Tuˈugë kartë mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm parë nmadakëm axtë ko myinët ja kutëgoˈoyën

1, 2. 1) ¿Wiˈixë nety yajpäättë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea ko ja apostëlë Pablo nyijäˈäyëdë? 2) ¿Ets tiko njënäˈänëm ko meerë nety dyajtëgoyˈattë?

KO OJTSË Jesus yˈoˈknë, ja Ebree jäˈäyëty wyinguwäˈkëdë amay jotmay. Mä nety näämnëm të nyaxkëdaˈaky ja tuˈukmujkën Jerusalén, ja Diosmëduumbëty nan yajnibëdëˈktë (Apos. 8:1). Ets naa kyum 20 jëmëjt, ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë tsënääytyë Judea nan yaˈˈamääytyaktë meeny sentääbë mëët ko nety näämnëm të nyaxy ja mëk yuu mä taabë it lugäär (Apos. 11:​27-30). Naa jaa mä jëmëjt 61, ja Diosmëduumbëty naa agujk jotkujkë nety jyukyˈattë, per tukminan tukëdäˈäganëdëbë nety mëjwiin kajaa amay jotmay. Jyobaa yëˈë yajtuunë apostëlë Pablo parë tmëjääwmoˈoyë yäˈädë Diosmëduumbëty ko tyuknigajxëdë ja noky, ets yëˈë mëdiˈibë nety meerë yajtëgoyˈäjttëp parë tmëmadäˈäktët ja jotmay.

² Apostëlë Pablo ja tnijäˈäyëdë ja Ebree jäˈäyëty mä nety meerë dyajtëgoyˈattë, oyë nety agujk jotkujk yajpäättë tim tsojkë nety tpäädäˈändë jotmay. Ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Pablo mooyëdë, pudëkëyanëdëbë nety parë twinguwäˈägëdët ja amay jotmay. Pes tim tsojkë netyë Jerusalén käjpn kyutëgoyaˈany duˈun extëmë Jesus ojts naskäjpxë (Luk. 21:20). Pablo ets ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë tsënääytyë Judea kyaj nety ttimynyijawëdë näˈä duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty. Per mbäädë nety kontiempë nyayjyëjpˈixëdë, dyajkëktëkëdë ja myëbëjkën ets duˈun tmëmadäˈäktët ja amay jotmay (Eb. 10:25; 12:​1, 2).

3. ¿Wiˈix tyam xypyudëjkëm ja kartë mëdiˈibë yajtuknijäˈäyëdë ja Ebree jäˈäyëty?

³ Ëtsäjtëm waanë mëk nwinguwäˈägëyäˈänëm ja amay jotmay këdiinëm mëdiˈibë ja Ebree jäˈäyëty wyinguwäˈkëdë (Mat. 24:21; Diˈibʉ Jat. 16:​14, 16). Ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Jyobaa myooyë yäˈädë Diosmëduumbëty, nan xypyudëjkëm. Min nˈoknimaytyakëm tuˈuk majtsk ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajmooytyë.

MIN NIˈIGYË OY NˈOKDIOSMËDUˈUNËM

4. ¿Tii tsiptakxëdë ja judiyëtëjk mëdiˈibë nety pyanëjkxnëdëbë Jesus? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁴ Ja Ebree jäˈäyëty mëdiˈibë apostëlë Pablo nyijäˈäyë të nety ttukpëtsëëmduˈuttë ryelijyonk ets yëˈë nety pyanëjkxnëdëbë Kristë, të nety mëjwiin kajaa dyajtëgatstë jyukyˈäjtën ets ojts tsyiptakxëdë. Jyobaa yëˈë nety të twinˈixy ja judiyëtëjkëty parë tkäjpnˈatäˈäny. Etsë Jerusalén mëj ijty yˈity, mët ko kanääk jëmëjt jam yajpaty ja templë ets jam ijty yˈanaˈamdë ja reyëty mëdiˈibë Jyobaa yajtuumpy yä naxwiiny. Niˈamukë ja judiyëtëjkëty yëˈë ijty myëmëdoowdëp ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy ets ja anaˈamën mëdiˈibë yajnaxkëdaktëp pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk. Tamˈäjtp ijty ja käˈäyën ukën mëdiˈibë kyaj mbäät tkaytyë, kuanë ko ijty ja yetyëjkjäˈäy yajtsuktët ets kyaj ijty tmëˈˈëw tmëgäjpxtë jäˈäy mëdiˈibë wiink nax wiink käjpn tsoˈondëp. Per ko Jesus ojts yˈoˈknë, Jyobaa kyaj ojts tˈokkupëjknë ja wintsëˈkën mëdiˈibë ijtyë jäˈäy myënëjkxtëp mä templë. Ja judiyëtëjkëty mëdiˈibë nety pyanëjkxnëdëbë Jesus ojts tsyiptakxëdë duˈun ttundët, mët ko të nety tmëyujnëdë duˈun tijaty ttundëty extëm jyënaˈany ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy (Eb. 10:​1, 4, 10). Axtë pënatyë nety mëkë myëbëjkën myëdäjtëp ojts tsyiptakxëdë, extëmë apostëlë Pedro (Apos. 10:​9-14; Gal. 2:​11-14). Tyääbë Diosmëduumbëty tamë nety jyatsiptakxëdëbë dyajtëgatstëdë jyukyˈäjtën ko nyibëdëˈkëdë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk mët ko nety tpanëjkxtë Kristë.

5. ¿Pënaty nibëdëˈkëdë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea?

⁵ Ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea majtsk grupë jäˈäy nyibëdëˈkëdë. Myëduˈuk grupëbë, yëˈë ja judiyëtëjkëty mëdiˈibë nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk ets jyënandë ko yäˈädë Diosmëduumbëty të jyëmbittë apostatas. Ets ja tuˈk grupëbë yëˈë pënaty naynyigäjpxëdëp ko tpanëjkxtë Kristë, per mëktaˈaky jyënäˈändë ko tsojkëp duˈunyëm yajmëmëdowët ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy ets waˈan duˈun jyënandë mët ko tsyëˈkëdë ko ja jäˈäy nyibëdëˈëgëdët (Gal. 6:12). ¿Ti netyë yäˈädë Diosmëduumbëty pudëkëyanëdëp parë kyaj tmäjtstuˈuttëtyë Jyobaa?

6. ¿Tii Pablo ojts ttukˈaneˈemy ja Diosmëduumbëty? (Ebreeʉsʉty 5:​14–6:1).

⁶ Ko apostëlë Pablo tnijäˈäyë ja Ebree jäˈäyëty yˈanëmääytyë parë niˈigyë tniˈëxpëkëdëtyë Biiblyë ets tpawinmaytyët (käjpxë Ebreeʉsʉty 5:​14–6:1). Pablo yëˈë yajtuunë Escrituras Hebreas parë ojts tnimaytyaˈaky ko extëm ja Diosmëduumbëty tˈawdattë Jyobaa, niˈigyë yˈoyëty këdiinëm extëmë nety ja judiyëtëjkëty ttundë.a Pablo yˈanëmääy ja Diosmëduumbëty parë tniˈëxpëkëdëtyë Biiblyë ets tjäˈäygyukëdët, pes yëˈë mëdiˈibë nety pudëkëyanëdëp parë tnijawëdëty mëdiˈibë tukniˈˈijxën kyaj tyëyˈäjtënëty ets duˈun tjëjpkudijëdët. Pen tyuundëp duˈun, kyaj nety mbäät pën tyukmajstuˈudëdë ja tëyˈäjtën.

7. ¿Tijaty jotmay tyam nanduˈun nwinguwäˈkëm?

⁷ Nimay tyamë jäˈäy xymyëtsipˈäjtëm ets jyënäˈändë ko tijatyë Jyobaa nyiˈanaˈamëp kyaj yˈoyëty. Xynyiwäämbajtëm ets jyënäˈändë ko ndimyˈyaˈaniˈigyëm mä nmëmëdoˈowëm wiˈixë Biiblyë tniˈanaˈamë njukyˈäjtëm, ko axëëk njäˈäyˈäjtëm mët ko kyaj nasˈijxëm parë tuˈugë jäˈäy tyestiigëˈatëty pen kyaj tkuytyuny extëmë Biiblyë jyënaˈany. Extëm tyamë naxwinyëdë jäˈäy tijaty ttundë ets wyinmaytyë, tim tëgatsy extëmë Jyobaa winë ttuny ets tˈixy (Prov. 17:15). Pääty jëjpˈam ets ëtsäjtëm nnaygyuentëˈäjtëmëty ets njëjpkudijëm extëm tyam ja naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë ets kyaj nasˈijxëm ets xytyukmëjagamgakmëtyë Jyobaa (Eb. 13:9).

8. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë niˈigyë oy nDiosmëduˈunëm?

⁸ Apostëlë Pablo yˈanëmääy ja Diosmëduumbëty parë niˈigyë oy Diosmëdundët ets ëtsäjtëm nanduˈun mbäät nduˈunëm. ¿Wiˈix? Ko niˈigyë niˈëxpëjkëmëtyë Biiblyë nˈixyˈatäˈänëm mas niˈigyë Jyobaa ets nwinmayäˈänëm extëm yëˈë wyinmay. Tsojkëbën duˈun nduˈunëm oy të njanëbajtënë. Pääty, oy ko niˈamukë ngäjpxmëtyë Biiblyë ets niˈëxpëjkëm, oy näämnëm ndëjkëm ëxpëjkpë ets oy tëëyëp (Sal. 1:2). Apostëlë Pablo yˈanëmääy ja Ebree jäˈäyëty parë ja myëbëjkën dyajkëktëkëdët, pen ëtsäjtëm xëmë niˈëxpëjkëmë Biiblyë ta ja nmëbëjkënyëˈäjtëm nanduˈun kyëktëkëyaˈany (Eb. 11:​1, 6).

MYËDÄJTTËBË MËBËJKËN ETS PÄÄTY JYUKYˈATTË

9. ¿Tiko nety tsyokyëty ets ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea tmëdattët mëkë myëbëjkën?

⁹ Ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea, tsojkëbë nety mëk ja myëbëjkën tmëdattët pes tim tsokë nety twinguwäˈägëyäˈändë amay jotmay (Eb. 10:​37-39). Jesus të nety tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty ko tˈixtët ja soldäädëtëjk dyajnaduktë ja Jerusalén käjpn, kyaˈaktëp tungëjxy kopkëjxy. Niˈamukë nety mbäät duˈun ttundë ja Diosmëduumbëty, duˈun mëdiˈibë tsënääytyëp mä Jerusalén käjpn ets duˈun mëdiˈibë tsënääytyëp kamoty (Luk. 21:​20-24). Ko ijty tëëyëp ja soldäädëtëjk tjaˈabëkäˈändë tuˈugë nax käjpn, ja jäˈäyëty mëdiˈibë yajpattëp kamoty tuˈujoty jam ijty nyëjkxtë käjpnoty parë jam kyaktsoˈoktë. Pääty ko ja Diosmëduumbëty yaˈˈänëëmääytyë ko tsyoondët Jerusalén ets nyëjkxtëty tungëjxy kopkëjxy, tsiptakxëdë duˈun ttundëty ets tsojkëbë nety dyajnigëxëˈëktët mëk ja myëbëjkën.

10. ¿Ti nety mbäät tuundë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë mëk ja myëbëjkën myëdäjttëp? (Ebreeʉsʉty 13:17).

¹⁰ Ja Diosmëduumbëty tsojkëbë nety ttukjotkujkˈattët pënatyë Kristë të wyinˈixëdë parë tnikëjxmˈattët ja tuˈukmujkën. Ets waˈanë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ojts yajxon tyukmëtmaytyäˈägëdë näˈä ets wiˈix mbäät kyaˈaktë (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:17). Ja ayuk grieegë mëdiˈibë tuun mä Ebreeʉsʉty 13:17 mä jyënaˈany “mëmëdowdë” yëˈë yˈandijaampy ko tuˈugë jäˈäy nmëmëdoˈowëm mët ko ndukjotkujkˈäjtëm ets ko kyaj atsip aguanë nmëmëdoˈowëm. Ja Diosmëduumbëty tsojkëbë nety kontiempë tmëmëdowdët ja mëjjäˈäytyëjkëty määnëm kyatukminëdënëm ja ayoˈon. Pes pen myëmëdoowdëp mä jam yˈagujkˈat jyotkujkˈattë, kyaj nety tsyiptäˈägäˈänxëdë tmëmëdowdët mä nety twinguwäˈägëdë amay jotmay .

11. ¿Tiko yˈoyëty nmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën?

¹¹ Ëtsäjtëm tsojkëp nanduˈun mëkë mëbëjkën nmëdäjtëm duˈun extëm ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë apostëlë Pablo nyijäˈäyë. Pes yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë mä nimayë jäˈäy jeˈeyë xynyëxik xytyukxikëm ets kyaj tmëbëktë ko njatukmëtmaytyakëm ko minäämp ja kutëgoˈoyën (2 Peed. 3:​3, 4). Biiblyë nyimaytyakypy wiˈix tyunäˈäny jyatäˈänyëty ja mëj ayoˈon per kyaj ttimynyimaytyaktäˈäy. Päätyën tsyokyëty nmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën ets nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yajjëjptëgoyaambyë yäˈädë jukyˈäjtën, ets ja meerë duˈun ttunäˈäny näˈä yëˈë të ttuknibëjktäägë ets xyˈijxˈitäˈän xykyuentëˈatäˈänëm (Hab. 2:3).

12. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nëjkx ntsookwëˈëmëm mä ja mëj ayoˈon?

¹² Nan tsojkëp nmëbëjkëm ko yëˈë tyamë Jyobaa yajtuumpy ja tuumbë “diˈibë kuwijy ets tyuumpy ti wyintsën tsyejpy” parë xytyuˈumoˈoyëm (Mat. 24:45). Duˈun extëm ja Ebree jäˈäyëty waˈan yaˈˈanëmääytyë tii tyundëp ko ja soldäädëty mëdiˈibë Roma dyajnadujktë ja käjpn, ëtsäjtëm waˈan nanduˈun nëjkx nyaˈˈanëmäˈäyëm tii nduˈunëm ko tsyoˈondäˈägët ja mëj ayoˈon parë nnitsokëm. Oy ko desde tyam ndukjotkujkˈäjtëm pënaty nyëˈëmooy tyuˈumooytyëp ja Diosë nyax kyäjpn, jaˈa ko pen tyam kyaj nmëmëdoˈowëm ets ndukjotkujkˈäjtëm, nëjkxëp xytsyiptakxëm nmëmëdoˈowëm ko nety tyuˈuyeˈeynyë ja mëj ayoˈon.

13. ¿Wiˈixë nety pyudëkëyäˈänëdë ja Diosmëduumbëty ja käjpxwijën mëdiˈibë miimp mä Ebreeʉsʉty 13:5?

¹³ Mä nety ja Diosmëduumbëty kyayajtukˈawäänëdënëm näˈä kyaˈaktët, tsojkëbë nety jyukyˈattët adëyë ets kyaj “nyaytyukwinˈënëdët ja meeny sentääbë” (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:5). Näägë yäˈädë Diosmëduumbëty të nety tˈokyaˈˈamääytyaktëbë meeny sentääbë ets tˈokyajnäjxtëbë yuu (Eb. 10:​32-34). Ets ojts tuˈk tiempë tmëmadäˈäktë amay jotmay mët ko tnijäˈäwëdë Diosë yˈAyuk. Per ko tiempë nyajxy ta jam ja jyot wyinmäˈäny ojts tpëjktaknëdë mä tpäädäˈändë niˈigyë meeny sentääbë ets kyaj wiˈix tyimjät tyimkëbattët ets parë nyaytyukuwäˈänëdët. Per ja meeny sentääbë mëdiˈibë nety myëdäjttëp, kyaj nety kyuwäˈänäˈänëdë ko kyutëgoyëdë Jerusalén käjpn (Sant. 5:3). Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë nety myëdäjtypyë meeny sentääbë tsiptäˈäganxëbë nety tsyoonët ets tnikaˈagët ja jyëën tyëjk ets tijaty myëdäjtypy.

14. ¿Ti ndunäˈänëm pen nmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën?

¹⁴ Pen nmëbëjkëm ko Jyobaa tim tsojk dyajminäˈäny ja kutëgoˈoyën, kyaj nbaˈoˈkˈtëwäˈänëm ja meeny sentääbë. Mä nety tyuˈuyeˈey ja mëj ayoˈon kyaj ninuˈun ja meeny kyatsoobäädäˈäny. Päätyë Biiblyë jyënaˈany ko ja jäˈäyëty ‘jëduˈunyë tkoˈowëditaˈandë tuˈujoty ja [platë] mëdiˈibë myëëtˈajtëbën’ ko tˈixtët ko ‘oy tjamëëtˈatëty ja [platë etsë oorë] kaˈap yëˈë yajtsoˈogaˈanëdë ko ënety ja Wintsën tyukjootˈanbëkëdë’ (Ezeq. 7:​19, TY). En lugäär jam ja jot winmäˈäny nbëjktakëm parë niˈigyë nbatëm ja meeny sentääbë oy ko adëyë njukyˈäjtëm. Ets yëˈë nˈijxëm wiˈix mbäät nnaygyuentëˈäjtëm, nguentëˈäjtëmë familyë ets nmëduˈunëmë Jyobaa. Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj nëgoo nnaynyijuˈuy nnaynyinuˈkxëm o jam ja xëëw tiempë nyajtuˈunënë mä tijaty nmëdäjtëm. Oy ko kyaj nanduˈun yëˈëyë jëjpˈam ndimypyëjktakëm tijaty nmëdäjtëm (Mat. 6:​19, 24). Mä kyaminyëm ja kutëgoˈoyën mbäät nyajnigëxëˈkëm pen yëˈë ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa o yëˈë ja meeny sentääbë.

“MËDATTË MIITSËTY JA MAˈXTUJKËN”

15. ¿Tiko nety tsyokyëty ets ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea tmëdattët mëk ja myëbëjkën?

¹⁵ Ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Judea, tsojkëbë nety tmëdattët niˈigyë mëbëjkën parë tmëmadäˈäktët ja jotmay mëdiˈibë nety wyinguwäˈägëyandëp (Eb. 10:36). Näägë yäˈädë Diosmëduumbëty të nety tˈokmëmadaktëbë ko ojts yajnibëdëˈëktë, per ja nimaybyë ja ojts tnijawëdë tëyˈäjtën mä nety kyaj nëgoo jyamˈatyë jotmay. Apostëlë Pablo yˈëwij kyäjpxwij ja myëguˈuktëjkëty ets yˈanëmääy ko tsojkëbë nety nyayjyëjpˈixëdët pes mas niˈigyë yajnibëdëˈëgäˈändë, yˈanmääy parë ninäˈä tkamäjtstuˈuttëtyë Jyobaa oyxyëp nety tyim oˈkpëdë, duˈun extëm ttuunyë Jesus (Eb. 12:4). Ko ja judiyëtëjkëty tˈijxtë ko niˈigyë nyimayëdë pënaty pyanëjkxtëbë Jesus ta jyantsy jyotˈambëjktë, etsë Pablo yˈijx ko jantsy duˈunë duˈun, pes tëgok ko nety jam kyäjpxwaˈkxy Jerusalén ojtsë mayjyaˈay nyibëdëˈëgëdë. Ets 40 naxyë judiyëtëjk ojts nyaygyäjpxëdë parë Pablo dyaˈoogäˈändë ets nyayjyënanëdë: “Waˈan ja Dios xytyukkumëdoˈom pën käˈäy ukëm mä kyajnëm nyaˈoˈkëm ja Pääblë” (Apos. 22:22; 23:​12-14). Oyë netyë yäˈädë Diosmëduumbëty nimayë jäˈäy myëtsipˈatëdë, tsojkëbë nety duˈunyëm tmëdattët mëk ja myëbëjkën, nyaymyukëdët ets kyäjpxwäˈkxtët.

16. Ko nyajnibëdëˈkëm, ¿wiˈix xypyudëjkëm ja noky mëdiˈibë yajtuknigajxtë ja Ebree jäˈäyëty? (Ebreeʉsʉty 12:7).

¹⁶ ¿Ti nety pudëkëyanëdëp yäˈädë Diosmëduumbëty parë tmëmadäˈäktët ko yajnibëdëˈëktët? Yëˈë ko tjamyatstët wiˈix ttukˈoyˈatäˈändë pen myëmadaktëp ja jotmay. Päätyë Pablo tnimaytyaky ko tuˈugë Diosmëduumbë dyajnaxyë jotmay mbäät pyudëkëty parë niˈigyë oy Diosmëdunët (käjpxë Ebreeʉsʉty 12:7). Ko nety duˈun dyajnaxtë amay jotmay mbäät pyudëkëdë parë dyaˈoyëdë jyaˈayˈäjtën, ets pen myëmadaktëp niˈigyë nety oy Diosmëdunäˈändë (Eb. 12:11).

17. ¿Tiko Pablo jyënany ko mbäät yajmëmadaˈagyë amay jotmay?

¹⁷ Pablo yˈanëmääy ja Diosmëduumbëty parë yˈittëty jotmëk ets kyaj yˈëxtëkëwäˈäktët ko nety tpäättë jotmay. Yëˈë mbäädë nety dyakyë oybyë ëwij käjpxwijën mët ko nyijäˈäwëbë nety wiˈix nyayjyawëdë Diosmëduumbëty ko yajpajëdittë, pes të nety tˈokpajëdijtpë pënaty Diosmëduundëp. Yëˈë ojts nanduˈun yaˈixjëdity jajpajëdity ko ojts tyëkë Diosmëduumbë, pääty nyijäˈäwëbë nety wiˈix yajmëmadaˈagyë jotmay (2 Kor. 11:​23-25). Pablo wäˈätsë nety tnijawë ko mbäät yajmëmadaˈagyë jotmay, pääty tˈanëmääy ja Diosmëduumbëty ko kyaj këˈëm nyaytyukjotkujkˈatëdët, yëˈëjën tyukjotkujkˈattëbë Jyobaa. Yëˈë duˈun tëgok jyënany amëk jotmëk: “Yëˈë Nintsënˈäjtëm Dios yëˈëts xypyudëjkëp. Kyajts ntsëˈëgët kots pën wiˈix xytyunäˈänët” (Eb. 13:6).

18. ¿Ti mëdiˈibë niˈamukë nnijäˈäwëm, ets tii mbäät nduˈunëm desde tyam?

¹⁸ Mä ndiempëˈäjtëm nimayë nmëguˈukˈäjtëm ta tmëmadäˈäktë ko yaˈëxjëdit yajpajëdittë. Ets mbäät ndukˈijxëm ko ntsojkëm ko ninuˈkxtakëm o ko wiˈixëm nbudëjkëm (Eb. 10:33). Biiblyë duˈun jyënaˈany: “Nidëgekyë diˈibaty jikyˈatandëp wäˈats mä Jesukristë, yajpajëditandëp yëˈë” (2 Tim. 3:12). Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko niˈamukën mbäät nnayjyëjpˈijxëm mä ngapatëmnëm ja amay jotmay. Oy ko ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa, ets ijtëm seguurë ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm mä nety nbatëmë amay jotmay. Yëˈë yˈagujkmoˈoyaampy jyotkujkmoˈoyaampy pënaty kyaj myastuˈutyëty (2 Tes. 1:​7, 8).

19. ¿Tii mbäät nduˈunëm mä kyaminynyëm ja mëj ayoˈon? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁹ Ja noky mëdiˈibë Pablo tyuknigajxë Ebree jäˈäyëty, seguurë ko pudëjkëdë parë nyayjyëjpˈixëdë määnëm nety tkapäättënëm ja jotmay. Pablo anëmääyëdë parë niˈigyë tniˈëxpëkëdët ja Diosë yˈAyuk ets tjaˈaygyukëdët. Duˈunë nety mbäät tˈixtë ets tjëjpkudijëdë ja tukniˈˈijxën mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets mëdiˈibë mbäät tyukmëjagamgaˈagëdë Jyobaa. Nan yˈanëmääy parë tmëmëdowdët extëmë Jesus tyuˈumoˈoyëdë ets pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë tuˈukmujkën. Tyukmëtmaytyak nanduˈun ko pen myëmadaktëbë jotmay, pudëkëyanëdëbë nety parë niˈigyë oy Diosmëdundët ets ko yëˈë Jyobaa pudëkëyanëdëp parë dyaˈˈoyëdëtyë jyaˈayˈäjtën. Pen ëtsäjtëm nduˈunëm extëm ja Apostëlë Pablo ojts tˈëwijy tkäjpxwijy ja Diosmëduumbëty, xypyudëkëyäˈänëm parë nmadakëm axtë ko myinët ja kutëgoˈoyën (Eb. 3:14).