¿Tiko mbäät ntsëˈkëmë Jyobaa?

1, 2. Extëm jyënaˈanyë Salmo 25:14, ¿ti mbäät nduˈunëm parë oy mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm?

KO PËN myajtëwëdët, ¿wiˈix mbäät jyaˈayˈaty tuˈugë oybyë mëtnaymyaayëbë? Waˈan mˈatsowët ko tsojkëp nyaybyudëkëdët nixim niyam ets nyaytsyokëdët, ninäˈä mgajënäˈänäˈäny ko tsojkëp tmëdattëdë tsëˈëgë. Per extëm jyënaˈanyë tekstë mëdiˈibë tyuktsondakypyë yäˈädë artikulo pënaty oy itandëp mëdë Jyobaa, tsojkëp ttsëˈëgëdët (käjpxë Salmo 25:14).

² Oy näämnëm nmëduuntsondakëmë Dios o oy jaayëm nmëduˈunënë, jëjpˈam ets duˈunyëm ntsëˈkëm. Per ¿tiijën yˈandijpy ntsëˈkëmë Dios? ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë ntsëˈkëm? Ets ¿wiˈix xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Abdías, Jehoiadá etsë Jehoás mä tidën yˈandijpy ntsëˈkëmë Dios?

¿TI YˈANDIJPY NTSËˈKËMË DIOS?

3. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko ntsëˈkëm?

³ Kyaj wiˈixëty ko xytyuktëjkëmë tsëˈëgë pën jam nˈijxëm tii xyˈaxëktunäˈänëm, pes xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm ti mbäät nduˈunëm. Extëm nˈokpëjktakëm, pën ntsëˈkëm ko muum ngënäjxëm, ta kyaj nëgoo nmëwingonäˈänëm ja nääxˈääw. Pën tsëˈkëm ko wiˈix njäjt ngëbajtëm, ta kyaj ndunäˈänëm mëdiˈibë mbäät xyˈayoˈonmoˈoyëm. Ets pën ntsëˈkëm ko tuˈugë mmëtnaymyaayëbë xymyëjagamgakëm, ta kyaj nduknibëtsëˈëmëmë ääw ayuk mëdiˈibë mbäät axëëk yajnayjyawëty o yajtsayutyëty.

4. ¿Ti Satanás tsyojkypy?

⁴ Satanás yëˈë tsyojkypy etsë naxwinyëdë jäˈäy ttsëˈëgëdë Jyobaa. Xytyukmëbëkäˈänëm extëmë Elifaz tˈanmääyë Job ko Jyobaa xytyukkumëdoˈowëm ja poky kaytyey, ko jantsy awäˈän jyaˈayˈaty ets ko tsip tkupëkët extëm nmëduˈunëm (Job 4:18, 19). Mëdiˈibë Satanás tsyojkypy, yëˈë ets xyajxujxëmë tsëˈëgë parë kyaj nekymyëduˈunëmë Dios. Parë kyaj duˈun njäjtëm, tsojkëp nnijäˈäwëm wiˈixën yˈoyëty ntsëˈkëmë Dios.

5. ¿Ti yˈandijpy ntsëˈkëmë Dios?

⁵ Ja jäˈäy mëdiˈibë tsyëˈkëp o myëˈijxy myëjpëjktakypyë Dios, ninäˈä ti tkatunäˈäny mëdiˈibë mbäät tyukmëjagamgeˈegyëty ets mëk ttsokyë Dios. Duˈunënë Jesus ttuuny, “ojts ttsëˈëgë Dios” (Heb. 5:7, TNM). Per kyaj yëˈë tmëdäjtyë mëk tsëˈëgë (Is. 11:2, 3). Tsyojkypyë netyë Tyeety amumduˈukjot ets myëmëdowaampy (Fwank 14:21, 31). Ëtsäjtëm nanduˈun mëk ntsojkëmë Dios ets nmëduˈunëm mëdë mayˈäjt wintsëˈkën mët ko yëˈë tuˈugë Dios, mëdiˈibë tsojkp, wijy, kumëjääw ets ak oy tijaty ttuny. Nnijäˈäwëm nanduˈun ko mëk xytsyojkëm, pes pën nmëmëdoˈowëm, ta agujk jotkujk nyayjyawëty ets pën kyaj, ta mon tuk nyayjyawëty (Sal. 78:41; Prov. 27:11).

¿TI XYPYUDËKËYÄˈÄNËM PARË NTSËˈKËMË DIOS?

6. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë ntsëˈkëmë Dios? (Salmo 34:11).

⁶ Tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë ntsëˈkëmë Dios, pes kyaj duˈun të nmëmaxuˈunkˈäjtëm (käjpxë Salmo 34:11). ¿Ti mbäät xypyudëjkëm? Yëˈko nˈijxëmë kyojy pyëjktaˈaky. Pes ko nˈijxëm mä ja kyojy pyëjktaˈaky wiˈix tmëdatyë wijyˈäjtën, mëkˈäjtën ets nuˈunën xytsyojkëm, ta niˈigyë ntsokäˈänëm ets nmëjˈixäˈän nmëjpëjktäˈägäˈänëm (Rom. 1:20). Adrienne jyënaˈany: “Kots nˈixy mä Diosë kyojy pyëjktaˈaky nuˈunën wyijˈyëty, xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwëbëts ets yëˈëts xyaˈijtp seguurë ko nyijäˈäwëp tits mbäät niˈigyë ndukˈoyˈaty”. Ko duˈun tpawinmääy, ta jyënany: “Ninäˈäts ti ngatunët mëdiˈibëts mbäät xytyukmëjagamgeˈegyë Jyobaa, pes yëˈëts xyajjukyˈäjtp”. ¿Tiko xykyajuutyë tiempë yäˈädë sëmään parë xypyawinmayët tijatyë Jyobaa të dyajkojy? Pën mduumpy duˈun, ta niˈigyë xytsyokäˈänyë Jyobaa ets xywyingutsëˈëgëyaˈany (Sal. 111:2, 3).

7. Ko nuˈkxtakëm, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë ntsëˈkëmë Jyobaa?

⁷ Ja tuk pëky mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm parë ntsëˈkëmë Dios, yëˈë ko xëmë nmënuˈkxtakëm. Pën nduˈunëm duˈun, ta njawëyäˈänëm ko jantsy tamën yajpääty. Tëgok tëgok nˈamdoˈowëmë jot mëjääw parë nmëmadakëmë jotmay, ta nˈijxëm nuˈunën tmëdatyë mëkˈäjtën. Ko nmoˈoyëmë dioskujuyëm mët ko ja yˈUˈunk ojts xytyuknigajxëm, ta nˈijxëm ko mëk xytsyojkëm. Ets ko nmëwäˈän nmëtsoˈowëm parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ko nbatëmë jotmay, ta nanduˈun nbëjkëmë kuentë nuˈunën wyijˈyëty. Ko nmënuˈkxtakëmë Dios, xypyudëjkëm parë niˈigyë nwingutsëˈkëm ets nbëjktakëmë jot winmäˈäny parë ninäˈä ngatuˈunëm mëdiˈibë mbäät xytyukmëjagamgakëm.

8. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë xëmë ntsëˈkëmë Jyobaa?

⁸ Parë xëmë ntsëˈkëmë Jyobaa, tsojkëp nˈëxpëjkëmë Biiblyë, pes jap yajnimaytyaˈagyë Diosmëduumbëty mëdiˈibë oy tijaty tyuundë ets mëdiˈibë kyaj. Min jawyiin nˈoknimaytyakëm nimajtskë jäˈäy mëdiˈibë oy Diosmëduundë, Abdías mëdiˈibë nety tuump mä ja rey Acab etsë Jehoiadá mëdiˈibë tuun saserdotë wintsën. Ets ok, yëˈë nimaytyäˈägäˈänëmë rey Jehoás mëdiˈibë tuun rey jam Judá, oy tˈokmëduuntsondakyë Dios, per ok, ta tmëjagamgeky.

NˈOKˈIJTËM JOTMËK EXTËMË ABDÍAS

9. ¿Wiˈixë Abdías pyudëjkë ko ttsëˈkë Jyobaa? (1 Reyes 18:3, 12).

⁹ Mä Biiblyë duˈunë Abdíasb yajnimaytyaˈaky: “Abdías mëjwiin kajaa nety ttsëˈëgë Dios” (käjpxë 1 Reyes 18:3, 12). ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko duˈun ttsëˈkë Dios? Ojts yajtukjotkujkˈaty mët ko ak oy ets ak mëdëy tijaty ttuuny. Pääty ja rey Acab tyukmënikakë ja jyëën tyëjk ets yëˈë tˈijxˈit tkuentëˈatët (ijxkijpxyë mëdë Nehemías 7:2). Ets ko ttsëˈkë Dios, pudëjkë nanduˈun parë dyaˈijxë jotmëkˈäjtën. Yëˈë ja jyukyˈajty mä ojts yˈaneˈemy ja rey Acab, mëdiˈibë mas ‘oˈktëy winë tyuun’, Jyobaa windum këdiinëm ja reyëty mëdiˈibë nety të yˈanaˈamdë (1 Rey. 16:30, TY). Acab, yëˈë nety nanduˈun kyudëjkˈäjtypyë Jezabel mëdiˈibë yˈawdäjtypyë Baal ets nëgooyë tˈaxëkˈijxnë Jyobaa, axtë kyaj tnekytsyojky ets nipën tˈawdatëdë Jyobaa jam Israel. Jezabel yaˈoˈk yajtëgooy nimayë Diosë kyugäjpxpëty (1 Rey. 18:4). Seguurë ko mä taabë tiempë ojtsë Abdías tsyiptakxëty tmëdunëdë Jyobaa.

10. ¿Wiˈixë Abdías dyaˈijxë jotmëkˈäjtën?

¹⁰ ¿Wiˈixë Abdías dyajnigëxëˈkyë jotmëkˈäjtën? Ko Abdías tnijäˈäwë ko Jezabel yaˈoˈktäˈäyaampy ja Diosë kyugäjpxpëty, ta ojts tˈyuˈutsy äängoty 100 ja Diosë kyugäjpxpëty, “majtsk grupë tpëjktaky niwëxytyikxy myäjkjaty” ets yëˈë mëdiˈibë “myooy tsäjpkaaky etsë nëë” (1 Rey. 18:13, 14). Koxyëbë Jezabel tnijäˈäwë ojtsxyëp yaˈoogyëty. Abdías waˈan tsyëˈkë ets kyaj nety yˈoogäˈäny, per niˈigyë ttsojkyë Jyobaa ets ja myëguˈuktëjk, këdiinëm ja jyukyˈäjtën.

11. ¿Wiˈix tyamë nmëguˈukˈäjtëm nanduˈun jyotmëktäˈäktë extëmë Abdías? (Ix nanduˈunë dibujë).d

¹¹ Nimayë nmëguˈukˈäjtëm tsyëënëdë mä it lugäär mä gobiernëtëjk dyajkuboktë Diosë tyuunk. Wyingutsëˈkëdëbë gobiernëtëjk, per duˈun extëmë Abdías yëˈëyë yˈawdäjttëbë Jyobaa ets myëduundëp (Mat. 22:21). Tsyëˈkëdëbë Dios ko tmëmëdowdë ets kyaj yëˈëjëtyë naxwinyëdë jäˈäy (Apos. 5:29). Pääty duˈunyëm ryeunyonkˈattë ets yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, jeˈeyë ko kyaj ijxnidëˈkxy duˈun ttundë (Mat. 10:16, 28). Myooytyëp nanduˈun ja myëguˈuktëjk tijaty yajtëgoyˈäjttëp parë niˈigyë tmëwingondëdë Jyobaa. Min nˈokˈijxëm wiˈix ttuunyë Henri, mëdiˈibë tsënaapy África mä kyubojkyë Diosë tyuunk. Henri ojts nyayˈawanëty parë tmënëjkxäˈänyë ëxpëjkpajn mëdiˈibë nety yajtuundëbë nmëguˈukˈäjtëm. Duˈun tkujäˈäyë: “Ëjts, jantsy wintsoytyuˈunëts, per nwinmaytyëts ko mëdiˈibëts xypyudëjkë parëts njotmëktaky, yëˈë kots ntsëˈkë Jyobaa”. Mijts mbäät nanduˈun mˈity jotmëk extëmë Henri pën mtsëˈkëbë Dios.

NˈOKˈYAˈIJXËM KO NTSOJKËMË DIOS ETS KO NMËMËDOˈOWËM EXTËMË JEHOIADÁ

12. ¿Wiˈixë Jehoiadá mëdë kyudëjk dyaˈijxëdë ko tsyojktëbë Jyobaa ets myëmëdoowdëp?

¹² Jehoiadá mëdiˈibë tuun saserdotë wintsën, tsyëˈkë Jyobaa ets yëˈë pudëjkë parë xëmë tmëmëdooy ets parë tˈanmääy ja israelitëty ets nanduˈun ttundët. Ko Atalía, ja nyëëxë Jezabel tjaˈabëky ja kutujktakn, ta Jehoiadá dyajnigëxëˈky ko mëjwiin kajaa nety tmëjˈixy tmëjpëjktaˈagyë Dios. Atalía oypyënëtyë nety tsyëˈëgëty, jantsy axëkjäˈäy ets nëgooyë nety tmëwëˈëmëyanë ja kutujkën, pääty axtë yaˈoˈktääy ja yˈokuˈunk yˈokˈënäˈk mëdiˈibë nety patëdëp yˈanaˈamdët (2 Crón. 22:10, 11). Perë Jehosabeat, ja kyudëjkë Jehoiadá, ojts tˈyuˈutsy niduˈuk ja Atalía yˈokuˈunk mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Jehoás ets yëˈë yajˈyaˈktë. Duˈun kyaj jyëjptëgooy ja tyëëm yˈäätsë David mëdiˈibë nety tunandëp rey. Jehoiadá tsyojkypyë netyë Jyobaa, pääty kyaj ttsëˈkë Atalía ets kyaj ttukmëˈijxë ttunët ti tyimtunaampy (Prov. 29:25).   

13. ¿Wiˈixë Jehoiadá dyajnigëxëˈky jatëgok ko myëmëdoobyë Dios?

¹³ Ko netyë Jehoás wëxtujkë jyëmëjt, ta jatëgokë Jehoiadá dyaˈijxë ko tsyojkypyë Dios ets ko myëmëdoopy. Ojts ttukniwinmayë wiˈix tijaty ttunäˈäny parë Jehoás tyëkët rey mëdiˈibë nety tëëmˈäjt äätsˈäjtëbë David. Per pën kyaj nety ttukpëtsëmyë wyinmäˈäny, tsojkë netyë Atalía yaˈoogëdët. Ets duˈun tijaty wyimbëtsëëmy extëm ttuknibëjktakë mët ko Jyobaa kyunuˈkxë. Yajtuˈukmujktääy pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë ets ja lebitëty parë ojts tnikäjpxpattë Jehoás ets tyunët rey, ok, ta ojts tniˈanaˈamë parë Atalía yˈoogët (2 Crón. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). Ta netë Jehoiadá “tkajpxyˈajty mëdë Jyobaa, ja rey ets ja nax käjpn mä jyënandë ko duˈunyëmë Jyobaa tmëdunäˈändë” (2 Rey. 11:17). Ets tim ok, ta ttuknipëjky nanduˈun pënaty kyuentëˈattëp ja Jyobaa tyëjkˈääw ‘këdiibë pën tyëkëty ajotkumonë mëdiˈibë käˈäp pyaatyën’ (2 Crón. 23:19, TY).

14. ¿Wiˈixë Jyobaa mëj dyajnäjxyë Jehoiadá?

¹⁴ Jyobaa duˈunë nety të jyënaˈany: “Yëˈëts mëj nyajnaxaampy pënatyëts nanduˈun mëj xyajnäjxtëp”, ets duˈunën ja Jehoiadá dyajnäjxy (1 Sam. 2:30). Extëm nˈokpëjktakëm, ojts dyajwëˈëmy jääybyety mä Biiblyë tijaty oy tyuunë Jehoiadá parë mbäät nnaytyukpudëjkëm (Rom. 15:4). Ets ko Jehoiadá ojts yˈoˈknë “jam nyaxtëjkë mä ja nyax kyäjpnë David mä nyaxtëkëdë reyëty, jaˈa ko jantsy oyë nety tyuny jam Israel mä të tmëduny ja Diosë tëyˈäjtënbë ets ja tyëjk” (2 Crón. 24:15, 16).

15. ¿Tijaty xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyaˈagyë Jehoiadá? (Ix nanduˈunë dibujë).e

¹⁵ Extëm yajnimaytyaˈagyë Jehoiadá, xypyudëjkëm niˈamukë parë nanduˈun ntsëˈkëmë Dios. Extëm nˈokpëjktakëm, pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yëˈë nety pyanëjkxëdëbë yˈijxpajtënë Jehoiadá ko yajxon tˈijxˈit tkuentëˈattët ja Diosë nyax kyäjpn (Apos. 20:28). Ets pënaty të myëjjäˈäyëndë, yëˈë nanduˈun tukniˈˈijxëdëp ko pën myëmëdoowdëbë Jyobaa ets tsyëˈkëdëp, duˈunyëm yajtunäˈänëdë. Ënäˈktëjkëty, yëˈë tukniˈˈijxëdëp ko tsojkëp tmëjˈix tmëjpëjktäˈäktët ets twingutsëˈëgëdët pënaty të myëjjäˈäyëndë ets niˈigyë pën jeky kujk Diosmëduunëdë, duˈun extëmë Jyobaa tmëjˈijxy tmëjpëjktakyë Jehoiadá (Prov. 16:31). Ets ¿ti net xytyukniˈˈijxëm ja lebitëty ets pënaty nyigëbäjkˈäjttë ja fyamilyë? Ko tsojkëp xëmë nmëmëdoˈowëm pënaty tyam xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (Eb. 13:17).

KYAJ NJÄˈÄYˈÄJTËM EXTËMË JEHOÁS

16. ¿Wiˈixë Jehoás dyajnigëxëˈky ko kyaj nety tmëdaty mëk ja myëbëjkën?

¹⁶ Ko Jehoás tyuundëjkë rey yëˈë tyuun mëdiˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy mët ko pyudëjkë Jehoiadá (2 Rey. 12:2). Per ko ojts yˈoˈknë Jehoiadá, Jehoás duˈun tijaty ttuuny extëm yˈanmääyë ja wintsëndëjkëty mëdiˈibë nety të tmastuˈuttë Jyobaa. Ta net mët ja nyax kyäjpn, “ojts twinˈyojx twinnoˈknëdë ja wiink dios ets tˈawdäjnëdë” (2 Crón. 24:4, 17, 18). Jyobaa mëk tjäˈäwë ko duˈun yˈadëtstë. Per “duˈunyëm ttuknigejxy ja kyugäjpxpëty parë jyodëmbittët”, per “kyaj myëdoowdë”. Ni tkamëmëdoowdë Zacarías, ja myäängë Jehoiadá, mëdiˈibë nety tuump kugajpxy ets saserdotë. Oˈktëy yˈadëtsyë Jehoás, yëˈë ko ojts tniˈanaˈamë parë yˈoogëdë Zacarías, ja pryimë, oyë nety yëˈë ja tyääk tyeetyë Zacarías të yuˈutsëdë parë kyaj yˈoogët. ¡Ix wiˈix ojts yˈoktimˈadëtsnë! (2 Crón. 22:11; 24:19-22).

17. ¿Wiˈixë Jehoás kyugëjxë?

¹⁷ Jehoás axëëk tkujäjt tkukëbajtë ko kyaj tnekytsyëˈkë Jyobaa. Pesë Jyobaa të nety jyënaˈany: Ja jäˈäy ‘mëdiˈibëts xyˈëxtijpën oˈktëy nëjkx jyaty’ (1 Sam. 2:30, TY). Ko tiempë nyajxy, ta ja jäˈäyëty mëdiˈibë Siria tsyiptuundë mët ja syoldäädëtëjkë Jehoás mëdiˈibë nety jantsy nimay. Per yëˈë ja jäˈäyëty mëdiˈibë Siria madaktë, oyë nety niwaanë ja syoldäädëtëjk ets yajtsayujtë Jehoás. Ko ja myëtsipëty ojts nyëjkxtääynyëdë, ta ja syoldäädëtëjkë Jehoás yaˈoˈkëdë mët ko nety të dyaˈoogyë Zacarías. Ets kom jantsy axëëk ojts yˈaneˈemy, kyaj nyaxtëjkë mä rey nyaxtëkëdë (2 Crón. 24:23-25).c

18. Extëm jyënaˈanyë Jeremías 17:7, 8, ¿ti mbäät nduˈunëm parë kyaj duˈun njäjtëm extëmë Jehoás?

¹⁸ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm yajnimaytyaˈagyë Jehoás? Jehoás duˈunë nety yajpääty extëm tuˈugë ujts kepy mëdiˈibë kyaj nëgoo yˈääts tyikts të tpëjktaˈaky. Pes xëmë ojts ttsoky ets ja saserdotë Jehoiadá tyukˈawäˈänxëdët ti tyunëp. Per ko ojts yˈoˈknë, ta ja israelitëty ojts tmëduuntsondaknëdë wiink dios, etsë Jehoás nanduˈun yˈadëtsy. Yäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko kyaj ntsokäˈänëmë Jyobaa o nmëmëdowäˈänëm mët ko nˈijxëm duˈun ttuny ja jëëky mëguˈuk o ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈëxpëjkëm. Tsojkëbën këˈëm nduˈunëmë mëjääw parë tuˈuk tuˈugë xëëw nˈëxpëjkëmë Biiblyë, nbawinmäˈäyëm ets nuˈkxtakëm parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets nwingutsëˈkëm (käjpxë Jeremías 17:7, 8; Kol. 2:6, 7).

19. ¿Ti Jyobaa tsyojkypy nduˈunëm?

¹⁹ Jyobaa kyaj xytyukˈanaˈamëm mëdiˈibë tsip nmëmadakëm. Pes tsyojkypy ets nduˈunëm extëm jyënaˈanyë Eclesiastés 12:13: “Tsëˈëgë Diosë tëyˈäjtënbë ets kuytyunë yˈanaˈamën. Yëˈko yëˈë duˈun patëp ttunëdë naxwinyëdë jäˈäy”. Pën ntsëˈkëmë Jyobaa, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëm oytyim mëdiˈibëtyë amay jotmay. Ets nˈijtëm jotmëk extëmë Abdías etsë Jehoiadá. Ko duˈun nduˈunëm, ninäˈä Jyobaa nëjkx ngamëjagamgakëm.