Kyaj nasˈijxëm ets ti xyajtuˈudujkëm parë kyaj nˈaxäjëmë Diosë myëjˈäjtën
“Diˈib yujy tudaˈaky jäˈäyˈäjtp mëj yˈitäˈäny.” (PROV. 29:23)
¿WIˈIX XYˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?
¿Wiˈixë Jyobaa xymyoˈoyëmë mëjˈäjtën?
¿Ti mbäät xyajtuˈudujkëm parë kyaj nˈaxäjëm ja mëjˈäjtën diˈibë Dios yajkypy?
¿Wiˈix mbäät pyudëkëtyë nmëguˈukˈäjtëm parë tˈaxäjëdë Diosë myëjˈäjtën ko nmëmadakëm tijaty?
1, 2. 1) ¿Ti myaytyäˈägaambyë tyäˈädë ayuk diˈibë Biiblyë kyäjpxnäjxypy “mëjˈäjtën”? 2) ¿Tijaty yajtëˈëwën yaˈˈatsoojëmbitäämp mä tyäˈädë artikulo?
KO XYMYËDOYË tyäˈädë ayuk mëjˈäjtën, ¿ti miimp mä mwinmäˈäny? ¿Ko jantsy oy tijatyë Dios të dyajkojy? (Sal. 19:1.) ¿Ko tˈaxäjëdë mëjˈäjtënë pënaty mas kuwijy, mëkjäˈäy o pënaty tyuundëp tijaty mëjwiin kajaa? Ko Biiblyë tmaytyaˈagyë “mëjˈäjtën”, mä ayuk ebreo yëˈë yˈandijpy diˈib ti jeˈemtsy. Ko ijtyë jäˈäy dyajkojtë meeny wyaˈkxy, yëˈë yajtuundë pujxnë oyatypyë extëmë oorë o platë ets duˈun ijty tsyodëkë nuˈun jyeˈemtsyëty; diˈib mas jeˈemtsy, mas tsooxë. Pääty ko yajkäjpxnäjxyë tyäˈädë ayuk “mëjˈäjtën” ja tyuuny ko yajmaytyaky diˈib tsobatp mëjwiin kajaa o diˈib mëjˈixy mëjmëdoy yajjäˈäwëp.
2 Pënaty myëdäjttëbë kutujkën o pënaty ijttëp mëj, mbäädë jäˈäy yajnaxëdë mëj o wyintsëˈëgëdë. ¿Per ti tsyejpyë Jyobaa nduˈunëm parë xyajnäjxëm mëj? Proverbios 22:4 jyënaˈany: “Ja tudaˈakyˈäjtën ets ko ntsëˈkëmë Jyobaa, wyimbëtsëmy mëkjäˈäyˈäjtën, mëjˈäjtën ets jukyˈäjtën”. Etsë Santiago tkujäˈäyë: “Amutskˈattë mä Dios, es yëˈë mbëjtäˈägëdëp mëj” (Sant. 4:10). Per ¿ti mëjˈäjtënë Jyobaa xymyoˈoyëm? ¿Tijaty mbäät xyajtuˈudujkëm parë kyaj nˈaxäjëm? Ets ¿ti mbäät nduˈunëm parë wiink jäˈäy nanduˈun tˈaxäjët?
3-5. ¿Wiˈixë Jyobaa xymyoˈoyëmë mëjˈäjtën?
3 Diˈib jyaayë Salmo 73, ijt seguurë ko Jyobaa wyitsäˈänyëty parë tyuˈumoˈoyaˈanyëty ets yajmëjpëtsëmäˈänyëty (käjpxë Salmo 73:23, 24).a ¿Wiˈixë Jyobaa dyajmëjpëtsëmy pënaty mëmëdoojëp? Ko tkunuˈkxy mëjwiin kajaa ets ko tkupëky. Extëm nˈokpëjtakëm, xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ti yëˈë tsyejpy (1 Kor. 2:7). Pën nmëmëdoˈojëm, ta mëët nnaymyaˈayëm (Sant. 4:8).
4 Dios nan të xytyuknipëjkëm tuˈugë tuunk: nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (2 Kor. 4:1, 7). Ko nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa ets ko nbudëjkëmë wiink jäˈäy, ta Jyobaa xymyoˈoyëmë mëjˈäjtën. Yëˈë twandaˈaky: “Pënatyëts xyajnäjxtëp mëj, nyajnaxaambyëts mëj” (1 Sam. 2:30). Ets mbäät näjxëm mëj ko xykyupëjkëmë Jyobaa ets ko oy nyajnimaytyakëm mä naymyujkën (Prov. 11:16; 22:1).
5 ¿Ti yˈawijx jyëjpˈijxtëp pënaty myëmëdoodëbë Jyobaa? Biiblyë twandaˈaky: “Yëˈë myajnaxanëp mëj parë xyjaˈˈatëdëdë naxwinyëdë. Ko axëkjäˈäy yajpoˈtëˈëktët, mijts mˈixaampy” (Sal. 37:34). Päätyë Dios mëduumbë yˈawijxtëp ja jukyˈäjtënë winë xëë winë tiempë (Sal. 37:29).
“KYAJTS NYAJTUNY JA MËJˈÄJTËN DIˈIBË JÄˈÄY YÄJKTËP”
6, 7. ¿Tiko mayë jäˈäy kyaj tmëbëjktë Jesus?
6 Extëm të nˈijxëm, Jyobaa xymyoˈoyäˈänëmë mëjˈäjtën. Per ¿ti mbäät xyajtuˈudujkëm parë kyaj nˈaxäjëm? Tuk pëky, yëˈë ko nmëdoˈogujkëm wiˈixaty xyˈanmäˈäyëm pënatyë Dios kyaj kyupëkëdë. Duˈun may jyäjttë anaˈambëtëjk ko Jesus jyukyˈajty. Apostëlë Juan duˈun tmaytyakyë tyäˈädë jäˈäyëty: “Tjamëbëktë Jesus, es jaˈa mët näägëty ja wyintsënëty, kyaj jyënandë mayjyaˈayoty mët ko ttsëˈëgëdë ja fariseety këdiibë nyakykyupëkëdët tsäjptëgoty. Jaˈa ko yëˈëjëty niˈigyë ttsoktë ko ja jäˈäy yajmëjˈatëdë es këdiinëm ja Dios yajmëjˈatëdët” (Fwank 12:42, 43). Oyxyëp ko kyaj tmëjpëjtaktë wiˈix ja fariseety wyinmääytyë.
7 Jesus ojts tnigajpxy tiko mayë jäˈäy kyaj tmëbëjktë ko yëˈë Mesías (käjpxë Fwank 5:39-44). Ja israelitëty kanäk mëgoˈpx jëmëjtë nety kujk tˈawixtë parë jyäˈtëdë Mesías o Kristë. Ja kugajpxy Daniel të nety tnaskäjpxë näˈä jyäˈtäˈäny ets waˈan nääk wyinmääytyë ko të nety jyaˈty. Pääty, ko tˈijxtë kyäjpxwaˈkxyë Juan Yajnëbajtpë, ta may nyayajtëëwëdë: “¿Waˈanëdaa jyaˈatyë Kristë?” (Luk. 3:15). Ok, ta Jesus tyëjkë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, ja Mesías diˈibë nety yˈawijxtëp. Per jotmaymyëët njënäˈänëm ko kyaj myëbëjkëdë pënatyë nety yajxon yˈixyˈäjttëp ja Ley. Päätyë Jesus jyënany: “¿Wiˈixëts miits xymyëbëktëdëts pën mˈëxtääytyëp yëˈë jäˈäyëty es mwintsëˈëgëdët, es kyaj xyˈëxtäˈäytyë esë Dios [myajnaxëdët mëj]?”.
8, 9. Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën wiˈix mbäät dyajtëgoy ja mëjˈäjtën diˈibë Dios xymyoˈoyëm ko naxwinyëdë jäˈäy xyajnäjxëm mëj.
8 Ko naxwinyëdë jäˈäy xyajnäjxëm mëj, mbäät dyajtëgoy ja mëjˈäjtën diˈibë Dios xymyoˈoyëm. ¿Wiˈix? Parë njaygyujkëm nˈokˈijxkijpxyëmë tyäˈädë mëjˈäjtën mëdë tëˈkx jäjjën. Tsäjp, winduky yˈity mëdë tëˈkx jäjjën. ¿Mjamyejtsypy näˈä të xyˈixy tsäjpotm milˈamë mëtsäˈä? Duˈunyë xyajmonyˈijx xyajmonyjäˈäwëm ja mëjˈäjtën diˈib yajpatp tsäjpotm (1 Kor. 15:40, 41). Per ¿nanduˈundaa kyëxëˈëgyë mëtsäˈä ko nyajpatëm mä tuˈugë siudad mä jëën të tyëˈkxpëjktäˈäy? Kyaj. Ko tyëˈkxpëjktäˈäyë jëën mä tuˈugë siudad, ta kyaj yajxon nyekyyaˈixy pën tëˈkx jäjp ja mëtsäˈä. Per kyaj yëˈëjëty ko niˈigyë tyëˈkxy jyajy ja jëën tëjk diˈib mä siudad o diˈib nëˈääy tuˈääy, yëˈë duˈun ko wingon nyajpatëm, pääty kyaj yajxon kyëxëˈëky ja mëtsäˈä diˈibë Jyobaa të dyajkojy. Parë nˈijxëm koots ja mëtsäˈä jam tsäjpotm, tsojkëp nyajpiˈtstäˈäyëmë jëën o nëjkxëm mä tuˈugë lugäär mä kyaj ti jëën.
9 Nanduˈun jyaty mëdë naxwinyëdë jäˈäyë myëjˈäjtën, mbäät dyaˈˈaduky ja mëjˈäjtën diˈibë Jyobaa xymyoˈoyëm ets kyaj nekyyajtsobatëm. Mayë jäˈäy kyaj tkupëktë ja Diosë yˈayuk mët ko ttsëˈëgëdë ko wiˈix yˈanëˈëmxëdët ja jyiiky myëguˈuk o myëtnaymyaayëbë. Axtë Dios mëduumbë mbäät tmëmay tmëdäjttë wiˈixë wiink jäˈäy wyinmayët. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿tsëˈëgëp tuˈugë mixy ko kyäjpxwäˈkxët mä mayë jäˈäy yˈixyˈatyëty, per kyaj pën tnijawë ko yëˈë Testiigë? O nˈokwinmäˈäyëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tyunaampy niˈigyë Diosë tyuunk, ¿ti tyunëp ko yajnëxiˈik yajtukxiˈigët? ¿Kyaj tnekytyunët tijaty tyuknibëjtakëp mët ko wixaty yˈanëˈëmxëty pënaty kyaj tmëjpëjtaˈagyë Diosë tyuunk? Ets pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm të pyokytyuny mëjwiin kajaa, ¿kyuyuˈutsëp mët ko ttsëˈëgë dyaˈˈaxëëgëdë xyëë mä naymyujkën o mët ko kyaj axëëk dyajnayjawëyaˈanyëtyë jyiiky myëguˈuk? Pën yˈijxypy ko mas jëjpˈam oy yˈitët mëdë Jyobaa, ta tˈamdowëdë naybyudëkë “ja mëjjäˈäytyëjk diˈibë tuundëp mä mëbëjkpëtëjk nyaymyukëdë” (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 5:14-16).
10. 1) ¿Ti mbäät tyuny jyatyëty pën xyjotmaytyuˈunëm wiˈixë wiink jäˈäy wyinmay? 2) ¿Wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm ko nˈijtëm yujy tudaˈaky?
10 ¿Ti mbäät xytyuny ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mgäjpxwijëdët ets pën mjatuumbyë mëjää parë oy mDiosmëduny? Mbudëkëdëp ja yˈää yˈayuk pën kyaj mnayajnaxyëty mëj këjxm. Pääty kyaj yˈoyëty naynyikäjpxtutëm o nibëdëˈkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Ets pën tuunmujkëm mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, ¿ntsojkëm parë nyajmëjkugäjpxëm ko mëk nduˈunëm o ko oy tijaty nnigäjpxëm? Pën duˈun näˈäty njäjtëm, oy ko njamyajtsëm ko “diˈib yujy tudaˈaky yëˈë pyadäämbyë mëjˈäjtën” (Prov. 29:23).
11. ¿Wiˈix mbäät nnayjäˈäwëm ko pën xymyëjkugäjpxëm, ets tiko?
11 Pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä naymyujkën o pënaty tunandëp, kyaj mbäät tˈëxtäˈäytyë parë yajmëjkumaytyët (1 Tes. 2:6; 1 Tim. 3:1). Per ¿wiˈix mbäät nyayjawëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ko amumduˈukjot yajmëjkugäjpxët mët ko ti të ttuny? Kyaj yˈadëˈëtsët extëmë Saúl diˈib yajpëdëˈk tuˈugë potsy parë mëj nyaxët (1 Sam. 15:12). Per ¿jyaygyujkëp ko pääty duˈun tijaty të ttuny mët ko Jyobaa të pyudëkëty ets ko kyaj mbäät ti tnekytyuunˈadëˈëtsy pën kyaj kyunuˈkxyëty ets pyudëkëty? (1 Peed. 4:11.) Extëm nnayjäˈäwëm ko nyajmëjkugäjpxëm, ja nyigëxëˈëgäˈäny ti mëjˈäjtënë nˈëxtäˈäyëm (Prov. 27:21).
“MIITS MDUUNDËP DIˈIBË YËˈË TSYEJPY”
12. ¿Tiko näägë judiyë kyaj tmëdowandë ti Jesus jyamaytyak?
12 Ko nmëdäjtëmë axëëkpë tsojkën, nan mbäät yëˈë xyajtuˈudujkëm parë kyaj nˈaxäjëmë Diosë myëjˈäjtën, pes ko xymyëmadakëm, mbäät kyaj nekymyëdowäˈänëm ja tëyˈäjtën (käjpxë Fwank 8:43-47). Jesus ojts jyënaˈany ko nääk ja judiyë kyaj tnekymyëdowandë ti yëˈë jyamaytyak, mët ko yëˈë nety tyunandëp ja Mëjkuˈu tsyojkën. Pääty tˈanmääy: “Jaˈa miits mduundëp diˈibë yëˈë tsyejpy”.
13, 14. 1) ¿Wiˈix të yaˈëxpëjkpëtsëmy tyunyë kukoˈoxy ets ko jäˈäy kyäjpx myaytyäˈäktë? 2) ¿Pën nmëdooˈitäˈänëm wiˈix jyënaˈany?
13 Yëˈë tatsk ndukˈagoˈonëm diˈib nˈoymyëdoˈojëm (2 Peed. 3:5). Jyobaa ojts xyajkojëm parë kyaj näˈäty nmëdoˈojëm diˈib kyaj tyimjëjpˈamëty. Oktunë tyäˈädë: mmëdoogukë tijaty tyam naˈamp. ¿Tijaty mmëdoopy? Waˈanë nety kyaj të xymyëdoy diˈib tyam mmëdoopy. ¿Tiko? Yëˈko mgukoˈoxy yëˈë mbudëjkëp parë tyam jeˈeyë xymyëdowët tijaty naˈamp, ets mbäät kanäk pëky tijaty xymyëdoy. Të yaˈëxpëjkpëtsëmy ko tsip nmëdoˈogujkëm tijaty naˈamp ko jäˈäy jyantsy kyäjpx jyantsy myaytyäˈäktë. Ko nmëdoˈojëm majtskë jäˈäy myaytyäˈäktë kyaj mbäät yajxon nmëdoˈogujkëm wiˈix jyënäˈändë, tsojkëp nwinˈijxëm diˈibë nmëdooˈitäˈänëm. Ets yëˈë nwinˈixäˈänëm diˈib nˈoymyëdoˈojëm. Ja judiyëtëjk kyaj tmëdowandë wiˈixë Jesus jyënany mët ko yëˈë nety tyunandëp ti ja Mëjkuˈu tsyejpy.
14 Proverbios tmaytyaˈaky ko wijyˈäjtën etsë tsuuˈat lokëˈat, duˈunxyëp extëm xymyëgäjpxëm ets akˈyajmëmëdowandëp (Prov. 9:1-5, 13-17). Pääty, tsojkëbë net nwinˈijxëm pën yëˈë nmëdooˈitäˈänëm wiˈix jyënaˈanyë Jyobaa mëdë Jesus o wiˈix jyënaˈanyë Satanás. Ets yëˈë nmëdooˈitäˈänëm wiˈix jyënaˈany ja diˈib ntsojkëm xykyupëjkëm. Pesë Jesus jyënany ko ja byorreegëty myëdooˈijttëp ko tmëgajpxy ets panëjkxëdëp (Fwank 10:16, 27). Yëˈëjëty yajpäättë mä “tëyˈäjtën” ets “kyaj dyoˈkmëdoy ja diˈibë kyaj tˈixyˈaty” (Fwank 10:5; 18:37). Pënaty duˈun tyuundëp mëdë yujyˈat tudaˈakyˈat, ta Dios yajnaxëdë mëj (Prov. 3:13, 16; 8:1, 18).
NYIKEJY MËJˈÄJTËN PARË MIITSËTY
15. Ko Pablo yˈayooy, ¿tiko mëj nyäjxtë ja myëguˈuktëjk?
15 Ko nmadakëm mä nduˈunëmë Diosë tyuunk, ta nanduˈunë jäˈäy tˈaxäjëdë Diosë myëjˈäjtën. Apostëlë Pablo duˈun tnijäˈäyëdë ja Dios mëduumbë diˈib Éfeso: “Nmënuˈxtaktëp es këdiibë miits mtsipkaˈaxtët mët kots ëj yam nˈayoy [...]. Mbatëdëp miitsëty es [...] oy mwëˈëmdët mëdë Dios” o mnaxtët mëj (Éfes. 3:13). ¿Ti myaytyäˈäganë Pablo? ¿Tiko mëj nyäjxtë ja Dios mëduumbë diˈib Éfeso ko Pablo yˈayooy? Yëˈko Pablo pyudëjkëˈadëts ja myëguˈuktëjk oy tpatyë amay jotmay, duˈun ttukˈijxtë ko diˈib mas tsobatp yëˈë ko nmëduˈunëmë Dios. Koxyëbë Pablo ojts tkamëmadaˈaky ja ayoˈon jotmay, taxyëp ja myëguˈuktëjk wyinmääytyë ko kyaj jyëjpˈamëty ttunëdë Diosë tyuunk, yˈitët oy mëët ets tˈawix tjëjpˈixët ja kunuˈkxën. Per ko Pablo tmëmadaky, ta ttukˈijxy ja myëguˈuktëjk ko tsobatp mëjwiin kajaa tijaty yajtuump parë nbanëjkxëmë Kristë.
16. ¿Ti jotmayë Pablo pyat Listra?
16 Ko Pablo tmëmadaky ets ttukˈijty ttukxoonyë Diosë tyuunk, yëˈë diˈibë myëguˈuktëjk mëjämooyëdë mëjwiin kajaa. Apostʉlʉty 14:19, 20 jyënaˈany ko “jyäjttë israelitëty diˈibë tsoˈondëp Antyokiië es lkonyë, es tˈanmääytyë ja jäˈäy es tkukäˈätstët yëˈë Pääblë. Es ko twinmääytyë ko të yˈeeky, ta tpajëdojttë tmënëjxtë käjpnbëˈäjp [Listra]. Es ko nyaymyujkëdë diˈibaty myëbëjktë Jesus jam Pääblë pyëˈääy, net tyënääyeˈky yëˈë Pääblë jatëgok es tyëjkë käjpnoty. Es jakumbom tsyoˈony mët ja Bernabee, nyëjxtë Derbe”. ¡Jantsy oy ja ijxpajtën diˈib yäjk! Tëgok wyinmääytyë ko të nety yˈooky, per jakumbom, ta tsyoˈony ets ojts tyuˈuyoˈoy 100 kilometrë, pes kyaj nety ti karrë extëm tyam.
17, 18. 1) ¿Wiˈixë Timoteo yajxon tnijäˈäwë ko Pablo yˈayooy Listra? 2) ¿Ets wiˈix pyudëjkë ko Pablo tijaty tmëmadaky?
17 ¿Jamë netyë Timoteo ko Pablo yajtsäägäˈtsy? Waˈanë netyë jam yajpääty, oyë liibrë Apostʉlʉty tkanigajpxy. Timoteo nyijäˈäwë yajxon wiˈixë Pablo jyajty. Duˈunë Pablo tˈanmääy ko ttuknijäˈäyë ja myëmajtskpë neky: “Mij mbadiimpy yajxon ja nˈëxpëjkënëts extëmts njikyˈaty, [...] extëmts ëj njäjty ngëbejty”. Timoteo kyaj jeˈeyë tnijäˈäwë ko yajtsäägäˈtsy Listra, nan nyijäˈäwë ko yajjëduubëtsëëmy Antioquía ets ko jäˈäy jyayaˈooganë Iconio (2 Tim. 3:10, 11; Apos. 13:50; 14:5, 19).
18 Pablo tˈanmääyë Timoteo: “Mbadiimpy yajxon ja nˈëxpëjkënëts”. Timoteo nyijäˈäwë yajxon tijatyë apostëlë Pablo myëmadak ets kajaa tijaty tyukniˈˈijxë. Ko Pablo ojts nyijkxy Listra, Timoteo jantsy oyë nety Dios mëduny ets ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä “Listrë käjpn esë Ikonyë käjpn jyënäˈändë ko Timotee jyikyˈaty tëyˈäjtën mëët” (Apos. 16:1, 2). Ok, ta Timoteo yajwinˈijxy parë yajtuknipëkëdë tuunk diˈib mëjwiin kajaa (Filip. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3).
19. ¿Wiˈix mbäät pyudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm ko nmëmadakëm tijaty?
19 Pën nduunˈadëtsëmë Diosë tyuunk, mbäät pyudëkëtyë nmëguˈukˈäjtëm ets mas niˈigyë ënäˈktëjk. Ja ijxpajtën diˈib nyäjkëm mbäät pyudëkëty parë oy Dios mëdundët. Yëˈëjëty yˈijxtëp wiˈix ngäjpx nmaytyakëm mayjyaˈayoty, wiˈix ngäjpxwäˈkxëm ets wiˈix nwinguwäˈkëmë amay jotmay. Pääty, nˈokmëmadakëm extëmë Pablo diˈib yajkëjx yajnäjx tijaty parë tpudëjkë myëguˈuktëjk ets tpäättët “ja nitsokën diˈibë winë xëë winë tiempë” (2 Tim. 2:10).
20. ¿Tiko mbäät niˈigyë nˈëxtäˈäyëm ja mëjˈäjtën diˈibë Dios yajkypy?
20 ¿Këdii yëˈëxyëp mbäät niˈigyë nˈëxtäˈäyëm parë Dios xyajnäjxëm mëj? (Fwank 5:44; 7:18; käjpxë Romanʉs 2:6, 7.) Jyobaa “myoˈoyaampy ja jikyˈäjtënë winë xëë winë tiempë” pënaty tyuundëbë mëjää parë tˈaxäjëdë mëjˈäjtënë diˈib yëˈë yajkypy. Ets ja ijxpajtënë diˈib nyäjkëm nan mbäät pyudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm parë tmëmadäˈäktët ets jyukyˈattë winë xëë winë tiempë. Pääty, kyaj yˈoyëty nasˈijxëm ets ti xyajtuˈudujkëm parë kyaj nˈaxäjëm ja mëjˈäjtën diˈibë Dios yajkypy.
[Notë]
a Salmo 73:23, 24: “Per xëmëts nyajpääty mët mijts; mijts xywyijtsp mäjëtsë nˈaˈoygyëˈë. Mëdë mgäjpxwijën xytyuˈumoˈoyaˈanyëts. Ets ok, tajëtsë net xymyënëjkxäˈäny mä ja mëjˈäjtën”.
[Dibujë diˈib mä pajina 22]
[Dibujë diˈib mä pajina 25]
[Dibujë diˈib mä pajina 26]
Ënäˈktëjk pyëjktëbë kuentë wiˈix myadäˈäktë diˈib mëjjäˈäy mëjˈënäˈk