¿Nˈijxëm ja diˈib amääy amutsk extëmë Jyobaa tˈixy?

“Yëˈë yiˈin waanëbë diˈibë ijtp niniˈxkyëjxm, yëˈë nik niˈigyë tyuny.” (1 KOR. 12:22)

¿MNIJÄˈÄWËP?

¿Wiˈixë Jyobaa tˈixyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib këxëˈktëp amääy amutsk?

¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm ja diˈib amääy amutsk extëmë Jyobaa tˈixy?

¿Pënaty tyukˈoyˈäjttëp ko nbudëjkëm diˈib yajpattëp amääy amutsk?

1, 2. ¿Tiko Pablo tjaygyujkë wiˈix nyayjawëdë ja diˈib amääy amutsk?

NIˈAMUKË näˈäty nnayjäˈäwëm ko kyaj ti jot mëjää. Extëm ko nˈojpëjkëm, mbäät nnayjäˈäwëm ko kyaj ti jot mëjää ets axtë mbäät kyaj nekytyuˈunëm tijaty jabom jabom nduˈunëm. Per okwinmayë net koxyëp duˈun mnayjawëty poˈam ets kyaj jeˈeyë tuk sëmään majtsk sëmään. ¿Këdii mëjjawëp ko wiinkpë tjaygyukët wiˈix mnayjawëty?

² Apostëlë Pablo nanduˈun näˈäty ojts nyayjawëty ko kyaj ti jyot myëjää ko tpatyë amay jotmay mä naymyujkën ets mëdë jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpëktë. Ets kanäkˈok ojts nyayjawëty ko kyaj tˈokmëmadäˈäganë (2 Kor. 1:8; 7:5). Ko Pablo tpawinmääy wiˈix jyukyˈajty ets wiˈix kanäk pëky tpatyë amay jotmay mä Dios mëduny, ta jyënany: “Ko pën yˈity yaˈˈayow yaˈˈamäˈät, nandëˈënëts nˈity yaˈˈayow yaˈˈamäˈät” (2 Kor. 11:29). Ets ko ojts tˈijxkijpxyë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën mëdë niniˈkx këbäjk, ta jyënany ko axtë diˈib yiˈin waanëbë “ijtp niniˈxkyëjxm, yëˈë nik niˈigyë tyuny” (1 Kor. 12:22). ¿Ti myaytyäˈägan? ¿Wiˈixë Jyobaa tˈixy diˈib këxëˈktëp amääy amutsk? ¿Tiko mbäät duˈun nˈijxëm extëm yëˈë tˈixy? ¿Ets wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko duˈun nduˈunëm?

¿WIˈIXË JYOBAA TˈIXY DIˈIB YAJPATTËP AMÄÄY AMUTSK?

3. ¿Ti jäˈäyˈäjtënë mbäät xynyinäjxëm pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm?

³ Mä tyäˈädë tiempë, yëˈëyë jäˈäy mëj yajnäjxtëbë ënäˈktëjk mët ko tmëdattë jot mëjää. May yëˈëyë tyuundëp diˈib tyukˈoyˈattëp, oy axëëk dyajnayjawëdët ja diˈib amääy amutsk nëgooko tpäättë ti tsyojktëp. Ëtsäjtëm, kyaj duˈun njäˈäyˈäjtëm, per pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm, mbäädë duˈumbë jäˈäyˈäjtën xynyinäjxëm, ets kyaj oy nˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib xëmë yajtëgoyˈajtypyë naybyudëkë. ¿Wiˈix mbäät nˈijxëm extëmë Jyobaa tˈixy?

4, 5. 1) ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë ijxpajtën diˈib yajmaytyakp mä 1 Korintʉ 12:21, 22 mä wiˈixë Jyobaa tˈixy diˈib yajpattëp amääy amutsk? 2) ¿Ets wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nbudëjkëm?

⁴ Tuˈugë ijxpajtënë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa tˈixy pënaty yajpattëp amääy amutsk, yëˈë diˈibë Pablo kyujäˈäyë mä ja myëduˈukpë neky, diˈib tyuknigajx ja Corinto jäˈäyëty. Mä kapitulo 12, japë apostëlë Pablo xytyukjamyajtsëm ko ak tuundaapy tukëˈëyë diˈib nmëdäjtëm mä niniˈkx këbäjk (käjpxë 1 Korintʉ 12:12, 18, 21, 22). Pënaty myëbëjktëbë evolución jyënäˈändë ko kyaj tyëyˈäjtënëty, perë ëxpëkyjyaˈay të tˈëxpëjkpëtsëmdë ko diˈibë nety myëbëjktëp ko kyaj tyuny mä niniˈkx o ko kyaj jyëjpˈamëty, të tpëktë kuentë ko ak tuundaapy.a Extëm nˈokpëjtakëm, ta ijty diˈib myëbëjktëp ko kyaj oy tyim yajnijawë pën tuumbë tekywyaˈxy diˈib tim mutsk, per tyam yajnijäˈäwëp ko yëˈë diˈib kujk xyajtënäˈäyëm.

⁵ Ja ijxpajtën diˈibë Pablo pyëjtak, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko tsobatp niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën. Jyobaa yajtsobatypy niˈamukë pënaty mëduunëp axtë diˈib yajpattëp amääy amutsk, perë Satanás xyajwinmayäˈänëm ko kyaj ti ntsooˈäjtëm (Job 4:18, 19). Ko duˈun nnijäˈäwëm, yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë ndukxondakëm ja tuunk diˈib nikëjxmˈäjtëm mä naymyujkën ets nnayjäˈäwëm jotkujk ko ndukˈijtëmë Diosë kyäjpn diˈib yajpatp abëtsemy nyaxwinyëdë. Okwinmayë tyäˈädë, ¿të näˈä tuˈugë jäˈäy diˈib të myëjjäˈäyënë xypyudëkë parë muum të xywyijtsnaxy? Seguurë ko oytyaˈagyë ojts mˈyoˈoy extëm yëˈë, ets oy nyayjäˈäwë ko xypyudëjkë, per nan oy mnayjäˈäwë. Pes ko nbudëjkëmë wiinkpëty, jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ets niˈigyë nmaˈkxtujkëm, ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm ets mas oy njäˈäyˈäjtëm (Éfes. 4:15, 16). Jyobaa tsyejpy ets nyajtsobatëm niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm, oy kyëxëˈëktë amääy amutsk. Ko duˈun nduˈunëm, ta njaygyujkëm wiˈix yaˈixy yajpääty ets ta niˈigyë nyajnigëxëˈkëmë tsojkën mä naymyujkën.

6. ¿Wiˈixë Pablo dyajtuunyë tyäˈädë ayuk diˈibë kyaj tmëdaty nitii mëjää ets diˈib mëjwiin kajaa myëbëjkën?

⁶ Ko Pablo ojts tnijayë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, yëˈë yajtuunë tyäˈädë ayuk diˈibë kyaj tmëdaty nitii mëjää ets yaˈˈayow yaˈˈamäˈät, parë tnimaytyaky wiˈixë nety yëˈë nyayjawëty ets wiˈixë nety wyinmaytyë ja jäˈäy mä primer siiglë diˈib kyaj tmëbëktë Kristë (1 Kor. 1:26, 27; 2:3). Ets ko jyënany ko näägë nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa myëbëjkën, kyaj yëˈë tˈandijany ko niˈigyë myëjpëtsëmdë mä wiinkpë myëguˈuktëjk (Rom. 15:1). Yëˈë duˈun myaytyäˈägan ko diˈib jeky kujk Dios mëdundë, tsojkëbë nety tmëmaˈkxtuktët ja diˈib kyajnëm kyëktëkëdë myëbëjkën.

¿TSOJKËP NWINMÄÄYTYËGÄJTSËM?

7. ¿Tiko mbäät xytsyiptakxëm ets nbudëjkëm pënaty yajtëgoyˈäjttëbë naybyudëkë?

⁷ Ko nbudëjkëmë “ayoobë jäˈäy”, kyaj jeˈeyë nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën, nanduˈunën xykyupëjkëm (Sal. 41:1; Éfes. 5:1). Per näˈäty, mbäät xytsyiptakxëm parë nbudëjkëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm. ¿Tiko? Waˈan mët ko nwinmäˈäyëm ko extëm jyaty kyëbety, yëˈë kyëˈëm jotmay. O waˈan kyaj nnijäˈäwëm wiˈix nˈanmäˈäyëm ets pääty kyaj ndimmëwingoˈonëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëˈäjtypy Rosariob diˈibë nyaˈay mastutë, jyënaˈany: “Axëëk nnayjäˈäwëm ko nmëguˈukˈäjtëm kyaj xytyuˈunëmë kuentë o kyaj ttundë diˈib njaˈˈawijxëm ttunët tuˈugë mëtnaymyaayëbë. Ko nbatëmë jotmay, ja mä ntsojkëm etsë mëtnaymyaayëbë xymyëwingoˈonëm”. Ja rey David nanduˈun nyayjäˈäwë ko ja myëtnaymyaayëbëty kyaj tyuunëdë kuentë (Sal. 31:12).

8. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm yaˈix yajpäättë?

⁸ ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ti jotmay pyattëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajtëgoyˈäjttëbë naybyudëkë? Ko njamyajtsëm ko nääk yˈayowdë mët ko pyëk yˈixëdë, tyuktëkëdë mëk moˈon mëk tujkën o ko yˈittë tuˈugyë mëdë fyamilyë diˈib kyaj yˈëxpëktë. Ëtsäjtëm, nan mbäät näˈä nbatëmë duˈumbë jotmay. Nˈokwinmäˈäyëm ja israelitëty, yëˈë ayoodëbë nety Egipto mä kyatëkëdënëm mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë. Jyobaa yˈanmääyëdë: “Këdii xyajjuunyë mgorasoon” pën mˈijxypy ko ayoobë mëguˈuktëjk. Jyobaa yˈawijxypyë nety ets ja israelitëty tpudëkëdët ja ayoobë jäˈäy ets diˈib yajpattëp amääy amutsk (Deut. 15:7, 11; Lev. 25:35-38).

9. ¿Ti mbäät nduˈunëm pën nˈijxëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm të xyeemyë myëbëjkën? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁹ Kyaj yˈoyëty nbokyˈijxkojëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib pyattëbë amay jotmay, o nwinmäˈäyëm ko mas oy tijaty nduˈunëm ets kyaj dyuˈunëty yëˈë. Niˈigyë mbäät nbudëjkëm ko yajpäättë amääy amutsk (Job 33:6, 7; Mat. 7:1). Nˈokpëjtakëm ko tuˈugë jäˈäy të yaˈˈayoˈonbäätyëtyë motë ets jyaˈty mä hospital parë tsyoybyatäˈäny, ¿waˈandaa ja doktoor ets ja enfermeerëty jawyiin tˈoknijawëyäˈänët pën ja poky myëdäjtypy? Kyaj, niˈigyë jyotëgoytyë parë dyajtsoybyattë. Nanduˈun jyaty mëdë nmëguˈukˈäjtëm, pën nˈijxëm ko të xyeemyë myëbëjkën mët ko tpäätyë amay jotmay, diˈib tsojkëp nduˈunëm, yëˈë ko netyë nbudëjkëm (käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:14).

10. ¿Tiko njënäˈänëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib këxëˈktëp amääy amutsk “niˈigyë ja mëbëjkën tmëdattë”?

¹⁰ Näägë nmëguˈukˈäjtëm yajpäättë amääy amutsk. Per pën nbawinmäˈäyëm wiˈix yaˈix yajpäättë, mbäät nbëjkëmë kuentë ko kyaj xëmë duˈun yajpäättë. Okwinmay nuˈunën tsyiptakxëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nyaˈay kyaj Diosmëduny. O tuˈugë uˈunktääk diˈib naytyuˈuk ets kyaj tyëgoyˈaty mä naymyujkën oy mëk tyuny yˈayoy parë yˈuˈunk yˈënäˈk tkuentˈaty. O mbäät xyˈokwinmayë ënäˈktëjk diˈib yaˈkpëtsëëmdëp ets tpäättë amay jotmay mä eskuelë, per kyaj tmastuˈuttë tëyˈäjtën. Niˈamukë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, tsyojktëbë Jyobaa ets të jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë ko kyaj tmastuˈudäˈändë. Pën nwinmäˈäyëm niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm diˈib myëduundëbë Jyobaa, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm ko “niˈigyë ja mëbëjkën tmëdattë”, oy yajpäättë amääy amutsk (Sant. 2:5).

NˈOKWINMÄˈÄYËM EXTËMË JYOBAA

11, 12. 1) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm diˈib amääy amutsk extëmë Dios tˈixy? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa jyaˈayˈajty mëdë Aarón?

¹¹ Tsojkëp nˈijxëmë nmëguˈukˈäjtëm extëmë Jyobaa tˈixy, oy tyëgoytyë. Biiblyë yëˈë xypyudëjkëm parë nˈijxëm wiˈixë Jyobaa tˈixy pënaty mëduunëp (käjpxë Salmo 130:3).c Extëm nˈokpëjtakëm, koxyëp ojts nyajpatëm mëdë Moisés mä yˈoˈoyë ja tsäjkää maxuˈunk diˈib oorë, ¿wiˈixxyëp ojts nwinmäˈäyëm ko nmëdoˈojëm ja Aarón nyaynyikäjpxtuˈutyëty? (Éx. 32:21-24.) ¿O wiˈixxyëp ojts nwinmäˈäyëm mä Aarón ko ja myëgaˈax Míriam tyukäjpxpatë Moisés mët ko tpëjky tuˈugë toxytyëjk diˈib wiink paˈis? (Núm. 12:1, 2.) ¿Tixyëp ojts nduˈunëm koxyëp ojts nˈijxëm wiˈixë Aarón mëdë Moisés kyaj dyajmëjpëtsëëmdë Jyobaa ko ja nëë dyajpëtsëëmdë mä ja tsäägaats diˈib Meribá? (Núm. 20:10-13.)

¹² Jyobaa mbäätxyëp netyë ojts ttukumëdoyë Aarón ko kanäkˈok tyëgooy. Per jyaygyujkë ko kyaj nety yˈaxëkjäˈäyëty. Aarón tyëgooy mët ko tpatyë amay jotmay ets mët ko tmëdooˈijty extëmë jäˈäy yˈanmääyëdë. Per ko Dios yˈanmääyë ko të nety tyëgoy netyë tkupëjky (Éx. 32:26; Núm. 12:11; 20:23-27). Aarón tsyojkë Jyobaa ets jodëmbijt, pääty ojts yajpokymyeˈkxy. Ko nyajxy kanäk jëmëjt, Aarón mët ja tyëëm yˈääts duˈunyëm yajjamyajtstë ko kyaj tmastuttë Jyobaa (Sal. 115:10-12; 135:19, 20).

13. ¿Tiko mbäät nˈijxëm wiˈix njäˈäyˈäjtëm parë nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën?

¹³ Parë nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën, oy ko jawyiin nˈijxëm wiˈix nwinmäˈäyëm mä pënaty këxëˈktëp amääy amutsk. Tsojkëp nyajtëgäjtsëmë winmäˈäny (1 Sam. 16:7). Extëm nˈokpëjtakëm, okwinmay mä tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yaˈkpëtsëëmnëm diˈib këxëˈkp ko kyaj oy jyaˈayˈaty. Mbäät kyaj oy twinˈixy ja ixy jawë. Per kyaj yˈoyëty ndimwinmäˈäygyojëm ko yëˈë axëkjäˈäy, niˈigyë mbäät nbudëjkëm. Nˈokjuˈtëmë tiempë parë ndukniˈˈijxëm wiˈix mbäät oy tijaty ttuny. Ko duˈun nbudëjkëm, ta niˈigyë nmëmaˈkxtujkëm ets niˈigyë ntsojkëm.

14, 15. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjäˈäwë ko Elías tyuktëjkë tsëˈëgë? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa tpudëjkë Elías?

¹⁴ ¿Wiˈixë Jyobaa tˈixy pënaty mëk moon mëk tujkp? Min nˈokˈijxëm wiˈix tpudëjkë ja kugajpxy Elías diˈib duˈun nnayjäˈäwë. Ko Elías tnijäˈäwë ko yaˈooganëbë Jezabel, ta kyeky, oyë nety të tjawinguwäˈägë amëk jotmëk ja 450 kyugajpxyëtyë Baal. Ko netyë Elías të tyuˈuyoˈoy 150 kilometrë parë jyajty Beer-seba, ta tyëjkë mä ja lugäärë äänëˈëk tëëtsëˈëkpë. Të nety jyantsy anuˈkxënë mët ko jyantsy yˈany, ta nyaxweˈtsy mä tuˈugë kepypyäˈtk ets ta tˈanmääyë Dios parë yaˈoogëdët (1 Rey. 18:19; 19:1-4).

¹⁵ ¿Wiˈixë Jyobaa jyënany ko tˈijxy ja kyugajpxy jantsy tsëˈkëp ets jantsy määy täjp? ¿Waˈandaa kyaj tnekykyupëjky? Kyaj, niˈigyë tpudëjkë. Jyobaa jyaygyujkë nuˈunë nety mbäät tijaty tmëmadaˈagyë Elías ets tyuknigajx tuˈugë anklës. Ja anklës majtskˈok yˈanmääyë ets kyayët mët ko kajaduˈu nety diˈib yoˈoyaampy (käjpxë 1 Reyes 19:5-8).d Extëm nˈijxëm, mä Jyobaa tkaˈˈanëëmënëm ti tyunëp, jawyiin tmëdooˈijty ets ta net tpudëjkë.

16, 17. ¿Wiˈix mbäädë nmëguˈukˈäjtëm ntsojkëm extëmë Jyobaa ttsejkyë Elías?

¹⁶ ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën? Ko kyaj netyë nmëguˈukˈäjtëm nˈanmäˈäyëm ti mbäät ttuny (Prov. 18:13). Oy ko jawyiin nmëdooˈijtëm ets njaygyujkëm pënaty nayjäˈäwëdëp ko kyaj ti ttsooˈattë (1 Cor. 12:23, Traducción del Nuevo Mundo). Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm ti diˈib jyantsy yajtëgoyˈäjttëp parë net nbudëjkëm.

¹⁷ Nˈokjamyajtsëm extëm të yajmaytyaˈagyë Rosario, ko ja nyaˈay nyikakë, ta naytyuˈuk nyayjäˈäwë mët nimajtskë nyëëx. ¿Ti tyuundë näägë nmëguˈukˈäjtëm? Yëˈë jyënaˈany: “Kojëts ndukmëtmaytyaktë mä telefënë ti nety të tyuny të jyatyëty. Ni kyanäjxy tuk oorë ko jyäjttë mäjëtsë ndëjk. Duˈunë nety yaˈixtë ko të jyëˈëy yäˈäxtë. Nuˈun nyajxy majtsk xëë tëgëk xëë kyajëts xymyastuttë. Kom kyajëtsë nety oy ngay nˈuuktë ets jantsy tsëˈkëdëbëtsë nety, tajëts tuk tiempë ojts xyaˈittë mä tyëjk”. Tyäˈädë, mbäät yëˈë xytyukjamyajtsëm extëmë Santiago tkujäˈäyë ko jyënany: “Nˈokpëjtakëm, pën niduˈugë nmëmëbëjkpëˈäjtëm tmëdaty ja wyit nyijam yaˈˈayow yaˈˈamäˈät es tyëgoyˈäjtxëty ja kyaˈay yˈukën, es miitsëty niduˈuk xyˈanëëmët: Nëjx mëdë Dios, mëguˈuk, es waˈan yëˈë mmoˈoyëty diˈibë mij mdëgoyˈäjtxëp, es pën kyaj ti pudëjkën xymyoˈoy, ¿ti oyˈäjtënë taadë? Nandëˈën jäjtpë dëˈënë tyäˈädë diˈibë jeˈeyë tmaytyaˈakyˈaty ko tmëbeky es kyaj dyajnigëxeˈeky mä jyikyˈaty, kyaj tyuny diˈibë myëbejkypy” (Sant. 2:15-17). Ko ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën tpudëjkëdë Rosario mëdë nyëëxëty, yëˈë mëjämooyëdë parë tyuundëjkëdë prekursoor ausilyaar. Jeˈeyë nety tëdujk poˈo të nyaxy mä yajnikaktë (2 Kor. 12:10).

NIMAY DIˈIB TYUKˈOYˈÄJTTËP

18, 19. 1) ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëm diˈib yajpattëp amääy amutsk? 2) ¿Pënaty tyukˈoyˈäjttëp ko nbudëjkëm diˈib yajpattëp amääy amutsk?

¹⁸ Myënëjkxypy jekyë tiempë parë nˈagëdakëm ko xypyatëm tuˈugë mëk päˈäm. Nanduˈun jyaty ko nmëguˈukˈäjtëm tyëgoytyë o ko tpäättë mëjwiin kajaa amay jotmay, mbäät nyaxy jekyë tiempë parë oy nyayjawëdët. Ets tëyˈäjtën ko tsojkëp niˈigyë dyajkëktëkët ja myëbëjkën ko yˈëxpëkët, nyuˈkxtäˈägët ets ko nyëjkxët mä naymyujkën, per nan tsojkëp nbudëjkëm. Ets mientrës ttunyë mëjää, tsojkëp nmëmaˈkxtujkëm. Jëjpˈam nyaˈijxëm ko duˈunyëm ntsojkëm ets ko duˈunyëm tsyobääty mä naymyujkën (2 Kor. 8:8).

¹⁹ Oy ko kyaj njäˈäytyëgoˈoyëm ko agujk jotkujk nnayjäˈäwëm ko nbudëjkëmë nmëguˈukˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta niˈigyë nmëmaˈkxtujkëm ets njaygyujkëm wiˈix nyayjawëty. Per kyaj jeˈeyë ëtsäjtëm ndukˈoyˈäjtëm, nanduˈun niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm nëjkxëp niˈigyë dyaˈixëdë tsojkën. Ets diˈib mas jëjpˈam ko nbudëjkëm diˈib yajpattëp amääy amutsk, yëˈë nety nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën, diˈib yajtsobatypy tuˈuk tuˈugë jäˈäy (Apos. 20:35).

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 20]

Jyobaa jyaygyujkë nuˈun tijaty tmëmadakyë Elías ets tyuknigajx tuˈugë anklës parë tmëjämooy (Ixë parrafo 14 ets 15)