Anij Eo Emour En Tel Yuk

“Komin oktak . . . ñan Anij eo emour, eo ear kõmman lañ im lal im lojet im men ko otemjej iloair.”​—JERBAL 14:​15, NW.

1, 2. Etke ej juõn men ekkar ñan kile Jehovah einwõt “Anij eo emour”?

ELIKIN an ri jilek Paul im Barnabas kejmour juõn emaan, Paul ear kallimur ri Lystra ro: “Kimro armij bareinwõt im einwõt kom, im kimij kwalok news eo emõn ñan kom, bwe komin oktak jen men ko ejelok tokjeir ñan Anij eo emour, eo ear kõmman lañ im lal im lojet im men ko otemjej iloair.”​—Jerbal 14:​15, NW.

² Emol bwe Jehovah ejjab juõn ekjap eo ejjab mour, ak ej “Anij eo emour”! (Jeremiah 10:​10, NW; 1 Dri Tessalonika 1:​9, 10) Ijellokin an mour, Jehovah ej unjen mour eo ad. “Ej lelok ñõn otemjej mour, im menono, im men otemjelok.” (Jerbal 17:25) Ekõnan bwe jen lo lañliñ ilo mour eo ad, kiõ im ilju im jeklaj. Bareinwõt Paul ear ba bwe Anij “e ar jab mõke likit E im ejelok men in kennan kake, bwe E ar kõmõnmõn emõn, im lewoj ñõn kom wut jen lõñ, im ien ko elõñ ekõn, Ej kobrõk buruemi kin kijemi im lõñliñ.”​—Jerbal 14:17.

3. Etke jemaroñ liki nan in tel eo Anij ej letoke?

³ Itoklimo eo an Anij kin mour eo ad ej letok juõn un emõn ñan ad liki nan in tel eo an. (Sam 147:8; Matu 5:​45) Jet armij remaroñ jab liki nan in tel eo an elañe rej lo juõn kien ilo Bible rejjab melele kake ak rej bane. Bõtab, liki nan in tel eo an Jehovah ear juõn men in meletlet. Ñan wanjoñok: Meñe juõn Ri Israel ear jab melele kin kien eo bwe emo uñuri juõn enbwinin ri mij, ear bõk tokjen ilo an bokake. Moktata, bokake eo an enaj kar karuaklok e ñan Anij eo emour; kein karuo, ej kejbãrok e jen nañinmij ko rekabobo.​—Livitikõs 5:2; 11:24.

4, 5. (a) Mokta jen ien ko an Christian, ta nan in kakabilek eo Jehovah ear lelok kin bõtõktõk? (b) Ewi wãwen ad jelã bwe nan in kakabilek eo an Anij kin bõtõktõk ej kitibuj Ri Christian ro?

⁴ Ej einlok wõt nan in tel eo an Anij kin bõtõktõk. Ear jiroñ Noah bwe armij ro rejjab aikwij mõñã ak idak bõtõktõk. Inem ilo Kien eo, Anij ear kalikar bwe kar juõn wõt wãwen emõn ñan kajerbal bõtõktõk kar ion lokatok eo​—ñan jeorlok jerawiwi. Ikijen nan in jiroñ kein, Anij ear likit juõn bedbed ñan kajerbal bõtõktõk ilo wãwen eo emõntata​—ñan lomoren armij ikijen binmour eo an Jesus. (Dri Hibru 9:​14) Aet, nan in tel eo an Anij ear kwalok bwe ear itoklimo kin mour im ejmour eo ad. Ilo an konono kin Jenesis 9:​4, ri meletlet eo ilo ebeben eo kein ka 19, Adam Clarke ear je: “Kien in [ñan Noah] Ri Christian ro rej lukkun lore wõt . . . Rar jab mõñã bõtõktõk ekkar ñan kien eo, kinke ear jitõñlok ñan bõtõktõk eo enaj kar torlok kin jerawiwi eo an lal; im iumin Gospel eo ak karõk eo an Christian rar jab maroñ mõñã bõtõktõk, kinke ear kõkkar kin bõtõktõk eo ear torlok ñan jolok jerawiwi ko ad.”

⁵ Ri meletlet in emaroñ kar jitõñlok ñan gospel eo moktata, ak news eo emõn, eo ear bedbed ion Jesus. Ear koba an Anij jilkintok Nejin bwe en mij kin kij, ñan lutõklok bõtõktõkin bwe jen bõk mour indio. (Matu 20:28; Jon 3:​16; Dri Rom 5:​8, 9) Uak eo an ri meletlet eo ear koba kien eo ri kalor ro an Christ rar bõke tokelik bwe ren kejbãrok ir jen bõtõktõk.

6. Ta nan in jiroñ ko kin bõtõktõk kar lelok ñan Ri Christian ro, im etke?

⁶ Kwojelã bwe Anij ear lelok ñan Ri Israel ro elõñ buki kien ko. Ke Jesus ear mij, ri kalor ro an rar jab aikwij kejbãrok aolep kien kein. (Dri Rom 7:​4, 6; Dri Kolosse 2:​13, 14, 17; Dri Hibru 8:​6, 13) Bõtab, tokelik, rar bõkmantak juõn kajitõk kin juõn kien elap​—mwijmwij. Ro rejjab Ri Jew rar ke aikwij mwijmwij elañe rar kõnan bõk tokjen jen bõtõktõkin Christ, im ilo wãwen in kwalok bwe rar bed wõt iumin Kien eo? Ilo 49 C.E., ri tel ro an Ri Christian ro rar uake kajitõk eo. (Jerbal, chapter 15) Jen jibañ eo an jitõbõn Anij, ri jilek ro im ro reritto ilo jitõb rar kalikar bwe kien mwijmwij eo ear jemlok ibben Kien eo. Mekarta, jet kien ko jen Anij rar jerbal wõt ñan Ri Christian ro. Ilo juõn letter ñan congregation ko, ri tel ro an governing body eo ear je: “Jitõb Kwojarjar eo im kim ar lemnok, emõn bwe kimin jab likit iomi men ko relap jen men kein remõn, bwe komin kejbãrok kom jen men in katok ñõn ekjõp ko, im jen bõtõktõk, im jen men ko remij kin lukwoj burueir, im lũñ. Elañe komij kejbãrok kom jen men kein, e naj emõn ibemi.”​—Jerbal 15:28, 29.

7. Ewi joñan an aorõk ñan Ri Christian ro bwe ren ‘kejbãrok ir jen bõtõktõk’?

⁷ Alikar, ro uan governing body eo rar watõk bwe ‘kejbãrok jen bõtõktõk’ kar juõn kien elap an aorõk kin mour erreo joñan wõt kien eo ñan kejbãrok ir jen mour in lũñ ak kabuñ ñan ekjap. Men in ej kamol bwe kejbãrok kij jen bõtõktõk ej juõn kien elap. Ri Christian ro rej kabuñ ñan ekjap ak lũñ im jab ukwelok rejamin “jolit ailiñ an Anij”; ãjenkij eo air “eñin mij ken ka ruo.” (1 Dri Korint 6:​9, 10; Reveles̃õn 21:8; 22:15) Lale oktak eo: Kajekdon nan in kakabilek eo an Anij kin kwojarjar eo an bõtõktõk enaj melelen mij indio. Kwalok kautiej kin bõtõktõkin Jesus enaj melelen mour indio.

8. Ta eo ej kalikar bwe Ri Christian ro mokta rar lukkun kaorõk nan in kakabilek eo an Anij kin bõtõktõk?

⁸ Ewi wãwen an kar Ri Christian ro melele im jerbale nan in jiroñ eo an Anij kin bõtõktõk? Kememej wõt uak eo an Clarke: “Iumin Gospel eo ak karõk eo an Christian rar jab maroñ mõñã bõtõktõk, kinke ear kõkkar kin bõtõktõk eo rar katorlok ñan jeorlok jerawiwi ko ad.” Bwebwenato eo an lal ear kamol bwe Ri Christian ro mokta rar lukkun kaorõk e. Tertullian ear je: “Lemnak kin ro, ilo jikin ikkure eo, rar ijole bõtõktõkin ri kowadoñ ro relej . . . im bõke bwe ren idak im kamadmõde nañinmij in dibubbub ko air.” Meñe ri pagan ro rar idak bõtõktõk, Tertullian ear ba bwe Ri Christian ro rar jab likit bõtõktõkin men in mour ko ñan jidik ilo ien mõñã ko air . . . Ilo ien ekajete Ri Christian ro kwomaroñ kajeoñ in lelok sausage ko reobrak kin bõtõktõk. Ak kwojelã kadede bwe ej juõn manit nae kein eo air.” Aet, meñe kwoj kalelñoñ ir im ba bwe renaj mij elañe rejjab mõñã, Ri Christian ro rejamin mõñã bõtõktõk. Nan in tel eo an Anij kar juõn men elap an aorõk ñan ir.

9. Ijellokin jab mõñã bõtõktõk eo eyu ekoba mõttan ko emen relap, kien eo ñan kejbãrok kij jen bõtõktõk ear kitibuj ta?

⁹ Jet armij remaroñ lemnak bwe ro uan governing body eo rar jiroñ Ri Christian ro bwe ren jab mõñã ak idak wõt bõtõktõk ak jab mõñã kanniek rar jab katorlok bõtõktõk ak mõñã ko rar iõke kin bõtõktõk. Emol bwe, ilo jinoin eñin kar men eo Anij ear jiroñ Noah bwe en kõmmane. Im kien eo ri jilek ro rar leloke ear jiroñ Ri Christian ro bwe ren ‘kejbãrok ir jen men ko remij kin lukwoj burueir,’ melelen kanniek eo rar jab katorlok bõtõktõk jen e. (Jenesis 9:​3, 4; Jerbal 21:25) Bõtab, Ri Christian ro mokta rar jelã bwe men in ear kitibuj elõñlok men ko. Jet ien rar bõk bõtõktõk ñan kamadmõde nañinmij ko air. Tertullian ear kalikar bwe ñan kamadmõde nañinmij in dibubbub, jet ri pagan ro rar mõñã ak idak bõtõktõk. Im bõlen ear wõr wãwen ko jet rar kajerbal bõtõktõk ñan kamadmõde nañinmij ak kejmour armij. Inem, ñan Ri Christian ro, kejbãrok ir jen bõtõktõk ear koba jab kajerbale ñan kamadmõde nañinmij ko air. Rar jutak bin ilo bebe in meñe rar jelã bwe renaj kar mij.

Bõtõktõk einwõt Uno in Doctor eo

10. Ta jet ian wãwen ko doctor ro rej kajerbal bõtõktõk, im ej bõkliñtak ta kajitõk eo?

¹⁰ Ilo ran kein ekkã an armij ro kajerbal bõtõktõk einwõt kein kamadmõde nañinmij ko. Ilo ien ko mokta bõtõktõk eo rar leloke ilo eke kar bõtõktõk eo eyu​—eo rar bõke jen juõn armij, kakone ilo juõn bottle ak bag plastic, im leloke ñan juõn ri nañinmij, bõlen juõn eo ear jorrãn ilo tarinae eo. Tokelik, ri etale ro rar katak kin kilen kejebel mõttan ko emen relap in bõtõktõk eo. Ilo air kajerbal mõttan kein relap in bõtõktõk, doctor ro rar maroñ liloki ñan elõñlok armij, bõlen mõttan eo etan plasma ñan juõn ri nañinmij im mõttan eo juõn etan red cell ñan bar juõn armij. Ke rar wõnmanlok ilo etale eo air rar kwalok bwe juõn mõttan etan blood plasma, rar maroñ katibdikdiki ñan elõñlok mõttan ko rej naetair fraction, im liloki ñan elõñlok armij. Rej wõnmanlok wõt ilo air bar katibdikdik mõttan ko relap in bõtõktõk eo, im rar report bwe rej kajerbale fraction kein ilo elõñlok wãwen ko rekãl. En kar ewi lemnak eo an juõn Ri Christian ikijen kajerbal fraction kein rej itok jen mõttan ko relap in bõtõktõk? Meñe emwij an kalikar bwe ejjab kõnan bõk bõtõktõk eo eyu, doctor eo ej rejañ e bwe en bõk juõn ian mõttan ko relap in bõtõktõk eo, einwõt mõttan eo etan red cell. Ak kamadmõd eo emaroñ melelen kajerbal juõn mõttan eo edik etan fraction jen juõn ian mõttan ko relap in bõtõktõk. Ewi wãwen an juõn ri karejaran Anij naj beek in uaki kajitõk kein, im ilo ejja ien eo wõt kememej bwe bõtõktõk ej juõn men ekwojarjar im bõtõktõkin Christ ej wãwen eo elaptata ñan lomoren armij?

11. Ikijen kajerbal bõtõktõk ñan kejmour armij ta lemnak eo ejimwe Ri Kennan ro an Jehovah rar bõke?

¹¹ Elõñ yiõ ko remotlok Ri Kennan ro an Jehovah rar kalikar bebe eo air. Ñan wanjoñok, rar je juõn katak im rar likit ilo magazine in doctor eo etan The Journal of the American Medical Association (November 27, 1981; rar bar printi ilo brochure eo How Can Blood Save Your Life? page 27-⁠9).a Katak eo ear kwalok eon ko jen Jenesis, Livitikõs, im Jerbal. Ear ba: “Meñe eon kein rejjab konono kin bõk bõtõktõk ilo eke, Ri Kennan ro an Jehovah rej watõki bwe ej kamo bõk bõtõktõk eo eyu ekoba emen mõttan ko relap ilo eke, RBC ko [red blood cell ko], im plasma, im bareinwõt WBC [white blood cell] im platelet ko rej liloki ilo eke.” Juõn book ilo 2001 etan Emergency Care, im katak eo: “Composition of the Blood (Jekjekin Bõtõktõk),” ear ba: “Bõtõktõk ej ejaak jen jejjo mõttan ko relap einwõt: plasma, red im white blood cell ko, im platelet ko.” Inem, ekkar ñan melele kein, Ri Kennan ro an Jehovah rejjab bõk bõtõktõk eo eyu ekoba emen mõttan ko relap ak jabdewõt ian mõttan kein kajjojo.

12. (a) Ta lemnak eo rar kwaloke ikijen fraction ko ak mõttan ko redik rar bõki jen mõttan ko relap in bõtõktõk eo? (b) Bar ia eo jemaroñ loe kamelele ko kin men in?

¹² Ennan eo ilo book eo ear wõnmanlok: “Kabuñ eo an Ri Kennan ro an Jehovah rejjab kamoik aolep wãwen kajerbal [fraction ko] einwõt albumin, immune globulin ko, im uno ko rej keboji ñan jibañ ro rej hemophiliac ak armij ro ebidodo an toor bõtõktõkiir; kajjojo ian Ri Kennan ro an Jehovah rej aikwij bebe ilo burueir elañe rekõnan kajerbal kamadmõd kein.” Jen 1981, elõñ fraction ko (mõttan ko redik rar ejaak jen juõn ian mõttan ko relap in bõtõktõk) rar kajenoloki ñan kajerbali. Eñin unin, magazine in Imõniaroñroñ eo ilo June 15, 2000, ear kwalok kamelele ko remõn kin aikwij in ilo katak eo “Kajitõk ko Jen Ro Rej Read.” Ej kwalok kamelele ko ilo tibdikin im un ko rekõmmanwa, ak kwonaj lo bwe ej errã wõt ibben kamelele ko ilo yiõ eo 1981.

Ijo Kunan Bõklikit eo Am

13, 14. (a) Ta in bõklikit, im ewi wãwen ej jelet men ko ikijen bõtõktõk? (b) Ta nan in kakabilek eo Anij ear lelok ñan Ri Israel ro kin mõñã kanniek, ak ta kajitõk ko rar walok?

¹³ Kamelele kein ej tellokin bwe juõn armij en kajerbal bõklikit eo an. Etke? Ri Christian ro rej errã bwe rej aikwij lor nan in kakabilek eo an Anij, ak ilo jet wãwen ko rej aikwij make bebe, im ej kitibuj kajerbale bõklikit eo air. Bõklikit ej juõn maroñ iloa ñan etale im kõmman bebe ko, ikijen mour erreo. (Dri Rom 2:​14, 15) Bõtab, kwojelã bwe bõklikit ko rej oktak jen don.b Bible eo ej ba bwe jet armij ‘emõjno bõklikit ko air,’ melelen men in bwe ro jet ekajur bõklikit ko air. (1 Dri Korint 8:​12) Ri Christian ro rej oktak jen don kin joñan air wõnmanlok ilo air katak im jerbale ta eo Anij ej ba, im wãwen air eñjake kin ta lemnak eo an, im ilo air jerbale lemnak eo an Anij ñe rej kõmman bebe ko. Jemaroñ wanjoñok kake men in ikijen Ri Jew ro im ikijen mõñã kanniek.

¹⁴ Bible eo ej alikar an ba bwe juõn armij eo ej bokake Anij ejamin mõñã kanniekin men in mour eo elañe rar jab katorlok bõtõktõkin. Joñan an aorõk kien in bwe meñe rar lukkun kwuli im kar juõn aikwij elap ke ri tarinae ro an Israel rar mõñã kanniek ejañin katorlok bõtõktõkin, rar bõk rueir ak jerawiwi. (Duteronomi 12:15, 16; 1 Samuel 14:31-​35) Mekarta, men in emaroñ kar bõkliñtak kajitõk ko. Ke juõn Ri Israel ear mõn juõn sheep, ewi joñan an kar aikwij mõkajin katorlok bõtõktõkin? Ear aikwij ke in mwijit buruen im katorlok bõtõktõkin? Ear aikwij ke in katotoik men in mour eo kin neen? Ewi toan? Ewi wãwen emaroñ kar katorlok bõtõktõkin juõn men in mour eo ekilep einwõt juõn kau? Meñe elikin an katorloke, mõttan bõtõktõkin emaroñ bedwõt ilo kanniekin. Emaroñ ke kar mõñã wõt kanniek rot in? Wõn eo en kar bebe kin men in?

15. Kar ewi lemnak eo an jet Ri Jew ro kin mõñã kanniek, ak ta eo Anij ear jiroñ ir?

¹⁵ Baj lemnak mõk kin wãwen an juõn Ri Jew ekijejeto aikwij uaki kajitõk kein. Emaroñ kar lemnak bwe men eo emõntata ej bwe en jab mõñã kanniek ko rar wiakake ilo jikin kaikujkuj eo, einwõt an bar juõn Ri Jew jamin mõñã kanniek elañe rar katok kake ñan juõn ekjap. Ri Jew ro jet remaroñ kar mõñã kanniekin elikin wõt air katorlok bõtõktõkin ekkar ñan jet manit ko mantin kabuñ an Ri Jew.c (Matu 23:23, 24) Ta lemnak eo am kin lemnak kein rekajjo jen don? Bareinwõt, kinke Anij ear jab kakien ir bwe ren kõmman eindein, emõn ke elañe Ri Jew ro rar jilkinlok elõñ kajitõk ko ñan dolul in ri kaki ro bwe ren bebe kaki? Meñe manit in ear ejaak ilo kabuñ in Judaism, jemaroñ mõnõnõ bwe Jehovah ear jab kakiene ri kabuñ ro remol bwe ren kõmman manit rot kein. Anij ear lelok juõn nan in kakabilek kin kilen mõn juõn men in mour im katorlok bõtõktõkin, ak ear jab le jen tibdik kein.​—Jon 8:​32.

16. Etke lemnak ko an Ri Christian ro remaroñ einjuõn jen don kin bõk uno in wã eo rar kõmmane jen juõn mõttan edik in juõn ian men ko relap in bõtõktõk?

¹⁶ Einwõt emwij kwalok ilo paragraph 11 im 12, Ri Kennan ro an Jehovah rejjab bõk bõtõktõk eo eyu ak jabdewõt ian mõttan kein emen relap​—plasma, red cell ko, white cell ko, ak platelet ko. Ta kin fraction ko ak mõttan ko redik jen juõn ian mõttan ko relap in bõtõktõk, einwõt den ko ewõr antibody ko ñan tarinae juõn nañinmij ak ñan jolok poisõn ñe serpent ko rej kiji armij? Jet armij rar beek bwe fraction ko ak mõttan ko redik, rejjab bõtõktõk kiõ im rejjab bed iumin kien eo ‘ñan kejbãrok kij jen bõtõktõk.’ (Jerbal 15:29; 21:25) Ej eddo eo air make. Bõklikit eo an ro jet ej kamakit ir ñan kejbãrok ir jen men ko otemjej rej kõmmani jen bõtõktõk (bõtõktõkin men in mour ak armij), meñe juõn mõttan edik wõt.d Bar ro jet remaroñ bõk wã jen juõn mõttan bõtõktõk etan plasma protein ñan jolok nañinmij ak jolok poisõn ñe serpent eo ej kiji armij, ak remaroñ jab bõk mõttan ko jet redik ak fraction. Bareinwõt, jet uno ko rej kõmmane jen juõn ian mõttan ko relap in bõtõktõk remaroñ jerbal ilo juõn wãwen einlok wõt juõn ian mõttan ko relap in bõtõktõk eo ñan kejbãrok mour eo me enañin aolep Ri Christian ro remaroñ beek bwe ren jab kajerbale.

17. (a) Ewi wãwen bõklikit eo ad emaroñ jibañ kij ñe jej aikwij uak kajitõk ko kin mõttan ko redik rej kõmmani jen mõttan ko relap in bõtõktõk? (b) Etke kõmman bebe ko kin men in ej juõn men eaorõk?

¹⁷ Men eo Bible ej ba kin bõklikit eo ej jibañ kij ñe jej aikwij kõmman bebe rot kein. Buñten ne eo kein kajuõn ej ñan katak kin ta eo Nan in Anij ej ba im kate wõt ñan kalek bõklikit eo am ekkar ñan e. Men in enaj jibañ yuk ñan bebe ekkar ñan nan in kakabilek eo an Anij im jab kajitõk ibben juõn armij bwe en bebe ñan kwe. (Sam 25:​4, 5) Ikijen bõk fraction ko ak mõttan ko redik jen bõtõktõk, jet armij rar lemnak bwe, ‘Ej ekkar ñan bõklikit eo, inem einwõt juõn.’ Lemnak in ejjab jimwe. Meñe juõn men ej wawa ion bõklikit eo an armij ejjab melelen ej juõn men ejjab kanuij aorõk. Bebe eo ad emaroñ jelet kij ilo elõñ wãwen ko rejjab emõn ilo jemlokin. Juõn ian wãwen kein ej bwe emaroñ jelet armij ro me bõklikit ko air reinjuõn jen bõklikit eo ad. Jej melele kin men in jen nan in kakabilek eo an Paul kin kanniek eo rar maroñ kar katok ñan ekjap eo im tokelik wiakake ilo jikin kaikujkuj eo. Juõn Ri Christian ej aikwij in kememej in jab ‘kajorrãn bõklikit eo an ro remõjno ilo jitõb.’ Elañe ej kalõkatip ro jet, emaroñ kar ‘kajorrãn jein ak jatin Christ ear mij kake e’ im jerawiwi nae Christ. Kin men in, meñe kajitõk ko kin fraction in bõtõktõk ko redik kij make jej aikwij bebe kaki, bebe kein elap aorõkiir.​—1 Dri Korint 8:​8, 11-​13; 10:25-​31.

18. Ewi wãwen an juõn Ri Christian kejbãrok e jen an kajorrãn bõklikit eo an ñe ej kõmman bebe ko kin bõtõktõk?

¹⁸ Bar juõn men ej kalikar kin aorõkin bebe ko kin bõtõktõk. Ej bwe wãwen bebe ko am renaj jelet yuk. Elañe bõklikit eo am, eo ej bedbed ion Bible, enaj inebata ñe kwoj bõk juõn mõttan edik ak fraction jen mõttan ko relap in bõtõktõk, kwon jab kajekdone. Bareinwõt, jab jibede ak kajekdon bõklikit eo am kinke juõn armij ej jiroñ yuk im ba, “Ejjab nana ñan kajerbale bwe elõñ rar kajerbale.” Kememej, elõñ million armij ro ilo ran kein rar kajekdon bõklikit ko air, im rar kajorrãn e, im ej kõtlok ir bwe ren riap ak kõmman men ko renana lok im jab buromõj kaki. Emol bwe Ri Christian ro rekõnan kejbãrok ir jen air bõk kain lemnak rot in.​—2 Samuel 24:10; 1 Timote 4:​1, 2.

19. Ñe jej kõmman bebe ko ñan kamadmõde nañinmij im ej kitibuj bõtõktõk eo ta men eo elap an aorõk jej aikwij kememej kake?

¹⁹ Ilo jemlokinlok katak eo, “Kajitõk ko Jen Ro Rej Read” ilo magazine eo Imõniaroñroñ in June 15, 2000 ej ba: “Kinke lemnak ko im bebe ko an armij reinjuõn jen don ej melelen ke bwe katak in ejjab aorõk? Jaab. Elap an aorõk men in.” Ej juõn katak elap an aorõk kinke ej kitibuj kõtan eo am ibben “Anij eo emour.” Kõtan in wõt emaroñ tellok yuk ñan am bõk mour indio, eo ej bedbed ion bõtõktõkin Jesus eo ewõr kajurin lomoren kwe. Kwon ejaak juõn kamolol emũlal kin bõtõktõk kin ta eo Anij ej kajejjet kitien kake​—ñan lomoren armij. Paul ear je ilo jimwe im ba: “[Kar] ejelok kejatrikrik ibemi, im kom jibil jen Anij ilo lõl. A kiõ, ilo Kraist Jisõs, kom ro re kin etolok emwij kebake kom ilo bõtõktõkin Kraist.”​—Dri Epesõs 2:​12, 13.

[Kamelele ko itulal]

Kwomaroñ Ke Kememej?

• Ta nan in kakabilek eo kin bõtõktõk Anij ear lelok ñan Noah, Ri Israel ro, im Ri Christian ro?

• Ikijen bõtõktõk, ta eo Ri Kennan ro an Jehovah rejjab kõnan bõk ñan jidik?

• Ilo wãwen et eo bõk ak jab bõk mõttan ko redik jen mõttan ko relap in bõtõktõk eo ej ekkar ñan bõklikit eo an armij, ak ta eo ejjab melelen?

• Ilo ad kõmman bebe ko, etke jej aikwij debij wõt juõn kõtan emõn ibben Anij?

[Bo̦o̦k eo ilo peij 16]

(Ñan lale pija eo, jouj im lale ilo bok eo)

BEBE EO AD KIN BÕTÕKTÕK

BÕTÕKTÕK EWÕR EMEN MÕTTAN KO RELAP

JEJJAB MAROÑ BOKE

Red (Bũrõrõ) cell ko

White (Mouj) cell ko

Platelet ko

Plasma

RI CHRISTIAN EN BEBE KAKE

Mõttan ko redik jen red cell ko

Mõttan ko redik jen cell ko remouj

Mõttan ko redik jen platelet ko

Mõttan ko redik jen plasma

[Pija eo ilo peij 14]

Ri tel ro an governing body eo rar bebe bwe Ri Christian ro ren kar ‘kejbãrok ir jen bõtõktõk’

[Pija eo ilo peij 17]

Jab kajekdon bõklikit eo am elañe kwoj aikwij kõmman juõn bebe kin juõn fraction in bõtõktõk