Ѕвездите и човекот — постои ли некаква врска?

ОБИЧАЈОТ да се набљудуваат ѕвездите не е нов. Според The World Book Encyclopedia, пред илјадници години фармерите „ги набљудувале ѕвездите за да дознаат кога да го посадат посевот. Патниците научиле да ги користат ѕвездите за да го препознаваат правецот“. Дури и денес, ѕвездите сѐ уште се користат како водичи во вселенските патувања. Исто така, луѓето од старо време измислиле митови за луѓе и за животни за кои мислеле дека се претставени со групи од ѕвезди, или соѕвездија. Со текот на времето, луѓето дошле до сознание дека ѕвездите можат да влијаат врз нивниот живот.

Бескраен избор на ѕвезди

Самиот број и големина на ѕвездите влева стравопочитување. Пресметано е дека во вселената постојат околу 100 милијарди галаксии, односно големи групации од ѕвезди! The International Encyclopedia of Astronomy наведува: „Тоа е колку бројот на зрната ориз што би можеле да бидат складирани во една просечна катедрала“. Се пресметува дека во галаксијата Млечен пат, во која спаѓа и нашиот сончев систем, има најмалку толкав број ѕвезди. Ѕвездата што е најблиску до нашата Земја (освен Сонцето), од групата на Алфа Кентаур, се наоѓа на оддалеченост од околу 4,3 светлосни години. Светлосна година е растојанието што светлината го поминува за една година. Тоа значи дека кога ќе погледнеме во таа ѕвезда, светлината што влегува во нашето око ја напуштила ѕвездата пред 4,3 години и за сето тоа време патувала низ вселената со брзина од 299.792 километри во секунда. Тоа растојание ја надминува нашата умствена способност да си го претставиме. Сепак, тоа е само најблиската ѕвезда. Некои ѕвезди се наоѓаат на оддалеченост од милијарди светлосни години од нашата галаксија. Не е ни чудно што Божјиот пророк изјавил: „Ете, народите се како капка од ведро, и се сметаат како прашинка на терезија. Ете, островите Он ги подигна како прашинки“ (Исаија 40:15). Кој се грижи за една ситна прашинка?

Најблиското небесно тело до Земјата е Месечината, која врши одредено влијание врз нашата Земја, а во некои места нејзината гравитација предизвикува разлика дури од преку 15 метри помеѓу високи и ниски плими. Според тројца француски научници, денес се смета дека месечиновата гравитацијата е тоа што ја држи Земјината оска наклонета за 23 степени, со што се овозможува редовна промена на годишните времиња (Nature, 18. февруари 1993). Бидејќи Месечината врши такво физичко влијание врз нашата планета, разумно е да се прашаме: ‚А што е со милијардите ѕвезди?‘ Но прво, што ни кажуваат древните извори, како што е Библијата, за ѕвездите?

Ѕвездите во Библијата

Библијата многу пати се осврнува на ѕвездите, и во дословна и во симболична смисла. На пример, според еден псалмист, Творецот ги направил „месечината и ѕвездите — да управуваат со ноќта“, така што ѕвездите да даваат светлина на Земјата (Псалм 135:9). Подоцна, кога склучил сојуз со верниот Авраам, Бог рекол: „,Погледни на небото и изброј ги ѕвездите, ако можеш да ги изброиш‘. И му рече: ‚Толкаво ќе биде потомството твое‘“ (1. Мојсеева 15:5). Апостол Павле укажува на тоа дека има разлики помеѓу ѕвездите, велејќи: „Еден е болскотот [славата, НС] на сонцето; друг е болскотот на месечината, инаков е, пак, на ѕвездите; па и ѕвезда од ѕвезда по болскотот се разликува“a (1. Коринтјаните 15:41). Истовремено, тој огромен број ѕвезди и нивната слава не се надвор од доменот или од контролата на нивниот Творец: „Го определува бројот на ѕвездите и на сите им дава име“ (Псалм 146:4)

Од друга страна, во Библијата откриваме дека ѕвездите честопати се користат за укажување на луѓе, владетели и ангели. Јакововиот син Јосиф сонувал сон во кој неговите родители биле претставени како „сонцето и месечината“, а неговите браќа како „ѕвезди“. За ангелите се зборува како за ‚утрински ѕвезди‘. За царот на Вавилон се зборува дека се стремел да биде над „Божјите ѕвезди“, Давидските владетели на израелската нација. Нестабилните мажи во христијанското собрание се споредени со ‚лажни ѕвезди‘, а верните собраниски старешинства се споменати како „ѕвезди“ во десната рака на Христос (1. Мојсеева 37:9, 10; Јов 38:7; Исаија 14:13; Јуда 13; Откровение 1:16).

Еден библиски извештај вели дека ‚се биеле ѕвездите од своите патишта против Сисара‘, воениот заповедник на хананскиот цар Јавин, кој 20 години ја угнетувал израелската нација. Јехова го поставил израелскиот судија Варак да го спаси Израел од ропство и му дал голема победа над Сисар, иако овој имал деветстотини коли со железни коси на тркалата. Во победоносната песна, Израелците пееле: „Од небото се војуваше, се биеја ѕвездите од своите патишта против Сисара“. Не е дадено објаснување за тоа како се бореле ѕвездите. Наместо да заклучиме дека ѕвездите извршиле директно влијание во битката, поразумно е да веруваме дека изразот укажува на некој облик на божествена интервенција во корист на Израел (Судии Израилеви 5:20).

„Ѕвездата“ од Витлеем

Веројатно една од најпознатите ѕвезди споменати во Библијата е „ѕвездата“ од Витлеем, која ги водела астролозите од „Исток“ до куќата каде што родителите го однеле Исус откако бил роден во шталата. Каква била таа ѕвезда? Секако дека не била обична ѕвезда, бидејќи била доволно ниска за да можат астролозите да ја следат 1.600 километри. Но, прво, „ѕвездата“ ги довела во Ерусалим. Кога чул за тоа, царот Ирод ги испитал, а потоа одлучил да го убие детето Исус. Потоа, „ѕвездата“ ги довела астролозите до одредената куќа каде што живеел Исус. Секако дека една обична ѕвезда не можела да го стори тоа. Дали тој објект сличен на ѕвезда потекнувал од Бог? Бидејќи посетата на астролозите индиректно довела до колеж на „сите младенци во Витлеем и по целата негова околина од две години и помали“, зарем не е разумно да заклучиме дека „ѕвездата“ била нешто што Божјиот Непријател, Сатана, го употребил во обид да го уништи Божјиот Син? (Матеј 2:1-11, 16).

Исто така, треба да се запомни дека астролозите дошле од Исток, можеби од Вавилон, кој бил древен центар на магија, волшебништво и астрологија. Извесен број небесни тела добиле имиња по вавилонските богови. Во времето на цар Навуходоносор, се користела магијата за да му помогне да одлучи кој правец да го избере во неговата воена кампања (Језекиил 21:20-22).

Пророкот Исаија ги предизвикал вавилонските советници со зборовите: „Ти [Вавилоне] си немоќен и покрај советите што ги добиваш. Нека дојдат твоите астролози и нека те спасат — оние кои ги проучуваат ѕвездите, кои ги оцртуваат зоните на небесата и ти кажуваат од месец во месец што ќе ти се случи. Тие ќе бидат како слама, и оган ќе ги изгори! Не ќе можат ни самите да се спасат . . . и не ќе остане никој за да те спаси“. Точно според Исаииното пророштво, моќниот Вавилон паднал во рацете на Кир Велики во 539. пр. н. е. Водството што тие вавилонски астролози тврделе дека им го даваат ѕвездите, се претворило во катастрофа за сите кои биле вмешани во тоа (Исаија 47:13-15, Today’s English Version).

Дали тоа значи дека не можеме ништо да научиме од ѕвездите?

[Фуснота]

[Рамка на страница 5]

Што рекле некои

АСТРОЛОГИЈА: „Придружник и сојузник на астрономијата“ (Јохан Кеплер, 1571-1630, германски астроном).

„Астрологијата е болест, а не наука. . . . Таа е дрво под чија сенка бујат секакви суеверија“ (Мојсеј Мајмонид, 1135-1204, еврејски научник од средниот век).

„Примитивна наука која тврди дека може да ја одреди индивидуалната личност и однесувањето, и да претскаже идни трендови и настани според положбата на небесните тела. . . . Се смета дека околу 6. век пр. н. е., Халдејците во јужниот дел на Ирак го вовеле личниот хороскоп. Тој го разработувал влијанието што за време на нечие раѓање го вршеле далечните неподвижни ѕвезди, како и Сонцето, Месечината и пет планети. . . . Процедурите на астрологијата и интерпретирањето на хороскопите се темелат на идеи што астрономите и повеќето други научници ги сметаат за субјективни и неприфатливи“ (К. А. Ронан, истражувачки координатор, East Asian History of Science Trust, Кембриџ, Англија и соработник на The International Encyclopedia of Astronomy од каде што е земен овој цитат).

За да ја опише таа субјективност, Ронан објаснува дека додека црвената планета, Марс, за западното размислување е поврзана со војна и воинственост, за Кинезите црвената боја е убава и за Марс се смета дека има поволно влијание. За разлика од тоа, западната митологија ја поврзува Венера со белото и убавото. За Кинезите, пак, „белото . . . е боја на смртта, на распаѓањето и на уништувањето; затоа, Венера била сметана како ‚мрачна планета на војната‘“.

Ронан продолжува: „И покрај својот примитивен карактер, астрологијата во прво време одиграла корисна улога во развивањето на астрономските набљудувања и во обезбедувањето на средства за нивно спроведување“.

Деветнаесет добитници на Нобеловата награда, заедно со други научници, во 1975 издале манифест под наслов „Приговори во врска со астрологијата — Изјава од 192 водечки научници“. Тој гласел: „Луѓето во старо време . . . немале претстава за огромните растојанија од Земјата до планетите и ѕвездите. Сега, кога тие растојанија можат да бидат и се пресметани, можеме да видиме колку бесконечно мали се гравитационите и другите влијанија предизвикани од далечните планети и уште подалечните ѕвезди. Едноставно е погрешно да мислиме дека силите што ѕвездите и планетите ги испуштаат во моментот на нечие раѓање, можат на било кој начин да ја обликуваат нашата иднина“.b

[Фуснота]