¿Wiˈix mbäät yajjëjwijtsëmbityë uˈunk ënäˈk?

“Koogoojëtsë nety nmëdoy nyaxy tuˈugë karrë, tajëtsë tsëˈëgë xytyuktëkë. Myëdëgëkˈokë netyë Jordan kyaj tsojk jyaˈty extëmtsë të nˈanëëmëdë. Tajëts nwinmääy, ¿mädaa net? ¿Waˈandaa wiˈix të jyaty? ¿Kyajëdaa tkuentëty kojëts xyajmay xyajtäjtë? Ko jyajty, mëkëtsë nety të njantsy jyotˈambëky.” (JORGE)

“Kojëts nmëdooy yaxkekyëtsë nnëëx, duˈunëts njäˈäwë extëmtsë tëtyky nyëë nyajtukutaamëˈëky. Tajëts nˈijxy ko tamë nety jyantsy yaˈaxy ets tmatsyë kyëbäjk. Yëˈëdëmë netyë myëgaˈax diˈib taxkë jyëmëjt të tyiigyëty.” (NICOLE)

“Yëˈë nëëxëts Natalia diˈib tëdujkë jyëmëjt, xyˈanmääytyëts: ¡Nbatypyëtsë tyäˈädë këjiits, kyajëts të ngoongeˈeky! Ets kom mëjatyë wyiin asul, duˈunëts xywyindëˈkxpejty extëm kyaj jyawë të tkoongeˈeky. Mëkëts njäˈäwëdë ko kyaj tkupëjky ko nety të myeetsy, tajëts ndëjkëdë jëëy yaxpë, pes nnijäˈäwëdëbëtsë nety ko xywinˈëˈëndëbëts.” (ESTEBAN)

TÄÄK teety, ¿të duˈun mnayjawëty extëm yä yajnigajpxy? Ko duˈumbë jotmay xywyinguwäˈägë, ¿mnayajtëëwëp wiˈix mbäät xyjëjwijtsëmbityë mˈuˈunk mˈënäˈk o pën mbäät xyjëjwijtsëmbity? ¿Axëëgëdaa ko uˈunk ënäˈk yajjëjwijtsëmbity?

¿TI YˈANDIJPY JËJWIJTSËMBIJTËN?

Ko Biiblyë dyajtunyë tyäˈädë ayuk jëjwijtsëmbijtën, kyaj yëˈë tˈandijy ko pën yajtëytyuny. Yëˈë yˈandijpy ndukniˈˈijxëm, nyaˈëxpëjkëm ets njëjwijtsëmbijtëm, kyaj yëˈë tˈandijäˈäny ko pën yajtëytyuny o yaˈˈaxëktuny (Proverbios 4:1, 2).

Ko yajjëjwijtsëmbityë uˈunk ënäˈk, mbäät yaˈijxkijpxyë extëm ko jäˈäy tkuentˈatyë pëjy ujts. Jawyiin ttäjˈyungë nax, dyajxooky ja pëjy ujts, tpëjtaˈagyë abonë, tkuentˈaty, kyaj ti yujk tyuktëkëdët ets tkuwixy tkunuky. Näˈäganäˈäty twimbuxy twimbooty parë tsuj yajxon yonët. Ets nyijäˈäwëp ko tiiyëm mbäät ttuny parë ja pëjy ujts tsuj yajxon yonët. Nanduˈun jyaty mëdë tääk teety, tiiyëm mbäät ttundë. Tuk pëky, yëˈë ko tjëjwijtsëmbitët näˈäganäˈäty, mbäät duˈun ttundë parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk nyayaˈoyëdët ets kyaj ttunët diˈib axëëk ets tpudëkëdët parë ja oybyë nëˈë tuˈu tpanëjkxët. Per duˈun extëm ja diˈib kyuentˈäjtypyë pëjy ujts, oyˈixyë twimbuxy twimbooty këdiibë wiˈix jyatët, nanduˈunën mbäädë tääk teety tjëjwijtsëmbityë yˈuˈunk yˈënäˈk mëdë tsojkën.

Jyobaa, diˈib yajjääyë Biiblyë, të tmoˈoyë ijxpajtënë tääk teety wiˈix ttundët. Extëm jyëjwijtsëmbity, mëjwiin kajaa ttukˈoyˈaty pënaty mëduunëdëp, pääty tˈoyjawëdë (Proverbios 12:1). Ets mëk tmäjtsˈittë, kyaj tmastuˈuttë (Proverbios 4:13). Dios jyëjwijtsëmbity 1) mëdë tsojkën, 2) extëm xynyitëjkëm ets 3) kyaj kyäjpxminy kyäjpxëpy. Tääk teety, pën mtsojktëp etsë mˈuˈunk mˈënäˈk tkupëktëdë nayjëjwijtsëmbitë, panëjkxtë Jyobaa yˈijxpajtën ets kuytyundë extëm yä tëgëk pëky yajˈyakyë käjpxwijën.

MËDË TSOJKËN

Dios xyjëjwijtsëmbijtëm mëdë tsojkën ets duˈun ttuny mët ko xytsyojkëm. Biiblyë jyënaˈany: “Jyobaa tsyejpy pënaty jyëjwijtsëmbijtypy, duˈun extëm tuˈugë uˈunkteety ttuny mëdë yˈuˈunk diˈib tyukjotkëdakypy” (Proverbios 3:12). Jyobaa nan kyaj yˈaxëkjäˈäyëty, yëˈë “paˈˈayoop ets nasˈayoˈowëp, kyaj pojënë jyotˈambëky” (Éxodo 34:6). Kyaj dyajtunyë ää ayuk diˈib axëëk xyajnayjäˈäwëm o diˈib xyajtsayujtëm ets ni xykyaˈëbat xykyakäjpxpatëm, pesë duˈumbë ayuk mëjwiin kajaa yˈaxëktuny, “duˈun extëm ko kyumy tuˈugë espäädë” (Proverbios 12:18).

Tsiptakxëdëbë tääk teety myaˈkxtukët extëmë Dios myaˈkxtuky. Näˈäty, mbäät nyayjawëdë ko të myaˈkxtujkënë kyexy, ko duˈun jyatët, oy ko tjamyatsët ko pën jyëjwijtsëmbijtypyë yˈuˈunk mä meerë të jyantsy jyotˈambëky o mä axëëk jyantsy nyayjawëty, mbäät dyaˈˈaniˈigyë ets kyaj nyekyˈoybyëtsëmët. Kyaj nety të tjëjwijtsëmbityë yˈuˈunk; niˈigyë nety të nyaytyukmëmadaˈagyëtyë yˈakë.

Per pën ja tääk teety maˈkxtujkp ets jyëjwijtsëmbijtypy ja yˈuˈunk mëdë tsojkën, mbäät oy wyimbëtsëmy. Min nˈokˈijxëm wiˈix ttuundë Jorge etsë Nicole, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpëdë.

Jorge jyënaˈany: “Ko Jordan jyajty mäjëtsë ndëjk, tëjëtsë nety mëdë nëdoˈoxy njantsy jyotˈambëktë, per tajëts nmëdooˈijttë wiˈix jyënaˈany. Kom të nety myëjkootsënë, tajëts ojts naygyäjpxëdë ko jakumbomëts nmëtmaytyäˈägäˈändë. Tajëts nuˈkxtaktë ets ojts nëjkxnëdë määbë. Jakumbom, kyajëtsë nety wiˈix nekynyayjawëdë, tajëts tsuj yajxon nmëtmaytyaktë ets njäjtëts mä kyorasoon. Yëˈë yˈëxkäjp ja tyëgoˈoyën ets kyupëjk wiˈixëts nˈanmääytyë. Nbëjktëtsë kuentë ko kyaj tijaty yˈoybyëtsëmy ko njotˈambëjkëm. Ets oybyëtsëëmp tijaty, kojëts jawyiin nmëdooˈittë”.

Nicole jyënaˈany: “Jantsy jotˈambëjkëts kojëtsë nmäänk ttsiˈky ja myëgaˈax, per maˈkxtujkëts ets tajëts ngejxy mä kyuartë mientrës njot xeemy. Kojëts ja nˈakë nyajxy, tajëts yajxon ndukjaygyujkë ko kyaj yˈoyëty ko jäˈäy yˈawäˈändaˈaky, ets ko të nety dyajtsayutyë myëgaˈax. Oybyëtsëëm kojëts duˈun nduuny, pes ojts ja myëgaˈax tˈamdoyë maˈkxën ets tmëneeny”.

Duˈunë duˈun, parë yˈoybyëtsëmët, tsojkëp yajjëjwijtsëmbitëdë uˈunk ënäˈk mëdë tsojkën oy jyanitëkëty yajtukumëdowët.

EXTËM NYITËKËTY

Jyobaa xëmë xyjëjwijtsëmbijtëm axtë mäbäät xynyitëjkëm (Jeremías 30:11; 46:28). Tukëˈëyë tˈijxtäˈäy oy näˈäty kyaj yajxon tyim nigëxëˈëky. ¿Wiˈix mbäädë tääk teety tniˈˈijxtuˈuttë? Esteban, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë jyënaˈany: “Mëkëts njäˈäwëdë ets kyajts njaygyujkëdë tikotsë netyë Natalia të xywyinˈëëndë, per njaygyujkëdëts ko mutsknëmë nety ets ko kyajnëm tyëkë jyot wyinmäˈäny”.

Roberto, yëˈë nyaˈayë Nicole, nan yˈijxypy tiko duˈun tijaty tyuny jyatyëty. Ko yˈuˈunk yˈënäˈk kyamëdowdë, ta nyayajtëyëty: “¿Ayoˈonbattëbëdaa o tëdaa duˈun kostumbrëpëktë? ¿Yëˈëdaa ko të yˈanuˈkxëdë? ¿Axëëk nyayjawëdë? ¿Waˈandaa duˈun të yˈadëˈëtstë mët ko tam tmëdattë wiinkpë jotmay?”.

Tääk teety diˈib tijaty jyaygyujkëdëp kyaj tˈawixtë ets duˈunë yˈuˈunk yˈënäˈk wyinmayët extëmë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë. Apostëlë Pablo duˈun tkujäˈäyë: “Kots ëj nˈënäˈkuˈunkˈäjty, käjxëts es winmääyëts extëmë ënäˈkuˈungën” (1 Korintʉ 13:11). Roberto jyënaˈany: “Diˈibëts xypyudëjkëp parëts duˈun tijaty ndunët extëm yˈixëty ets kyajts nëgoo tijaty ndimˈyaˈoˈktëwët, yëˈë kojëts njamyetsy wiˈixëts nmutskˈäjty”.

Jëjpˈam ets tˈixët extëm tijaty yˈixëty, per kyaj tnikäjpxtuˈudët ets ni duˈunyë tkaninäjxëdë yˈuˈungë tyëgoˈoyën. Pën jyaygyujkëp nuˈun tijaty tmëmadaˈaky ja yˈuˈunk yˈënäˈk ets wiˈix yaˈixy yajpääty, mbäät tjëjwijtsëmbity extëm nyitëkëty ets kyaj dyaˈˈaniˈigyët.

KYAJ KYÄJPXMINY KYÄJPXËPY

Malaquías 3:6 jyënaˈany: “Ëjtsën Jyobaa; kyajëts ndëgatsy”. Dios mëduumbë myëbëjktëp extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë ets yëˈë diˈib yajnayjäˈäwëdëp seguurë. Uˈunk ënäˈk nan seguurë nyayjawëdë ko ja tyääk tyeety jyëjwijtsëmbitëdë ets ko kyaj kyäjpxmin kyäjpxëptë. Pën janäämëty ja tääk teety dyajtëgatstë ja yˈanaˈamën, mbäät ja uˈunk ënäˈk kyujoˈobëdë ets axëëk nyayjawëdë.

Jamyats ko Jesus jyënany: “Pënë mmënaangëxp oy, mguytyuungëxëpytyën jaˈa duˈun; y pënë mmënaangëxp käˈp, pes katën ja duˈun nguytyuungëxëty”. Tyäˈädë mbäät yajkuytyuny mä yeeky pyetyë uˈunk ënäˈk (Mateo 5:37, Nuevo Testamento de Mazatlán). Këdii mˈuˈunk mˈënäˈk tijaty xytyukwandaˈaky pën kyaj xykyuytyunäˈäny. Pën mˈanmaapy ko mdukumëdowaampy ko axëëk të yˈadëˈëtsy, kuytyunë mˈayuk.

Jëjpˈam etsë tääk teety jawyiin tnimaytyäˈäktët wiˈix tjëjwijtsëmbitäˈändë yˈuˈunk parë dyajtuˈugyëdët ja ayuk. Roberto jyënaˈany: “Näˈätyëtsë nˈuˈunk nˈënäˈk xyˈamdowdë permisë parë jam ti ttunäˈändë ets tajëts nˈanëëmë ko oy. Per diˈibëts kyaj xytyukˈawanëdë, yëˈë ko tëdëmë tyääk tˈamdowdë permisë ets të yˈanëˈëmxëdë ko kyaj. Kojëts nnijawë xëmëts nwinmääytyëgatsy parëtsë nëdoˈoxy nbukäjpxë”. Pën ja tääk teety kyaj tuknax wyinmaytyë oy ko nimajtsk tnimaytyäˈägët.

JËJPˈAM NYAJJËJWIJTSËMBIJTËM

Pën mbanëjkxypyë Jyobaa yˈijxpajtën ets pën mjëjwijtsëmbijtypyë mˈuˈunk mˈënäˈk mëdë tsojkën, kyaj xyaˈˈaniˈigyë ets kyaj mgäjpxmin mgäjpxëpët, mbäät mˈity seguurë ko nëjkxëp ttukˈoyˈaty. Ko xytsyoktët ets xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoytyët, mbäät yëˈë pyudëkëdë parë tyëkëdë jyot wyinmäˈäny, kijpxënbyaaty tijaty ttundët ets tijaty tnikëjxmˈattët. Biiblyë jyënaˈany: “Tukniˈˈixë ja mixyuˈunk ja nëˈë tuˈu diˈib mbäät tˈyoˈoy; net ko myëjjäˈäyënët kyaj nyëˈëdëgoy tyuˈudëgoyët” (Proverbios 22:6).

[Rekuäädrë diˈib mä pajina 31]

Biiblyë nyimaytyakypy parë yajjëjwijtsëmbitët...

... mëdë tsojkën: Parë yˈoybyëtsëmët, tsojkëp yajjëjwijtsëmbitëdë uˈunk ënäˈk mëdë tsojkën, kyaj atsip aˈˈakë. Ko xywyinguwäˈägët tuˈugë jotmay diˈib tsip, okjotxaam jawyiin, taanëm xyjyëjwijtsëmbitët.

... extëm nyitëkëty: Ix tiko duˈun tijaty tyuny jyatyëty, jaygyukë nuˈun tijaty tmëmadaˈaky ja mˈuˈunk mˈënäˈk ets wiˈix yaˈixy yajpääty.

... kyaj mgäjpxmin mgäjpxëpët: Pën mˈanmaabyë mˈuˈunk ko mdukumëdowaampy ko axëëk të yˈadëˈëtsy, kuytyunë mˈayuk.

[Dibujë diˈib mä pajina 30]

MMËDOOˈIT

[Dibujë diˈib mä pajina 30]

NUˈKXTÄˈÄK

[Dibujë diˈib mä pajina 30]

KÄJPX MMAYTYÄˈÄKTË