Nˈokˈyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa

1. ¿Pën tyamë naxwinyëdë jäˈäy yajmëjpëtsëëmdëp?

TYAMË naxwinyëdë jäˈäy yëˈëyë myëmay myëdäjtëp wiˈix këˈëm yˈoknayajmëjpëtsëmëdët, ixtëm ko nyayajpatëdë mä redes sociales parë jäˈäy tˈixtët tijaty tyuundëp. Per ëjtsäjtëm, yëˈë mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa Dios. Mä yäˈädë artikulo yëˈë yajnimaytyäˈägäämp tiijën yˈandijpy nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ets tiko mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëm. Nanduˈun yajnimaytyäˈägäˈäny ti mbäät nduˈunëm etsë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ixtëm pyaaty nyitëkëty, ets wiˈix tim tsojk ja xyëëw dyajmëjpëtsëmäˈäny.

¿TI YˈANDIJPY NYAJMËJPËTSËˈËMËMË JYOBAA?

2. ¿Wiˈixë Jyobaa nyayajmëjpëtsëëmë mä ja kopk Sinaí? (Ixë dibujë mä rebistë nyiˈak).

² Biiblyë tnimaytyaˈaky ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë ijtp mëj. Ixtëm nˈokpëjktakëm, näämnëmë nety ja israelitëty të yˈawäˈätspëtsëmdë jap Egipto, ko Jyobaa tyukˈijxëdë ja myëjˈäjtën. Mbäät nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix tyuun jyäjtë. Jamë nety yajpäättë miyonkˈam ja israelitëty mä ja kopk Sinaí parë tmëdoowˈitäˈändë wiˈixë Dios yˈanëˈëmxëyäˈänëdë. Ta ja yoots nyaybyëjktakë kootspëmiimnë jam kopkëjxy ets ojts jyantsy yuˈkxy amëjääw. Ta pyëtsëëmyë jok ets yajmëdooy nyojktaˈagyë anaa wëtsuk, nanduˈun yajmëdooy ko yajtukxuˈuxy ja tsäjpkäwäj (Éx. 19:​16-18; 24:17; Sal. 68:8). Mëjˈixy mëjjawë ja israelitëty tˈijxtë ko duˈunë Jyobaa nyayajmëjpëtsëëmë.

3. ¿Wiˈix mbäädë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm?

³ Ets ëjtsäjtëm, ¿mbäädëdaa Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm? Mbäät. Tuk pëky wiˈix mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëm yëˈko ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy nuˈunën tmëdaty ja mëkˈäjtën ets wiˈix yëˈë jyaˈayˈaty. Nanduˈun mbäät nguˈëw ngukäjpxëm ko xypyudëjkëm parë tijaty nduˈunëm (Is. 26:12). Duˈun ttuuny ja rey David. Tëgok ojtsë Jyobaa tkuˈëw tkukäjpxë mä nety jam të tyuˈukmuktë ja israelitëty, duˈun nyuˈkxtaky: ‘[Jyobaa], mijts mjaˈäjtypy ja mëjˈäjt kutujkën, ja mëjˈäjt oyˈäjtën, ja ënaˈamën kutujkën ets ja mëjwinmäˈänybyë këjaawinmäˈänybyë, jako tëgokyë jënuˈun winë yˈityën ets yajpaatyën tsäjpotm ets naaxwiiny mijts yëˈë mjaˈäjtaapy’. Ko nyuˈkxtaktääy, ta “ja mayjyaˈay tyëjkëdë ëëbë ets dyajmëjpëtsëëmdë Dios” (1 Crón. 29:​11, 20, TY).

4. ¿Wiˈixë Jesús dyajmëjpëtsëëmyë Jyobaa?

⁴ Ko Jesús jyukyˈajty yä naxwiiny wiˈixëm ja tyeety dyajmëjpëtsëmy. Ixtëm ko ojts ttuny ja miläägrë, yëˈë yajmëjpëtsëëmë tyeety (Mar. 5:​18-20). Nanduˈun dyajmëjpëtsëëmy mä wiˈix kyajpxy myaytyaky ets wiˈixë jäˈäy dyajnayjyäˈäwë. Ixtëm tëgok, tamë netyë Jesús yaˈëxpëky mä sinagogë, ko tˈijxy tuˈugë toˈoxytyëjk mëdiˈibë 18 jëmëjt kujk yaˈˈayowëbë kaˈoybyë, të nety yajjëguˈxënë. Ko Jesús tˈijxy ko nëgooyë nety yˈayoownë, ta tpaˈˈayoy ets tˈanëmääy: ‘Të yëˈë mbäˈäm mniwäˈätsyë’. Ta ojts tkëˈënixajy ja toˈoxytyëjk ets yˈagëdaky, ta ‘ja Dios tmëjäˈäw tjantsyjäˈäwë’ (Luc. 13:​10-13, TY). Ko yäˈädë toˈoxytyëjk ojts nyiwijy, yajmëjpëtsëëmë Jyobaa ets ëjtsäjtëm nan tam tiko mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa. Min nˈokˈijxëm.

¿TIKO MBÄÄT NYAJMËJPËTSËˈËMËMË JYOBAA?

5. ¿Tiko mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa?

⁵ Nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa mët ko nwingutsëˈkëm mëjwiin kajaa. ¿Tiko? Min nˈokˈijxëm kanääk pëky. Yëˈko Jyobaa kumëjääw ets ninäˈä ja myëkˈäjtën kyajëjpkëxy (Sal. 96:​4-7). Myëdäjtypy wijyˈäjtën, ixtëm ko nˈijxëm mä wiˈix tijaty të dyajkojy. Nan të xymyoˈoyëm ja jukyˈäjtën ets tijaty nyajtëgoyˈäjtëm (Apoc. 4:11). Ninäˈä nanduˈun xykyamastutëm (Apoc. 15:4). Xëmë ttukˈoybyëtsëmy tijaty tyuumpy ets nan kyuytyuumpy ja wyandakën (Jos. 23:14). Päätyën ja kugajpxy Jeremías tˈanëmääyë Jyobaa: “Mä tëgokyë yëˈë ëxpëkjyaˈaytyëjkën ets mä tëgokyëty yëˈë yajkutujkpëtëjkën naaxwiinybyë yajpäättën kamää duˈumbë ta mijtsën” (Jer. 10:​6, 7, TY). Ixtëm nˈijxëm taaˈäjtp tiko mbäädë ndeetyˈäjtëmë Jyobaa nwingutsëˈkëm. Per kyaj jeˈeyë nwingutsëˈkëm, ntsojkëm nanduˈun.

6. ¿Tiko ntsojkëmë Jyobaa?

⁶ Nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa mët ko ntsojkëmë amumduˈukjot. ¿Tiko ntsojkëm? Yëˈko jantsy oy jyaˈayˈaty. Ixtëm nˈokpëjktakëm, paˈˈayoop nasˈayoˈowëp (Sal. 103:13; Is. 49:15). Ets ko nyajnäjxëmë amay jotmay, mëk nanduˈun tjawë ets xypyaˈˈayoˈowëm (Zac. 2:8). Nan xypyudëjkëm parë nmëwingoˈonëm ets oy mëët nˈijtëm (Sal. 25:14; Hech. 17:27). Jyobaa yujy tudaˈaky jyaˈayˈaty, “windakp parë tˈixyë tsäjp etsë nax, parë dyajpëdëˈëky naxwayoty ja mëdiˈibë yujy tudaˈaky” (Sal. 113:​6, 7). Päätyën nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa mët ko jantsy oy jyaˈayˈaty (Sal. 86:12).

7. Ko të nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën, ¿wiˈix mbäädë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm?

⁷ Nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa mët ko ntsojkëm etsë jäˈäy yˈixyˈatëdët. May tyamë jäˈäy kyaj tnijawëdë pënën Dios. ¿Tiko? Yëˈko Satanás yëˈë tukmëbëjkëdëp mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets yëˈë yaˈitëdëp kubiˈits kuˈook (2 Kor. 4:4). Satanás tyukmëbëjkypyë jäˈäy ko Jyobaa xytyukkumëdoˈowën tijaty ets ko yëˈë yajjaˈäjtypyë amay jotmay mëdiˈibë tyamë naxwinyëdë jäˈäy pyatypy. Per ëjtsäjtëm nnijäˈäwëm ko kyaj dyuˈunëty. Päätyën nbudëjkëmë jäˈäy ets tˈixyˈattët pënën Dios ets duˈun mbäät dyajmëjpëtsëmdë (Is. 43:10). Min nˈoknimaytyakëm wiˈix mbäädë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ixtëm pyaaty nyitëkëty, duˈun ixtëm jyënaˈanyë Salmo 96.

¿WIˈIX MBÄÄDË JYOBAA NYAJMËJPËTSËˈËMËM IXTËM PYAATY NYITËKËTY?

8. ¿Wiˈix tuk pëky nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa? (Salmo 96:​1-3).

⁸ (Käjpxë Salmo 96:​1-3). Mbäädë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ixtëm nigäjpx nimaytyakëm. Mä yäˈädë tekstë xyˈanëmäˈäyëm ets nguyˈëˈëw nguyyaxëmë Jyobaa, nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëmë xyëëw, nnigäjpx nimaytyakëm wiˈix yëˈë xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm ets nanduˈun wiˈix tmëdatyë mëjˈäjtën. Duˈunën nety nyajmëjpëtsëˈëmëm ja nDeetyˈäjtëm Jyobaa. Duˈun ttundë ja israelitëty ets ja Diosmëduumbëty mä primer siiglë, ojtsë jäˈäy ttukmëtkäjpx ttukmëtmaytyäˈäktë pënën Jyobaa ets tijatyë nety të tyukmëdunëdë (Dan. 3:​16-18; Hech. 4:29). ¿Wiˈix mbäät nanduˈun nduˈunëm?

9, 10. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ixtëm yajnimaytyaˈagyë Angelina? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁹ Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë nmëguˈukˈäjtëm Angelina mëdiˈibë tsënaapy Estados Unidos.a Yëˈë ojts dyajnigëxëˈky ja jotmëkˈäjtën ko tnimaytyakë Diosë xyëëw mä myëduny. Pes näämnëmë nety të tyëkë tuumbë ko yaˈˈanëmääytyë mët ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë nety näämnëm nanduˈun të tyëkëdë tuumbë ko myëdatandëbë reunyonk ets ko jap tnimaytyäˈäktët pënën yëˈëjëty parë nyayˈixyˈatëdët mët ja myëguˈuktëjk. Angelina ta twinˈixy tuˈuk majtskë retratë parë tnimaytyäˈägäˈäny wiˈixën agujk jotkujk jyantsy nyayjyawëty ko yëˈë tyestiigëty. Per mä nety jam kyanaxynyëm, ta tuˈugë mixy jawyiin nyajxy ets ojts tnimaytyaˈaky ko japë nety të yeeky të pyety mä Diosë kyäjpn, per ta tnixiky ttukxiky tijatyë Testiigë myëbëjktëp. ¿Wiˈixë Angelina nyayjyäˈäwë? Yëˈë jyënaˈany: “Nëgooyëtsë ngorasoon ojts pyujnë, ixtëmëts ojts ndimytsyëˈkënë. Per tajëts njënany: ¿Tii naˈixëbëtsë net ko jäˈäy axëëk të tnimaytyaˈagyë Jyobaa o nikäjpxtuˈudaambyëts?”.

¹⁰ Ko ja mˈijxy myaytyaktääy, ta ja Angelina tmënuˈkxtakyë Jyobaa jyodoty wyinmäˈänyoty ets ta tˈanëmääy ja myëguˈuk: “Tuknaxtëm të nyaˈk të nbajtëm. Ëjts nan japëts të nmutskˈaty mä Diosë nyax kyäjpn ets tyam duˈunyëmëts testiigë”. Angelina kyaj jyotˈambëjky, yuunk naxypy nyaybyëjtakë. Ets tyukˈijx ja myëguˈuktëjk ja retratë mëdiˈibë nety të twinˈixy mä wiˈix agujk jotkujk tmëduundë Jyobaa mëdë myëguˈuktëjk, ets ok, ta net ojts tnimaytyaky ja myëbëjkën (1 Ped. 3:15). Ko Angelina tnimaytyaktääy, ja mˈixy të nety jyotxeemy ets jyënany ko nan jyamtsyejtsypy wiˈix ojts agujk jotkujk yajpääty ko yeˈky pyejty mä Diosë nyax kyäjpn. Angelina jyënaˈany: “¡Jantsy jotkujkëts nnayjyawëty kotsë Jyobaa xyëëw ojts nyajmëjpëtsëëmë!”. Ëjtsäjtëm nan agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa, oy jyaajëty mä jäˈäy axëëk nyimaytyaˈagyë.

11. Nuˈun kujkë tiempë pyety kyuˈty, ¿wiˈixë Diosmëduumbë tkuytyundë ixtëm jyënanyë Salmo 96:8?

¹¹ (Käjpxë Salmo 96:8). Mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ko nyäjkëm tijaty nmëdäjtëm. Nuˈun kujkë tiempë pyety kyuˈty, duˈunyëmë Diosmëduumbëty dyajmëjpëtsëmdë Jyobaa ko dyaktë tijaty myëdäjtëp (Prov. 3:9). Ixtëm nˈokpëjktakëm, ja israelitëty ojts yˈayak yˈagonëdë parë ojts yajkojy ja templë (2 Rey. 12:​4, 5; 1 Crón. 29:​3-9). Nääk ja Jesúsë yˈëxpëjkpëty ojts nanduˈun dyajtundë ja jyukyˈäjt myadakën parë tpudëjkëdë Jesús ets ja yˈapostëlëty (Luc. 8:​1-3). Ets mä primer siiglë, nan ojtsë Dios mëduumbëty yˈayak yˈagonëdë parë tpudëjkëdë ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë nety të yˈayoˈonbäättë (Hech. 11:​27-29). Tyam, nanduˈun nˈayäjk nˈagoˈonëm parë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm.

12. ¿Wiˈixë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ko nˈayäjk nˈagoˈonëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹² Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa myëjpëtsëmy ko nˈayäjk nˈagoˈonëm. Mä jëmëjt 2020, ojts yˈamääytyëkë jëˈkxy pëky jap Zimbabue mët ko jeky ojts yˈijnë mä kyaj ja nëë tuu yˈokmiinë ets mbäädë nety miyonkˈamë jäˈäy yuuˈooktë. Japë nety tsyëënë ja nmëguˈukˈäjtëm Prisca. Yëˈë xëmë mierkëlës ets biernës ojts nyijkxy jënˈayeˈepy tëjkˈayeˈeybyë oyë nety tjanidiempëty ets ja kyam tˈëxkukët. Pääty ja myëjënbäˈä myëdëjkpäˈä nyëxik tyukxikëdë ko jeˈeyë nyijkxy jënˈayeˈepy tëjkˈayeˈeybyë ets yˈanëmääyëdë: “¿Ti mijts myuuˈoogäämbë?”. Yëˈë ta tˈatsooy: “Jyobaa ninäˈä tkamäjtstuˈuty pënaty mëduunëp”. Ko tiempë nyajxy, ta Diosë kyäjpn dyajtuuny ja meeny sentääbë mëdiˈibë yaˈˈayäjk yaˈˈagoˈonëp parë ojts yajjuyë jëˈkxy pëky ets yajmooytyë ja nmëguˈukˈäjtëm. Pääty ja Prisca myëjënbäˈä myëdëjkpäˈä mëjˈixy tjäˈäwëdë ets axtë duˈun yˈanmääyëdë: “Dios kyaj të mäjtstuˈutyë, njanijawëyandëbëts jaˈijty pën yëˈë”. Ta niwëxtujk ja jäˈäy yeˈeytsyondaktë reunyonk.

13. Ixtëm jyënaˈanyë Salmo 96:​9, ¿ti mbäät nduˈunëm parë nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa?

¹³ (Käjpxë Salmo 96:9). Mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ko nyajnëjkxëm ja jukyˈäjtënë wäˈäts. Tëëyëp ja saserdotëty naybyuj nayjyaˈtsëdëp ijty ko tmëdundë Dios mä ja wittëjk ets mä ja templë (Éx. 40:​30-32). Ëjtsäjtëm nanduˈun tyam nnayaˈijtëm wäˈäts nikëjxy këbajky, per mëdiˈibë mas jëjpˈam, yëˈë ko nmëduˈunëmë Jyobaa wäˈäts (Sal. 24:​3, 4; 1 Ped. 1:​15, 16). Tsojkëp nbëjktakëm ja winmäˈäny ets nmastutëm mëdiˈibë Biiblyë tyijpy ja jekypyë jukyˈäjtën ets nbaduˈudëjkëm ja jembyë jukyˈäjtën. Ja jekypyë jukyˈäjtën, yëˈë yˈandijpy ko nmäjtstutëm ja axëëkpë jot winmäˈäny etsë tuˈunën käjpxën. Ets ko nbaduˈudëjkëm ja jembyë jukyˈäjtën, yëˈë yˈandijpy ko nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën, ja jäˈäyˈäjtën ets ja jot winmäˈäny ixtëmë Jyobaa tkupëky (Col. 3:​9, 10). Mët yëˈëgyëjxmë Jyobaa nyaybyudëkë, mbäät duˈun dyajtëgatstë ja jyukyˈäjtën pënaty jantsy axëëk yajnëjkxtëp ja jyukyˈäjtënë ets pënaty jantsy axëkjäˈäyëty.

14. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Jack? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁴ Jack jantsy axëkjäˈäyë nety ets oypyënëty tsyëˈëgëty, ja nety yajtijy Demonyë. Ixtëmë nety axëëk të yˈadëˈëtsy ets të tyuundëgoy, yëˈë yajtuknikäjpxpajtë oˈkën. Per mä nety jap tˈëwxity ja yˈoˈkën, ta tyëjkë ëxpëjkpë mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety jap nëjkxp pujxndëgoty. Ko tiempë nyajxy, ta Jack ojts dyajtëgäjtsnë ja jyukyˈäjtën ets ojts nyëbajnë. Jack mëjwiin kajaa dyajtëgäjtsy ja jyukyˈäjtën, pääty ja pujxndëjk kuentëˈäjtpëty ojts nyijëˈëy nyiyäˈäxëdë ko ojts yajmëjnëjkxnë mä yˈoogäˈäny ets ja mëdiˈibë tuump sargentë, duˈun jyënany: “Mä yäˈädë pujxndëjk, Jack yëˈë nety niˈigyë axëkjäˈäy, per tyam të dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën ets yëˈë niˈigyë oy jäˈäyˈäjtp”. Kyum sëmään mä netyë Jack të yˈoˈknë, ta ja nmëguˈukˈäjtëm ojts jap nyëjkxtë pujxndëgoty parë ttunäˈändë ja reunyonk ets ta tˈijxtë ko tapë nety tuˈugë yeˈeytyëjk të myiny mëdiˈibë ninäˈä kyaminynyëm. ¿Tidaa ko ojts myiny? Yëˈko tˈijxy wiˈixë Jack dyajtëgäjtsy jyukyˈäjtënë mëjwiin kajaa. Yëˈë nyijawëyan tii mbäät tˈoktuny parë tˈawdatëdë Jyobaa. Yäˈädë yˈijxpajtënë Jack, yëˈë xytyukˈijxëm ko mbäät nyajmëjpëtsëˈëmëmë nDeetyˈäjtëmë Jyobaa, pën nyajtëgäjtsëmë jot winmäˈäny ets ja jukyˈäjtën (1 Ped. 2:12).

¿WIˈIXË JYOBAA TIM TSOJK DYAJMËJPËTSËMÄˈÄNYË XËËW?

15. ¿Ti Jyobaa tyunaampy tim tsojk parë dyamëjpëtsëmäˈänyë xyëëw? (Salmo 96:​10-13).

¹⁵ (Käjpxë Salmo 96:​10-13). Mä Salmo 96 jap yajnimaytyaˈagyë Jyobaa ko yëˈë tuˈugë Rey mëdiˈibë tëyˈäjtënë myëët tijaty pyayeˈepy. Per ¿wiˈixën tim tsojk dyajmëjpëtsëmäˈänyë xëëw? Ko tpayeˈeyaˈany tijaty ets ttunäˈäny ja tëyˈäjtën. Tim tsojkë dyajkutëgoyaˈany tukëˈëyë relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty mët ko tëgatsy të nyigäjpx të nyimaytyäˈägëdë (Apoc. 17:​5, 16; 19:​1, 2). Waˈan näägë jäˈäy nëjkx tpëjktäˈäktë wyinmäˈäny tmëdunäˈändë Jyobaa ko nety tˈixtë kyutëgoy ja relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty. Ets mä Armajedon, ta Jyobaa dyajkutëgoyaˈany niˈamukë Satanásë jyaˈay, pënaty axëkˈijxëdëp ets pënaty axëëk nigäjpx nimaytyakëdëp, per yajnitsoˈogaampy pënaty tsojkëdëp, mëmëdoowëdëp ets yajmëjpëtsëëmëdëp (Mar. 8:38; 2 Tes. 1:​6-10). Ko netyë Jesús të yˈAnaˈamgëbajnë Tuk Mil Jëmëjt ets të nˈaktuknäjxëm ja tim okpë jotmay, ta Jyobaa xyëëw dyajmëjpëtsëmäˈäny ixtëm pyaaty nyitëkëty (Apoc. 20:​7-10). Mä taabë tiempë, të nety ‘ja naxwinyëdë tyuktujktäˈäy mët ja wintsën [Jyobaa] ja myëjˈäjt yˈoyˈäjtën, jëduˈun ta yëˈë mëj nëë kyomyën’ (Hab. 2:​14, TY).

16. Ixtëm të nˈijxëm mä yäˈädë artikulo, ¿wiˈixë net mbäät tyam nbëjktakëmë winmäˈäny? (Ixë dibujë).

¹⁶ ¡Jantsy oy ko jyäˈtët ja tiempë mä nëjkx niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy dyajmëjpëtsëmyë Jyobaa ixtëm pyaaty nyitëkëty! Per mientrës jyaˈtyë yäˈädë tiempë, nˈoktuˈunëmë mëjääw parë duˈunyëm tyamë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm, pes yëˈë nikëjxmˈäjtëm. Pääty, mëdiˈibë wyoowˈyeˈeytyëbë Jyobaa tyestiigëty të twinˈixyë yäˈädë tekstë mëdiˈibë tunäämp mä jëmëjt 2025, Salmo 96:8: “Yajmëjpëtsëmdë Jyobaa ixtëm pyaaty nyitëkëty”.