Nˈokˈyajmëjwindëjkëm niˈigyë ja tsojkën

1. ¿Tijaty mnijäˈäwë ko xyˈëxpëjktsondakyë Biiblyë?

¿MJAMYEJTSYPY tijaty mjäjt ko xyˈëxpëjktsondakyë Biiblyë? Waˈan myajmonyˈijx myajmonyjyäˈäwë ko myajtukˈawäˈänë ko Dios txëwˈaty Jyobaa. Ets seguurë ko mjotkujkmooyë ko xynyijäˈäwë ko kyaj jyaˈˈaty tuˈugë lugäär mä Dios ttëytyunyë jäˈäy. Ojts nanduˈun xynyijawë ko ja mjëëky mmëguˈuk mëdiˈibë të yˈooktë jukypyëkandëp ets ko nëjkxëp mëët myajpääty mä ja tsujpë it lugäär.

2. ¿Tijaty mˈaktuun ko xynyijäˈäwë ja tëyˈäjtën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë? (Éfesʉ 5:1, 2).

² Ko ojts xyˈëxpëjkˈadëˈëtsyë Biiblyë, ta niˈigyë xytsyojkyë Jyobaa, ets yëˈë ojts mbudëkëty parë xykyuytyuuntsondaky tijatyë nety mˈëxpëjkypy. Diosë yˈëwij kyäjpxwijën, mbudëjkë parë oy tijaty të xytyuny mä mjukyˈäjtën. Ojts nanduˈun xyajtëgatsyë mjukyˈäjtën mët ko mtsojk etsë Jyobaa mgupëkëdët. Duˈun extëm tuˈugë mixyuˈunk, yëˈë nyiˈˈijxtutypy wiˈix ja tyeety tijaty ttuny, nanduˈunën mijts yëˈë mniˈˈijxtutypy wiˈix ja mDeetyë tsäjpotmëdë tijaty ttuny (käjpxë Éfesʉ 5:1, 2).

3. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm?

³ Oknayajtëwëdë: “¿Niˈigyëts tyam ntsokyë Jyobaa ets kyaj dyuˈunëty kots nnëbejty? ¿Duˈunëts tijaty nduny etsëts nwinmay extëmë Jyobaa kots ntsoky ja nmëguˈuktëjk mëdiˈibëts mëët nˈyeˈeytyë reunyonk? Pën nbëjkëmë kuentë ko kyaj duˈun nˈoktsojkënë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm extëm ijty, kyaj mbäät axëëk nnayjyäˈäwëm, pes nanduˈun jyäjttë nääk ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë jukyˈäjttë mä primer siiglë. Perë Jesus kyaj wyinmääy ko tëdën kyatëgatstë ets kyaj nanduˈun wyinmayaˈany mä ëtsäjtëm (Diˈibʉ Jat. 2:4, 7). Nyijäˈäwëp ko mbäät jatëgok ntsojkëmë Jyobaa duˈun extëm ko ojts nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën.

4. ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

⁴ Tim jawyiin yëˈë nnimaytyäˈägäˈänëm ti mbäät nduˈunëm parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm. Ets ok, ta net nˈixäˈänëm wiˈix këˈëm ndukˈoyˈäjtëm ko duˈun nduˈunëm ets wiˈix ttukˈoyˈatäˈändë ja wiinkpëty.

NˈOKTSOJKËM NIˈIGYË JYOBAA

5, 6. 1) ¿Tijaty jotmay wyinguwäˈkë apostëlë Pablo? 2) ¿Ti pudëjkë parë kyaj tmastutyë Jyobaa?

⁵ Apostëlë Pablo agujk jotkujk tmëduunyë Jyobaa. Per näˈäty, ojts nanduˈun tpäätyë amay jotmay. Kajaa ojts tyuˈuyeˈey parë jyajty mäjaty ja it lugäär ets wiˈixëm ja jotmay tpaty. Extëm nˈokpëjktakëm, ojtsë jyukyˈäjtën oˈkën jëjpˈam yajpääty, ko jyëdijty mejnyoty, ko nëˈääy tuˈääy ojts tˈayeˈeyë maˈtspëty ets ko axëëk tyuunë ja myëtsipëty (2 Kor. 11:23-27). Per nääk ja Diosmëduumbëty ni jeˈeyë ojts tkakuˈëw tkakukäjpxëdë tijatyë apostëlë Pablo tukmëduunëdë (2 Kor. 10:10; Filip. 4:15).

⁶ ¿Ti Pablo pudëjkë parë tmëduunˈadëtsyë Jyobaa? Yëˈko tˈëxpëjky ja Diosë jyaaybyajtën, jap tpëjkyë kuentë wiˈixë netyë Dios jyaˈayˈaty. Per ojts nanduˈun këˈëm ttimyˈixy mä jyukyˈäjtën ets ijt seguurë ko mëkë nety tsyokyëtyë Jyobaa (Rom. 8:38, 39; Éfes. 2:4, 5). Ko duˈunë Pablo tˈijxy, ta mëk nanduˈun ttsojkyë Jyobaa. Yajnigëxëˈk ko mëkë nety ttsoky ko tpudëjkë ja myëguˈuktëjk ets ko duˈunyëm tˈaktimypyudëjkë (Eb. 6:10).

7. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa?

⁷ Tsojkëp ngäjpxëmë Biiblyë parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa. Ko ngäjpxëm, oy ko nwinmäˈäyëm tijaty xytyukniˈˈijxëm mä Jyobaa etsë net nnayajtëˈëwëm: “¿Tits xytyukniˈˈijxëbë yäˈädë tekstë mä wiˈixëtsë Jyobaa xytsyoky? ¿Ets tikots mbäät ntsokyë Jyobaa?”.

8. Ko nuˈkxtakëm, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa?

⁸ Ja tuk pëky mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa, yëˈë ko bom bom nmënuˈkxtakëm (Sal. 25:4, 5). Etsë Jyobaa myëdoowˈitaampy ko duˈun nmënuˈkxtakëm (1 Fwank 3:21, 22). Khanh,b tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsënaapy Asia, jyënaˈany: “Ntsojkëtsë Jyobaa mët kotsë nety wanaty të nˈixyˈaty. Per niˈigyëts ntsojky kots nˈijxy wiˈix tˈatsoowëmbity kots nmënuˈkxtaˈaky ets yëˈëts xypyudëjkë parëts ndunët tijaty tyukjotkëdakypy”.

NˈOKTSOJKËM NIˈIGYË NMËGUˈUKˈÄJTËM

9. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Timoteo ttsojkyë myëguˈuktëjk?

⁹ Pablo näämnëmë nety tyëkë Diosmëduumbë ko tˈixyˈajtyë Timoteo, mëdiˈibë nety mëk tsyojkypyë Jyobaa etsë myëguˈuktëjk. Ko tiempë nyajxy, Pablo duˈun tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Filipos ko tnimaytyakyë Timoteo: “Kyajëts pën nmëdaty ja wiinkpë diˈibëts mëët tyiˈigyë ja nˈää njotëts, es mnimay mnidäjëdë wiˈix mˈittët yajxon miitsëty” (Filip. 2:20). Pablo yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwë wiˈixë netyë Timoteo ttsoky ja myëguˈuktëjk, pääty kyaj yëˈë tnimaytyaky wiˈixë nety tijaty ttunyë Timoteo o wiˈix dyiskursaraty. Seguurë ko ja myëguˈuktëjk nëgooyë ijty jyëjpˈijxëndë ko tnijawëdë kyuˈixëyäˈänëdë Timoteo (1 Kor. 4:17).

10. ¿Wiˈixë Anna mëdë myëmëjjäˈäy dyajnigëxëˈktë ko tsyojktëbë myëguˈuktëjk?

¹⁰ Ëtsäjtëm, nanduˈun nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nbudëjkëmë nmëguˈukˈäjtëm (Eb. 13:16). Duˈunën ttuunyë Anna, mëdiˈibë të yˈokˈyajnimaytyakpë mä jatuˈukpë artikulo. Ko yˈayoˈonbëjktaky ja nëë tuu, ta mëdë myëmëjjäˈäy ojts tkuˈixëdë tuˈugë familyë mëdiˈibë nety ja jyëën tyëjk të nyipojtutäˈäytyë ets kyaj nety ja wyitë wäˈätspëty. ¿Ti net tyuunë Anna? Yëˈë jyënaˈany: “Tats ojts nmënëjkxtäˈäytyë ja wit mëdiˈibë nety të yˈaxëˈkëtyaˈay, etsëts ojts nbuj njaˈatstë, tats jatëgok nmëjëmbijttë tsäˈäy pëky. Kyajts nëgoo tii ndimytyuundë mëjwiin kajaa, per yëˈëts xypyudëjkëdë parëts tyam jantsy oy mëët nˈittë”. Anna mëdë myëmëjjäˈäy pyudëjkëdë myëguˈuktëjk mët ko ttsoktë (1 Fwank 3:17, 18).

11. 1) ¿Wiˈix nyayjyawëdë nmëguˈukˈäjtëm ko ndukˈijxëm ko ntsojkëm? 2) Extëm jyënaˈanyë Proverbios 19:17, ¿wiˈixë Jyobaa dyajjëmbitäˈäny pën ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹¹ Ko ntsojkëm ets nˈoyjyaˈaytyakëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë nety niˈˈijxtutëm wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty. Ets näˈäty, kyaj nnijäˈäwëm wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa dyajtsobäättë ko duˈun nˈoyjyaˈaytyakëm, per yajpëjkpë kuentë ko duˈun njäˈäyˈäjtëm. Khanh, mëdiˈibë të yajmaytyaˈaky mä parrafo 8 jyamyejtsypy wiˈix niˈamukë ja myëguˈuktëjk pyudëjkëdë ko tyëjkë ëxpëjkpë. Yëˈë jyënaˈany: “Nguˈëˈëw ngukäjpxëbëts niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibëts xypyudëjkëdë mäts nˈëwaˈkxy ngäjpxwaˈkxy. Nëgooyë ijty yˈoyjyaˈayˈäjnëdë, pes xëmëts xynyinäjxtë, xyajkääy xyaˈuktëts ets axtë xynyaswoˈowëdëts mätsë ndëjk. Tyamnëmëts njaygyukë ko ojts dyajnimëjääwdäˈäktë, per xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot duˈun ttuundë”. Kyaj niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm tkuˈëwëyäˈän tkukäjpxëyäˈändë ko tijaty ndukpudëjkëm. Khanh duˈun tˈaknimaytyaˈaky: “Njayajjëmbitaambyëts tukëˈëyë mëdiˈibëts xytyukmëduundë nmëguˈukˈäjtëm, per nääk kyajts nnijawë mä tyam tsyëënëdë. Pääty, yëˈëyëtsë Jyobaa nduknipëjkypy parë dyajjëmbitët”. Duˈunë duˈun, Jyobaa pyëjkypyë kuentë oy ti yiˈin waanë ndukpudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets yajtsobatypy mëjwiin kajaa. Duˈun tjawë extëmxyëp të nyajnuˈkxëm, ets päätyën dyajjëmbitäˈäny (käjpxë Proverbios 19:17).

12. ¿Wiˈix mbäädë yetyëjkjäˈäy mëdiˈibë të nyëbajnëdë dyajnigëxëˈëktë ko tsyojktëbë myëguˈuktëjk? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹² Miitsëty yetyëjkjäˈäy, ¿wiˈix mbäät xyajnigëxëˈëktë ko mtsojktëp ja mmëguˈuktëjk? Ko mnayˈawanëdët parë xypyudëkëdët ja mmëguˈuktëjk. Duˈunën ttuunyë Jordan, yëˈë yajtëëw tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy tijaty mbäät tˈaktuny parë tpudëkët ja myëguˈuktëjk. Ja nmëguˈukˈäjtëm jawyiin ojts myëjkuˈëw myëjkugäjpxëty ko jantsy oy Diosmëduny, per ta yˈanmääyë ko jëjpˈam ets tsojk jyäˈtët reunyonk, tˈëboˈkx tkäjpxpoˈkxët ja myëguˈuktëjk, kyomentaratët, pyëtsëmët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mët ja gryupë ets nanduˈun tˈëxtäˈäyët ja winmäˈäny wixaty mbäät tpudëkë ja myëguˈuktëjk. Ko Jordan ttuuny extëm yaˈˈanmääy, kyaj jeˈeyë pyudëjkë parë tnikëjxmˈatët niˈigyë ja tuunk, nanduˈunën parë ttsokët ja myëguˈuktëjk. Ojts nanduˈun tpëkyë kuentë ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yajtuunkmoˈoy parë tyunët ministerial, duˈunyëm mbäät tpudëkë ja myëguˈuktëjk ets kyaj jaanëm duˈun ttunët ko nety të yajtuunkmoˈoy (1 Tim. 3:8-10, 13).

13. ¿Ti pudëjkë Christian parë jatëgok tyuundëjkë mëjjäˈäy?

¹³ ¿Të mˈoktuumbë mëjjäˈäy o ministerial? Pën tëë, Jyobaa kyaj tjäˈäytyëgoy tukëˈëyë tijaty të xytyukmëduny ets wiˈix amumduˈukjot duˈun të xytyuny (1 Kor. 15:58). Pyëjkypyë kuentë ko duˈunyëm xytsyoky. Christian mëdiˈibë nety tuump mëjjäˈäy axëëk nyayjyäˈäwë ko yaˈˈanmääy ko kyaj mbäät yˈoktuunë mëjjäˈäy. Yëˈë tnimaytyaˈaky: “Nbëjktakëtsë nwinmäˈäny ko duˈunyëmëts tijaty ndunäˈäny mët kots ntsokyë Jyobaa, oyëts ngatunët mëjjäˈäy. Ko tiempë nyajxy, tats nyaˈˈanmääy parëts jatëgok ndunët mëjjäˈäy”. Yëˈë yˈakjënäˈäny: “Kyajts njakupëkany kots nyaˈˈanmääy etsëts ndunët mëjjäˈäy. Per tats nwinmääy ko Jyobaa xypyaˈˈayoobëts ets tsyojkypy parëts jatëgok duˈun ndunët. Tats ngupëjkypy mët kots ntsokyë Jyobaa etsëts ja nmëguˈuktëjk”.

14. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyënaˈanyë Elena?

¹⁴ Ninuˈun nDiosmëduˈunëm, ntsojkëm nanduˈunë jäˈäy mëdiˈibë kyaj Tyestiigëty (Mat. 22:37-39). Extëm nˈokpëjktakëm, Elena mëdiˈibë tsënaapy Georgia, jyënaˈany: “Päätyëts ijty nëjkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mët ko ntsojkypyëtsë Jyobaa. Kots niˈigyë ntsokyë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë, tats nanduˈun ntsokyë jäˈäy mëdiˈibë kyaj tnijawëdë tëyˈäjtën. Ets yëˈëts xypyudëjkëp parëts nmëmay nmëdäjët tijaty amay jotmay wyinguwäˈkëdëp ets naa tii mbäät tˈoymyëdowdë. Kots duˈun nduny, tats niˈigyë jäˈäy nbudëkëyany” (Rom. 10:13-15).

NDUKˈOYˈÄJTËM KO NTSOJKËMË NMËGUˈUKˈÄJTËM

15, 16. Extëm nˈijxëm mä dibujë, ¿wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁵ Ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, tyukˈoyˈäjttëp nanduˈunë wiink jäˈäy. Ko tsyondakyë COVID-19, Paolo mëdë kyudëjk ojts tpudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë parë ttukniˈˈijxëdë wiˈix kyäjpxwäˈkxtët mä telefënë, tabletë o komputadoorë. Niduˈugë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, nëgooyë nety tsyiptakxënë dyajtunëdë tabletë o selulaar, per ojts ttukjaty, pes wyoow niganäägë jyëëky myëguˈuk mä yajjamyatsäˈänyë Jesusë yˈoˈkën xëëw ets jaa nidëgëˈpx nyaygyonektaräjtëdë. Extëm nˈijxëm, yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ets ja jyëëky myëguˈuk tyukˈoyˈäjttë mëdiˈibë tyuunë Paolo mëdë kyudëjk. Ko tiempë nyajxy, ta yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tnijäˈäyë Paolo, ets duˈun tˈanmääy: “Dioskujuyëm kots të xypyudëkëdë ninuˈunëts të nmëjjäˈäyëndë ets kots të xymyëmaˈkxtuktë. Ninäˈäjëts ngajäˈäytyëgoyaˈany ko Jyobaa xymyëmääy xymyëdäjpëts”.

¹⁶ Paolo mëjwiin kajaa tijaty tjäjty ko tpudëjkë pënaty të myëjjäˈäyëndë. Pes pyëjkë kuentë ko mëdiˈibë niˈigyë jëjpˈam, yëˈë ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets kyaj yëˈëjëty ko nmëdäjtëmë wijyˈäjtën o ko njäjt nnijäˈäwëm tijaty. Päätyë net jyënaˈany: “Kots nduuny sirkuitë, waˈan ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj tnekyjyamyatstë tijatyëts nnimaytyak mätsë ndiskursë, per mëdiˈibë ninäˈä tkajäˈäytyëgoytyë, yëˈë wiˈixëts nbudëjkëdë”.

17. ¿Pënaty nanduˈun tyukˈoyˈäjttëp ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹⁷ Ko ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, këˈëm ndukˈoyˈäjtëm. Duˈunën jyajtyë Jonathan mëdiˈibë tsënaapy Nueva Zelanda. Tëgok, yˈijx ko tuˈugë prekursoor naytyuˈuk yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy sääbëdë kujkxyëëw, ets nëgooyë yˈäänë. Ta twinmääy ko tjamyëdatäˈäny sääbëdë sääbëdë. Per kyaj tyimwinmääy nuˈunë nety këˈëm ttukˈoyˈatäˈäny ko tjamyëdatët. Jonathan, jyënaˈany: “Mä taabë tiempë kyajtsë nety nëgoo ntsojkënyëˈaty nˈëwäˈkxäˈäny ngäjpxwäˈkxäˈäny. Per kots nˈijxy wiˈix yäˈädë prekursoor jantsy oyë jäˈäy dyaˈëxpëky ets wiˈixë jäˈäy tjantsy yˈoymyëdowdë Diosë yˈayuk, yëˈëts xypyudëjkë parëts niˈigyë ndunäˈänët ja Diosë tyuunk. Jantsy oyëts nanduˈun nnaymyayëty mëdë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈëts të xypyudëkë parëts niˈigyë ndukxondäˈägëdë Diosë tyuunk etsëts niˈigyë nmëwingonëdë Jyobaa”.

18. ¿Ti tsyojkypyë Jyobaa ets nduˈunëm?

¹⁸ Jëjpˈam ets niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm. Extëm të nˈijxëm mä yäˈädë artikulo, parë niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa, jëjpˈam ets ngäjpxëmë Biiblyë, nbawinmäˈäyëm ets xëmë nmënuˈkxtakëm. Ets parë nmëguˈukˈäjtëm ndukˈijxëm ko ntsojkëm, oy ko nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nbudëjkëm. Ko niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nëjkx mëët nnaymyaˈayëm xëmëkyëjxm.