈeyë tmëdoowˈijty mientrësë Job myaytyaky mët ja nidëgëëkpë. Elihú yajxon tjantsy myëdoowˈijty wiˈix kyäjpx myaytyaktë ets pääty dyajtuunyë ääw ayukë tsuj yajxonbë ko ojts tkäjpxwijˈyë Job ets yëˈë diˈib pudëjkë parë wyinmääytyëgäjtsy (Job 33:1, 6, 17). Diˈib mas jëjpˈam pyëjtakë Elihú, yëˈë dyajmëjpëtsëmäˈänyë Jyobaa, ets kyaj yëˈëjëty këˈëm o jam pënë wiinkpë (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Yˈijxpajtënë Elihú, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko ta tiempë parë amonyë nwëˈëmëm ets parë nmëdoowˈijtëm (Sant. 1:19). Nan yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko diˈib jëjpˈam mbäät nbëjtakëm mä ngäjpxwijëm ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë parë nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ets kyaj yˈëtsäjtëmëty.
18 Ko nbanëjkxëm extëmë Biiblyë jyënaˈany, nˈijxëm näˈä mbäät ngäjpxëm ets wiˈix mbäät ngäjpx nmaytyakëm, duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm ko nyajtsobatëm ja regalë diˈibë Jyobaa të xynyamoˈoyëm ko mbäät ngäjpx nmaytyakëm. Rey Salomón duˈun tkujäˈäyë mët ko Dios wyinmäˈänymyooyë: “Extëmë mansanë diˈib oorë ets yˈity mä abëjkënë diˈib platë, duˈunën ja ääw ayuk ko yajkajpxy näˈä meerë tsyokyëty” (Prov. 25:11). Per ¿wiˈix mbäädë ääw ayuk yˈity extëmë mansanë diˈib oorë, diˈib jantsy oy jantsy tsuj ets diˈib tsobatp mëjwiin kajaa? Ko nmëdoowˈijtëm yajxon ti ja nmëguˈukˈäjtëm xytyukmëtmaytyakëm ets ko nwinmäˈäyëm jawyiin mä ngaˈˈatsoˈowëm. Pääty, oy nëgooyë nˈagäjpxˈäjtënë ets oy kyaj, nˈokpudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm mët ja ääw ayuk. Ko duˈun nduˈunëm, ta Jyobaa agujk jotkujk nyajnayjawëyäˈänëm (Prov. 23:15; Éfes. 4:29). Extëm nˈijxëm, ¡duˈunën mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ja regalë diˈibë Dios të xymyoˈoyëm!
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Mëwingon niˈigyë Jyobaa
10 Kyaj yˈaxëëgëty ko nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix ngëxëˈkëm. Per kyaj tiko net tijaty nduˈunëm parë ngëxëˈkëm mas ënäˈk. Biiblyë jyënaˈany: “Ko jäˈäy kyupoˈojë yëˈë ja tsujpë koronë, ko yajpääty mä ja nëˈë tuˈu diˈib tëyˈäjtën” (Prov. 16:31). Pääty, diˈib mas tsobatp parë Jyobaa, yëˈë wiˈixë jäˈäy yajpääty jodoty ets kyaj wiˈix kyëxëˈëky nikëjxy këbajky, nanduˈun mbäät nwinmäˈäyëm (käjpxë 1 Peedrʉ 3:3, 4). ¿Oy ko nyajtsujkëm parë jantsy tsuj ngëxëˈkëm o nyajtuˈunëmë tsooy diˈib kujotmay? “Jyobaa xyondakën” yëˈë diˈib yajkypy tsujˈäjtën, oy të nmëjjäˈäyënë ets oy wiˈix nyaˈijx nyajpatëm (Neh. 8:10). Mä jembyë jukyˈäjtën jamën nyajpäädäˈänëm oy mëk ets jatëgok nˈënäˈkëyäˈänëm (Job 33:25; Is. 33:24). Myentrës jyaˈtyë tyäˈädë tiempë, tsojkëp mëdë wijyˈäjtën nwinˈijxëm tijaty oy ets nmëbëjkëm tijatyë Jyobaa të twandaˈaky. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë agujk jotkujk njukyˈäjtëm ets kyaj yëˈëyë nmëmäˈäy nmëdäjëm ja oyˈäjt mëkˈäjtën (1 Tim. 4:8).
8-14 ÄÄMBË ENEERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | JOB 34, 35
¿Mwinmaapy ko mijts jeˈeyë axëëk mjäjt mgëbajtp?
wp19.1-S paj. 8 parr. 2
¿Cómo es Dios?
Dios siempre hace lo correcto. De hecho, es impensable que el Todopoderoso actúe con maldad (Job 34:10). Siempre juzga con justicia, tal como dijo el salmista: “Juzgarás a los pueblos con rectitud” (Salmo 67:4). Como ve lo que tenemos en el corazón, no se deja engañar por las apariencias, sino que siempre sabe cuál es la verdad y juzga con justicia (1 Samuel 16:7). Es más, Dios ve todos los actos de injusticia y corrupción que ocurren en el mundo, y promete que los malvados pronto “serán cortados de la mismísima tierra” (Proverbios 2:22).
¿Ti jëjptëgoyäämp ko myinët ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?
5 ¿Ti tyunaambyë Jyobaa? Jyobaa myoopy tyamë tiempë axëkjäˈäytyëjk parë tyëgatstët (Isaías 55:7). Ets oy tim tsojk jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën, kyajnëm yajpayoˈoytyë axëkjäˈäytyëjk. Per ¿wiˈix jyatäˈändë pënaty kyaj tyëgatsäˈändë ets duˈunyëm ttundë tijaty tyuundëbë naxwinyëdë jäˈäy axtë ko tsyondäˈägët ja mëj ayoˈon? Dios të twandaˈaky ko yajkutëgoyaampy (käjpxë Salmo 37:10). Mayë jäˈäy kyuyuˈtstëp tijaty tyuundëp ets xëmë ttukpëtsëmdë wyinmäˈäny (Job 21:7, 9). Perë Biiblyë jyënaˈany ko “Diosë wyiin yajpääty mä jäˈäyë nyëˈë tyuˈu, ets yëˈë yˈijxypy mäjaty nyaswäˈägëdë. Kyaj jyaˈˈatyë kootsˈit ets nan kyaj jyaˈˈaty mä mëk yˈagootsë parë nyayuˈutsëdët pënaty tyuundëbë axëkˈäjtën” (Job 34:21, 22). Pääty, nipën mbäät tkawinguyuˈutsyë Jyobaa, pes yëˈë yˈijxypy tukëˈëyë tijaty tyuundëbë axëkjäˈäy. Per ko Armajedon nyaxët të nety kyutëgooytyaˈaytyë ets ninäˈä jatëgok nganekyˈixäˈänëm (Salmo 37:12-15).
Nitii mgayajtuˈuˈadukëdët parë xypyanëjkxëdë Jesus
19 ¿Nenduˈundaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Mayë jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm mët ko kyaj nduktëjk ndukwäˈkëmë politikë. Wyinmaytyë ko tsojkëp nbotaräjtëm. Per ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm ko pën yëˈë nwinˈijxëm parë naxwinyëdë jäˈäy xyˈanaˈamëm, yëˈë nety nˈëxtijëmë Jyobaa (1 Sam. 8:4-7). Waˈan nenduˈun nääk wyinmaytyë ko oyxyëp ko ngojëmë jëën tëjk extëmë hospital, eskuelë o jam ti ndukpudëjkëmë nax käjpn. Nan kyaj tmëdowäˈändë ko ndukninëjkxëm ja Diosë yˈääw yˈayuk, mët ko yëˈë tyim tsojktëp ets nyaˈoˈoyëm ja amay jotmay diˈib tyam jaˈäjtp.
20 ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? (Käjpxë Matewʉ 7:21-23). Jamyats ko ja tuungë mas jëjpˈambë diˈib mbäät xytyuny, yëˈë diˈibë Jesus ojts tniˈanaˈamë (Mat. 28:19, 20). Kyaj yˈoyëty mnaytyukwinˈëënëdët ja politikë winmäˈäny etsë net xyaˈoyëyäˈänët ja naxwinyëdë jäˈäy yˈamay jyotmay. Ëtsäjtëm, ntsojkëmë jäˈäy ets nmëmäˈäy nmëdäjëm ko tpäättë amay jotmay, per nnijäˈäwëm ko wiˈix mbäät mas oy nbudëjkëm, yëˈë ko ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën diˈib yaˈoyëyaambyë amay jotmay. Ets ko nbudëjkëm parë nenduˈun tmëwingondëdë Jyobaa.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Nˈoknayˈawäˈänëm xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot parë nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa
3 Elihú tamë nety tmëdoowˈity wiˈix ja Job yˈanëˈëmxëty ja nidëgëëkpë myëtnaymyaayëbë. Ets ko myaytyaktääytyë, ta Elihú tˈyajtëëyë Job: “Pën tëyˈäjtën myëët mjukyˈaty, ¿ti [Jyobaa] moopy? ¿Ti yëˈë yˈaxäjëp diˈib mijts myajkypy?” (Job 35:7). ¿Yëˈë netyë Elihú myaytyäˈägaampy ko kyaj tsyobääty ko nyajtuˈunëmë jot mëjääw mä Diosë tyuunk? Kyaj. Diˈibë Elihú myaytyäˈägan, yëˈë ko Jyobaa kyaj tˈyajtëgoyˈaty nˈawdäjtëm. Yëˈë nitii tkayajtëgoyˈaty, kyaj mbäät nyajmëkjäˈäytyakëm ets nan kyaj mbäät nyajkumëjääwdakëm. Jyobaa niˈigyë të xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën etsë oybyë jäˈäyˈäjtën, ets yˈijxypy wiˈix nyajtuˈunëm.
15-21 ÄÄMBË ENEERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | JOB 36, 37
¿Tiko mbäät nmëbëjkëm ko miimp ja jukyˈäjtën mëdiˈibë itäämp xëmëkyëjxm?
Mbäät njukyˈäjtëm xëmëkyëjxm
3 Nnijäˈäwëm ko Jyobaa mbäät xymyoˈoyëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë mët ko yëˈë yajkypy ja jukyˈäjtën ets xëmëkyëjxm jyukyˈaty (Sal. 36:9). Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë tekstë mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko Jyobaa tamyëmë jyukyˈaty ets xëmëkyëjxm jyukyˈatäˈäny. Salmo 90:2 jyënaˈany ko yëˈë “tamyëmë” yˈity ets ko “winë xëëw winë tiempë” yˈitäˈäny, ets mä Salmo 102 nanaduˈundëkë jap jyënaˈany (käjpxë Salmo 102:12, 24, 27). Ko ja kugajpxy Habacuc ojts tmëgajpxyë Jyobaa, duˈun tˈanmääy: “¿Ti këdii mijts mˈijtp winë xëëw winë tiempë, Jyobaa? Mijts mëdiˈibë nDiosˈäjtypy, mëdiˈibë Wäˈäts nDiosˈaty, kyaj mˈooky” (Hab. 1:12).
4 ¿Tsip xyjyaygyukët ko Jyobaa jyukyˈaty “winë xëëw winë tiempë”? (Is. 40:28). Kyaj mijts naytyuˈuk duˈun mjaty. Elihú duˈun jyënany ko Dios ‘käˈäp tjëkyepy nmëtyoˈowëmëty yëˈë jyëmëjt’ (Job 36:26, TY). Ko tii ngajaygyujkëm, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj mbäät nmëbëjkëm. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät kyaj yajxon njaygyujkëm wiˈixën tyunyë jëën, per kyaj net njënäˈänëm ko kyaj jyaajëty. Nanduˈunën tsyiptaˈaky njaygyujkëm wiˈixënë Dios tamyëm yˈity ets ko xëmëkyëjxm yˈitäˈäny. Per kyaj net mbäät njënäˈänëm ko Dios kyaj jyukyˈaty xëmëkyëjxm. Ets oy tsip njaygyujkëm, yëˈë duˈunyëm jyukyˈatäˈäny xëmëkyëjxm (Rom. 11:33-36). Mä nety kyakojynyëm tijaty jamˈäjtp tsäjpotm extëmë Xëëw o mëtsäˈä, Jyobaa tamyëmë nety yˈity. Biiblyë jyënaˈany: ‘Mët yëˈë myëkˈäjtënë ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë [...] ets mët yëˈë wyijyˈäjtënë ojts twijtstëy yëˈë tsäjp’ (Jer. 51:15, TY; Apos. 17:24). Min ja tuk pëky nˈokˈijxëm tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko njukyˈatäˈänëm xëmëkyëjxm.
¿Nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijatyë Jyobaa të xynyamoˈoyëm?
6 Mët ko tyäˈädë Naxwinyëdë kyaj nëgoo ttimmëwingonˈatyë Xëëw ets nan kyaj nëgoo ttimmëjagamˈaty, ta jyaˈˈatyë nëˈë. Per koxyëp waanë tˈakmëwingonˈatyë Xëëw, taaxyëp ja nëë tyëtstäˈäy, etsë tyäˈädë Naxwinyëdë taxyëp jyëmbity jëmbäjkën ets kyajxyëp pën jyukyˈaty. Ets koxyëp tim waanë tmëjagamˈatyë Xëëw, taaxyëp ja nëë jyëmbijtäˈäy yelë ets ja Naxwinyëdë nanduˈun. Jyobaa ja meerë tpëjtakyë tyäˈädë Naxwinyëdë mä mbäät yˈity. Ja tuk pëky tiko jyaˈˈatyë jukyˈäjtën, yëˈë ko ja nëë tyuunëmbity. ¿Wiˈixën duˈun tyuny jyatyëty? Ko ja Xëëw yˈäändaˈaky, ta ja puxyky pyëdëˈëky mä ja mejny ets mä ja kom nëë, ets diˈib puxykyëˈkp, yëˈë diˈib jëmbijtp yoots nëmäˈä. Jëmëjt jëmëjt nëgooyë kom nëë pyuxykyëˈknë oytyim määjëty. Tyäˈädë yoots nëmäˈä ja yˈity tsäjwinm naa mäjk xëëwën, ets yëˈë net këdakp jatëgok ko tyuˈuy o ko kyaˈayë yelë, ets yëˈë diˈibë net jatëgok tuˈukmujktaapy mä ja kom nëë ets mä ja mejny. Ets japë net jatëgok tsyoony parë jyëmbity yoots nëmäˈä, duˈuntsoo kyaj tyëgoyˈatyë nëë yää Naxwiiny. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa myëdäjtypyë wyijyˈäjnë etsë mëkˈäjtën (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).
Nˈokmëbëjkëm amumduˈukjot tijatyë Dios xytyukwandakëm
16 Jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko Jyobaa të xytyukwandakëmë jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë. Njantsy yˈëwxijt njantsy jyëjpˈijxëm parë yˈadëwët tijatyë të twandaˈaky ets ijtëm seguurë ko kyuytyunaambyë yˈayuk. Tijatyë Jyobaa të xytyukwandakëm, duˈun extëm tuˈugë pujxn mëdiˈibë barkë wyoˈonˈijtypy mejnyoty. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay, ko nyajnibëdëˈkëm ets axtë ko nwinguwäˈkëm ja oˈkën. Nanduˈun yaˈijxkijpxyë mët tuˈugë pujxngujup, yëˈë ko kyuwaampy ja jot winmäˈäny ets xypyudëjkëm parë njëjpkudijëm mëdiˈibë kyaj yˈoyëty ets yëˈëyë nduˈunëm mëdiˈibë oy. Tijatyë Biiblyë wyandakypy, xypyudëjkëm parë niˈigyë nmëwingoˈonëmë Dios, ets yëˈë nanduˈun xytyukˈijxëm ko mëk xytsyojkëm. Ko amumduˈukjot nmëbëjkëm tijatyë Dios të xytyukwandakëm mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
it-1-S paj. 519
Comunicación
En las tierras bíblicas de la antigüedad se emplearon distintos medios para transmitir la información y las ideas. Las noticias cotidianas, tanto locales como extranjeras, solían comunicarse de palabra. (2Sa 3:17, 19; Job 37:20.) Los viajeros contaban noticias de lugares distantes cuando se detenían en las ciudades o en puntos de las rutas de caravanas para conseguir alimento, agua y otras provisiones. La posición singular que ocupaba la tierra de Palestina con relación a Asia, África y Europa la convertía en un lugar de paso de gente procedente de lugares lejanos, de modo que sus residentes podían obtener con facilidad información de acontecimientos importantes de países extranjeros. Las noticias nacionales y extranjeras por lo general podían oírse en la plaza del mercado de las ciudades.
22-28 ÄÄMBË ENEERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | JOB 38, 39
¿Juudë tiempë parë xyˈix xytyunët ja Diosë kyojy pyëjktaˈaky?
¿Maˈkxtukäˈänëm parë Jyobaa ttunët diˈib të ttuknibëjtäägë?
7 Biiblyë nyigajpxypy wiˈixë Dios ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë. Jyënaˈany ko ojts “tˈaˈixë jënuˈun myëjwiinˈatëty”, “maa wyaˈktaˈatsyën” ets ojts tpëjtaˈaky “ja tsaa ma kyëxmëtäˈäkëtyën” (Job 38:5, 6, TY). Nan jyuˈtë tiempë parë tpawinmääy tijatyë nety të dyajkojy (Gén. 1:10, 12). ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈixë anklëstëjk nyayjyäˈäwëdë ko tˈijxtë wiˈixë Jyobaa tijaty dyajkojy? Seguurë ko jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë, pääty ojts “yˈëwtën mëët ja xoontakën” (Job 38:7, TY). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko Jyobaa kanäk mil jëmëjtë tiempë dyajnäjxy parë ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë, mëtsäˈä ets tijaty jukyˈäjtp. Ko tˈijxy tijatyë nety të dyajkojy, ta jyënany ko “jantsy oy tukëˈëyë” (Gén. 1:31, MNM).
Jyobaa yaˈijxëbë tsojkën, wijyˈäjtën etsë maˈkxtujkën ko oˈkpë dyajjukypyëkäˈäny
2 Jyobaa, yëˈë tim jawyiin yajkojë yˈUˈunk, Jesus. Ta net mët yëˈëgyëjxmë Jesus ojts dyajkojy “tëgekyë diˈibë jam tsäjpotm es yä naxwiiny”, axtë ja miyonkˈambë anklës (Kol. 1:16). Jesus agujk jotkujk nyayjyäˈäwë ko ojts tpudëkë Tyeety (Prov. 8:30). Etsë anklëstëjk nan agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë ko tˈijxtë wiˈixë Jyobaa ojts dyajkojˈyë tsäjp etsë Nax mët ja pyudëjkëbë Jesus. ¿Wiˈixë nyayjyäˈäwëdë anklëstëjk? Biiblyë jyënaˈany ko yax jyojktë mëdë xondakën ets tmëjkumääytyë Dios, ets seguurë ko duˈunyëm ojts tmëjkumaytyë nuˈun tukëˈëyë ojts dyajkojy axtë ko tˈijxtë wiˈixë Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy (Job 38:7; Prov. 8:31). Mä tukëˈëyë tijatyë Jyobaa yajkoj, nyigëxëˈëgyë tsyojkën etsë wyijyˈäjtën (Sal. 104:24; Rom. 1:20).
Nˈokˈixyˈäjtëm yajxonë Jyobaa ko nˈijx nduˈunëm tijaty të dyajkojy
8 Mbäät ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa. Ko Job ojts mëët kyajpxy myaytyaˈagyë Jyobaa pudëjkë parë niˈigyë ttukˈijxpatët (Job 32:2; 40:6-8). Kanäk pëkyë Dios tyukmëtmaytyakë tijaty nety të dyajkojy, extëmë mëtsäˈä, yoots nëmäˈä etsë anääw jëtsuk. Tukmëtmaytyakë nanduˈun extëmë jëyujk animal, tsäjpkää mëdiˈibë ääyoty ujtsoty jukyˈäjtpën etsë kabayë (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20). Job pudëjkë ko duˈun yajtukmëtmaytyaky, pes niˈigyë ttukˈijxpejtyë Jyobaa ets yˈijx ko yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë myëdäjtypyë mëkˈäjtën, wijyˈäjtën ets ko mëk xytsyojkëm (Job 42:1-6). Nanduˈun ëtsäjtëm, pën nˈijx nduˈunëm wiˈix tijatyë Jyobaa të dyajkojy, ta nbëkäˈänëmë kuentë ko yëˈë nëgooyë tmëdäjnë wijyˈäjtën etsë mëkˈäjtën. Mbäät dyajjëjptëgoy ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm ets seguurë ko duˈun ttunäˈäny. Ko duˈun nnijäˈäwëm, xypyudëjkëm parë niˈigyë ndukˈijxpajtëmë Jyobaa.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
it-2-S paj. 199
Legislador
Jehová, el Legislador. Jehová es en realidad el verdadero Legislador del universo. A Él se le deben las leyes físicas que rigen la creación material, las cosas inanimadas (Job 38:4-38; Sl 104:5-19) y la vida animal (Job 39:1-30). También el hombre, como creación de Jehová, está sometido a sus leyes físicas. Por ser una criatura racional, con capacidad moral y espiritual, está igualmente sujeto a sus leyes morales. (Ro 12:1; 1Co 2:14-16.) Además, la ley de Jehová gobierna de la misma manera a las criaturas celestiales, los ángeles. (Sl 103:20; 2Pe 2:4, 11.)
Las leyes físicas de Dios son inquebrantables. (Jer 33:20, 21.) Por todo el universo conocido sus leyes son tan estables y confiables que los científicos, valiéndose de las leyes que conocen, pueden calcular los movimientos de la Luna, los planetas y otros cuerpos celestes, con una precisión de fracciones de segundo. El que contraviene las leyes físicas sufre las consecuencias inmediatas de esa violación. De igual manera, las leyes morales de Dios son irrevocables y no pueden evadirse o violarse con impunidad. Son tan ineludibles como sus leyes naturales, aunque puede que el castigo no sea tan inmediato. “De Dios uno no se puede mofar. Porque cualquier cosa que el hombre esté sembrando, esto también segará.” (Gál 6:7; 1Ti 5:24.)
29 ÄÄMBË ENEERË AXTË 4 ÄÄMBË FEBREERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | JOB 40-42
¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Job jyajty kyëbejty?
w10-S 15/10 paj. 3, 4 parr. 4-6
“¿Quién ha llegado a conocer la mente de Jehová[?]”
4 Cuando meditemos en las acciones de Jehová, evitemos juzgarlas desde la óptica humana. Dios mismo hizo referencia a esta tendencia en Salmo 50:21, donde leemos: “Te imaginaste que yo con seguridad llegaría a ser como tú”. Hace ciento setenta y cinco años, un biblista lo expresó así: “Los hombres tienden a juzgar a Dios basándose en las leyes que ellos mismos han creado y consideran adecuadas. Y creen que dichas leyes lo gobiernan a él igual que a ellos”.
5 Debemos tener cuidado para que nuestras normas y expectativas no distorsionen el concepto que tenemos de Dios. ¿Por qué es eso tan importante? Porque al estudiar las Escrituras, podría parecernos que algunas de las acciones de Jehová son un tanto inapropiadas desde nuestro punto de vista limitado e imperfecto. Los israelitas cayeron en ese error y llegaron a una conclusión equivocada sobre la forma en que Jehová los trataba. Observemos lo que él les dijo: “Ustedes ciertamente dirán: ‘El camino de Jehová no está bien ajustado’. Oye, por favor, oh casa de Israel. ¿No está bien ajustado mi propio camino? ¿No son los caminos de ustedes los que no están bien ajustados?” (Eze. 18:25).
6 Si no queremos caer en el error de juzgar a Jehová según las normas humanas, debemos reconocer que nuestra visión de las cosas es limitada y a veces incluso errónea. Un hombre que aprendió esta lección fue Job. Al atravesar una época muy angustiosa que lo sumió en el abatimiento, se centró tanto en su dolor que no se dio cuenta de que había en juego cuestiones de mayor importancia. Sin embargo, Jehová le ayudó con amor a ver los asuntos con más claridad. Al plantearle más de setenta preguntas que Job no supo contestar, le hizo ver lo limitada que era su capacidad de comprensión. El patriarca fue humilde y rectificó su forma de pensar (léase Job 42:1-6).
Kyaj njäˈäytyëgoˈoyëm ko Jyobaa myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët
12 Per ¿yëˈë yˈandijpy ko Jyobaa kyaj tsuj yajxon ojts tmëgajpxyë Job? Kyaj, etsë Job nan kyaj duˈun tjäˈäwë. Yëˈë jyaygyujkë ets myëjpëjtak extëmë Jyobaa yˈanmääyë. Axtë jënan: “Päätykyëjxmëts jatëgok nyajjëmbityë nˈääw nˈayuk extëmëts të njënäˈäny, ets jodëmbijtpëts naxwayoty kuyjäämoty” (Job 42:1-6). Job nan të nety yˈoktukjaygyujkëbë Elihú wiˈix tijaty yˈixëty (Job 32:5-10). Myëjpëjtak ja käjpxwijën diˈib yajmooy ets winmääytyëgäjts, päätyë Jyobaa jyënany ko kupëjkëp (Job 42:7, 8).
“Tukˈijxpatë Jyobaa”
17 Job amëk jotmëk twinguwäˈkë amay jotmay, per kyaj yëˈëyë duˈun tpatyë amay jotmay. Pesë apostëlë Pablo duˈun tkujäˈäyë: “May ja jäˈäy nmëdäjtëm nbëˈääyˈäjtëm diˈibë yajnigëxëˈk ja myëbëjkën” (Eb. 12:1). Etsë yäˈädë Diosmëduumbëty myëmëdoowdë Jyobaa axtë ko yˈoˈktë, oy wiˈixëm tpattë ja amay jotmay (Eb. 11:36-40). ¿Yajtsobatëdaa Jyobaa ko duˈun tmëmadaktë amay jotmay? Tiko këdii. Kyaj ojts tjantsy yˈixtë wiˈix yˈadëëwdääy tijatyë Jyobaa wyandak, per duˈunyëm ttukˈijxpajttë. Ets kom ijttëbë nety seguurë ko Jyobaa kupëjkëdëp, myëbëjktë ko jantsy adëwäämp tijaty yajtukwandaktë (Eb. 11:4, 5). Ko nwinmäˈäyëm wiˈixë yäˈädë Diosmëduumbëty myadaktë, xypyudëjkëm parë xëmë Jyobaa ndukˈijxpajtëm.
18 Tyam niˈigyë jukyˈäjtënë myäˈtˈadëtsnë (2 Tim. 3:13). Etsë Satanás duˈunyëmë Diosmëduumbëty tˈamaymyoˈoy tjotmaymyoˈoy parë dyajtëgoyaˈany. Per oy ti tyun jyatëdët mä tiempë myiny kyëdaˈaky, nˈokmëduˈunˈadëtsëmë Jyobaa amumduˈukjot ets nˈokˈijtëm seguurë ko të “nnaygyëyäjkëm mä Diosë jiikypyë” (1 Tim. 4:10). Nˈokjamyajtsëm ko oy nuˈunë Job tpatyë ayoˈon jotmay, ojtsë Jyobaa kyunuˈkxyëty mëjwiin kajaa, yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa jantsy tsojkp ets paˈˈayoop (Sant. 5:11). Duˈun extëmë Job, oy ko nanduˈun nbëjktakëmë winmäˈäny ets ninäˈä ngamastutëmë Jyobaa, nˈokˈijtëm seguurë ko yëˈë “kyumaapy pënaty amumduˈukjot ëxtääyëp” (käjpxë Hebreos 11:6, TNM).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
it-1-S paj. 377 parr. 5
Burla
Job mantuvo su integridad a pesar de mucha burla. No obstante, equivocó su punto de vista y cometió un error, por el que se le tuvo que corregir. Elihú dijo de él: “¿Qué hombre físicamente capacitado es como Job, que bebe el escarnio como agua?”. (Job 34:7.) A Job llegó a preocuparle demasiado su propia justificación más bien que la de Dios, y magnificó su justicia en lugar de la de Jehová. (Job 35:2; 36:24.) Consideró que la burla de la que era objeto por parte de sus tres “compañeros” iba dirigida a él, no a Dios. En este sentido era como el que bebe agua con placer, como el que permite ser objeto de escarnio y de burla y deriva placer de ello. Más tarde Dios le explicó que estos burladores en realidad (en el análisis final) hablaban falsedad contra Él. (Job 42:7.) De manera similar, cuando Israel pidió un rey, Jehová le dijo al profeta Samuel: “No es a ti a quien han rechazado, sino que es a mí a quien han rechazado de ser rey sobre ellos”. (1Sa 8:7.) Y Jesús dijo a sus discípulos: “Serán objeto de odio de parte de todas las naciones [no por causa de ustedes mismos, sino] por causa de mi nombre”. (Mt 24:9.) El tener estas cosas presentes le hará posible al cristiano aguantar la burla con la actitud apropiada y recibir una recompensa por su perseverancia. (Lu 6:22, 23.)
5-11 ÄÄMBË FEBREERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | SALMOS 1-4
Puwäˈägë ja Diosë gyobiernë
“Nxijtˈyuˈkxaambyëts tukëˈëyë nasionk”
8 ¿Të jäˈäy tˈoymyëdowdë tyääbë oybyë ääw ayuk? Nimay kyaj (käjpxë Salmo 2:1-3). Jeˈeyë ja nasionk jyotˈambëktë. Kyaj tkupëkäˈändë ja anaˈambë diˈibë Jyobaa të tpëjtaˈaky. Kyaj tmëbëktë ko jantsy yëˈë duˈun ja “oybyë ayuk” diˈib nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Axtë të näägë gobiernëtëjk dyajkuboktë ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Ets oy nimay jyajënäˈändë ko yëˈë myëduundëbë Dios, per kyaj tmastuˈudäˈändë ja kutujkën diˈib myëdäjttëp. Nenduˈun tyam jyaty extëm ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, kyaj jäˈäy tkupëktë ko Jyobaa të twinˈixyë yˈUˈunk parë yˈanaˈamët ets pääty yaˈˈaxëkˈixtë pënaty Dios mëduundëp (Apos. 4:25-28).
Kyaj nduktëjk ndukwäˈkëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp
11 Ko jëjpˈam nyajnäjxëm tijaty nmëdäjt njaygyäjpëm. Pën nˈookjäˈäwëmë meeny sentääbë ets tijaty nmëdäjt njaygyajpëm, nëjkxëp pojën nduktëjk ndukwäˈkëm tijaty. Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Ko nety të nyaxyë jëmëjt 1970, nimayë Testiigëty jap Malaui tmastutääytyë tijatyë nety myëdäjtëp mët ko kyaj tpuwäˈägëyandë tuˈugë partiidë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëˈäjtypy Ruth, jyënany ko nääk kyaj tmastuˈudandë tijatyë nety myëdäjttëp jyënoty tyëgoty. Ets oy ojts jyanëjkxtë mä tuˈugë lugäär mä jäˈäy kyaktsoˈoktë mët ja wiinkpë Testiigëty, ok, ta tpuwäˈkëdë ja partiidë parë mbäät jyëmbijttë mä jyëën tyëjk. Per ta nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj duˈun të yˈadëˈëtstë, kyaj të ttuktëkëdë politikë, oy të dyajtëgooytyaˈaytyë tijaty myëdäjtëp ets oy nëgoo meeny sentääbë tkamëdattë (Ebreeʉsʉty 10:34).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
it-2-S paj. 1085, 1086
Tamo
Paja menuda y polvo que queda en las eras después de la trilla de cereales, como la cebada y el trigo. Aunque las referencias bíblicas al tamo son figurativas, reflejan cómo era la trilla en tiempos antiguos. Trillado ya el grano, el tamo, no comestible para el hombre, era inservible, por lo que constituía un símbolo apropiado de algo ligero, sin valor e indeseable que había de separarse de lo bueno para desecharlo.
Primero, con la trilla se separaba la semilla de su gluma (cubierta o cáscara de las gramíneas). Luego, al aventar, el viento llevaba el tamo como si fuera polvo, mientras que el grano quedaba en la era. (Véase AVENTAR.) Esto ilustra bien cómo Jehová Dios saca a los apóstatas de su pueblo y acaba con los inicuos y las naciones que se le oponen. (Job 21:18; Sl 1:4; 35:5; Isa 17:13; 29:5; 41:15; Os 13:3.) El reino de Dios triturará a sus enemigos en partículas tan pequeñas que el viento se las llevará fácilmente, como el tamo. (Da 2:35.)
El tamo inservible solía recogerse y quemarse para evitar que el viento lo trajese de nuevo y se mezclase con los montones de grano. De manera similar, Juan el Bautista predijo la venidera destrucción ardiente de los inicuos religiosos falsos: el Trillador, Jesucristo, recogerá el trigo, “mas la paja la quemará con fuego que no se puede apagar”. (Mt 3:7-12; Lu 3:17; véase TRILLAR.)
12-18 ÄÄMBË FEBREERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | SALMOS 5-7
Duˈunyëm mmëduunˈadëˈëtsë Jyobaa oyë jäˈäy ti ttundët
Wiˈix xypyudëkëyäˈänëm ko ngäjpxëmë Biiblyë
7 ¿Të axëëk xytyuˈunëm tuˈugë mëtnaymyaayëbë o tuˈugë jiiky mëguˈuk diˈibë nety ndukjotkujkˈäjtëm? Pën tëë, xypyudëkëyäˈänëm ko nˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈaky ja rey Davitë myäänk, diˈib xëwˈäjt Absalón. Yëˈë axëëk ttuunyë tyeety ets jyapëjkxëjan ja kyutujkën (2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14).
8 1) Nnuˈkxtakëm. Nˈoktukmëtmaytyakëmë Jyobaa wiˈixën meerë nnayjyäˈäwëm ko axëëk të nyajtuˈunëm (Sal. 6:6-9). Ets ok, nˈokˈanmäˈäyëm parë xypyudëjkëm ets nbatëm ja ëwij käjpxwijën diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm ti mbäät nduˈunëm.
¿Ijtëm seguurë ko tëyˈäjtën tijaty nmëbëjkëm?
3 Per ja nmëbëjkënyëˈäjtëm, kyaj mbäät yëˈëyë tˈëjxˈaty ko nˈijxëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm nyaytsyokëdë nixim niyam. ¿Tiko? Yëˈko mbäät pojën nyajtëgoˈoyëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät xytyukmastutëmë Jyobaa ko pyokytyunët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa, mbäät ja diˈib tuump mëjjäˈäy o ja prekursoor. Nan mbäät xytyukmastutëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk xytyuˈunëm o ko ja diˈib të ttukpëtsëëmduˈutyë Diosë kyäjpn xyˈanmäˈäyëm ko kyaj tyëyˈäjtënëty tijaty nmëbëjkëm. Tyäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko ja nmëbëjkënyëˈäjtëm yëˈë mbäät tˈëjxˈaty ko oy nˈijtëm mëdë Jyobaa, ets kyaj yëˈëjëty tijaty tyuundëp ja nmëguˈukˈäjtëm. Tijaty njäˈäwëm mä Jyobaa ets mä nyax kyäjpn, mbäät xypyudëjkëm wanaty parë nmëdäjtëmë mëbëjkën, per pën nyajtäˈtspëkäˈänëm kyaj mbäät yëˈëyë tˈëjxˈaty. Jëjpˈamën ets yajxon nˈëxpëjkëmë Biiblyë, njaygyujkëm tijaty nˈëxpëjkëm ets nbayoˈoyëm parë nˈijtëm seguurë. Tsojkëbën nˈijtëm seguurë ko tëyˈäjtën tijatyë Biiblyë xytyukniˈˈijxëm mä Jyobaa (Rom. 12:2).
4 Jesus jyënany ko ta näägë jäˈäy diˈib kyupëkandëp ja tëyˈäjtën “xondaˈaky yˈää xondaˈaky jyot”, per xaamandëp ja myëbëjkën ko tpäättëdë amay jotmay (käjpxë Matewʉ 13:3-6, 20, 21). Waˈan kyaj tjaygyukëdë ko pënaty pyanëjkxtëbë Jesus myëdatandëbë amay jotmay ets yaˈijxmatsandëbë myëbëjkën (Mat. 16:24). O waˈan wyinmaytyë ko Dios mëduumbë kyaj tpäättë amay jotmay. Per mä tyäˈädë jukyˈäjtën kuanë ko yajpäätyë amay jotmay. Näˈäty, mbäät tyëgatsy ja jukyˈäjtën etsë net xypyëjkxëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën diˈibë nety nmëdäjtëm (Sal. 6:6; Ecl. 9:11).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
it-2-S paj. 1005
Sepulcro
En Romanos 3:13 el apóstol Pablo cita el Salmo 5:9, que asemeja la garganta de los hombres inicuos y engañosos a un “sepulcro abierto”. Al igual que un sepulcro abierto ha de llenarse con muertos y con corrupción, su garganta se abre para hablar lo que es mortífero y corrupto. (Compárese con Mt 15:18-20.)
19-25 ÄÄMBË FEBREERË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | SALMO 8-10
“Nmëjkumayaampy Jyobaa”
Nˈokˈyajtsobatëm ko Jyobaa xykyupëjkëm mä fyamilyë
6 Jyobaa ojts tniˈˈixë tuˈugë lugäär mä ntsënäˈäyëm. Mä nety tkayajkojynyëm ja tim jawyiimbë yetyëjk, ta ojts dyaˈoyë ja Naxwinyëdë mä jyukyˈattët (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Ets kom jantsy oyjyaˈay, pääty këxy kaˈpxy ojts tijaty dyajkojy parë ndukxondakëm (Sal. 104:14, 15, 24). Yajnibatë näˈäganäˈäty parë twinmääy tëgokyë tijatyë nety të dyajkojy, ets “tˈijxy ko ak oy ënety mëdiˈibë të dyajkojyën” (Gén. 1:10, 12, 31, MNM). Nan myëjpëjtakë naxwinyëdë jäˈäy ko ttuknipëjky ets tkuentëˈattët tijatyë nety të dyajkojy yä Naxwiiny (Sal. 8:6). Diˈibë Dios ojts ttuknibëjtäägë, yëˈë ets ja naxwinyëdë jäˈäy winë xëëw winë tiempë tˈijxˈit tkuentëˈattët ja kyojy pyëjtaˈaky. Pääty, ¿nmëdäjtëmë kostumbrë parë nmoˈoyëmë dyoskujuyëmë Jyobaa ko duˈun ttuknibëjtakë?
¿Nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijatyë Jyobaa të xynyamoˈoyëm?
10 ¿Wiˈix mbäät nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Dios të xytyukmayˈäjtëm ja käjpx maytyakën? Tuk pëky, yëˈë ko ndukmëtmaytyakëm pënaty myëbëjktëbë evolución tiko ëtsäjtëm nmëbëjkëm ko Dios yëˈë tukëˈëyë tijaty të dyajkojtäˈäy (Sal. 9:1; 1 Peed. 3:15). Pënaty yajmëjwindëjkëdëbë tyäˈädë tukniˈˈijxën, xyjyatukmëbëkäˈänëm ko tyäˈädë Naxwinyëdë etsë jukyˈäjtën, duˈunyë të yajtukˈijxpety. Per mbäät ndukwingugäjpxëmë Biiblyë pënaty myëdowandëp ets ndukmëtmaytyakëm tiko nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yëˈë diˈib të dyajkojˈyë tsäjp etsë Nax. Nan mbäät nyajtuˈunëm tuk pëky majtsk diˈib myëmiimbyë tyäˈädë artikulo (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).
¿Myajkypyë oybyë ijxpajtën extëm mgajpxy mmaytyaˈaky?
13 Ëw amumduˈukjot. Jamyats ko nˈëˈëwëm reunyonk yëˈë duˈun parë nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa. Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë Sara, yëˈë myëjkumaabyë Jyobaa ko tkuyˈëy tkuyaˈaxy, oy tkamëdaty oyë yˈääw yoˈkn. Ko Sara tniˈëxpëkë tijaty naxäämp reunyonk, ta nanduˈun yˈëy ets tkäjpxtäˈäyë letrë parë tˈixy wiˈix nyaymyënëjkxyëty mët tijaty naxäämp reunyonk. Sara jyënaˈany: “Kots duˈun nduny, yëˈëts mëdiˈibë xypyudëjkëp parëts jamyë njot nwinmäˈäny nbëjktaˈaky mä ja letrë ets kyaj mä wiˈixëts nˈëy”.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Nˈokˈixyˈäjtëm yajxonë Jyobaa ko nˈijx nduˈunëm tijaty të dyajkojy
14 Rey David nëgooyë ojts tpawinmääynyë tijatyë netyë Jyobaa të dyajkojy. Duˈun tˈanmääy: “Kojëts nbäˈtˈixyë mtsäjp, tijatyë mgëˈë të dyajkojy, yëˈë poˈo etsë mëtsäˈä mëdiˈibë mijts të xyajkojy, ¿ti tsyoowˈäjtypyë naxwinyëdë jäˈäy parë xyjyamyatsët?” (Sal. 8:3, 4). David kyaj jeˈeyë tˈijxy wiˈixën jantsy oy jantsy tsuj tyeˈkxy jyajy ja mëtsäˈä ko kyootsënë, pyawinmääyën nanduˈun tiijën tukniˈˈijxëp mä Jyobaa. Ko duˈun ttuuny, yëˈë pudëjkë parë tˈijxy ko Jyobaa nëgooyë tmëdäjnë wijyˈäjtën etsë mëkˈäjtën. David pyawinmääy nanduˈun wiˈixë nety të yeeky të pyety tyääkjodoty. Ko duˈun tpawinmääy, yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwë ets niˈigyë ojts tkuˈëˈëw tkukäjpxënë ko Jyobaa wyijˈyëty (Sal. 139:14-17).
26 ÄÄMBË FEBREERË AXTË 3 ÄÄMBË MARSË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | SALMOS 11-15
Okpawinmay wiˈix njukyˈatäˈänëm agujk jotkujk mä tiempë myiny kyëdaˈaky
w06-S 15/5 paj. 18 parr. 3
Puntos sobresalientes del libro primero de los Salmos
11:3 ¿Qué fundamentos están demolidos? Son los fundamentos en los que se basa la sociedad humana: la ley, el orden y la justicia. Cuando estos se corrompen, reina el desorden social y desaparece la justicia. En semejantes condiciones, “[todo el] que sea justo” debe confiar plenamente en Dios (Salmo 11:4-7).
wp16.4-S paj. 11
¿Es posible un mundo sin violencia?
La Biblia promete que dentro de poco Dios limpiará la Tierra de toda maldad. El mundo violento que conocemos está a la espera del “día del juicio [de Jehová] y de la destrucción de los hombres impíos” o malvados (2 Pedro 3:5-7). Ya no habrá quien haga sufrir a otras personas. Pero ¿cómo podemos estar seguros de que Dios quiere intervenir y eliminar la violencia?
La Biblia dice que Jehová “odia a cualquiera que ama la violencia” (Salmo 11:5). Nuestro Creador ama la paz y la justicia (Salmo 33:5; 37:28). Eso nos garantiza que Dios no tolerará la violencia para siempre.
¿Awixäˈänëm maˈkxtujkën myëët?
15 ¿Tiko David yˈawijxy maˈkxtujkën myëët? Yëˈë ojts tnimaytyaˈaky mä Salmo 13, mä Jyobaa taxkˈok tˈyajtëëy axtë näˈä kyëxäˈäny ja yˈamay jyotmay. Jyënany: “Ëjts yiˈiyës ntukˈijxpejtyp ko mijts mtsoky mjawë; jotkujkës yë njot nwinmaˈany njawë koos të xyajnitsoˈoky. Nkuuyˈëwäämpyës yë Wintsën [Jyobaa] ko winë oy të tuny ma ëjtsën” (Sal. 13:5, 6, TY). David myëbëjk ko Jyobaa myëdäjtypyë oyjyot oywyinmäˈäny. Yˈawijx xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot parë jyäˈtët ja tiempë mä Jyobaa yajjëgakxëdët tukëˈëyë ja jyotmay. Ets nan jyamyajts wiˈixë nety tëëyëp të pyudëkëty. Duˈunë duˈun, David nyijäˈäwëbë nety ko kyaj nanëgoobë yˈawixäˈäny.
kr-S paj. 236 parr. 16
El Reino lleva a cabo la voluntad de Dios en la Tierra
16 Seguridad. Finalmente, la encantadora imagen que presenta Isaías 11:6-9 se cumplirá en el sentido más estricto de la palabra. Hombres, mujeres y niños se sentirán seguros en cualquier lugar al que vayan. Ni los animales ni los seres humanos serán ya una amenaza. Llegará el día en que adondequiera que usted vaya en el planeta se sentirá como en casa. Podrá nadar en los ríos, en los lagos, en los mares; podrá recorrer cadenas montañosas y praderas. Y cuando caiga la noche, no habrá nada que temer. Las palabras de Ezequiel 34:25 se harán realidad: los siervos de Dios “morarán en el desierto en seguridad, y dormirán en los bosques”.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
¿Të nnayajtëgäjtsëm?
12 Jotmaymyëët njënäˈänëm ko tyam, nanduˈunë jäˈäy jyaˈayˈattë extëm diˈibë Pablo myaytyak. Wyinmaytyë ko të nyidiempë nyäjxnë mä jäˈäy tpanëjkxtë anaˈamën. Pes mayë maˈestrëtëjk etsë tääk teety nyasˈijxëdëp etsë uˈunk ënäˈk ttundët ti tyimtsejpy. Jyënäˈändë ko niduˈuk niduˈugë jäˈäy myëdäjtypyë madakën parë këˈëm twinˈixët ti oy ets ti axëëk. Ets wyinmaytyë ko kyaj pën ttimnijawë tidën oy ets tidën axëëk. Axtë pënaty jyamëbëjktëbë Dios jyënäˈändë ko myëdäjttëbë madakën parë ttundët ti tyim tunandëp ets kyaj tiko tmëmëdowdëdë Diosë yˈanaˈamën (Sal. 14:1). Pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm, mbäädë duˈumbë winmäˈäny xynyinäjxëm. Mbäät kyaj nekypyanëjkxëm extëmë Diosë kyäjpn xytyuˈumoˈoyëm o ndëjkëm abajt kutujkpë ko ti ngaˈoyˈijxëm. O mbäät kyaj ngupëkäˈänëm wiˈixë Biiblyë xykyäjpxwijëm mä tijaty ndukxondakëm, mä nyajtuˈunëmë Internet o ko nˈakˈëxpëkäˈänëm mä eskuelë.