Nˈokkuentˈäjtëmë tääk teety diˈib të myëjjäˈäyënë
“[Uˈunk ënäˈkëty], kyaj nnaytsyojkëm jeˈeyë wingëˈëy agëˈëy, naytsyojkëm extëm mbäät yaˈixy diˈibë nduˈunëm mët ja tëyˈäjtën.” (1 FWANK 3:18)
¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?
Ko ja mëjjäˈäytyëjk nimëjää ja xyëë tiempë tˈakˈyajnaxtët, ¿wiˈix mbäät nyayjëjpˈixëdë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk?
¿Näˈä mbäädë tääk teety dyajtëgoyˈaty parë pyudëkëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk?
¿Wiˈix mbäät xypyudëkë diˈib kyuentˈäjtypy ja tyääk tyeety diˈib të myëjjäˈäyënë?
1, 2. 1) ¿Ti jotmay wyinguwäˈkëdëp mayë familyë? 2) ¿Tijaty nayajtëëwëdëp? 3) ¿Wiˈix mbäät ja tääk teety ets ja uˈunk ënäˈk nyayjëjpˈixëdë ko kyëxëˈëgëdë duˈumbë jotmay?
MËK tjawëdë uˈunk ënäˈk ko tˈixtë tyääk tyeety kyaj mbäät këˈëm tijaty tˈoktuunëdë diˈib oy mëk të yajpäättë. Näˈäty, mbäät tmëdoyˈaty ko të kyëday ja tääk o teety ets të tyëjˈyë yˈëxpäjk o të tyëgoy mët ko kyaj të tnijawë mätsoo nyëjkxët, o të pyaatyëty tuˈugë mëk päˈäm. O mbäädë net ja mëjjäˈäytyëjk tsyiptakxëdë tkupëktët ko të tyëgatsyë jyukyˈäjtën o ko kyaj mbäät këˈëm tijaty tnekytyundë (Job 14:1). ¿Ti mbäät yajtuny? ¿Wiˈix mbäät yajkuentˈaty?
2 Tuˈugë artikulo diˈib nyimaytyakypy mä wiˈix mbäät yajkuentˈatyë mëjjäˈäytyëjk, jyënaˈany: “Tsiptakp nimaytyakëm tijaty jotmay jaˈäjtp ko jäˈäy myëjjäˈäyënë, per ja familyë diˈib të tnimaytyäˈäktë tijaty mbäät yajtuny ets të ttukniwitsëdë, nyijäˈäwëdëp ti tyundëp ko nety ja mëjjäˈäytyëjk yajkuentˈatäˈäny”. Oy ko nˈawijxëm ko seguurë kyëxëˈëgäˈänyë jotmay ko jäˈäy myëjjäˈäyënë. Pääty, jëjpˈam nnayjëjpˈijxëm ti diˈib ndunäˈänëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät nyaybyudëkëdë familyë parë duˈun ttundët mët ko tmëdattë tsojkën.
¿WIˈIX NNAYJËJPˈIJXËM KO JA MËJJÄˈÄYTYËJK NIMËJÄÄ JA XËË TIEMPË TˈAKˈYAJNAXTËT?
3. ¿Ti mbäät ttundë nääk ja familyë ko tyääk tyeety dyajtëgoyˈäjnëdët ja naybyudëkë? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.)
3 Jäjtpë tiempë mä mayë tääk teety dyajtëgoyˈäjnëdë naybyudëkë ets kyaj mbäät këˈëm nyekynyayˈixëdë (Ecl. 12:1-7). Ko duˈun jyatët, ta net mët ja yˈuˈunk yˈënäˈk twinmaytyët wiˈix mbäät yajkuentˈaty ets yaˈëxtäˈäyët tijaty naybyudëkë mbäät tˈaxäjëdë. Oy ko tyuˈukmuktët parë tˈixtët tijaty naybyudëkë yajtëgoyˈajtypy ja mëjjäˈäytyëjk, ti mbäät yajtuny ets tnimaytyäˈäktët wiˈix niduˈuk niduˈuk mbäät dyaktë naybyudëkë. Oy ko duˈun ttundët niˈamukë, ets ja tääk teety tnigäjpxtët ti diˈib tsyojkënyëˈäjttëp o wiˈix nyayjawëdë parë yaˈixët ti mbäät yajtuny. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät tˈixtë pën ja tääk teety mbäät yˈakˈittë mä jyëën tyëjk ets kyaj wiˈix jyat kyëbattë mët ko jam ti naybyudëkë tˈakmoˈoytyët.a Nan mbäät twinmaytyë ti diˈib mbäät ttundë niduˈuk niduˈuk parë kyaj ti ja mëjjäˈäytyëjk tyëgoyˈäjtxëdët (Prov. 24:6). Ets mbäät niduˈuk nimajtsk nyaytyuknipëkëdë wiˈix tpudëkëyäˈändë jabom jabom etsë wiinkpë mbäät dyaktë meeny sentääbë. Jëjpˈam ets niˈamukë tjaygyukëdët ti diˈib nyikëjxmˈäjttëp, per näˈäty, mbäät tyëgatsy ti nyikëjxmˈäjttëp, ta net tsyekyëty ets nyayajtëgatsëdët.
4. ¿Mä mbäät tpäätyë naybyudëkë ja diˈib kyuentˈataambyë mëjjäˈäytyëjk?
4 Ko xykyuentˈäjtsondäˈägët ja mdääk o mdeety, payoˈoy ti pëjk adoˈonën myëdäjtypy. Pën yëˈë myëdäjtypy tuˈugë päˈäm diˈib niˈigyë yajwindëgoyanëp, yajnidëwë wiˈix jyatäˈäny (Prov. 1:5). Nëjkx mä gobiernë yˈofisinë parë xynyijawët tijaty naybyudëkë yajkypy parë mëjjäˈäytyëjk. Yajnidëwë wiˈix mbäät ja mdääk mdeety yajmoˈoyë naybyudëkë parë mas oy xykyuentˈatët. Ko xywyinmayët wiˈix ja mjukyˈäjtënë tyëgatsäˈäny, mbäät axëëk mnayjawëty, mduktëkëtyë mëj jotmay, myajmonyˈixy myajmonyjyawëty o kyaj xynyijawët ti mdunëp. Ko duˈun mnayjawëdët, tukmëtmaytyäˈäk tuˈugë mëtnaymyaayëbë diˈib mdukjotkujkˈäjtypy. Per diˈib mbäät niˈigyë mbudëkëty, yëˈë Jyobaa ko xytyukmëtmaytyäˈägët wiˈix mnayjawëty, pes yëˈë moˈoyanëp ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën diˈib myajtëgoyˈajtypy parë xywyinguwäˈägët oytyim diˈibëtyë amay jotmay (Sal. 55:22; Prov. 24:10; Filip. 4:6, 7).
5. ¿Tiko yˈoyëty kontiempë nyaygyäjpxëdët wiˈix mbäät yajkuentˈatyë mëjjäˈäytyëjk?
5 Oy ko kontiempë tnimaytyäˈäktët ja tääk teety mët ja yˈuˈunk yˈënäˈk tijaty tyunandëp. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät tnimaytyäˈäktë pën oy ko nyëjkxët tsënaabyë mä niduˈuk ja yˈuˈunk, o pën nëjkxp mä mëjjäˈäytyëjk yajkuentˈattë. Ko yajxon tnimaytyäˈäktët, yëˈë diˈib mbäät pyudëkëdë parë tmëmadäˈäktët “ja mäˈäy täjën etsë jäj jëmuˈumën” diˈib yajmiimbyë mëjjäˈäyˈat (Sal. 90:10). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko mayë familyë kyaj kontiempë tijaty ttukniwinmayëdë, jaanëm pojënë tijaty ttundë ko ja jotmay tpäättë. Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay jyënaˈany: “Tsipë net nwinmäˈäyëm ti mbäät nduˈunëm”. Ko ja familyë pojën twinmaytyë ti diˈib tyunandëp, mbäät kyaj oy nyayjawëdë ets mbäät tsyiptakxëdë nyayjaygyukëdët. Per ko yajxon kontiempë tijaty ttukniwinmayëdët, mbäädë net kyaj tsyiptakxëdë dyajtëgatstëdë jyukyˈäjtën (Prov. 20:18).
6. ¿Tiko yˈoyëty nimaytyakëm mä tsyëënëyaˈany ja tääk teety ets wiˈix yajkuentˈatäˈäny?
6 Mbäät kyaj oy nnayjäˈäwëm ko nimaytyakëm mëdë tääk teety tijaty nyajtëgatsäˈänëm jëënoty tëgoty o pën nyajtsënääytyëgatsäˈänëm. Per mayë jäˈäy jyënäˈändë ko oy wyimbëtsëmy ko duˈun kyäjpx myaytyäˈäktë. ¿Tiko? Yëˈko mä kyajäˈtynyëmë tyäˈädë jotmay, kyaj tsyiptaˈaky ngäjpx nmaytyakëm wintsëˈkën myëët ets ndukniwinmäˈäyëm wiˈix tijaty ndunäˈänëm. Mbäät ja familyë tnimaytyäˈäktë ti diˈib jyatsojkënyëˈäjttëp, ets tjamyatstët ko naytsyojkëdëp. Ja tääk teety mbäät wyinmaytyë ko këˈëm nyayˈixäˈänëdë mäbäät myadäˈäktë. Per ko tnimaytyäˈäktët mët ja yˈuˈunk yˈënäˈk wiˈix tjatsojkënyëˈaty ets yajkuentˈatët ko nety dyajtëgoyˈaty, mbäädë net ja yˈuˈunk yˈënäˈk kyaj tsyiptakxëdë twinmaytyët ti tyundëp.
7, 8. ¿Tijaty mbäät tkäjpx tmaytyäˈäktë familyë, ets tiko?
7 Uˈunktääk uˈunkteety, mä duˈun mgäjpx mmaytyäˈäktë mëdë mjiiky mëguˈuk anëëmëdë ti diˈib mtsojkënyëˈäjttëp ets nuˈunë meeny xymyëdattë parë xyajtundët. Duˈuntsoo, nëjkxëp tnijawëdë ti tyundëp ko nety kyaj mˈokmadaknë. Ja mjiiky mëguˈuk wyintsëˈëgëyandëp extëmë nety të mjënäˈäny ets nyasˈixëyandëp parë këˈëm tijaty xyˈaktunët (Éfes. 6:2-4). Extëm nˈokpëjtakëm, ¿mwinmaapy parë niduˈugë mˈuˈunk mwowëdët ets mˈitët tuˈugyë mëdë fyamilyë? ¿O kyaj duˈun xyjatsojkënyëˈaty? Ix ti diˈib mbäät yajtuny ets jamyats ko kyaj tuˈugyë nwinmäˈäyëm. Nan myënëjkxypyë tiempë parë nwinmääytyëgäjtsëm.
8 Mbäät kyaj nëgoo kyëxëˈëgyë jotmay pën yajxon tijaty ndukniwinmäˈäyëm ets pën tsuj yajxon ngäjpx nmaytyakëm (Prov. 15:22). Tukmëtmaytyäˈägë mfamilyë wiˈix mtsoybyatäˈäny extëm të xykyujayë mä ja neky diˈib xyëˈäjtypy Directriz anticipada y carta poder para atención médica, diˈib yajtuundëbë Jyobaa tyestiigëty. Miitsëty mëdäjttëbë madakën parë xynyijawëdët tijaty tsooy myajtunandëp ets pën mˈaxäjëyandëp o kyaj. Mä tyäˈädë neky xyajtuktuky nigäjpx tijaty mgupëkaampy. Ets winˈix tuˈugë jäˈäy diˈib mdukjotkujkˈäjtypy parë mniwäˈkpëtsëmëdët ko nety mtsoybyatäˈäny, pes yëˈë yˈixaampy tijaty mbäät tkupëky ko nety kyaj mbäät mˈokkäjpxnë. Oy ko tmëdatët tuˈugë kopyë mä ja neky diˈib të xyaˈoyë niˈamukë pënaty të xytyuknijawëdë. Ta tääk teety diˈib pyëjkëˈktëbë tyäˈädë kopyë mëdë testamentë diˈib të dyaˈoyëdë etsë wiinkpë neky diˈib jëjpˈam, extëm mä tmëdattë seguurë ets mä tpëjkëˈëktë meeny mä bankë.
WIˈIX NWINGUWÄˈKËM KO TYËGATSYË JUKYˈÄJTËN
9, 10. ¿Näˈä mbäädë tääk teety dyajtëgoyˈaty parë pyudëkëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk?
9 Näägë familyë oy nyayjawëdë ko ja mëjjäˈäytyëjk mbäät këˈëm tijaty tˈaktundë. Waˈan yˈakmadäˈäktë kyaakyˈix tyojkxˈixtët, pyuj jyaˈatstët, tjëëndëdë tsyooy ets mbäät yˈakkäjpx yˈakmaytyäˈäktë. Pääty jyënäˈändë ko kyaj tiko ja yˈuˈunk yˈënäˈk myëmay myëdäjëdët. Per ko ja tiempë nyaxy, mbäät ja tääk teety kyaj yˈokmadaknëdë parë yoˈoy nyaxët, kyaj mbäät yˈoknëjkxnëdë juuy këbajtpë, tyëgooynyë jyot jyäˈäwën, ko duˈun tyun jyatëdët ja net mä tsyekyëty parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk pyudëkëdët.
10 Ta mëjjäˈäytyëjk diˈib kyaj yˈokˈijxnë, kyaj yˈokmëdoonë, kyaj tijaty tˈokjamyajtsnë, kyaj tˈoknijäˈäwënë ti tyunëp o tyuktëjkënë mëk moˈon mëk tujkën ets ta diˈib ayoˈonbattëp ets nyayaˈˈaxëˈkëndë. Pën këxëˈkpë duˈumbë jotmay, tsojkëp netyë yajmënëjkxët mä doktoor parë tsyoybyatët etsë uˈunk ënäˈk yëˈë diˈib nyikëjxmˈäjttëp. Mbäät nanduˈun ttundë ko ja tiempë nyaxët diˈibë nety ja tyääk tyeety tyuundëp. Ets parë yajxon tkuentˈattët, ta net ja uˈunk ënäˈk tpudëkëdët, extëm twingäjpxtët, tˈixtët tijaty neky tunäämp ets twoonëjkxtët näˈä ja doktoor nyigaxëty (Prov. 3:27).
11. ¿Ti mbäät yajtuny parë tääk teety tˈijxwëˈëmët extëm tijaty nyajtëgäjtsëm?
11 Pën ja mdääk mdeety kyaj yˈokˈagëdäˈäganë, waˈanë net tsyekyëty tijaty xyajtëgatsët parë mas oy xykyuentˈatët. Pën kyaj nëgoo tijaty mëjwiin kajaa xyajtëgatsy, mbäät pojënë tˈijxwëˈëmdë. Pën jagam mtsëënë, ¿mbäät pyudëkëty ko xyˈanëëmët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën o tuˈugë mëdëjkpäˈä parë xëmë tkuˈixët ets mdukˈawanëdët wiˈix yaˈixy yajpääty ja mdääk mdeety? ¿Yëˈëyëdaa yajtëgoyˈäjttëp pën yaˈoyëbë kaaky tojkx ets pën yajwäˈätsëbë jëën tëjk? ¿Mbäät jam ti xyˈakˈyaˈoyë mä jyëën tyëjk parë kyaj tsyiptäˈägët ets tijaty ttunët extëm myin xyëpët o tsyiˈijët? Waˈan yëˈëyë dyajtëgoyˈaty pën pudëkëdëp jyënoty tyëgoty parë abëky yˈittët. Per pën kyaj mbäät ak yëˈëyë nyekyˈittë, ta net tsyekyëty pën xëmë kuentˈatëdëp. Per oy wyiˈixˈatët, oy ko xyˈixët tijaty naybyudëkë yajkypyë gobiernë parë mëjjäˈäytyëjkb (käjpxë Proverbios 21:5).c
¿TI NÄÄK TYUUNDËP?
12, 13. ¿Ti näägë uˈunk ënäˈk tyuundëp diˈib jagam tsënääytyëp parë tkuentˈattë tyääk tyeety ets twintsëˈëgëdë?
12 Uˈunk ënäˈk tsyojktëp ets ja tyääk tyeety oy yˈittët. Pääty ko tnijawëdë ko oy yajkuentˈattë, yëˈë diˈib jotkujkmooyëdëp. Per mayë uˈunk ënäˈk jagam tsyëënëdë. Pääty nääk dyajtundë byakasyonk parë nëjkx tkuˈixëdë, tpudëkëdë ets ttundë diˈibë tyääk tyeety kyaj tˈokmëmadaknëdë. Nan mbäät dyajnigëxëˈëktë ko tsyojktëbë tyääk tyeety ko jabom jabom tmëgäjpxtët mä telefënë o ko tnijayëdët (Prov. 23:24, 25).
13 Tsojkëp nˈijxëm wiˈix mbäät nguentˈäjtëmë tääk teety. Pën jagam ntsënäˈäyëm ets pën Testiigëty, mbäät nmëtmaytyakëm ja diˈib tuundëp mëjjäˈäy mä naymyujkën, mä yoˈoy ja tääk teety parë nyajtëˈëwëm ti mbäät nduˈunëm, ets oy ko nanduˈun ninuˈkxtakëm (käjpxë Proverbios 11:14).d Per oyxyëp kyaTestiigëty, tsojkëp nguytyuˈunëmë tyäˈädë anaˈamën diˈib yajpatp mä Biiblyë: nwintsëˈkëmë tääk teety (Éx. 20:12; Prov. 23:22). Per tuˈuk tuˈugë familyë wiˈixëm wyinmaytyë. Nääk tsyojktëp ets ja tääk o teety nyëjkxtët tsënaabyë mä ja yˈuˈunk diˈib wingon yajpatp. Per näˈäty, kyaj mbäät duˈun ttundë. Pes mbäät näägë tääk teety kyaj tsyëënëyäˈändë mët ja yˈuˈunk yˈënäˈk, mët ko oy nyayjawëdë ko abëky yˈittë ets kyaj tˈatsipäˈändë. Ets nääk, mbäät pën tmëjuytyë parë kyuentˈatëdët mä jyëën tyëjk, pën jamë meeny sentääbë (Ecl. 7:12).
14. ¿Ti jotmay pyatypy ja uˈunk diˈib yajtuknikëjxmˈäjtp ja tyääk tyeety?
14 Mä mayë familyë, ja uˈunk diˈib wingon tsënaapy yëˈë diˈib xëmë yajtuknikëjxmˈäjtp ja tyääk tyeety. Perë tyäˈädë uˈunk diˈib kyuentˈäjtypyë tyääk tyeety, tsojkëp nanduˈun tkuentˈatëdë fyamilyë ets kyaj tjäˈäytyëgoyët, pes kyaj nëgoo tmëdatyë tiempë etsë jot mëjää. Nan mbäädë jyukyˈäjtën tyëgatsy ets ja net mä tsyekyëty parë jatëgok tijaty yajtukniwijtsëtyaˈayët. Pääty, oy ko nnayajtëˈëwëm: ¿ja tuˈugë uˈunk ënäˈk diˈib niˈigyë yajtukˈijxpajtp? ¿Mbäät pyudëkëtyë wiinkpë parë nyayajtëgatsëdët mä tkuentˈattë tyääk tyeety?
15. ¿Ti mbäät yajtuny parë kyaj yˈanuˈkxët ja diˈib xëmë kyuentˈäjtypy ja tyääk tyeety?
15 Ko xëmë yajkuentˈatanët ja tääk teety, mbäät yˈanuˈkxënë ja diˈib kuentˈäjtp (Ecl. 4:6). Ets nguentˈatäˈänëm nuˈun nmadakëm, per mbäät yajmëkjäˈäwënë. Ja uˈunk diˈib xëmë ja tyääk tyeety kyuentˈäjtypy, mbäät twinmay pën yajtëgoyˈajtypyë naybyudëkë. Ko näˈä ganäˈäty yajpudëkët, mbäät kyaj yajmënëjkxy ja tyääk tyeety mä mëjjäˈäytyëjk yajkuentˈattë.
16, 17. 1) ¿Ti jotmay mbäät tpäättë ja uˈunk ënäˈk diˈib kyuentˈäjtëbë tyääk tyeety? 2) ¿Ti mbäät pyudëkëdë ja uˈunk ënäˈk parë kyaj axëëk nyayjawëdët? (Ix nanduˈunë rekuäädrë “Yëˈë diˈibëts nmëjjäˈäwëp kojëts tyam nguentˈattë”.)
16 Mëk njantsy jäˈäwëm ko nˈijxëm wiˈix ja tääk teety myëjjäˈäyënë. Pënaty kyuentˈäjttëp mbäät jyotmayˈooktë, nyayjawëdë mon tuk, myay tyäjtë, jyotˈambëktë, axtë nyaybyokyˈixëdë. Pes pënaty të myëjjäˈäyënë mbäät wiˈixaty jyënaˈany o kyaj ti tmëjjawë. Pën duˈun jyaty, këdii pojënë xytyukjotˈambëky. Tuˈugë doktoor diˈib yˈëxpëjkypyë jot winmäˈäny, jyënaˈany: “Parë kyaj axëëk nnayjäˈäwëm, oy ko nˈëxkäjpëm ko jantsy kyaj oy nnayjäˈäwëm ets kyaj nnaybyokyˈijxëm”. Tukmëtmaytyäˈägë mnyaˈay o mnëdoˈoxy wiˈix mnayjawëty o wiinkpë mjiiky mëguˈuk o tuˈugë mëtnaymyaayëbë diˈib mdukjotkujkˈäjtypy. Ko mëët mgäjpx mmaytyäˈäktët mbäät mbudëkëty parë xyjaygyukët wiˈix mnayjawëty ets kyaj axëëk mnekynyayjawëdët.
17 Mbäät jyaˈtyë tiempë mä kyaj ja familyë tnekymyëdatyë meeny sentääbë ets mä kyaj mbäät tnekykyuentˈaty ja jyiiky myëguˈuk jyënoty tyëgoty. Ko duˈun jyatët, mbäädë net yajmënëjkxy mä mëjjäˈäytyëjk yajkuentˈattë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib japë tyääk myënëjkx ets jabom jabom tkuˈixë, jyënany: “Kyajtsë nety mbäädë ndääk nekykyuentˈattë xëëny koots. Mëkëts njäˈäwëdë kojëts ojts nmënëjkxtë mä mëjjäˈäytyëjk yajkuentˈattë. Per oy kojëts duˈun nduundë nuˈun jawaanë yˈakjukyˈajty, ets yëˈë kyupëjk jap nyëjkxët”.
18. Pënaty kyuentˈäjttëbë tyääk tyeety, ¿mä ti mbäät yˈittë seguurë?
18 Ja tuunk diˈib nikëjxmˈäjtëm parë nguentˈäjtëmë tääk teety mä të myëjjäˈäyënë, mbäät tsyiptaˈaky ets xyaˈˈanuˈkxëm. Ets tëgatsyaty yajwinguwäˈägë jotmay. Per pën yajxon tijaty ndukniwinmäˈäyëm mëdë familyë, nnaybyudëjkëm nixim niyam, nigäjpxëm wiˈix nnayjäˈäwëm ets pën nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, nëjkxëp nguytyuˈunëm diˈib nikëjxmˈäjtëm: nwintsëˈkëmë tääk teety. Duˈuntsoo nëjkxëp agujk jotkujk nnayjäˈäwëm mët ko oy yajkuentˈattë ets mët ko yajmoˈoytyë tijaty yajtëgoyˈäjttëp (käjpxë 1 Korintʉ 13:4-8). Ets diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko nëjkxëp oy nnayjäˈäwëm ets nëjkxëbë Jyobaa xykyunuˈkxëm (Filip. 4:7).
[Notë]
a Mä näägë it lugäär kyaj wiˈix yaˈixy ko ja tääk teety tsyëënëdë mä yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë, ets duˈun ttundë mët ko duˈun oy nyayjawëdë.
b Pën ja mdääk o mdeety naytyuˈuk tsyëënë mä tyëjk, tuknipëkë jäˈäy diˈib mdukjotkujkˈäjtypy parë yëˈë tmëdatëdë awatsn ets mbäät tyëkë ko ti tyun jyatëdët.
c Proverbios 21:5: “Ja diˈib yajxon tijaty tyukniwijtsëp seguurë ko yˈoybyëtsëmy, per diˈib jantsy pojënë tijaty tyuungojpy, seguurë ko ayoodëkëp”.
d Proverbios 11:14: “Ko kyaj oy pën nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoy, ta kyaˈay ja nax käjpn; per oybyëtsëëmp ko jyaˈˈaty nimayë käjpxwijpë”.
[Rekuäädrë diˈib mä pajina 26]
“YËˈË DIˈIBËTS NMËJJÄˈÄWËP KOJËTS TYAM NGUENTˈATTË”
Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib toxytyëjk, ja taxk oorë myëyoˈoyëtyë karrë parë jyaˈty mä tsyëënë tyääk tyeety, yëˈë, mët ja nidëgëëgë myëgaˈaxë toxytyëjkpë tkuentˈattë tyääk tyeety, pes niduˈuk, yëˈë myëdäjtypyë päˈäm diˈib xyëˈäjtypy Alzheimer o ko jot winmäˈäny tyëgooynyë. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyaˈaky ko mëjˈixy mëjmëdoy tjawë diˈibë Jesus nyigäjpx ko jyënany: “Kyaj xymyëmay xymyëdäjtët pën ti bom ëxtëjm miimp këdakp, jaˈa ko bom bom miits xymyëdattë diˈibë mmëmay mmëdäjëp. Tuˈuk tuˈugë xëë diˈibë mmëmay mmëdäjëp”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ta yˈakjënäˈäny: “Oyëts kyaj mbäät ti nekytyundë parëts njëjpkuwäˈägëdë tyäˈädë päˈäm, tuˈuk tuˈugë xëë nduundëbëtsë mëjää parëts oy nyajnayjawëdë ndääk ndeety. Pes yëˈëjëty ojts kajaa xyëë tiempë dyajtundë parëts xykyuentˈäjttë ets yëˈë diˈibëts nmëjjäˈäwëp kojëts tyam nguentˈattë”. Duˈunë duˈun, mëjwiin kajaa Jyobaa ttukjotkëdaˈaky ko duˈun njäˈäyˈäjtëm (Mat. 6:34; Sal. 68:19).
[Dibujë diˈib mä pajina 24]
Mbäät ja familyë tyuˈukmuktë parë tnimaytyäˈäktët tijaty yajtëgoyˈajtypy ja mëjjäˈäytyëjk ets wiˈix mbäät yajkuentˈaty (Ixë parrafo 6 axtë 8)