Dios wyintsëˈkëp ets yajtsobatypyë toxytyëjk
KO Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny ojts dyajnigëxëˈëky wiˈixë Tyeety jyaˈayˈaty ets wiˈix tijaty ttuny, jyënany: “Kyajts ti nduny mët ja ngëˈëm winmäˈänyëts. Ndiimbyëts jaˈayë diˈibëts ja nDeetyëts të xytyukniˈˈixë”. Ta yˈakjënany: “[Duˈunyëmëts] nduny diˈibë yëˈë tsyejpy” (Fwank 8:28, 29; Kolosʉ 1:15). Pääty, min nˈokˈijxëmë Jesusë yˈijxpajtën parë nnijäˈäwëm wiˈixë Dios tˈixyë toxytyëjk ets wiˈix ttseky yaˈixët.
Kanäägë ëxpëkyjyaˈay diˈib yˈëxpëjktëbë Evangelios, jyënäˈändë ko extëmë Jesus tˈijxyë toxytyëjk, yëˈë tuˈugë jembyë winmäˈäny diˈib yajtëjkë. ¿Wiˈix ko jyemyëty? Ets ¿mbäät tyamë Jesusë tyukniˈˈijxën dyaˈˈawäˈätspëtsëmyë toxytyëjk?
¿Wiˈixë Jesus jyaˈayˈajty mëdë toxytyëjk?
◼ Jesus kyaj tˈijxyë toxytyëjk mëdë axëkjot axëkwinmäˈäny. May ja judiyëtëjk diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, duˈun ijty wyinmaytyë ko toxytyëjk yajtëgoyandëbë yetyëjk ets ko mbäät yajpokytyunëdë ko mëët tyaˈanmuk wyäˈkmukët. Pääty dyajkubojktë ets ja toxytyëjk myaytyäˈägët mayjyaˈayoty mët tuˈugë yetyëjk, ets ko muum nyëjkxtët naygyupaˈanëdëp. Perë Jesus ninäˈä tkayajjaygyukëyanë parë toxytyëjk yˈitët jagam ëxkëˈëy. Niˈigyë jyënany etsë yetyëjk tjëjpkuwitsët ja tsyojkënë diˈib myëdäjtypyë nyiniˈkx kyëbäjk ets twintsëˈëgëdë toxytyëjk (Matewʉ 5:28).
Jatëgokë Jesus jyënany: “Jaˈa yaˈaytyëjk mëtyiibë jaˈa tyoˈoxyëjk ëxmajtspëny y pyëjktëgatsy mëët jaˈa wiinkpë toˈoxyëjk, jaˈa tyoxyëjkë [o nyëdoˈoxyë] naty jaˈa duˈun myëtuundëgoopy” (Marcos 10:11, 12, Nuevo Testamento de Mazatlán). Jesus kyaj jyënany extëm jyënandë ja wintsëndëjk, ko yetyëjk mbäät yaˈˈajääywyaˈkxy “mët oytyi winmäˈänyëty” (Matewʉ 19:3, 9). May ja judiyëtëjk duˈun ijty wyinmaytyë ko pën ja yetyëjk myëttsënaabyë wiinkpë toxytyëjk kyaj tmëdëgoyë nyëdoˈoxy. Ets ja wintsëndëjk jyënäˈändë ko yëˈëyë toxytyëjk diˈib tëgoopy ets ko ja yetyëjk kyaj tmëdëgoyë nyëdoˈoxy ko tmëttsëënë wiinkpë. Tuˈugë ëxpëjkpajn diˈib myaytyakypyë Biiblyë jyënaˈany: “Jesus ojts dyajkijpxyë ja toxytyëjk mëdë yetyëjk ko jyënany ko yetyëjk nan myëdëgoobyë nyëdoˈoxy ko tsyëënë mëdë wiinkpë”.
¿Wiˈix tyamë toxytyëjk ttukˈoyˈattë? Mäjaty tyuˈukmuktë Jyobaa tyestiigëty, tuˈugyë yajpäättë yetyëjk toxytyëjk, etsë toxytyëjk seguurë yˈittë ko kyaj yaˈixäˈändë mëdë wiink jot wiink winmäˈäny ets ko yajwintsëˈëgëyandëp. Yetyëjk diˈib Dios mëduundëp tyuundëbë mëjää parë tpanëjkxtë tyäˈädë käjpxwijën: “Mëdat yajxon yëˈë mëjjäˈäytyoxytyëjkëty extëmë mdääguˈunk, esë ënäˈktoxytyëjkëty extëmë mmëgaˈaxën, mët winë oyjyot” (1 Timotee 5:2).
◼ Jesus yajtuunë tiempë parë dyaˈëxpëjkyë toxytyëjk. Ja wintsëndëjk diˈib mä tadë tiempë yaˈitandë ja toxytyëjk tsuu lokë. Perë Jesus ojts tjuutyë tiempë parë ojts ttukniˈˈixë ja tëyˈäjtën ets ojts dyajtëy wiˈix wyinmaytyë. Nan kyaj wyinmääy ko toxytyëjk japyë tyuunk yˈity mä kosinë. Duˈun tëgok dyaˈijxë ko ja María tijaty ttukniˈˈijxë (Lukʉs 10:38-42). Ets extëmë Marta, ja myëgaˈaxë María, tˈatsooyë Jesus ko ja Lázaro yˈoˈky, yëˈë xytyukˈijxëm ko nan ojts tˈaxäjë ëxpëjkën diˈibë Jesus yäjk (Fwank 11:21-27).
Jesus naytyukjotmaytyuunë etsë toxytyëjk yˈëxpëktët. Mä tadë tiempë mayë nety ja toxytyëjk diˈib myëdatandëp tuˈugë yˈuˈunk diˈib mëj itëp, extëm diˈib tunëp kugajpxy. Pääty ko tuˈugë toxytyëjk tˈanmääyë Jesus “kuniˈxy diˈibë të myajjäˈtyëty”, Jesus ta yˈatsooy ko diˈib mas jëjpˈam yëˈë yajmëmëdowëdë Dios (Lukʉs 11:27, 28). Duˈun dyaˈijxë ko tamë nety ja tuungë mas jëjpˈambë diˈib mbäät ttundë ets kyaj ti ja judiyëtëjk jëjpˈam yajnäjxtëp (Fwank 8:32).
¿Wiˈix tyamë toxytyëjk ttukˈoyˈattë? Pënaty tukniˈˈijxëdëp mä naymyujkën myëdooˈijttëp ko toxytyëjk kyomentarattë. Yëˈëjëty wyintsëˈkëdëbë toxytyëjk diˈib Dios mëduundëp ets “tukniˈˈijxëdëp diˈib oy”, duˈun mayjyaˈayoty ets duˈun mä jyëën tyëjk (Tito 2:3, Traducción del Nuevo Mundo). Tyäˈädë toxytyëjkëty nan tuundëp mä tkäjpxwäˈkxtë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën (Salmo 68:11; ixë rekuäädrë diˈib miimp mä tyäˈädë pajina, mä jyënaˈany: “¿Ojtsë apostëlë Pablo dyajkuboky parë toxytyëjk kyäjpxët?”).
◼ Jesus yajtsobatë toxytyëjk. Mä tadë tiempë, ja jäˈäy niˈigyë ijty dyajtsoobäättë ko yetyëjk tˈuˈunkˈattë. Mä ja Talmud jyënaˈany: “Tyukˈoˈoyëp pënaty yˈuˈunkˈäjtypyë yetyëjk, per oˈktëy jyaty pënaty yˈuˈunkˈäjtypyë toxytyëjk”. Mëk ijty tjawë näägë tääk teety ko päätyë nyëëx, pes tsojkëp tˈëxtäˈäyët pën tyukpëktëp, dyakët ja meeny ets kyaj kyuentˈatëdët ko myëjjäˈäyënët.
Perë Jesus yajtsobat duˈun ja kixyuˈunk ets duˈun ja mixyuˈungë jyukyˈäjtën. Yajjukypyëjk ja kuˈookytyoxytyëjkë myäänk diˈib Naín, ets nan yajjukypyëjk ja Jairo nyëëx (Markʉs 5:35, 41, 42; Lukʉs 7:11-15). Jatëgok, ojts dyaˈˈagëdaˈaky “tuˈugë toxytyëjk diˈibë pëjkëp mäjmokx tëgëk jëmëjt”. Axtë ojts ttijy, “Abräänë tyëëmp yˈääts”, tuˈugë ayuk diˈib kyaj yajpääty mä tijaty jyaaybyajttë ja judiyëtëjk (Lukʉs 13:10-16). Ko Jesus dyajtuunyë tyäˈädë ää ayuk diˈib wintsëˈkën myëët, ta dyaˈijxë ko ja toxytyëjk nan mëj yˈity extëm oytyim pënëty ets nan ojts tmëjkugäjpxë ja mëbëjkënë diˈib myëdäjt (Lukʉs 19:9; Galasyʉ 3:7).
¿Wiˈix tyamë toxytyëjk ttukˈoyˈattë? Mä yˈit lyugäärë Asia duˈunë jäˈäy dyajtundë tuˈugë ayuk, ko nyajˈyaˈkëm tuˈugë kiixy duˈun extëm nyajxoˈkëm ja mëdëjkpäˈäjë pyëjy yˈujts. Perë uˈunkteety diˈib Dios mëduump ets tsojkp kyaj duˈun wyinmay. Niˈigyë tkuentˈaty tsuj yajxon niˈamukë yˈuˈunk yˈënäˈk oy myixyuˈungëty o kyixyuˈungëty, dyaˈëxpëky ets dyajtsoybyety.
◼ Jesus tyukjotkujkˈäjtë toxytyëjk. Mä ja judiyëtëjkë kyutujktakn kyaj ijty tsyobääty ja toxytyëjkë yˈää yˈayuk duˈun extëmë tuumbë diˈib të yajjuy. Historiador Josefo diˈib mä siiglë 1 duˈun ijty jyënaˈany: “Kyaj tsyobäädëdë toxytyëjkë yˈää yˈayuk ko tyestiigëˈatët mët ko tyoxytyëjkëty”.
¡Perë Jesus kyaj duˈun wyinmääy! Yëˈë yajtuunë toxytyëjk parë tnigäjpxët ko të jyukypyeky (Matewʉ 28:1, 8-10). Tyäˈädë toxytyëjkëty yˈijxtë ko Jesus yˈoˈky ets nyaxtëjkë, per ja apostëlëty kyaj tmëbëkandë wiˈix jyënandë (Matewʉ 27:55, 56, 61; Lukʉs 24:10, 11). Per ko Jesus yëˈë twinˈijxy ja toxytyëjk parë nyidëstiigëˈatëdët ko të jyukypyeky, ta dyaˈijxë ko tyukjotkujkˈäjtypy ja toxytyëjk duˈun extëmë yetyëjk (Apostʉlʉty 1:8, 14).
¿Wiˈix tyamë toxytyëjk ttukˈoyˈattë? Yetyëjkëty diˈib nyikëjxmˈäjttëbë tuunk mä naymyujkën nan myëjpëjtaktëbë toxytyëjk ko tmëdoogukëdë wiˈix jyënäˈändë. Etsë yetyëjk kasäädë nan wyintsëˈkëdëbë nyëdoˈoxyëty ko tmëdooˈittë wiˈix jyënäˈändë (1 Peedrʉ 3:7; Génesis 21:12).
Ja tëyˈäjtënë diˈib yajpatp mä Biiblyë jotkujkë toxytyëjk dyajnayjawëty
Pënaty pyanëjkxtëbë Jesusë yˈijxpajtën, kyaj dyaˈittë toxytyëjk tsumy matsypyëm ets wyintsëˈkëdëp duˈun extëmë Dios ojts ttuknibëjtäägë ko ojts dyajkojy (Génesis 1:27, 28). Etsë yetyëjk kasäädë kyaj tjäämˈixy tnääxˈixyë nyëdoˈoxy, niˈigyë tnasˈixë ets ja tëyˈäjtënë diˈib mä Biiblyë tyuˈumoˈoyëdët parë mas jotkujk nyayjawëdët ja nyëdoˈoxy (Éfesʉ 5:28, 29).
Ko Yelena tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë, axëëgë netyë nyaˈay tyunyëty. Yëˈë nyaˈay jamë nety të yeeky të pyety mä toxytyëjk axëëk yajtuny ets mä aguanë yajwoogeˈeky. Yelena, ta jyënaˈany: “Biiblyë yëˈë diˈibëts xymyooyë jot mëjää. Ojtsëts nnijawë ko tam tuˈugë Dios diˈibëts xyjantsy tsyojkp, diˈibëts xyajtsobatp ets diˈib naytyukjotmaytyuunëp mët ëjts. Tajëts nˈijxy ko ja nyaˈayëts mbäät tyëgatsy pën yˈëxpëjkypy nanduˈunë Biiblyë”. Ets jantsy duˈun jyajty, ja nyaˈay ojts tyëkë ëxpëjkpë ets ko waanë ja tiempë nyajxy, ta nyëbejty extëmë Jyobaa tyestiigë. Yelena jyënaˈany: “Yëˈë nyaˈayëts ojtsë net nyayjëjpkuwijtsënë etsëts njäjttë naybyokymyaˈkxëdët”. Yelena ta tnimaytyaˈaky ti pudëjkë: “Yëˈë tëyˈäjtënë diˈib yajpatp mä Biiblyë yëˈëts diˈib të xypyudëkë parëts njawët ko yajtsojkpëts ets yajkuentˈäjtpëts mäjëts ngasäädëˈaty” (Kolosʉ 3:13, 18, 19).
Duˈun extëmë Yelena, taaˈäjtp miyonkˈamë Dios mëduumbë diˈib agujk jotkujk yajpattëp. ¿Tiko? Yëˈko mëdë nyaˈay ttundë mëjää parë tmëmëdowdë ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë. Tyäˈädë toxytyëjkëty nan pyattëbë jotkujkˈäjtën, awäˈätstumˈäjtën ets jyäˈäwëdëp ko wintsëˈkëdëbë myëguˈuktëjk diˈib mëët yˈëxpëktë (Fwank 13:34, 35).
Niˈamukë Dios mëduumbë, duˈunë yetyëjk etsë toxytyëjk yˈëxkäjptëp ko pokyjyaˈay yajpäättë ets ko tëgooytyëp, pes nan yëˈë ja Diosë kyojy pyëjtaˈaky diˈib “ijtp yˈayoy”. Per ijttëp seguurë ko pën myëwingoondëbë Jyobaa, diˈib Diosˈäjttëp ets Tyeetyˈäjttëp, nëjkxëp yˈawäˈätspëtsëmdë ets tpäättët “ja kunuˈkxënë diˈibë pyäättëp ja Diosë yˈuˈungëty”. ¡Jantsy oy diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp, duˈunë yetyëjk etsë toxytyëjk diˈib nikëˈë nixäjëdëbë Dios! (Romanʉs 8:20, 21.)
[Rekuäädrë mä pajina 9]
¿Ojtsë apostëlë Pablo dyajkuboky parë toxytyëjk kyäjpxët?
Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany ko “yëˈë toxytyëjkëty amondëp” (1 Korintʉ 14:34). ¿Ti myaytyäˈägan? ¿Waˈan wyinmääy ko kyaj tjattë yaˈëxpëktët? Kyaj, pes xëmë tmëjkumääy ko yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë (2 Timotee 1:5; Titʉ 2:3-5). Mä tuˈugë neky diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë ja Dios mëduumbë diˈib Corinto, ojts tˈanëëmë niˈamukë ets yˈamondët ko tuˈugë myëguˈuk kyäjpxët, kyaj yëˈëyëty ja toxytyëjk, nanduˈunën diˈibë wiink ayuk kyäjpxtëp ets diˈib kugajpxyˈäjttëp (1 Korintʉ 14:26-30, 33). Waˈan ijty ja toxytyëjkëty tkajpxypyottë ja diˈib jam käjpxp parë dyajtëwdë tijaty mët ko tjantsy oy myëdowdë, extëm ijty ja kostumbrë tmëdattë mä tadë lugäär. Pääty, parë yajxon tijaty yajtunët, Pablo ta ojts tˈanëëmë ja toxytyëjkëty ets dyajtëwët “ja nyaˈay mä [...] tyëjk” (1 Korintʉ 14:35).
[Dibujë mä pajina 8]
[Dibujë mä pajina 10]
Jesus tyuknipëjk ja María Magdalena parë nëjkx ttukˈawanë ja apostëlëty ko të jyukypyeky