Referensyë diˈib miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm tijaty yaˈëxpëkäämp ets yajtukjayëyäämp
2-8 ÄÄMBË SEPTIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | EBREEɄSɄTY 7, 8
Saserdotë diˈib “winë xëë winë tiempë, dëˈën extëmë Melkisedek”
(Ebreeʉsʉty 7:1, 2) Tyäˈädë Melkisedek, Salem ryey ijty es teety diˈibë myëduun ja Diosë Tsäjpotmëdë. Ko Abrään jyëmbijty mä oj të tsyiptunyë nety mä të tmëmadaˈaky ja reyëty, tyäˈädë Melkisedek tsyoˈony es oj tjëjpˈyoˈoy ja Abrään, es tkuniˈxy. 2 Netë Abrään tmooy ja Melkisedek tuk peky diˈibë wäˈx mäjk peky diˈibë nety të tpëjkë ja reyëty mä tsyiptuuny. Yëˈë xyëë Melkisedek jaˈa yˈandijpy Rey Tëyˈäjtënduumbë, es nandëˈën Salem ryey jaˈa yˈandijpy Rey Diˈibë Yajtsipwäˈxp.
w14 15/10 paj. 11 parr. 16, 17
Pëjtäˈägë mëbëjkën amumduˈukjot mä ja Anaˈam Kutujkën
16 Mët yëˈëgyëjxmë rey David, Jyobaa ojts tnigajpxy ko tkajpxyˈatäˈäny mëdë Jesus diˈib tyunaampy majtsk pëky: 1) yˈuˈunyëyaˈany “aˈoytsyoo” axtë ko dyajkutëgoyët ja myëtsip, ets 2) tyunäˈäny “saserdotë winë xëë extëm tyuunyë Melquisedec” (käjpxë Salmo 110:1, 2, 4). ¿Tiko jyënaˈany “extëm tyuunyë Melquisedec”? Yëˈko mä kyajnëmë Abrahángë tyëëm yˈääts tjaˈabëktë ja Nax diˈib Yajtukwandaktë, Melquisedec, ja rey diˈib Salem nan ojts tyuny “teety [o saserdotë] diˈibë myëduun ja Diosë Tsäjpotmëdë” (Eb. 7:1-3). Jyobaa yëˈë nikäjpxpajtë rey ets saserdotë. Mä Escrituras Hebreas yëˈëyë yajmaytyakpë Melquisedec ko duˈun majtsk pëky tyuuny. Kyaj mää yajnigajpxy ko jam pën twingudëgatsˈäjty o wyingudëgatsˈäjtë, diˈib duˈun tunëp extëm yëˈë, pääty njënäˈänëm ko tyuuny saserdotë “winë xëë winë tiempë”.
17 Ko Jyobaa duˈun tkajpxyˈajty, ta këˈëm tnikäjpxpejtyë Jesus ets duˈun tyunët. Päätyë Jesus tyunäˈäny saserdotë “winë xëë winë tiempë, dëˈën extëmë Melkisedek” (Eb. 5:4-6). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈë yajtunaampy ja yˈAnaˈam Kyutujkën parë yˈadëwët diˈib ojts ttuknibëjtäägë parë Naxwinyëdë etsë jäˈäy.
(Ebreeʉsʉty 7:3) Yëˈë Diosë jyaaybyajtën kyaj xytyukmëtmaytyakëm pënë dën ijty tyääkˈäjtypy es tyeetyˈajtypy, es pënë dëˈën ijty yˈapteetyˈäjttëp; ni xykyatukmëtmaytyakëm ko myiiny jyajty es ni xykyaˈˈanmäˈäyëm ko të yˈeeky. Mä tyäädë tëgekyë dëˈën kyëxeˈeky extëm ja Diosë yˈUˈunk, es teetyˈäjtpëm winë xëë winë tiempë.
it-2-S paj. 360 parr. 4
Melquisedec
¿Tiko mä Biiblyë kyaj yajnigajpxy wiˈixë Melquisedec “myiiny jyajty es ni xykyaˈˈanmäˈäyëm ko të yˈeeky”?
Pablo nyimaytyak wiˈixë nety yajpäätyë Melquisedec ko jyënany: “Diosë jyaaybyajtën kyaj xytyukmëtmaytyakëm pënë dën ijty tyääkˈäjtypy es tyeetyˈajtypy, es pënë dëˈën ijty yˈapteetyˈäjttëp; ni xykyatukmëtmaytyakëm ko myiiny jyajty es ni xykyaˈˈanmäˈäyëm ko të yˈeeky. Mä tyäädë tëgekyë dëˈën kyëxeˈeky extëm ja Diosë yˈUˈunk, es teetyˈäjtpëm winë xëë winë tiempë” (Eb. 7:3). Melquisedec nanduˈun myaxuˈunkˈäjty extëmë naxwinyëdë jäˈäy ets nanduˈun ojts yˈoˈknë. Kyaj yajnigajpxy ti txëwˈäjttë ja tyääk tyeety, mä tsyoˈonyë tyëëm yˈääts, ni ja yˈokuˈunk yˈokˈënäˈk, ets nan kyaj yajnigajpxy wiˈix jyukyˈäjttsondaky ets wiˈix jyukyˈäjtkugëjxë. Perë Melquisedec yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë Jesukristë diˈib tuump saserdotë winë xëëw winë tiempë. Duˈun extëmë Melquisedec kyaj pën twingudëgatsˈäjty o wyingudëgatsˈäjtë ko tyuuny saserdotë, nanduˈunë Jesukristë mä tyuny saserdotë wintsën, kyaj pën twingudëgatsˈäjty, ets nan kyaj pën wyingudëgatsˈätäˈänyëty. Oyë Jesus jam tsyoˈony mä tyëëm yˈäätsë Judá etsë David, kyaj yëˈë ojts yajtuˈuˈadukyëty parë tyunët saserdotë ets rey mët ko Jyobaa të nety tnaskäjpxë ko duˈun tyunäˈäny.
(Ebreeʉsʉty 7:17) Tyäädë dëˈën jyënany ja Dios: Mijtsë dëˈën teety winë xëë winë tiempë, dëˈën extëmë Melkisedek.
Mmëmëdowë Dios ets xyˈixët wiˈix yˈadëy tijaty të twandaˈaky
14 Myëmajtsk pëky, Jyobaa ojts twinmäˈänymyoˈoyë David parë tnaskäjpxët ko tyäˈädë Rey nan tunäämp Saserdotë Wintsën parë tkudanëdë naxwinyëdë jäˈäy. Jantsy jëjpˈamë nety ja tuunk diˈib nyikëjxmˈataampy. Pes ja Ley diˈibë Dios yäjk, jyënaˈany ko diˈib tuundëp saserdotëty yëˈë ja Leví tyëëm yˈääts, ets diˈib tuundëp rey yëˈë Judá tyëëm yˈääts, ets kyaj mbäät tˈaduunmuktë. Perë David duˈun ojts tnaskäjpxë mä diˈibë nety tunäämp Rey: “Jyobaa duˈun tˈanëëmë nWintsënëts: Uˈunyë nbëˈääyëts aˈoytsyoo axtë kots nbëjtäˈägëdë mmëtsip extëmë mdeky pyatkëyë. Jyobaa të twandaˈaky (ets kyaj tmëkjawëyaˈany): ¡Mijtsë duˈun saserdotë axtë winë xëë winë tiempë duˈun extëm tyuunyë Melquisedec!” (Sal. 110:1, 4). ¿Wiˈixë tyäˈädë tekstë yˈadëy? Pes ko Jesukristë, ja Tëëm Ääts diˈib yajwandak, tam tyam yˈaneˈemy tsäjpotm. Nan tuump Saserdotë Wintsën parë tkudanë naxwinyëdë jäˈäy, ets tpudëkë pënaty jodëmbijttëp parë oy yˈittët mëdë Dios (käjpxë Ebreeʉsʉty 7:21, 25, 26).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Ebreeʉsʉty 8:3) Nidëgekyë teetywyintsëngopk yajpëjtaktë es tmoˈoytyët ja yojxën esë wintsëˈkën ja Dios, päätyë Jesus koonëm dyaky ja wintsëˈkën nandëˈën.
w00-S 15/8 paj. 14 parr. 11
Wintsëˈkën diˈibë Jyobaa kyupëjkypy
11 Apostëlë Pablo jyënany: “Nidëgekyë teetywyintsëngopk yajpëjtaktë es tmoˈoytyët ja yojxën esë wintsëˈkën ja Dios” (Ebreeʉsʉty 8:3). Extëm nˈijxëm, Pablo majtsk pëky tmaytyaky diˈibë ijty yäjktëp ja saserdotë wintsën, ja “yojxën” etsë “wintsëˈkën” o “ja wintsëˈkën [...] mëtiˈipë ja poky yajtuknikëpäjtutpën” (Hebreos 5:1, TY). Ko jäˈäy ti dyoxy, ta dyajnigëxëˈëky ko myëjjäˈäwëp tijaty, o ko tsyojkypy ets pën kyupëkëdët o mëët nyaymyayëdët (Génesis 32:20; Proverbios 18:16). Nanduˈun ko ijty ja Ley tniˈanaˈamë ets ja israelitëty dyoxtët tijaty myëdäjtëp, yëˈë parë dyajnigëxëˈëktët ko tsyojktëp etsë Dios kyupëkëdët. Ets ko ja Ley yajkutëjy, ta dyaktë “ja wintsëˈkën [...] mëtiˈipë ja poky yajtuknikëpäjtutpën”. Mä Éxodo, Levítico etsë Números, jap mä niˈigyë yajmaytyaˈaky ko kanäk pëky ijty dyaktë ja wintsëˈkën ets ja yojxën. Mbäät xytsyiptakxëm njamyajtstäˈäyëm wixaty yajˈyaky ja wintsëˈkën, per tap diˈib jëjpˈam mbäät njamyajtsëm.
(Ebreeʉsʉty 8:13) Ko Dios jyënaˈany ko dyaˈoyëyaˈany ja jembyë kajxyˈatypyë, yëˈë xytyuknijäˈäm ko të tyujknë es kyaj nyakytyuny ja kajxyˈatypyë diˈibë jekyëp oˈoyë; es diˈibë jeky të yˈijnë, tim tsojk kyutëgoyannë.
it-2-S paj. 574 parr. 4
Diˈib yajkajpxyˈäjtp
¿Wiˈix ojts “tyujknë” diˈibë Jyobaa kyajpxyˈäjt mët ja israelitëty ko tmooy ja Ley?
Mbäät njënäˈänëm ko ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, ja ojts “tyujknë” ko Dios tˈanmääy ja kugajpxy Jeremías ko ttunäˈäny ja jembyë kajpxyˈatypyë (Jer. 31:31-34; Eb. 8:13). Mä jëmëjt 33, ko nety të myiinë Jesus, ja mä kyaj nyekyyajpaduuny ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, mët ko Jesus dyajkyë jyukyˈäjtën extëm wintsëˈkën ko yajkëxwojpy kepykyëjxy (Kol. 2:14) ets yëˈë ojts tyuundëjkënë ja jembyë kajpxyˈatypyë (Eb. 7:12; 9:15; Apos. 2:1-4).
9-15 ÄÄMBË SEPTIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | EBREEɄSɄTY 9, 10
“Dëˈën jaˈa extëmë awax diˈibë yajnigëxeˈkypy wiˈix yˈity ja oyˈäjtën diˈibë miimpnëm”
(Ebreeʉsʉty 9:12-14) Es jap ja Kristë tyëjkë mä ja Waanë Wäˈäts It Wäˈäts Lugäär, jaˈa njënäˈänëm Dios wyindum tsäjpotm, es kyaj oj dyajnejxy ja tsyiip nyeˈpyny esë tsäjkäjuˈungë nyeˈpyny extëmë wintsëˈkën; yajnëjx ja kyëˈëm neˈpyny es dyajky ja wintsëˈkën tëgok jeˈeyë mët winë xëë winë tiempë, es dëˈën oj xyajnitsokëm winë xëë winë tiempë. 13 Ko näägëty kyawäˈätsëty extëm jyënaˈany ja Moisesë yˈanaˈamën, yëˈë teetyëty tyukxijkxëdëp ja tsyiibë nyeˈpyny es ja toorë nyeˈpyny, es mët ja terneerë jyääm diˈibë të nyejxy wintsëˈkën. Dëˈën yajkuytyuuny ja anaˈamën es yajpëjtaˈaky ja jäˈäy wäˈäts mä nyiniˈx. 14 Pën dëˈën ja jäˈäy nikëjxy wyaˈatsy, waanë niˈigyë ja Kristë nyeˈpyny tmëdaty ja mëkˈäjtën es dyajwäˈätsët ja njot nwinmäˈänyˈäjtëm es nmëduˈunëm ja Diosë jiikypyë, jaˈa ko mët yëˈëgyëjxm ja espiritë santë ja Kristë nyayyäjkë mä Dios es wyintsëˈkënˈaty, ni nëˈënë axëkˈäjtën.
it-2-S paj. 635 parr. 4
Pokymyaˈkxën
Mä ja Ley diˈibë Dios myooyë israelitëty, jyënaˈany ko parë tuˈugë jäˈäy yajpokymyaˈkxët ko të tmëdëgoyë Dios o myëguˈuk, jawyiin mbäät nyayajwäˈätsyëty extëm ja Ley tniˈanaˈamë ets ok, ta ttukwintsëˈëgëdë Jyobaa ja jëyujk animal (Lev. 5:5–6:7). Yëˈë Pablo nyimaytyak ko jyënany: “Pes ja anaˈamën yajkutijkypy es jawaanë [...] tëgekyëty wyäˈätsˈattët mët ja neˈpyny. Es pën kyaj ja neˈpyny yajtemy yajˈyeky extëmë wintsëˈkën, kyaj yajmeˈxy ja pojpë” (Eb. 9:22). Per ko ja jëyujk animal tyemy yoky ja nyeˈpyny, kyaj mbäät dyajjëgaktäˈäy ja poky kyaytyey ets kyaj mbäät “ja jäˈäyëty wyëˈëmdë wäˈäts ja jyot wyinmäˈänyëty” (Eb. 10:1-4; 9:9, 13, 14). Per mët yëˈëgyëjxm ja jembyë kajpxyˈatypyë mbäädë nety jyantsy yajmeˈkxy ja poky kaytyey, mët ko Jesus nyayäjkë extëmë wintsëˈkën (Jer. 31:33, 34; Mat. 26:28; 1 Kor. 11:25; Éfes. 1:7). Pes ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, yajnigëxëˈk ko myëdäjt ja kutujkën parë tmaˈkxëdë poky kaytyey, extëm ko ojts tpokymyeˈkxy ja jäˈäy diˈib të xyujxnë (Mat. 9:2-7).
(Ebreeʉsʉty 9:24-26) Päätyë Kristë kyaj oj tyëkë mä tsäjptëjk diˈibë ja yä naxwiiny, ja tsäjptëjk diˈibë jeˈeyë yˈagojwinnäjxˈäjtypy ja tsäjpotmëdë tsäjptëjk. Kristë tëjkë tsäjpotm es xykyudënäˈäyëm ëtsäjtëm Dios windum. 25 Yëˈë teetywyintsëngopkëty tëjkëdëp mä ja Waanë Wäˈäts It Wäˈäts Lugäär jëmëjt jëmëjt es dyaktë ja wintsëˈkën ja nyeˈpynyëty ja tsyiibuˈunk o tsäjkäjuˈunk. Perë Kristë kyaj dëˈën nyayyäjkë wintsëˈkën kanäk ok nibëdëˈëk. 26 Kooxyëp yˈokdëˈënëty, koonëmxyëp yˈeˈky kanäk ok ko ja naxwinyëdë tsyondaky es tyambäät. Per näämnëm yëˈë xëë yëˈë tiempë diˈibë tim oknëm, ja Kristë jyaˈty naxwiiny es nyayyakyëty wintsëˈkën jeˈeyë tëgok mët winë xëë winë tiempë, es tjoˈotsannë ja jäˈäyëtyë pyojpëty.
¿Tiko jyëjpˈamëty nnayaˈijtëm wäˈäts?
13 (Käjpxë Éfesʉ 1:7.) Ko Jesus ojts dyajkyë jyukyˈäjtën extëmë wintsëˈkën ko ojts tkuˈoogë niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy, mëjwiin kajaa nyikejy parë pënaty tsyojktëbë Jyobaa mëdë Jesus (Gal. 2:20). Per diˈib ojts xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky, yëˈë diˈibë Jesus ok tyuun ko jyukypyejky. Duˈun ttuuny extëmë nety ttuny ja saserdotë wintsën, ja Xëë mä Yajpokymyaˈkxtë ja israelitë. Mä tadë xëë, ja saserdotë wintsën tmënëjkxy mä ja tabernakulo, o templë, waanë ja jëyujkë nyeˈpyny diˈib të wyintsëˈkënyëˈaty, ets jap tnaskëyë mä ja lugäärë Mëk Wäˈätspë, duˈunxyëp extëm tpëjtaˈaky Jyobaa wyindum (Lev. 16:11-15). Nanduˈunë Jesus ttuuny, ko jyukypyejky ta pyatëjkë tsäjpotm ets Dios windum ojts xykyudënäˈäyëm ko dyajky ja nyeˈpyny extëmë wintsëˈkën (Eb. 9:6, 7, 11-14, 24-28). ¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko duˈun ttuuny! Pes mbäädë Dios xypyokymyaˈkxëm ets mbäät nnayjyäˈäwëm wäˈäts Dios windum ko nbëjtakëmë mëbëjkën mä Jesusë nyëë nyeˈpyny diˈib tyaam yojk.
(Ebreeʉsʉty 10:1-4) Ja anaˈamën diˈibë Moisés yajmooy, dëˈën jaˈa extëmë awax diˈibë yajnigëxeˈkypy wiˈix yˈity ja oyˈäjtën diˈibë miimpnëm, ja anaˈamën kyaj jyaˈajëty ja oyˈäjtën këˈëm. Pääty ja wintsëˈkën diˈibë jäˈäy yäjktëp jëmëjt jëmëjt, kyaj mbäät ja jäˈäy dyajwëˈëmdët oy wäˈäts pënëty Dios myëwingoondëp. 2 Pes pën tëyˈäjtënxyëp anaˈamëngyëjxm dyajwäˈätsy ja jäˈäyë pyojpëty, kyajxyëp tˈokjäˈänë ja pyeky es kyajxyëp tˈokˈyäjknë ja wintsëˈkën. 3 Per ja wintsëˈkën diˈibë ja jäˈäy yäjktëp jëmëjt jëmëjt yajtukjamyajtstëp ja jäˈäy ko pekyjyaˈay jaˈajëty, 4 mët ko ja toorë neˈpyny esë tsyiip neˈpyny ni näˈä mbäät tkayajjëgeˈeky yëˈë pojpë.
Reyëty etsë saserdotëty tpudëkëyäˈändë naxwinyëdë jäˈäy
9 Jyobaa yëˈë kyajpxyˈäjt mä ja Ley ko ja israelitëty mbäädë nety tmëdatëdë reyëty diˈib tundëp saserdotëty ets ttukˈoyˈatët “tukëˈëyë nax käjpn”. Per net pën tyuundëp extëmë Jyobaa yˈanmääyëdë: “Pën miitsëty mëmëdoodëp yajxonë nˈääw nˈayukëts ets mjantsy pyaduundëp diˈibëts të ngajpxyˈaty”. ¿Mbäädë nety ja israelitëty tmëmëdowdë yajxonë Jyobaa yˈääw yˈayuk? Mbäät, per tsip tpaduundäˈäyët (Rom. 3:19, 20). Päätyë Jyobaa tpëjtaky ja saserdotëty diˈib nyoˈoktëp ja wintsëˈkën ko ja israelitë pyokytyundët. Per ja saserdotëty kyaj tyuundë rey (Lev. 4:1–6:7). Ets ko ijty këˈëm pyokytyundë, nan nyoˈktëp ja wintsëˈkën (Ebre. 5:1-3; 8:3). Jyobaa yˈaxäjëp ijtyë tyäˈädë wintsëˈkën, per kyaj mbäät nyiwatstäˈäyëdë ja poky kaytyey. Ja saserdotëty ni jeˈeyë mbäät ojts tkapudëkë ja diˈibë nety yajxon myëmëdoobyë Dios parë mëët nyaymyëˈoybyëkëdët. Duˈun extëmë Pablo jyënany: “Mët ko ja toorë neˈpyny esë tsyiip neˈpyny ninäˈä mbäät tkayajjëgeˈeky yëˈë pojpë” (Ebre. 10:1-4). Per ko ja israelitëty tkamëmëdoodë tukëˈëyë ja Ley, ta ojts yajtuknikäjpxpety ja axëkˈäjtën (Gal. 3:10). Pääty, extëmë nety yajpäättë, tsip pyëtsëmët ja “reyëty diˈib tundëp saserdotëty” diˈib pyudëkëp niˈamukë ja naxwinyëdë jäˈäy.
10 ¿Nëgoobë netyë Jyobaa të twandaˈaky ko jam Israel pyëtsëmäˈäny ja “reyëty diˈib tundëp saserdotëty”? Kyaj, pes pën mëdoowdëp, mbäädë nety jam pyëtsemy, per kyaj mët ko tmëmëdowdët ja Ley. ¿Tiko? (Käjpxë Galasyʉ 3:19-25.) Parë njaygyujkëm, tsojkëp nnijäˈäwëm tiko Jyobaa dyajky ja Ley. Tyäˈädë Ley ojts kyuwäˈänëdë parë kyaj tpanëjkxtëdë wiink dios. Nan ojts tyukˈixëdë ko pokyjyaˈay yajpäättë ets ko tsojkëp tuˈugë wintsëˈkënë mas oybyë ets kyaj dyuˈunëty diˈib ja saserdotë wintsën yajkypy. Ja Ley nan tuun extëmë uˈunkˈijxpë diˈibë nety pudëkëyanëdëp parë tˈaxäjëdët ja Kristë o Mesías, diˈib nikajp “Winˈixy”. Ja Mesías yëˈë nety yajtëkëyanëdëp mä ja jembyë kajpxyˈatypyë diˈib ojts tnaskäjpxë Jeremías. Ets pënaty axäjëdëp mbäädë nety tyëkëdë mä ja jembyë kajpxyˈatypyë ets yˈittët “reyëty diˈib tundëp saserdotëty”. Min nˈokˈijxëm wiˈix.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Ebreeʉsʉty 9:16, 17) Ko yajnijawë ko tuˈugë jäˈäy yˈeeky diˈibë të nety ja ayuk dyajweˈemy, netnëm tyuny ja ayuk diˈibë të dyajweˈemy. 17 Kyaj tyuny ja ayuk diˈibë të dyajweˈemy pën jikyˈäjtpnëm ja jäˈäy, jaanëm tyuny ko nety të yˈoˈknë.
w92-S 1/3 paj. 31 parr. 4-6
Diˈib nääk të nyayajtëwëdë
Pablo ojts tnigajpxy ko tsojkëp tyam yokëdë nëë neˈpyny parë tsyowdëkët diˈibë naxwinyëdë jäˈäy kyajpxyˈajtypy mëdë Dios. Duˈun nˈijxëm mä ja Ley diˈibë Dios kyajpxyˈäjt mët ja israelitëty. Ko Dios ojts kyajpxytyundë mët ja israelitëty, yëˈë Moisés kudënääyëdë. Päätyë Moisés jëjpˈam diˈibë tyuun, pes yëˈë pyudëjkë ja israelitëty ko kyajpxytyuundë mëdë Dios. Moisés yëˈë ja naxwinyëdë jäˈäy diˈib tyuun ja kajpxyˈatypyë, per yëˈë Jyobaa yajnaxkëdak. ¿Waˈandaa Moisés ojts ttemy dyoky ja nyeˈpyny parë tyuuntsondakyë tyäˈädë kajpxyˈatypyë? Kyaj. Yëˈë taam yojkë jëyujk animalë nyeˈpyny, en lugäär tyam yokët ja Moisés nyeˈpyny (Ebreeʉsʉty 9:18-22).
¿Ets ko Jyobaa ttuuny ja jembyë kajpxyˈatypyë mët pënaty nëjkxtëp tsäjpotm? Yëˈë Jesukristë kudënääyëdë. Jyobaa yëˈë yajnaxkëdak ja jembyë kajpxyˈatypyë, per nan tuunë Jesus. Pes kyaj jeˈeyë kyudënääy, nan ojtsën yajpäättë yä Naxwiiny mët pënaty tim ogäˈän tëjkëdë mä tyäˈädë jembyë kajpxyˈatypyë (Lukʉs 22:20, 28, 29). Nan yëˈë netyë Jesus mbäät dyaky ja wintsëˈkën parë tyuundëkët. Kyaj nety yëˈë wyintsëˈkënyëˈatäˈäny ja jëyujk animal, yëˈë nety tsojkëp tuˈugë jukyˈäjtënë wäˈätspë. Päätyë Pablo jyënany ko Jesus yëˈë ja naxwinyëdë jäˈäy diˈibë nety të ttuny ja jembyë kajpxyˈatypyë. Ets ja tyuundëjkë ko tyëjkë “tsäjpotm es xykyudënäˈäyëm ëtsäjtëm Dios windum” (Ebreeʉsʉty 9:12-14, 24).
Pablo jyënany ko Moisés mëdë Jesus yëˈë tyuundë ja kajpxyˈatypyë, per kyaj dyajjaygyujkë ko yëˈë yajnaxkëdaktë, pes yëˈë Dios yajnaxkëdak. Tyäˈädë nimajtskpë yetyëjk, jeˈeyë tkudënääytyë parë yajkuytyuuny ja kajpxytyuˈunën. Ets yëˈë mëët tsyowdëjkë neˈpyny, yëˈë taam yojkë jëyujk animalë nyeˈpyny, en lugäär ja Moisés nyeˈpyny. Etsë Jesus yëˈë kyëyäjk ja nyëë nyeˈpyny parë mët pënaty tëjkëdëp mä ja jemyë kajpxyˈatypyë.
(Ebreeʉsʉty 10:5-7) Pääty ko myiiny ja Kristë, net tˈanmääy ja Dios: Kyaj mij xytsyejky es myajtukwintsëˈëgët ja jëyujk esë myajmoˈoyët ja yojxën, pääty mij të xymyoˈoyëts tuˈugë niniˈx. 6 Kyaj të xyˈoyjyawë ko ja jëyujk nyitoy, ni ja diˈibë jäˈäy yojxtëp pekykyëjxm. 7 Tats njënany: Tyääts ëj, dëˈën extëm jaybyety yˈity mët ëj mä ja jääybyajtën, esëts ndunäˈäny diˈibë mij mtsejpy.
it-1-S paj. 291 parr. 4
Nëbajtën
Lucas jyënaˈany ko Jesus tamë nety nyuˈkxtaˈaky ko ojts nyëbety (Luk. 3:21). Etsë Pablo tkujäˈäyë “ko myiiny ja Kristë, net tˈanmääy ja Dios” (kyaj ja tmaytyäˈägäˈäny ko nety të myaxuˈunkˈaty, pes kyaj nety mbäät kyajpxy, jaa duˈun ko nyëbejty mä dyajtsondaˈaky ja Diosë tyuunk), duˈun ojts jyënaˈany extëm myiny mä Salmo 40:6-8. “Kyaj mij xytsyejky es myajtukwintsëˈëgët ja jëyujk esë myajmoˈoyët ja yojxën, pääty mij të xymyoˈoyëts tuˈugë niniˈx. [...] Tyääts ëj, dëˈën extëm jaybyety yˈity mët ëj mä ja jääybyajtën, esëts ndunäˈäny diˈibë mij mtsejpy” (Eb. 10:5-9). Jesus myaxuˈunkˈäjty extëmë judiyë jäˈäy, ja käjpn diˈibë nety mëdë Diosë të kyajpxytyundë ko ja Ley yajmooytyë (Éx. 19:5-8; Gal. 4:4). Pääty mbäät njënäˈänëm Jesus nan të nety kyajpxytyuny mëdë Jyobaa ko ojts tninëjkxyë Juan parë yajnëbatëdët. Per kyaj jeˈeyë ttuuny extëm ja Ley tniˈanaˈamë. Këˈëmën nyaygyëyäjkë Dios windum parë ttunanë ja tsyojkën ko dyakët ja nyiniˈkx kyëbäjk extëmë wintsëˈkën, ets duˈun kyaj nekyyajtukwintsëˈëgëdë jëyujk animal extëm ja Ley dyajnigutukë. Apostëlë Pablo jyënany: “Xyajwatsëm ja Dios mët ko Jesukristë ttuuny diˈibë Dios tsyejpy ko ttukwintsëˈkë nyiniˈx tëgok jeˈeyë mët winë xëë winë tiempë” (Eb. 10:10). Diˈibë netyë Dios nanduˈun tsyojkypy, yëˈë etsë Jesus jëjpˈam tpëjtäˈägët ja yˈAnaˈam Kyutujkën, päätyën nyaygyëyäjkë parë ttunäˈänyë tyäˈädë tuunk (Luk. 4:43; 17:20, 21). Jyobaa kyupëjk ets yˈëxkäjp ko duˈunë Jesus nyaygyëyäjkë, pääty mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë twinˈijxy ets tˈanmääy: “Mijtsë dëˈën nˈUˈunkˈäjtypy diˈibëts njantsytsyejpy, es oyëts njotkujkˈaty mët mij” (Mar. 1:9-11; Luk. 3:21-23; Mat. 3:13-17).
16-22 ÄÄMBË SEPTIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | EBREEɄSɄTY 11
“¿Tiko jyëjpˈamëty nmëdäjtëmë mëbëjkën?”
(Hebreos 11:1, TNM) Mëbëjkën yëˈë diˈib seguurë xyyaˈijtëm mä diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm, mä nyigëxëˈëky diˈib xytyukmëbëjkëm ko jantsy tëyˈäjtën diˈib kyaj nˈijxëm.
Nˈokmëbëjkëm tijatyë Jyobaa wyandakypy
6 Biiblyë nyigajpxy majtsk pëky tidën yˈandijpy mëbëjkën (käjpxë Hebreos 11:1, TNM). Myëduˈuk, ko “mëbëjkën yëˈë diˈib seguurë xyyaˈijtëm mä diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm”, mbäät yëˈëjëty tijaty tunan jatanëp, extëm ko jyëjptëgoyët ja axëkˈäjtën ets ko myinët ja jembyë jukyˈäjtën. Ets myëmajtsk, Biiblyë jyënaˈany ko mëbëjkën, yëˈë ko yajxon nˈijxëm “ko jantsy tëyˈäjtën diˈib kyaj nˈijxëm”, extëm Jyobaa, Jesus, anklëstëjk etsë Diosë Kyutujkën (Hebreos 11:3, TNM). ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko njantsy myëbëjkëm tijatyë Dios të twandaˈaky ets nanduˈun tijaty kyaj nˈijxëm? Ja nyajnigëxëˈkëm mä wiˈix nyajnëjkxëm ja jukyˈäjtën, wiˈix ngäjpx nmaytyakëm ets tijaty nduˈunëm.
(Hebreos 11:6, TNM) Nanduˈun, pën kyaj nmëdäjtëmë mëbëjkën niwiˈixtsoo mbäät xykyatukjotkëdakëmë Dios, mët ko diˈib myëwingoombyë Dios, tsojkëp tmëbëkët ko tam yëˈë ets ko kyumaapy pënaty amumduˈukjot ëxtääyëp.
w13-S 1/11 paj. 11 parr. 2-5
Dios kyunuˈkxypy pënaty ëxtääyëp mëktaˈaky
¿Ti tsojkëp parë Jyobaa xytyukjotkëdakëm? Pablo tkujäˈäyë: “Pën kyaj nmëdäjtëmë mëbëjkën niwiˈixtsoo mbäät xykyatukjotkëdakëmë Dios”. Pablo kyaj jeˈeyë jyënany ko “tsip”, jyënany ko “niwiˈixtsoo”. Diˈib xytyukˈijxëm ko jëjpˈam nmëdäjtëmë mëbëjkën parë Dios xytyukjotkëdakëm.
Per, ¿tidën yˈandijpy nmëdäjtëmë mëbëjkën? Myëduˈuk, yëˈë yˈandijpy nmëbëjkëm “ko tam yëˈë”, pes kyaj mbäädë Dios xytyukjotkëdakëm pën amajtsk jotmajtskëm. Per kyaj yëˈëyë tsyokyëty, pes axtë kaˈoybyëtëjk myëbëjktëp ko jantsy tamë Dios (Santya̱ˈa̱gʉ 2:19). Pën nmëbëjkëm “ko tam yëˈë”, tsojkëbë net njukyˈäjtëm extëm ttukjotkëdäˈägët (Santya̱ˈa̱gʉ 2:20, 26).
Myëmajtsk, tsojkëp nmëbëjkëm ko yëˈë “kyumaapy” pënaty ëxtääyëp. Ja diˈib myëdäjtypyë mëbëjkën seguurë yˈity ko kyaj nanëgoobë ttunyë mëjääw parë Dios tyukjotkëdäˈägëdët (1 Korintʉ 15:58). Kyaj mbäädë Dios xytyukjotkëdakëm pën winmäˈäyëm ko kyaj tmëdatyë madakën o ko kyaj mbäät xykyunuˈkxëm (Santya̱ˈa̱gʉ 1:17; 1 Peedrʉ 5:7). Ets nan kyaj netyë Dios njantsy ixyˈäjtëm pën winmäˈäyëm ko kyaj yˈoyjyaˈayëty, ko kyaj xyyajtsobatëm o ko kyaj xykyuentëpëjtakëm.
¿Pënaty Dios kyumaapy? Pablo jyënaˈany ko yëˈë “pënaty amumduˈukjot ëxtääyëp”. Tuˈugë liibrë tnimaytyaˈaky ko mä ayuk grieegë tyäˈädë ayuk “pënaty amumduˈukjot ëxtääyëp”, kyaj jeˈeyë tˈandijy ko nbäädäˈänëmë Dios, yëˈë duˈun yˈandijpy ko ninëjkxëm “parë nˈawdatäˈänëm”. Wiinkpë liibrë tnimaytyaˈaky ko yëˈë yˈandijpy nˈëxtäˈäyëm mëktaˈaky. Päätyë Jyobaa kyumaapy pënaty awdäjtëp amumduˈukjot mët ko tmëdattë ja mëbëjkën (Matewʉ 22:37).
(Ebreeʉsʉty 11:33-38) Mëbëjkëngyëjxm myëmadaktë wiink naxwinyëdë, tyuundë diˈibë dën tëyˈäjtën, yˈaxäjëdë diˈibë Diosë nety të tyukmëwändäägëdë, yajmujk ja kääjë yˈää, 34 yajpiˈtstë ja mëj jëën, yajtsok këdiibë yˈoogët mët ja espäädë, myëjäädëjkë ko nety ja myëjää kyaˈity, naybyëjtakëdë jotmëk mä tsyiptundë, es myëmadaktë ja myëtsip diˈibë tsoˈondëp wiink naxwinyëdë. 35 Japë toxytyëjk diˈibë Dios yajjikypyëjkxëdë ja yˈoˈkpëty. Perë wiingatypyë jäˈäyëty yˈoˈktë ayoˈon jëjpˈam mët ko tmëbëjktë ja Dios, es kyaj tˈëxtijandë ja Dios es tsyoˈogët; mët ko nyijäˈädëbë nety yëˈëjëty ko dëˈën yˈooktët, oknëm ja Dios nëjx yajjikypyëkëdë mët ja waanë oybyë jikyˈäjtën. 36 Näägëty yajnixik yajtukxiktë es yajwojptë. Wiingatypyë yajtsiimy këwëëny mët ja kadenë. 37 Näägëty yˈoˈktë kukäˈätsy, wiingatypyë yˈoˈktë kimy mët ja espäädë, esë wiingatypyë yajjëˈtwaˈxy. Näägëty jyëdittë extëmë ayoobë jäˈäyëty määyëm, yëˈëyë wyitˈäjttëp ja borreegë ak esë tsyiip ak, ni ti tkamëdäjttë, pyajëdijtëdë ja jäˈäy es axëëk yajtuundë. 38 Tyäˈädë ayoobëty jyëdijttë winˈaamy wimbejy es jyikyˈäjttë äängoty es nax jutoty. Tëgekyë tyäädë, Dios mëduumbëty yëˈë, es pënëtyë naxwinyëdë winmäˈäny jaˈäjtëdëp kyaj nyitëkëty es jyikyˈattët tiˈigyë mëët.
Nˈokˈyajkëktëjkëmë mëbëjkën mä tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm
10 Mä Ebreeʉsʉty kapitulo 11 japë Pablo jyënany: “Toxytyëjk diˈibë Dios yajjikypyëjkxëdë ja yˈoˈkpëty. Perë wiingatypyë jäˈäyëty yˈoˈktë ayoˈon jëjpˈam mët ko tmëbëjktë ja Dios, es kyaj tˈëxtijandë ja Dios es tsyoˈogët; mët ko nyijäˈädëbë naty yëˈëjëty ko dëˈën yˈooktët, oknëm ja Dios nëjx yajjikypyëkëdë mët ja waanë oybyë jikyˈäjtën” (Ebreeʉsʉty 11:35). Nimayë Dios mëduumbëty ojts dyajnaxtë amay jotmay ets kyaj tmastuttë Dios mët ko myëbëjktë ko yajjukypyëkanëdëp extëmë nety të twandaˈaky. Nyijäˈäwëdëbë nety ko Jyobaa yajjukypyëkanëdëp mä tiempë myiny kyëdaˈaky parë jyukyˈattët winë xëëw yä Naxwiiny. Nˈokjamyajtsëm wiˈix jyajtyë Nabot mëdë Zacarías. Yëˈëjëty yajkukäˈtstë mët ko tmëmëdoowdë Dios (1 Reyes 21:3, 15; 2 Crónicas 24:20, 21). Ja kugajpxy Daniel ojts yajkujëduwë mä tuˈugë kää jut mä nety yajpäättë maygyää. Ets ja nidëgëëkpë myëtnaymyaayëbë ojts yajkujëduwëdë mä ja ornë diˈib të jyantsy ambëky. Oyë nety tyim ooktët nëgoo ko tkamëdëgoytyë Jyobaa. Niˈamukë tyäˈädë yetyëjkëty myëbëjktë ko Jyobaa mëjääwmoˈoyanëdëp ets ko pudëkëyanëdëp parë tmëmadäˈäktët oytyim diˈibëtyë jotmay (Daniel 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Ebreeʉsʉty 11:33, 34).
11 May ja kugajpxyëty myëmadaktë ko yajnëxik yajtukxiktë o yajpëjtaktë pujxndëgoty, extëmë Micaya etsë Jeremías. Etsë wiinkpë kugajpxyëty extëmë Elías “jyëdijttë winˈaamy wimbejy es jyikyˈäjttë äängoty es nax jutoty”. Per niˈamukë yëˈëjëty myëmadaktë ja jotmay ets kyaj tmastuttë Jyobaa mët ko seguurë yˈijttë mä tijaty yˈawijx jyëjpˈijxtëp (Ebreeʉsʉty 11:1, 36-38; 1 Reyes 18:13; 22:24-27; Jeremías 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Ebreeʉsʉty 11:4) Mëbëjkëngyëjxm ja Abel twintsëˈkë ja Dios mët tuˈugë wintsëˈkën waanë oybyë këdiinëm diˈibë yäjk ja yˈajtsy Kaín, pääty ja Dios tpëjtaky ja Abel extëmë jäˈäy diˈibë tyiimpy ja tëyˈäjtën es tkupejky ja wyintsëˈkën. Oy ja Abel të jyaˈoˈknë, dëˈën jaˈa extëmxyëp yˈakkajxy, jaˈa ko yajmaytyaˈaky wiˈix tmëbejky.
“Oy ja Abel të jyaˈoˈknë, dëˈën jaˈa extëmxyëp yˈakkajxy”
14 Tijatyë Jyobaa nyaskäjpxë. Seguurë ko Adán mëdë Eva ojts ttukmëtmaytyäˈäktë ja yˈuˈunk yˈënäˈk ti tuun jäjtë mä ja lugäärë tsujpë ets tiko jap yajkajxpëtsëëmdë. Päätyë Abel, mbäädë nety kanäk pëky tpawinmay tijaty tuun jäjtë.
15 Abel yˈijx ko oymyääjëty yony ja ääy ujts diˈib myëdäjtypyë apyny mët ko të netyë Dios tkäjpxpokyë naxwinyëdë. Jyobaa nan të nety jyënaˈany ko Eva yajnaxaampy ja pëjk adoˈonën ko ja yˈuˈunk dyajmaxuˈunkˈatët. Seguurë ko Abel yˈijx wiˈix ja tyääk dyajnaxyë pëjk adoˈonën tëgok tëgok ja yˈuˈunk dyajmaxuˈunkˈaty. Dios nan të nety jyënaˈany ko Eva mëjwiin kajaa ttsokäˈäny ets ja nyaˈay myëjpëjtäˈägëdët ets tsyokëdët, ets ko Adán yëˈë diˈib anaˈamanëp. Abel yˈijx kanäkˈok ko duˈun ja tyääk tyeety jyäjttë. Ets janäämëty tˈijxy ko Jyobaa adëëbë yˈayuk. Yëˈë diˈib mas pudëjkë parë dyajkëktëjkë myëbëjkën mä ja tëëm ääts diˈibë netyë Dios të twandaˈaky, diˈib yaˈoyëyaampy ja amay jotmay diˈib tsondak jam Edén (Gén. 3:15-19).
16 Pënaty myëduundëbë Jyobaa. Abelë fyamilyë kyaj myooyë oybyë ijxpajtën. Per mä tadë tiempë, tamˈäjtpë netyë anklës diˈib mbäädë Abel tpanëjkxë yˈijxpajtën. Ko Adán mëdë Eva yajkajxpëtsëëmdë Edén, ta Jyobaa jyënany ko ni yëˈëjëty ets ni yˈuˈunk yˈënäˈk mbäät kyatëkëdë mä tadë lugäär, päätyë Jyobaa tpëjtakyë anklës o kerubin, diˈib myëdäjttëp këjxmë kutujkën, parë tkuentˈattët ja tëjkˈääw, ets nan pyëjtak tuˈugë espäädë diˈib tim awdijtëëp (käjpxë Génesis 3:24).
(Hebreos 11:5, TNM) Mëbëjkëngyëjxmë Enoc ojts tyëgatsy parë kyaj tˈixëdë oˈkën, ets nimää kyanekyyajpaty mët ko Diosë nety të yajtëgatsyëty; pes mä nety kyatëgatsynyëm ojts yajtuknijawë ko kupëjkëbë Dios.
wp17.1-S paj. 12, 13
Nyijäˈäwëbë nety ko kupëjkëbë Dios
¿Wiˈixë “Enoc ojts tyëgatsy parë kyaj tˈixëdë oˈkën”? Waˈan yëˈë tˈandijäˈäny ko Jyobaa ojts pyëjkxëtyë jyukyˈäjtën extëm kyaj tmëkjawët, ets yaˈˈawäˈätspëtsëëmë parë kyaj ja axëkjäˈäytyëjk yaˈoogëdët. Per mä netyë Enoc kyaˈookynyëm, ¿wiˈix tnijäˈäwë “ko kupëjkëbë Dios”? Waˈanë Dios tyukˈaˈijxnäjxë ko Naxwinyëdë të jyëmbity jantsy tsuj. Ets yëˈë diˈibë Enoc tukˈijxë ko kupëjkëbë Jyobaa, ta ojts yˈoˈknë. Apostëlë Pablo ojts tnimaytyaˈagyë Enoc etsë wiinkpë yetyëjk toxytyëjk diˈib Dios mëduundë, ets tkujäˈäyë: “Nidëgekyëtyë tyädë jäˈäyëty yˈoˈktë [...] mëbëjkëngyëjxm” (Ebreeʉsʉty 11:13). Ko Enoc yˈoˈky, waˈan ja myëtsipëty tjaˈëxtääytyë ja nyiniˈkx kyëbäjk, per kyaj tpattë mët ko waˈanë Jyobaa duˈunyë dyajtëgooy. Duˈun kyaj ja nyiniˈkx kyëbäjk yajnëxiˈik yajtukxiˈigët o dyajtundët mä dios awdattë.
23-29 ÄÄMBË SEPTIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | EBREEɄSɄTY 12, 13
“Ko nyajjëjwijtsëmbijtëm yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa xytsyojkëm”
(Ebreeʉsʉty 12:5) es të xyjaˈaytyëgoytyë miitsëty ko Dios mjakäjxwijëdë extëmë jyaaybyajtën jyënaˈany: Nititëty, katë xykyoˈoyjyawëdë ko ja Nintsënˈäjtëm mjëjwijtsëmbitëdët, es katë xymyëtsipkeˈexy ko mmëkmëgäjxëdët,
Kyaj xynyiˈˈijxëmbitët diˈib të xyajweˈemy
18 Ko nyajjëjwijtsëmbijtëm. Ko nbëjkëˈkëmë akë mët ko të nyajmoˈoyëmë käjpxwijën, mbäät axëëk xyyajnayjyäˈäwëm, xypyëjkëm ja jotkujkˈäjtën ets kyaj nekypyaduˈunëm ja käjpxwijën (Ebre. 12:5). Pën jawyiin nˈaxäjëm ja käjpxwijën per kyaj nbaduˈunëm o kyaj nmëjpëjtakëm, ¿wiˈix nëjkx xypyudëjkëm ets xyaˈoˈoyëm? Pääty mas oy ets nbanëjkxëmë kyäjpxwijënë Salomón: “Naygyumatsëdë mä ja nayjëjwijtsëmbitë, këdii xynyasmatsë. Kuwäˈän, pes yëˈë duˈun mjukyˈäjtënˈäjtypy” (Pro. 4:13). Duˈun mbäät nbaduˈunëm extëmë oybyë tsyofeer, ko tˈixy ja ijxwëˈëmënë mä karreteerë, ta tpanëjkxy ets tmëmëdoy (Pro. 4:26, 27; käjpxë Ebreeʉsʉty 12:12, 13).
(Ebreeʉsʉty 12:6, 7) mët ko jyëjwijtsëmbijtypy diˈibë yëˈë tsyejpy, es tyukkumëdeepy nidëgekyë diˈibë yˈaxäjëp extëmë yˈuˈunk yˈënäˈk. Dëˈën jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën. 7 Miits mgupëktëp ja mˈayoˈonëty extëmë Diosë jyëjwijtsëmbijtën, mët ko tyädë ayoˈon yëˈë mdukˈijxëp ko Dios dëˈën mjapëjtäˈägëdë extëmë yˈuˈungë. ¿Tii jaa da ënäˈkuˈunk diˈibë kyajpë tyääk tyeety jyëjwijtsëmbitëdë? Kyaj, ¿këdii?
w18 15/3 paj. 23, parr. 1
Ko nyajjëjwijtsëmbijtëm yëˈë Dios xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm
¿TI MIIMP mä mwinmäˈäny ko xymyëdoyë tyäˈädë ayuk jëjwijtsëmbijtën? Waˈan yëˈë netyë myiny ko tuˈugë jäˈäy ti yajtukumëdoy, per kyaj yëˈëyë tˈandijy. Biiblyë jyënaˈany ko nyajjëjwijtsëmbijtëm xypyudëjkëm, etsë tyäˈädë ayuk yëˈë näˈätyë mëët myiny ko yajmaytyaˈagyë ëxpëjkën, wijyˈäjtën, tsojkën etsë jukyˈäjtën (Prov. 1:2-7; 4:11-13). Ko Dios xyjëjwijtsëmbijtëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm ets ko tsyojkypy njukyˈäjtëm winë xëëw (Eb. 12:6). Näˈäty, mbäät yëˈë tˈandijy ko ti Dios xytyukkumëdoˈowëm, per ninäˈä axëëk xykyatuˈunëm. Jëjwijtsëmbijtën, nan yëˈë yˈandijpy ko nyaˈëwij nyajkäjpxwijëm, duˈun extëm tuˈugë uˈunkteety tkäjpxwijˈyë yˈuˈunk diˈib tsyojkypy.
(Ebreeʉsʉty 12:11) Tëyˈäjtën ko ni tuˈugë tëytyuˈunën kyayajjawë oy, niˈigyë yajjawë mëk; per diˈibë myëyaˈkëp ja tëytyuˈunën, myëdäjttëp oknëmë jotkujkˈäjtën mët ko jyikyˈaty wäˈäts.
Nˈokkupëjkëm ja nayjëjwijtsëmbitë parë nˈijtëm wijy
18 Mëk njäˈäwëm ko nyajjëjwijtsëmbijtëm, per niˈigyë myëkëty ko njëjpkudijëm (Eb. 12:11). Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Caín ets ja rey Sedequías. Ko Dios tˈijxy ko Caín yˈaxëkˈijxypy ja myëgaˈax ets yaˈoogaampy, ta tˈanmääy: “¿Wiˈix ko mjootˈambëky? ¿Wiˈix ko mwiin mjëjp xyyajtëgatsy? Koxyëp jeexyë mijts oy xyˈëktuny winë, jotkujk jeexyë mˈijxëˈëky mgoowëˈëky. E kom käˈäp duˈun xytyuny, pääty yëˈë nëë poky ëwxijtp tyimyˈity, ets mëmëdäˈägäˈänyë. E ko mijts xytyukˈaˈixëty mijts yëˈë nëë poky mˈëkmëmëdaknëp” (Gén. 4:6, 7, MNM). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko Caín kyaj tmëmëdooyë Jyobaa. Yaˈoˈk ja myëgaˈax ets kyuˈayoˈowë nuˈun ja xyëëw jyukyˈäjtën (Gén. 4:11, 12). Koxyëp tkupëjky wiˈixë Jyobaa jyëjwijtsëmbijtë, kyajxyëp duˈun dyajnäjxyë jäj jëmuˈumën.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Ebreeʉsʉty 12:1) Pääty ko nnijäˈäm ko may ja jäˈäy nmëdäjtëm nbëˈääyˈäjtëm diˈibë yajnigëxëˈk ja myëbëjkën, nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm, es nmatstutëm ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm, es kyaj nˈanuˈxëm nduˈunëm diˈibë Dios tsyejpy, es nˈokpayëˈkëm mëk mä tadë pëyëˈkkijxyëk diˈibë nmëdäjtëm winduuy.
“Nˈokpëyëˈkëm mëk mä tadë pëyëˈkijxyëk”
11 “May ja jäˈäy [...] diˈibë yajnigëxëˈk ja myëbëjkën”, kyaj nety jeˈeyë yˈix jyawëdë ets kyaj ti ttundë. Kyaj nety yajpäättë mä estadio parë tˈixäˈändë pën diˈib ganaräjtp, yëˈë duˈun parë tmëjääwmoˈoyäˈändë pënaty pëyëˈktëp. Ets mbäät tmëjämoˈoytyë mët ko yëˈëjëty nan ojts pyëyëˈëktë ets ganaräjttë. Oyë nety të yˈoˈktääynyëdë duˈun yajnimaytyäˈäktë extëm jyukyˈattë ets ko mëjääwmooytyëp. ¿Wiˈix pyudëkëdë pënaty näämnëmë nety pëyëˈktëjkëdëp ko yˈixëdë diˈib jeky kujk pëyëˈknëdëp? Mëjääwmooyëdë parë yajxon pyëyëˈëktët ets myadäˈäktët. Myëdäjttë pyëˈääyë mayjyaˈay diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën, ets dyaˈijxëdë ko mbäät myadäˈäktë mä pyëyëˈëktë oy nuˈun tsyiptaˈaky. Pën pyawinmääytyëbë nety ja yˈijxpajtën, yëˈë nety mëjääwmoˈoyanëdëp parë myadäˈäktët mä pyëyëˈëktë “mëk”. Tyäˈädë ijxpajtën mëjwiin kajaa pyudëjkëdë ja Dios mëduumbë mä primer siiglë ets ëtsäjtëm nanduˈun xypyudëkëyäˈänëm.
(Ebreeʉsʉty 13:9) Ak tim panëjxtë Kristë, es katë xypyanejxy ja wiinkpë ëxpëjkën diˈibë myaytyaktëp tëgatsy. Niˈigyë oy ko nyajmëktakëm ja njotˈäjt nwinmäˈänyˈäjtëm Dios myayˈäjtëngyëjxm es kyaj jaˈagyëjxm ko tii jäˈäy kyaay yˈuktëp wintsëˈkëngyëjxm, pes diˈibë kyaay yˈuktëp kyaj ti ttsooty.
w89-S 15/12 paj. 22 parr. 10
Nˈoktukwintsëˈkëmë Jyobaa diˈib kyupëkëp
10 Jëjpˈamë nety ets ja Dios mëduumbëty tjëjpkudijëdët “ja wiinkpë ëxpëjkën diˈibë myaytyaktëp tëgatsy” pënaty kyaj tyukniˈˈixëdë ja tëyˈäjtën (Galasyʉ 5:1-6). Pesë tyäˈädë tukniˈˈijxënë kyaj nety pyudëkëyäˈänëdë parë yajpäättët mä ja tëyˈäjtën, yëˈë duˈun ko dyajmëktäˈäktët ja jyot wyinmäˈäny “Dios myayˈäjtëngyëjxm”. Tamë netyë judiyëtëjk diˈib yajtsiptaktëp pën yajjëˈxëp nääk ja käˈäy ukën o kyaj, o pën yajˈyakëp ja wintsëˈkën. Päätyë Pablo yˈanmääyëdë ko kyaj ja jot winmäˈäny myëktaˈaky “jaˈagyëjxm ko tii jäˈäy kyaay yˈuktëp wintsëˈkëngyëjxm, pes diˈibë kyaay yˈuktëp kyaj ti ttsooty”. Net oy Dios windum yajpäättët pën jukyˈäjttëp extëmë Dios ttsoky ets pën myëjjäˈäwëdëp ko yajjuuybyëtsëëmdë, kyaj mët ko tmëmay tmëdäjtë nääk ja käˈäy ukën o ko tˈamääyˈattë näägë xëëw (Romanʉs 14:5-9). Nan kyaj nety nyekytsyobääty ja jëyujk animal extëmë wintsëˈkën, pes të netyë Jesus dyakyë jyukyˈäjtën extëm wintsëˈkën (Ebreeʉsʉty 9:9-14; 10:5-10).
30 ÄÄMBË SEPTIEMBRË AXTË 6 ÄÄMBË OKTUUBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | SANTYA̱ˈA̱GɄ 1, 2
“¿Wiˈix ogäˈän tsyondaˈaky diˈib mënëjkxp mä poky kaytyey ets ja oˈkën?”
(Santya̱ˈa̱gʉ 1:14) Jaˈagyëjxmë jäˈäy pyekytyunäˈändë ko ja yˈatsojkën nyaytyukwinˈëënëdë, es mët ja kyëˈëmtsojkën nyayyajtëgoyëty.
g17.4-S paj. 14
Ko ti xyyajtëgoyäˈänëm
Ko ti xyyajtëgoyäˈänëm, yëˈë yˈandijpy ko ti ndunäˈänëm diˈib axëëk. Nˈokpëjtakëm ko mnëjkxy juuybyë ets ta jam xyˈixy diˈib mjantsy tsyojkypy, ta mwinmay ko mbäät xymyeetsy ets kyaj pën mˈixëdët. Per ta ja mwinmäˈäny mˈanëˈëmxëty ets kyaj duˈun mˈadëˈëtsët, ta xyyajjëgeˈeky mä mwinmäˈäny. Duˈun kyaj të mmëmadaˈagyëty diˈib të mjayajtëgoyaˈanyëty.
BIIBLYË JYËNAˈANY
Ko näˈäty ndunäˈänëm diˈib kyaj yˈoyëty kyaj yëˈë tˈandijy ko axëkjäˈäyˈäjtëm. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko niˈamukë tiiyëm xyyajtëgoyäˈänëm (1 Corintios 10:13, TNM). Per diˈib jëjpˈam yëˈë wiˈix nwinguwäˈkëm. Näägë jäˈäy yajnëˈë yajˈuˈungëdëp ja axëëkpë tsojkën, ets ok ta net yajkäˈäjëdë, per ta wiinkpë diˈibë netyë jyëjpkudijëdëp mët ko nyijäˈäwëdëp ko axëëk.
“Jaˈagyëjxmë jäˈäy pyekytyunäˈändë ko ja yˈatsojkën nyaytyukwinˈëënëdë, es mët ja kyëˈëmtsojkën nyayyajtëgoyëty” (Santya̱ˈa̱gʉ 1:14).
(Santya̱ˈa̱gʉ 1:15) Ko jäˈäy ttsoktë diˈibë kyaj yˈoyëty, jaa myiny ja pojpë; es ko tyäˈädë pojpë myëjwindaknë, jaa myiinnë ja oˈkën.
g17.4-S paj. 14
Ko ti xyyajtëgoyäˈänëm
Biiblyë nyigajpxypy wiˈix ogäˈän tsyondaˈaky diˈib mënëjkxp mä poky kaytyey. Santya̱ˈa̱gʉ 1:15 jyënaˈany: “Ko jäˈäy ttsoktë diˈibë kyaj yˈoyëty, jaa myiny ja pojpë”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko pën kyaj njëjpkudijëm ja axëëkpë tsojkën, ta myëjwindëjkënë axtë nyigëxëˈknë, duˈun extëm ko tpatnë ja tiempë mä tuˈugë toxytyëjk dyajmaxuˈunkˈäjnë ja yˈuˈunk. Per mbäät nmëmadakëm tyäˈädë axëëkpë tsojkën, kyaj tiko naytyukˈanaˈamëm.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Santya̱ˈa̱gʉ 2:1) Mëguˈugitëty diˈibë myëbëjktëp ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë diˈibë niˈigyë myëdäjtypy ja mëjˈäjtën, kyaj xywyinˈixtët ja jäˈäy ni tuˈuk es jatuˈuk.
10 Pën jeˈeyë nˈijx nduˈunëm pën kumeenyjyaˈay o ayoobë jäˈäy, mbäädë net nyajnaywyäˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Duˈun jyajty mä primer siiglë, Santiago jyënany ko tyäˈädë jotmay tamë nety dyajnaywyäˈkxënë kanääk ja tuˈukmujkën (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 2:1-4). Kyaj mbäät nasˈijxëm ets duˈun tyun jyatëdët mä nduˈukmujkëm. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj duˈumbë jäˈäyˈäjtën nyajnigëxëˈkëm?
11 Tsojkëp nˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm extëmë Jyobaa yˈixëdë. Yëˈë kyaj mas ttsoky ja diˈib myëdäjtypyë meeny sentääbë o ja diˈib ayoop. Parë oy nˈijtëm mëdë Jyobaa, kyaj yëˈë tˈixäˈäny nuˈun tijaty nmëdäjt njaygyajpëm. Jantsy tëyˈäjtën ko Jesus jyënany ko “nyiˈigyë nyimëjääty es tuˈugë mëkjäˈäy tyëkët mä ja tsäjpotmëdë kutujkën”, per kyaj jyënany ko niwiˈixtsoo mbäät kyatëkë (Mat. 19:23). Jesus nan ojts jyënaˈany: “[Jotkujk] miitsëty diˈibë ayoodëp, pes mˈittëp mä Diosë kyutujkën” (Luk. 6:20). Per kyaj yëˈë dyajjaygyukëyanë ko niˈamukë ayoobë jäˈäy tmëdowäˈändë ti yëˈë myaytyakypy ets tˈaxäjëyäˈändë kunuˈkxën. Pes nimay ja ayoobë jäˈäy ninäˈä ojts kyapanëjkxëdë. Pääty kyaj mbäät njënäˈänëm ko extëm tijatyë jäˈäy tmëdaty tjaygyepy, duˈun nyaymyayëdët mëdë Jyobaa o kyaj.
(Santya̱ˈa̱gʉ 2:8) Oyë dëˈën xytyuny pën mguytyiimpy ja Diosë yˈanaˈamën diˈibë niˈigyë myëjjëty mä jyaaybyajtën: Mtsokëp ja mmëdëjkpäˈäjëty extëm mij këˈëm mnaytsyekyëty.
Nˈokˈyajtuˈunëmë Jyobaa yˈanaˈamën etsë tyëyˈäjtën parë nduˈumoˈoyëm ja jot winmäˈäny
15 Ta tuˈugë ley diˈib niˈigyë jëjpˈam, yëˈë mä tniˈanaˈamë ets ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm. Jesus duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Pën mnaytsyojkëdëp miitsëty nixim niyam, net nidëgekyë ja jäˈäy tnijawëdët kots ëj miits nˈëxpëjkpëˈattë” (Fwank 13:35). Santiago, diˈibë Jesus kyuˈˈutsyˈäjt, ja ojts ttijy “ja Diosë yˈanaˈamën diˈibë niˈigyë myëjjëty” (Sant. 2:8). Etsë Pablo duˈun jyënany: “Mët ja tsojkën yajkuytyuundaapy tëgekyë tëgekyë ja Diosë yˈanaˈamën” (Rom. 13:10). ¿Tiko jyëjpˈamëty nmëdäjtëmë tsojkën? Jaˈko Biiblyë jyënaˈany: “Ko Dios yëˈë dëˈën ja tsojkën” (1 Fwank 4:8). Jyobaa kyaj jeˈeyë xyˈanmäˈäyëm ets njäˈäwëmë tyäˈädë tsojkën, tsyojkypyë duˈun ets nyajnigëxëˈkëm mä tijaty nduˈunëm. Juan duˈun tkujäˈäyë: “Dios xytyukˈijxëm ja tsyojkën ëtsäjtëm ko tkejxy ja tyuˈukˈUˈunk yä naxwiiny es nmëdäjtëm ja njikyˈäjtënˈäjtëm mët yëˈëgyëjxmë yˈUˈunk” (1 Fwank 4:9). Pääty ko ntsojkëmë Jyobaa, Jesus, nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm etsë wiink jäˈäy, ta nyajnigëxëˈkëm ko duˈun nwinmäˈäyëm extëmë Jyobaa (Mat. 22:37-39).