Jeova Ej Lale Kij Ñõn Emõn Eo Ar
“Mejen Jeova rej etõrlok im etõrtok ilo aolepen lõl, im mõke kwalok E kajur in jibõñ ro burueir re wãppen ñõn E.”—2 KRON. 16:9.
1. Etke Jeova ej melejoñe kij?
JEOVA ej juõn Jemen ewãppen. Joñõn an jela kin kij “E jela kin lõkõm im lemnok [ko ar] otemjej.” (1 Kron. 28:9) Bõtab ejjab baj melejoñe wõt kij ñõn bukot bwir ko ar. (Sam 11:4; 130:3) Jen an eindrein, ej kejbãrok kij ilo yokwe jen jabrewõt men emaroñ kokkure kõtan eo ar iben ak kejatrikrik eo ar ñõn bõk mour indrio.—Sam 25:8-10, 12, 13.
2. Jeova ej kajerbal kajur eo an ñõn jibõñ wõn?
2 Jeova ekajur potata im ej lo men otemjej. Eñin unin emaroñ jibõñ ro dron retiljek ilo jabrewõt ien rej kir ñõn e, im emaroñ rejetake ir iomin melejoñ ko rebin. 2 Kronikel 16:9 ej ba: “Mejen Jeova rej etõrlok im etõrtok ilo aolepen lõl, im mõke kwalok E kajur in jibõñ ro burueir re wãppen ñõn E.” Kememej bwe Jeova ej kajerbal kajur eo an ñõn jibõñ ro rej korijer ñõn e kin burueir re wãppen ak juõn buru erreo im mol. Ejjab kõmõn eindrein ñõn ro retao ak ro rejela mon.—Josh. 7:1, 20, 21, 25; Ken. 1:23-33.
Etetal iben Anij
3, 4. Ta melelen ñõn “etetal iben Anij,” im ta joñok ko ilo Baibel rej jibõñ kij ñõn melele men in?
3 Elõñ rejjab maroñ tõmak bwe dri Kõmõnmõn eo ijoko otemjej ilõñ im ilõl ej kõtlok bwe armij ro ren etetal iben ilo juõn wãwen kõkkar. Bõtab, eñin men eo Jeova ekõnan bwe jen kõmõne. Ilo ien ko etto ilo Baibel, Inok im Noa rar “etetal iben Anij.” (Jen. 5:24; 6:9) Moses ear “kijenmij einwõt [ñe ear] lo Eo re ban lo E.” (Hib. 11:27) Kiñ Devid ear etetal ilo etã buru iturin Jemen ilõñ. Ear ba: “Kin An ber i anbijmaroñiõ I jamin makõtkit.”—Sam 16:8.
4 Emol, jejjab maroñ lukkun jibwe pein Jeova im etetal iben. Ak jemaroñ kõmõne men in ilo juõn wãwen kõkkar. Ewi wãwen? Dri jeje sam eo Esap, ej je: “Ña ij ibõm ien otemjej; Kw’ar drebij anbijmaroñiõ. Kwo naj bakajen aõ ial kin Am bebe.” (Sam 73:23, 24) Alikar, jej etetal iben Jeova ñe jej lore nan in kakabilek ko an me jej bõki ikijen Nan eo an im ikijen “dri korijer e tiljek im meletlet.”—Mat. 24:45; 2 Tim. 3:16.
5. Ewi wãwen Jeova ej lale ro dri korijeran retiljek einwõt juõn jemen, im en ewi wãwen ar eñjake kin e?
5 Kinke Jeova ej kaurõk ro rej etetal iben, ej lale ir einwõt juõn jemen, ej kea kin ir, kejbãrok ir, im katakin ir. Anij ej ba: “I naj kajelaik yuk im katakin yuk ilo ial eo kwo naj etal ie: I naj bebeik yuk ke meja ej lo yuk.” (Sam 32:8) Kwon kajitõkin yuk mõke, ‘Imaroñ ke pijaik aõ jibwe pein Jeova im etetal iben, im eoroñ jelalokjen eo an kin aõ jela bwe mejen rej lale iõ? Kin aõ jela bwe ej ber, men in ej jelet ke lemnok, nan, im kõmõn ko aõ? Im ñe ij kõmõn bwir, ij lemnok ke kin Jeova einwõt juõn Anij ebin kebak e, ak einwõt juõn Jemen ejoij im tiriamokake, eo ekõnan jibõñ ro rej ukwelok bwe ren jeblaktok im lo okmãnãn in yokwe eo an?’—Sam 51:17.
6. Etke Jeova emaroñ laplok an jibõñ kij jen ro jemen im jinen?
6 Jet ien, Jeova emaroñ jibõñ kij mokta wõt jen ar bõk juõn ial ebwir. Ñõn wanjoñok, emaroñ lo bwe buru eo buruer ejela mon emaroñ jino kõnan men ko rejõkkar. (Jer. 17:9, UBS) Ilo ien rot kein, emõkõjlok an emmakit jen ro jemen im jinen kinke eor an “mejen” maroñ ñõn lo men ko remũlal ilo buruer im ilo lemnok ko ar. (Sam 11:4; 139:4; Jer. 17:10, UBS) Lemnok kin wãwen Anij ear emmakit kin men ko rar walok ilo mour eo an Beruk, dri jeje eo an dri kanan Jeremaia me ebake.
Juõn Jemen Emol ñõn Beruk
7, 8. (a) Wõn in Beruk, im ta kõnan ko renana rar jino edrek ilo buruen? (b) Einwõt juõn jemen, ewi wãwen Jeova ear kwalok an itoklimo kin Beruk?
7 Beruk ear juõn dri jeje etijemlok ilo jerbal eo an. Ear tiljek ilo an kõmõne juõn jerbal ebin iben Jeremaia, ej jerbal in keañ kin ran in ekajet eo an Jeova ion armij in Juda. (Jer. 1:18, 19, UBS) Ear or juõn ien me Beruk eo me emaroñ kar itok jen juõn baamle emweie ear jino bukot men ko remõn ñõn e mõke. Bwelen ear jino kadrek kõtõbar ko rejjab jime ak juõn kõnan bwe en mweie. Jekron ta un eo, Jeova ear lo bwe lemnok eo ekauwatata ear edrek ilo buruen Beruk. Jeova ear mõkõj im konono ñõn Beruk ikijen Jeremaia ke ear ba: “Kwoj ba, ‘Ibbwer! Iroij ear kobaiktok buromõj na ibben inebata ko aõ. Ikanuij in mõk kin aõ iññũr im ijjab maroñ lo ien aõ kakkije.’” Inem Anij ear ba: “Ta kwoj lemnak bwe inaj tiriamokake yuk jen ro jet ke? Kwon jab lemnak eindrein.”—Jer. 45:1-5, UBS.
8 Meñe ear kajju ñõn Beruk, Jeova ear konono ñõn e einwõt juõn jemen ej itoklimo kake, jab kinke ej illu iben. Alikar, Jeova ear lo bwe kõnan ko an leo rar jab kwalok bwe buruen etao im enana. Jeova ear bareinwõt jela bwe ear ebak ien jebeblok eo an Jerusalem im Juda im ear jab kõnan bwe Beruk en likjõp ilo ien in ekauwatata. Kin men in, ñõn kajime lemnok eo an, Anij ear kakememej e bwe Enaj “ bõktok jerata ion armij otemjej,” im ba bwe elañe Beruk enaj meletlet, enaj mour. (Jer. 45:5, UBS) Ilo mol, Anij ear ba: ‘Kememej Beruk kin ta eo mõttan jidrik enaj walok ñõn armij ro renana ilo Juda im Jerusalem. Kwon tiljek wõt bwe kwon mour! Inaj kejbãrok yuk.’ Ealikar bwe nan ko an Jeova rar tõbar buruen Beruk kinke ear kajime lemnok eo an im ear ellã im mour jen jebeblok eo an Jerusalem me ear walok 17 yiõ tokelik.
9. Ewi wãwen kwonaj uake kajitõk ko kar bõkmantak ilo paragraph in?
9 Ñe kwoj kalomõnlokjen kake bwebwenato eo kin Beruk, etale kajitõk im eon kein: Wãwen an kar Anij jerbal iben Beruk ej kwalok ta kin Jeova im eñjake ko an kin ro dri korijeran? (Riit Dri Hibru 12:9.) Kin ar kile bwe jej mour ilo ien ko renana, ta eo jemaroñ katak jen nan in kakabilek eo an Anij ñõn Beruk im jen wãwen an kar Beruk emmakit? (Riit Luk 21:34-36.) Ilo air kajeoñwe Jeremaia, ewi wãwen elder ro rej kwalok wãwen an Jeova itoklimo kin ro dri korijeran?—Riit Dri Galetia 6:1.
Yokwe eo an Jemen ear Alikar ilo Nejin
10. Ilo wãwen it eo Jisõs ej pojõk in kõmõne jerbal eo an einwõt bõran congregation eo an Kristian?
10 Mokta jen ien ko an dri Kristian ro, yokwe eo an Jeova ñõn ro dron ear alikar ikijen dri kanan ro im dri korijer ro jet retiljek. Ranin, elaplok an alikar ikijen Jisõs Kraist eo ej bõran congregation eo an Kristian. (Ep. 1:22, 23) Inem, ilo buk in Reveles̃õn, kar kwalok kin Jisõs einwõt juõn lam ak kon in jip “jiljilimjuõn mejen, [mej kein] rej jiljilimjuõn Jitõb õn Anij, jilkinlok ir iloan aolepen lõl.” (Rev. 5:6) Aet, kin an Jisõs obrõk kin jitõb kwojarjar eo jen Anij, ekanuij lolokjen. E bareinwõt ej lo men ko ilo buruer im ejela kin men otemjej rej walok.
11. Ta jerbal eo Kraist ej kõmõne, im ilo wãwen it eo lemnok eo an kin kij ej kwalok lemnok eo an Jemen?
11 Bõtab, einwõt Jeova, Jisõs ejjab juõn bõlijmãn. Ej melejoñe kij einwõt juõn jemen eyokwe. Juõn ian ãt ko kar naetan Jisõs kake ej “Jemen ien in drio.” Men in ej kakememej kij kin jerbal eo enaj kõmõne ilo an lelok mour indrio ñõn ro otemjej rej jerbale air tõmak. (Ais. 9:6) Bareinwõt, einwõt Bõran congregation eo an Kristian, Jisõs emaroñ kamakit ro reritto ilo jitõb, elaptata elder ro, ñõn kainemõn ak kakabilek ro rej aikwiji.—1 Tes. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.
12. (a) Ta eo letter ko ñõn congregation ko jiljilimjuõn ilo Esia Minor ej kwalok kin Jisõs? (b) Ewi wãwen elder ro rej kwalok ejja lemnok eo wõt an Kraist kin bwij eo an Anij?
12 Letter ko ñõn elder ro ilo congregation ko jiljilimjuõn ilo Esia Minor rej kalikar bwe elap an Kraist itoklimo kin bwij eo. (Rev. 2:1–3:22) Ilo letter kein, Jisõs ear kalikar bwe ear kile men ko rar walok ilo congregation ko kajjojo im bwe elap an itoklimo kin ro dri kaloran. Elaplok an men in jerbal ilo ran kein ar kinke visiõn eo ilo Reveles̃õn ear jejit kitien ilo “ran eo ran in Iroij.”a (Rev. 1:10) Yokwe eo an Kraist ekkã an walok ikijen elder ro me rej lale congregation eo. Emaroñ kamakit “menin letok” kein ak elder ro ñõn letok kainemõn, rejañ, im kakabilek ñe emenin aikwij. (Ep. 4:8, UBS; Jerb. 20:28; riit Aiseia 32:1, 2.) Kwoj lemnok ke bwe jibadbad ko air ej kwalok wãwen an Kraist itoklimo kin yuk?
Bok Jibõñ ilo Ien Ekkar
13-15. Ewi wãwen Anij emaroñ uak jar ko ar? Kwalok jet wanjoñok ko.
13 Kwonañin ke kar akwelap ilo jar kin jibõñ im lo uak in jar eo am ke juõn dri Kristian eritto ilo jitõb ear lowõj im rejañ yuk? (Jem. 5:14-16) Ak bwelen, kwar lo jibõñ ikijen juõn katak ear walok ilo ien kwelok ak jen juõn buk kwar riiti. Ekkã an Jeova uake jar ko ilo wãwen kein. Ñõn wanjoñok, elikin an juõn elder kwalok juõn katak, juõn sister me juõn men ekanuij nana ear walok ñõn e jet wik ko moktalok ear kebak e. Ijellokin an aol kin abañ eo an, ear kwalok an kamolol kin kemelele ko jen Baibel eo kar kwalok kake ilo katak eo. Rar jejit ñõn abañ eo an im rar lukkun kainemõn e. Ear kanuij mõnõnõ bwe ear ber ilo kwelok eo!
14 Kin jibõñ eo jej bõke ikijen jar, lemnok kin joñok eo an dri kalbuj ro jilu me rar katak kin mol eo ilo Baibel ke rar ber ilo jikin kalbuj im erom dri kwalok ro rejañin baptais. Kinke juõn bwoktak ear walok, kar kabinlok kien ñõn dri kalbuj ro ilo jikin kalbuj eo. Men in ear kõmõn bwe ren jino jumae. Ñõn kwalok air jumae, dri kalbuj ro rar bebe bwe elikin air mõña in jiboñ ilo ran eo juõn, rejamin karole kõnno ko air. Kiõ dri kwalok ro jilu rejañin baptais rar jelmae juõn abañ. Elañe rej kobalok ilo jumae eo, renaj kokkure kien eo an Jeova ilo Dri Rom 13:1. Elañe rejjab kobalok, rej jela bwe dri kalbuj ro renaj illu im kõmõni men ko renana ñõn ir.
15 Ilo air jab maroñ konono iben dron, lõmarein jilu rar jar kin meletlet. Jiboñin ran eo juõn, lõmarein rar lo bwe erjil jimor rar kõmõne ejja bebe eo wõt ñõn jab mõña in jiboñ. Inem tokelik ke dri waj ro rar itok im bõk kõnno ko, lõmaro jilu rar jab maroñ karol jabrewõt kinke ear ejelok air kõnno. Rar lukkun mõnõnõ bwe ‘dri Roñjake jar’ eo ear uake jar ko air!—Sam 65:2.
Reimanlok ñõn Ilju im Jeklaj ilo Liki
16. Ewi wãwen jerbal in kwalok nan ej kwalok bwe Jeova ej itoklimo kin ro rej einwõt sip?
16 Jerbal in kwalok nan eo ibelakin lõl ej bar juõn kein kamol bwe Jeova ej itoklimo kin ro emol burueir, jekron ia eo rej ber ie. (Jen. 18:25) Ikijen enjel ro Jeova emaroñ tel ro dri korijeran ñõn ro rej einwõt sip meñe rein rej jokwe ilo jikin ko nuuj eo emõn ejañin tõbare. (Rev. 14:6, 7) Ñõn wanjoñok, ikijen juõn enjel, Anij ear tel Pilip, juõn dri evanjel ilo ebeben eo kein ka juõn, ñõn wõnmae dri Itiopia eo eutiej im kemeleleik Jeje ko ñõn e. Ta tõbrõk eo? Leo ear mõnõnõ in bõk nuuj eo emõn im erom juõn dri kaloran Jisõs emwij an baptais.b—Jon 10:14; Jerb. 8:26-39.
17. Etke en jab le jen joñõn ar inebata kin ilju im jeklaj?
17 Ke jukjuk im ber in ej ebaklok jemlokõn, “ iñtan ko” renaj wõnmanlok wõt einwõt kar kanan kake. (Mat. 24:8) Ñõn wanjoñok, wõnan mõña emaroñ laplok kin an lõñlok armij, kin an nana mejatoto, ak kin abañ eo kin jããn. Emaroñ laplok an bin kabuk jerbal, im men in emaroñ jibed dri jerbal ro ñõn kaetoklok auõ in jerbal ko air. Jekron ta eo ej walok, aolep ro rej likit men ko lor jitõb imantata im kejbãrok juõn ‘mej elamwan’ rejjab aikwij le jen joñõn air inebata. Rejela bwe Anij ej yokwe ir im enaj kejbãrok ir. (Mat. 6:22-34) Ñõn wanjoñok, lale wãwen Jeova ear kabwe aikwij ko an Jeremaia ilo ien eo ear bin mour ilo Jerusalem ilo jemlokõn yiõ eo 607 B.C.E.
18. Ewi wãwen Jeova ear kamol yokwe eo an ñõn Jeremaia ilo ien eo rar kabole Jerusalem?
18 Ilo jemlokõnlok ien eo dri Babilõn rar kabole im nitbwili Jerusalem, kar kalbuji Jeremaia ilo worwor eo an kiñ. Ewi wãwen an naj or kijen? Elañe ear anemkwoj emaroñ kar mõke kabuk kijen. Jen an eindrein, ear aikwij atartar ion ro dri turin me enañin aolepeir rar drike e! Bõtab, Jeremaia ear jab liki armij ak ear liki Anij, eo ear kalimur bwe enaj kejbãrok e. Jeova ear ke kajejit kalimur eo an? Aet! Ear kõmõn bwe Jeremaia en bõk ‘juõn bread ran otemjej . . . mae ien ear maat bilawe ilo jikin kwelok eo.’ (Jer. 37:21, UBS) Jeremaia, Beruk, Ebed-melech im ro jet rar ellã im mour jen ñitta, nañinmij, im mij.—Jer. 38:2; 39:15-18, UBS.
19. Ñe jej reimanlok ñõn ilju im jeklaj, ta eo jej aikwij beek ilo buruer?
19 Aet, “mejen Iroij rej lale ro remõn, im lojiliñin rej ñõn jar ko air.” (1 Pit. 3:12) Kwoj mõnõnõ ke kin wãwen an Jemõm ilõñ lale yuk? Kwoj ainemõn im jokõne ke ilo am jela bwe mejen ej lale yuk ñõn kejbãrok yuk? Inem, kwon kate wõt kwe ñõn wõnmanlok im etetal iben Anij jekron ta eo enaj walok ilo ilju im jeklaj. Jej liki bwe ien otemjej Jeova enaj lale aolep ro rej tiljek ñõn e.—Sam 32:8; riit Aiseia 41:13.
[Kamelele Ko Itulal]
a Meñe elaplok an letter ko jitõñlok ñõn dri kalor ro an kraist emwij kabit ir, rej bar jerbal ñõn aolep dri korijer ro an Anij.
b Bar juõn wanjoñok ikijen tel eo jen Anij ej ber ilo Jerbal 16:6-10. Ilo eon in, jej lo bwe “Jitõb Kwojarjar ej jiroñ [Paul im ro mõttan] bwe ren jab” kwalok nan ilo Esia im Bitinia. Ijellokin, kar kir ir ñõn etal im jerbal ilo Masedonia ijo me elõñ ro etã burueir rar mõnõnõ in roñjake.
Kwomaroñ Ke Kemelele?
• Ewi wãwen jemaroñ kwalok bwe jej “etetal iben Anij”?
• Ewi wãwen Jeova ear kwalok yokwe eo an ñõn Beruk?
• Einwõt Bõran congregation eo an Kristian, ewi wãwen an Jisõs kwalok karkar ko karkarin Jemen?
• Ilo wãwen it ko jemaroñ kwalok ar liki Anij ilo ien kein renana?
[Pija ko ilo peij 9]
Einwõt kar Jeremaia ñõn Beruk, elder ro ranin rej kwalok itoklimo einwõt Jeova
[Pija eo ilo peij 10]
Ewi wãwen Jeova emaroñ letok jibõñ ilo ien ekkar?