Притисоци со кои се соочува денешната младина

АДОЛЕСЦЕНЦИЈАТА — дури и во најдобри околности — може да биде бурен период од животот. За време на пубертетот младите се опфатени од налет на нови чувства и емоции. Секој ден се под притисок од наставниците и врсниците. Изложени се на немилосрдното влијание на телевизијата, филмовите, музичката индустрија и Интернет. Затоа во еден извештај на Обединетите нации адолесценцијата се опишува како „преоден период што обично се карактеризира со стрес и немир“.

За жал, честопати младите немаат доволно искуство за да знаат како успешно да се справат со тој стрес и немир (Пословици 1:4). Без исправно водство, лесно можат да почнат да се однесуваат деструктивно. На пример, во извештајот на ОН се вели: „Истражувањата покажуваат дека младите честопати почнуваат да се дрогираат во периодот на адолесценција или веднаш по него“. Истото може да се каже и за другите облици на лошо однесување, како што се насилството и слободниот секс.

Родителите што веруваат дека таквите работи им се случуваат само на „сиромашните“ или на одредени етнички групи честопати се во голема заблуда. Проблемите што ги имаат младите денес се вообичаени за сите економски и општествени слоеви и раси. „Ако мислите дека изразот ‚малолетен деликвент‘ се однесува само на некој 17-годишник од некоја малцинска група што живее во некој сиромашен кварт во градот и чија мајка е на социјална помош, тогаш не сте во тек со најновите збиднувања“, вели писателот Скот Валтер. „Денешното проблематично дете може да биде бело дете што е од средната или високата класа, што е под 16 години, а може да биде и девојче.“

Но, зошто толку голем број млади се во опасност? Зарем претходните генерации немале слични проблеми и искушенија? Имале, но ние сега живееме во еден период што Библијата го опишува како „критични времиња со кои тешко ќе се излегува на крај“ (2. Тимотеј 3:1-5). Околностите и притисоците што ги притискаат младите се својствени само за ова посебно време од историјата. Да разгледаме некои од нив.

Промени во семејството

На пример, да ги разгледаме промените што се случуваат во семејниот живот. „Преку една третина од децата во Америка болно го доживуваат разводот на своите родители пред својата 18 година“, известува списанието Journal of Instructional Psychology. Слични се и статистичките податоци од другите западни земји. Кога ќе се распадне бракот на нивните родители, младите честопати мораат да се борат со болни чувства. „Општо земено“, вели ова списание, „децата чии родители неодамна се развеле послабо учат или потешко се вклопуваат во друштво, отколку децата што живеат во стабилни семејства, во семејства што добро функционираат и со еден родител или во семејства со очув или маќеа . . . Освен тоа, разводот на родителите честопати се одразува врз емоционалната стабилност и самопочитта на детето.“

Врз семејниот живот влијае и тоа што сѐ поголем број жени стапуваат во работен однос. Едно истражување за малолетничката деликвенција во Јапонија открило дека на родителите им е полесно да се грижат за децата кога едниот од нив е дома отколку кога двајцата се вработени.

Вистина е дека на многу семејства им се потребни две плати за да имаат од што да живеат. Освен тоа, на тој начин родителите можат да им обезбедат на своите деца поудобен живот. Но, тоа си има и лоша страна: Милиони деца кога се враќаат од училиште ги чека празна куќа. Кога родителите ќе си дојдат дома, честопати се уморни и преокупирани со проблемите на работа. Кои се последиците од тоа? Многу тинејџери добиваат сѐ помало воспитание од родителите. „Ние, во нашето семејство, не го минуваме времето заедно“, се жали една млада личност.

Многу стручњаци сметаат дека овој тренд може штетно да се одрази врз младите. „Сметам дека трендовите во воспитувањето на децата што се појавија во последниве триесет години придонесуваат децата да не се чувствуваат приврзани за семејството, да не бидат комуникативни, да имаат проблем со учењето и да бидат непокорни“, вели д-р Роберт Шо. „Родителите се фатени во стапицата на овој материјалистички, амбициозен свет што ги тера да трошат толку многу време на работа и да трошат толку многу пари што не им останува време за оние работи што се неопходни за да воспостават блиски односи со своите деца.“

Има уште една опасност за тинејџерите: Децата чиишто родители одат на работа честопати голем дел од времето се препуштени сами на себе, а без доволно надзор од родителите младите лесно можат да западнат во неволји.

Промени во гледиштата за воспитувањето

Промените во гледиштата во врска со воспитувањето на децата исто така влијаат врз денешните млади. Како што д-р Рон Тафел отворено вели, многу родители „се откажуваат од својот авторитет“. Поради ова, додека растат младите имаат малку, ако и воопшто имаат, правила или упатства како да се однесуваат.

Во некои случаи, изгледа дека врз ставот на родителите влијаат лошите искуства што ги доживеале во детството. Тие сакаат да бидат пријатели со своите деца, а не строги воспитувачи. „Бев премногу попустлива“, признава една мајка. „Моите родители беа многу строги; јас не сакав да бидам таква со моето дете. Но, погрешив.“

Колку далеку одат некои родители во овој поглед? Весникот USA Today известува: „Во најновата анкета што беше спроведена во Њујорк, Тексас, Флорида и Калифорнија и во која беа вклучени 600 тинејџери што се лекуваат од зависност од дрога покажа дека 20% од нив земале дрога заедно со своите родители, а околу 5% од нив всушност ја добиле првата дрога — обично марихуана — од мама или од тато“. Зошто родителите би направиле нешто толку неодговорно? Една мајка признава: „Ѝ реков на ќерка ми дека повеќе сакам да се дрогира дома, каде што можам да ја држам на око отколку надвор“. Очигледно, други родители мислат дека ќе станат „поблиски“ со своите деца ако заедно земаат дрога.

Напад од медиумите

Тука е и силното влијание на медиумите. Според истражувачот Марита Мол, една анкета покажала дека младите во САД секој ден поминуваат четири часа и 48 минути пред телевизорот или пред компјутерот.

Дали тоа само по себе е лошо? Во една статија објавена во списанието Science се известува дека „шест водечки научни здруженија во САД“, меѓу кои и Американското медицинско здружение, едногласно заклучиле дека „агресивното однесување на некои деца“ е поврзано со насилството што се прикажува во медиумите. „И покрај тоа што стручњаците се едномислени“, забележува списанието Science, „изгледа дека неупатените луѓе не ја сфаќаат пораката на јавните гласила дека насилството што се прикажува во медиумите придонесува за порастот на насилството во општеството.“

Да ги земеме за пример музичките видеоспотови. Честопати родителите се шокирани кога ќе видат колку сликовито и детално е прикажан сексот во некои од овие спотови. Дали тоа може навистина да влијае врз однесувањето на некои тинејџери? Според едно истражување во кое беа вклучени 500 студенти, „текстовите во кои се зборува за насилство создаваат агресивни мисли и чувства“. Според едно друго недамнешно истражување, „кај тинејџерите што гледаат многу спотови на ‚гангста‘ рап во кои се прикажува секс и насилство, поголема е веројатноста дека така и ќе се однесуваат“. Ова истражување, во кое беа вклучени повеќе од 500 девојки, откри дека на оние што многу гледаат вакви спотови почесто им се случува да нападнат наставник, да бидат уапсени и да имаат сексуални односи со различни партнери.

Тинејџерите и компјутерите

Во последниве години и компјутерот има значајна улога во обликувањето на младите умови. „Последниве децении, бројот на персонални комјутери драстично порасна“, вели списанието Pediatrics. „Две третини од семејствата [во Соединетите Држави] во кои има дете на школска возраст (6-17 години) имаат компјутер . . . Во Соединетите Држави процентот на деца на возраст од 3 до 17 години кои дома имаат компјутер порасна од 55% во 1998 на 65% во 2000 година.“ И во други земји сѐ повеќе се користат компјутери.

Но, една млада личност не мора да поседува компјутер за да го користи. Еден истражувач вели дека „околу 90% од младите на возраст од 5 до 17 години користат компјутер, а 59% од нив користат Интернет“. На овој начин младите имаат пристап до информации како никогаш порано — што е добро ако компјутерот се користи разумно и под надзор на возрасните. Но, за жал, многу родители им дозволуваат на младите да го користат овој медиум без никакви ограничувања.

Како доказ за ова, истражувачот Марита Мол во Phi Delta Kappan пишува дека според една анкета во врска со користењето на Интернет од 2001 година „71 процент од родителите сметале дека знаат ‚прилично многу или доволно‘ за тоа како нивните деца го користат Интернет. Сепак, кога истото прашање им било поставено на децата, 70% рекле дека нивните родители ‚знаат малку или ништо не знаат‘ за тоа што прават на Интернет“. Според оваа анкета, „30% деца на 9 и 10 години рекле дека биле на приватни ‚чет‘ линии и ‚чет‘ линии наменети само за возрасни. Што е уште полошо, истото го признале и 58% деца на 11 и 12 години, 70% деца на 13 и 14 години и 72% деца на 15 и 17 години . . . Во една британска анкета во врска со употребата на Интернет дома, секој седми родител признал дека нема поим што гледаат неговите деца на Интернет“.

Кога користат Интернет без надзор, младите можат да дојдат во контакт со порнографија. Но, тоа не е единствената опасност. Тафел, кој беше претходно цитиран, со жалење вели: „Нашите деца си наоѓаат пријатели на училиште и на Интернет — а како резултат на тоа, времето го минуваат со деца што често не ги ни познаваме“.

Очигледно е дека денес младите се изложени на притисоци и проблеми што претходните генерации ги немале. Не е ни чудо што голем број млади се однесуваат на начин што загрижува! Може ли да се направи нешто за да им се помогне на денешните млади?

[Истакната мисла на страница 6]

„Сметам дека трендовите во воспитувањето на децата што се појавија во последниве триесет години придонесуваат децата да не се чувствуваат приврзани за семејството, да не бидат комуникативни, да имаат проблем со учењето и да бидат непокорни“ (Д-Р РОБЕРТ ШО)

[Слика на страници 6 и 7]

Семејниот живот се менува поради тоа што сѐ повеќе жени стапуваат во работен однос

[Слика на страница 7]

Младите кои се без надзор лесно можат да западнат во неволји

[Слика на страница 8]

Истражувачите го поврзуваат насилното однесување со спотовите во кои се прикажува насилство

[Слика на страница 9]

Знаете ли што гледаат вашите деца на Интернет?